No. 6178.
Zaterdag 16 December 1905.
30ste Jaargang.
HbagBlaó voor éftooró- on SCuió-dCollani.
Een onschatbare Gids.
De Dochter van den
Opstandeling.
ABOH 2TBMBHT8PBIJ Bi
Per S maanden voor Haarlem
Voor de overige plaataen in Nederland franco per poet
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummer»
Dit blad verschjjnt dagelijhbehalve Zon- en Feestdagen
Hoofd re dacteur-Directenr W. KÜPPER8.
BUREAU St. J anas trant. Haarlem
f 1,20
1,50
2,90
0,03
PEIJH DBB AD VBBTBB TIBET
Van 16 regel*50 Cent*
Elke regel meeri i 71/,
Groote letter» worden berekend naar plaateruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Gent» per advertentie h Contant
'Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale PuhUeitiEtraugire
AOITE MA WOB AGITATB. DA DBE Co JOHN.. F. JONES Suae. Pari» ZlbisFaubourg Montmarte.
In het Kanton Oostéskout bespreekt
W. V. de Encycliek tRerum Novarum
welke Pauselijke zendbrief ia de braede
lagen van het volk algemeen ingang heeft
gevonden.
De schrjjvar zegt, dat «de taal ven
Litium» voor het gewone volk een ge
sloten boek is, maar dat de woorden
tRerum Novarumbjj alle Katholieken
en ook bp vtle niet Katholieken bekend
zjjn.
Ea al weten zjj nu ook niet jirst den
letterlijken zin, de grammaticale betee-
kecis dezer twee Latgnsche sabstantitven,
de klank dier woorden zegt hun gen oeg.
tRerum Novarumis voor hen de on
schatbare Panseljjke zendbriet, die het
z=gel der apostolische goedkeuring hecht
te aan de Christelijke arbeidersbeweging
en a's met tooverstaf uit den bodem der
Katholieke wereld de Roomeche werk-
liedeoveteenigingen te voortchjjn riep.
[Zeker, er wordt met deze Encycliek
wel eens «gesold»; ook dient zjj soms als
de vlag, die verboden laling dekt en
tracht men op haar gezag goed te [raten
wat uit t goed te praten is.
Maar dit alles en nog veel meer toe
gegeven, zoo bljjtt het toch waar, dat de
bbWUBte Êocycliek van Leo XIII een
zeer gewichtig stak ij, ja van a'le bte-
ven, door de Roomsche Of pirpriesteis in
de 19e eeuw uitgevaardigd, miesihien de
gewichtigste.
«Die Encycliek behandelt een
vraagstuk, dat de aandacht van allen in
de Loogste mate geboeid houdt, een
vraagstuk, van welks oplossing zeer veel
afhangt niet slechts voor enkele perso
nen, niet slechts voor éénen strnd, maar
voor gehielde maatschappij». 1)
Een ieder alzoo, wien de bloei d*r
Katholieke maatschappij ter hsrte gaat,
is gebonden, niet onverschillig te zjjn
voor hetgeen de Apostolische Stoel zjjne
bijzondere aandacht heeft waard'g ge
keurd, nog minder zich te gedragen, als
bestond er geen Eacycliek over het ar
beidersvraagstuk door willens en wetens
zich omtrent strekking en inhoud van dat
Pauselijke stuk onwetend te bonden.
Znlk een struisvogeltactiek straft hem
1) Het arbeidersvraagstuk.De Eacycliek
van Leo XIII populair besproken en
toegelicht door G. van Noor t R. K,
Priester blz. 5.
1 E b I L L E TO N.
het meeit, die haar aanwendt. Hg moge
nog zoo dikwjjls zeggen, dat «die bul
niets biteekent,» dat het gewicht ervan*
«ontzettend overdreven wordt», de Katho
liek, die met zjju tjjd meegaat, weet
biter.
Afgezien nog van de hooge waarde, die
deze Pauselijke breve bevit als proeve van
oplossiog der sociale kwestie iB hare
beteekeuis daarom vooral zoo voornaam,
wjjl het arbeidersvraagstuk hier behan
deld wordt tin het licht der geopenbaarde
Waarheid, behandeld 'door den Stedehouder van
Jeeus Christus op aarde, door den man die
bekleed is met een leergezagn, zooals Br. Schaep
man zegt, adat niet alleen volgens onze belijde-
denis, maar ooi feitelijk de hoogste en breedste
macht over de zielen bezit, u 2)
Daardoor krjjgen de verschillende ver
klaringen, oordeelvellingen en uitspraken,
in die Encycliek vervat, een hoogere wjj-
ding, een meer bindend gezag en kan
de Katholieke werkmansstand, zoo dik
wjjls hg zich in zjjn recht ziet aangetast
zich op die Encycliek beroepen als op
een soort van «magna charta», een con
stitutie, beh-Izande de grondregelen der
maatschappelijke verkondingen volgens
de beginselen en den geest des Christen
doms.
Het kan niet te dikwjjls herhaald, dat
velen onder ons wat te luchthartig om
springen met den inhoud dezer Ency
cliek.
De beschildering van dit gewichtige
Pauseljjfee document geelt een ruimen
blik in de sociale kwesties en wjjst te
vens den weg aan, dien wjj moeten op
gaan om botsiogen te voorkomen tns-
schm kapitaal en arbeid.
Geen beter middel kannen wjj aange
ven, dan de bestudeering van dezen Zend
brief van Z. H. Leo XIII, willen we
onze kennis verrgken, nu de wrgving
tnsschin de verschillende klissen der sa
menleving voortduurt eo dizi strgd de
gtleerden', de vergaderingen der vak-
maoneu, de bijeenkomsten van het volk*
hit onderzoek dir wetgevers ea de be-
rsaislagingen der Vorsten bez:g bovd".
De tRerum Novarumwjj wezen reeds
bij herhaling daarop, is een gids op de
kronkelpaden in het sociale leven, zjj
dient tot richtsnoer van de Katholieke
arbeidersbeweging, ja meer, zij is een
bewaarengel op de stti'e paden van het
maatschappelijk bestaan.
Mogen zjj baar aitjji als zoodanig
beschouwen en vereeren en de wjjze ge-
2) van Noort t, a. p. blz. 5.
37
(Vervolg.)
Een meisje trad door de nauwe deur op
den schipper toe.
Gij weet, wat er te doen is, fluisterde
NiDa hem toe; breng dat briefje in de citsdel
gij tunt immers niet lezen, maar gjj be
koelt ook n:et te weten, wat er in staat.
Hm, wat zou er in staan' Eene liefdesge
schiedenis. Houdt gjj het met een Zwitser
Nina? Een geluk, dat gij niet meer bjj Eomeo
in dienst zijt.
Wat gaat jou dat aan? Het kon wel
eens heel anders zjjn.
Goedl
Luister. Gij wacht met de schuit
van da3i zal iemand meekomen. Gij brengt
hem hier naar toe en dan later van hier
weer terug. Zorg echter, dat niemand u
ziet.
Natuurljjk, lachte de «chipper en stiet
van wal.
Een oogenblik keek Nina hem radenkend
na. Het is niet goed van mjj, sprak zjj in
zich zelve, maar kon ik het weigeren? Ën
wat geeft het ook. als hjj morgen voor altijd
dit land verlaat. En zij heeft hem immers
lief, of er geene andere liefde op de wereld
is en niemand zal het ooit hcoren.
I Toen de schipper ;n de nabijheid der cita
del kwam, kiuis e eene andere boot de zijne,
j Daar zat een man in, die naar zijne hoofdbe
dekking te oardtele» een beamb'e was.
i He, Mariano, waar gaat gij zoo laat heen?
riep de andere schipper hem toe.
I Eene liefdesboodschap, Francisco. I« moet
een Zwitser uit de citadel halen,
Met deze woorden stak hjj het briefje in
de hoogte.
Scaglione was opgestaan.
Is het een officier, dan vindt gjj hem
niet in dc cidadel; allen zjjn naar het feest
bij de g'avin van Cellamare. Laat mjj dan
brief zien, ik kan lezen. anders kont hjj
nog niet aan den rechten man.
Bjj het licht van de scheeps'aataarn ont
cijferde Scaglione het adres.
Eckart van Hattwyl wel zoo,moet
gjj dien afhalen?
j Nioa, die bjj Romeo diende, laat hem
ro-pen; het was dus niet Romeo's dochter,
zooals men in de stad vertelde, maar de
diensmaagd.
De rentmeester was een oogenblik beslui
teloos.
Gjj brengt hem daar naar het vis-
schershuisje, waar Mica bjj hare bloedver
wanten woont?
Nu ja, als ik hem vind en als hij mee
komen wil.
Dien vindt gjj vaar maar door.
rolgtrekking maken, dab de Kerk, wel
ve re van «aan het kapitaal te zgn ver-
koch!», zooals de socialisteo baweren,
een open oog heeft voor de ooodeD en
behoeften van het lagere volk, zaker niet
bet minst edele gedeelte van 's Heereo
kudde
Eé je zaak echter, en daarop vestgen
wjj ia ouze dagen van openbaar verzet
tegen de gestelde machten opnieuw de
aandacht,is deze;
De behandeling der sociale vraagstuk
ken ouder de minder ontwikkelden ver
dient eene ernstige opvatting.
Zoodra in onze Volksv6rgaleringen, bg
welke gilegenheil ook, gewezen wordt
op de rechten van den menscb, mag ui .ts
verzuimd worden tevens Je verplichtingen,
zoowel op gidsdienstg als maa'schappeljjk
gabiel, daartegenover te stellen.
Wil men daarbjj den go Isdie ast hoog
houd <n en het gezag steanen, dan disne
men onzen arbeiders er met erast op te
wjjzen, dat alh krachtea in den Staat,
van de bovensten tot de onderste lagen
moeten samenwerken, om den luister, de
macht, den invloed van den golsdieost
te vermeerderen, vermits dezi ook op
stoffel jjk gebied, indirect ook de onschat
baarste diensten bewjjst.
Men beseft, bu ten den godsdienet niet
te kannen.
Zonder godsdienst wordt de menscb
langzaam maar zeker een barbaar en
rest de samenleving niets anders dan
verwaning, om neer te ploffen in een
poel van ziddooze ellende.
BUITENLAND.
Rusland.
De Katholieke geesteijjkheid van het
Russische Dolen heeft te Warschau eaue
meeting gehouden, waarbjj 417 priester*
tegenwoordig waren.
Na eeae beraad daging van niet min
der dan tien uren, besloot de vergadering
propaganda te maken vo r de Katholieke
vólks-acte en vco Polei autonomie of
zelfr&geering te eischen met een bjjzon-
der Pariemei t.
Verder wil men de Poolsche taal zien
ingevoerd in alle regeeriogmentra en ia
alle diocezen.
't Is opmerkelgk zegt de Brussel-
sche Fetit Bleu naar aanleiding vau dit
verslag d.t deze iogrjjpende besluiten
van de Katholieke Poolsche geestelijkheid
genomen zgn, voordat zg kennis koud n
hebben van de Eacycliek, welke dienzelf
dea dag door Z H. den Paus tot de
Poolsche Bisschoppen gericht werd.
Wjj echter twjjfelen nie*, of de Pool
sche geeet-ljjkheid zal geheel overeenkom-
Toen de boot in de duisternis verdwenen
was, zeide Scaglione tegen zijnen schipper.
Die daar verricht ons werk. Roei de
boot vlak bjj den muur, dat ik zien kan, of
de officier ins'apt.
Een onbeschrijfelijk gevoel van zaligheid,
eene soort van duizeling overviel Eckart, toen
hjj den brief opende en de weinige woorden
las, die Felicita tem schreef:
//Zjj die gij het leven gerei hebt en die u
meer lief he It dan haar eigen leven wil u
danken. Volg den bode, hij brengt u naar.
Felicita.
Had bjj dere woorden goed gelezen? Hield
hij dezen brief werkelijk in zjjne hand? Had
de hemel zjjn gebed verhoord? Zou hjj haar
wederzien?
Hjj keek over den rand van den muur
naar de donkere zee; daar aan den vcet van
de trap wachtte een boot. Snel sloeg hjj zjjn
mantel om.
Wat belette hem aan dezen roep gevolg te
geven? Hjj had voor het feest der gravin ver-
j lof gekregen en als hjj nu naar een ander
feest, naar het feest van een weerzien jjlde,
wie kon hem dat beletten?
Met een juichend hart vloog hij de trap af,
Vaar op, schipper.
De sterren fonkelden aan den helderen he
mel, van den andereu oever weerklonk uit
het paleis van de gravin de eerste dansmu
ziek.
Speel maar een vroolijken carnaval, Mjj
brengt hjj geluk, mjj voert hjj naar mjjne
stig het verlangen des H. Vaders hare
houding wjjz'gen en niet volharden zoo-
als het anti-papistische B.vsselsche or
gaan verwacht, in haar autonomisch en
reformistisch program. -jgfl,
Het gerucht loopt, dat de Zemstwo's
een complot of eene samenzwering ge
smeed hebben, om den Czaar te onttroo-
nei en hem door een Constitutioneel
Vorst te vervangen. Versch lleode namen,
waaronder ook die van Witte, zouden voor
de Kroon in aanmerking komen.
't Is natnnrljjk onder het noodige voor
behoud, dat we dit sensatiebericht in onze
kolommen vermelden.
Ii Januarie zal de algemeens staking
geproclameerd worden.
Althans de St. Petereburgscha brief-
sch jjrer van de Petit Parisien zegt aan
zgn blad te kunnen melden, dat de Rus
sische a b dars-comité's besloten hebbun
deze staking tot Jaonari te verdagen, en
dbt zg niet kan artb'gven, omdat de werk
lieden zich wreken willen wegens de aan
houding van hunne voormannen.
Engeland.
De oproerige geest, door de Chineeache
kcelies ia het aaazjja geroepen, neemt
laidans draad Inrichten nit Johannesburg
in Transvaal onrustbarend toe.
Te Village Deep werden twee Coi iee-
eche politie-mannen door hunne landge-
nooten op de gruwzaamste wjjze om
het leven gebracht.
In West-Rand sloegen de Koelies op
'parbaarsche wjjze aan het pluaderen en
men slaagde er slechts in een achttal te
arresteeren.
Hier endaar weiden vrouwen het mik-
puüt van hunne grawzaamheid en onder
gingen de wteedite folteringen.
Frankrijk.
De radikalen en socialisten, die de
herkiezing van den hr. D o u m e r, als
voorzitter der Fransche Kamer, zouden
willen beletten, hadden voorgesteld het
reglement der Kamer te veranderen, om
voorlaan die verkiezing niet meer bg ge
heime, maar bg openbare s'emming te
doen plaats hebben.
Woensdag namiddag werd dit voorstel
besproken ds rechterzjjde en het cen
trum bestreden het voorstel als ongrond
wettelijk, en dit laatste werd ten slotte
vi rworpen, doch slechts met 287 stemmin
tegen 278.
De mioisters hadden er tegen gestemd,
en 't is eikel dank aan hunne et;m dat
bet voorstel gevallen is.
Italië.
Uit hit Vaticaan komt eeae waar
schuwing, om toch niet te veel gewicht
te hechten aan de mededeelingen van
het Romeinsche t legraaf-bnreau in zake
de houding van den R. Stoel tegenover
Fiaukrjjk.
De Fransche acheidingswet wordt in
Romeinsche kringeD, vooral in politieke
bemindel sprak Eckart luide met een blik op
de verlichte ramen.
Felic'ssima notte! klonk het op zeld
zaam scherpen to.n uit de duisternis terug.
Vanwaar kwam die groet? Die stem scheen
Ec'iart niet onbekend. Hjj keek om zich heen.
Door snelle riemslagen voortgedreven, vloog
de boot op deu oever toe.
Het was zeker een kame:aad, die zich wat
verlaat had en den wegvare .de" een groet na
zond.
De bark hield bjj een ateenen trap stil; de
golven plasten over de onderste trap sjil, de
kleine deur daarboven stond balt opeo; een
lichtstraal viel naar buiten.
Met een paar sprongen was Eckart toven.
Een gesluierde gestalte kwam hem ia de deur
tegemoet.
Eén woord, vóór gjj binnenkomt!
Hjj herkende de stem, zjj was het.
Felicita!
Eén woord, herhaalde zjj met trillende
stem; zeg mjj de waarheid. Is het waar dat
Eckart van Hattnyll de verloofde is van de
gravin van Cellemare?
Wat was dal? Hoe kwam Felicita aan deze
vraag en dit oagenbl k?
Wat beteekent?
Antwoord! hernam het meisje op vasten,
dreigendin toon, ja of neen.
Toornig klonk het thans uit zjjnen mond:
Neen, bjj den hemel. Wie sprtk deze
leugen?
Of zjj eene bljjde tjjding ontvangen had, zoo
begon Felicita'a hart te jubelen.
veel 6D druk besproken, en niet
zelden gebeurt het dat een der Katho
lieke voormannen (zoo zjjne meeaing
niet gereedeljjk ioga&g vindt) deu H.
Stoel er bjj betrekt.
Zoo worden vaak aan het Vaticaan de
meest tegenstrijdige mededeelingen toe-
gadiseht, waartegen niet genoegzaam kan
gewaarschuwd worden.
De Ostervatore Romano kondigde Maan -
dagavoud een brief af van Z, H. den
Paui aan de Biesehoppen van Russich
Polen. De. H. Vader begint met te ver
klaren, dat hjj geheel Polen in eene
zelfde liefde omvat, doch dat hjj van den
benarien toestand die daae heerscht.
De Pau3 noodigt verder de Poolsche
Bi «schoppen nit te werken om aan de
bevolking vrede ea eeadracht te mg te
sGhenken, die beiden door de anarchisten
geetooi-d zjju door menschen die da
menigte tot buitensporigheden dry ven,
en door misdadigers die van het oproer
g ibrhik maken om wreedheden van allerlei
aard te plegen, en met name aitmoordin-
gen van Joden, een graweldaai die door
hst Evangelie veroordeeld wordt.
Al* middel tot bevrediging beveelt
Z. H. de Paas den Katholieken daden
en geene woorden aandaarom verbiedt
hg hen de par.g aan te kleven die vjj-
andig is aan de Goddeljjke wet hjj be
veelt hen altjjd geschaard te big ven bg
de party der orde. De Katholieken moe
ten zich daarenboven aanslaiten bjj
vereenigiogea die voor doel hebben den
godsdienst en het vaderland te verdedi
gen. Zg moeten ook beipeo werkstakin
gen te beletten.
De H. Vader beveelt ook het openen
van Katholibkescholen aan, en daar de
jonge studenten te verwittigen, dat zg
zich onthouden moeten van elke werk
staking, door politieke redenen ingege
ven.
Pias X looft verder den Czaar voor
zyne manifesten van 30 April en 29 Ok
tober, over de vrjjheid van geweten.
Amerika-
Het moet thans zoo goed als zeker
zijn, dat miss Alice Roosevelt,
dochter van den president der Vereenigde
Staten, verloofd is met dea heer N i c h o-
1 as Longworth, afgevaardigde van
Ohio.
Deze behoorde tot haar geleide tjjdens
hare succesvolle ruis naar JapaD, de Phi-
lippjjnen en China.
De kloeke Presidentsdochtar, die ook
reeds veel van zich deed spreken na het
doopen van het Duitsebe Keizsrljjke jacht
Meteor, is 21 jaren oud.
Haar verloofde Longworth isvjjf-
tien jaren ouder. Hg moet fabelachtig
rjjk zjjnen in reusachtige ondernemingen
zooals spoorwegen enz. financieel betrok
ken zgn.
Spreek het nogmaals, dit zalige woordl
Herhaal hst bjj het liefste wat gjj op de
wereld hebt.
Ëjj u, Felicita, bjj uwen naam herhaal
ik hier onder de sterreu aan het uitspansel,
dat gjj mjjne eenige eeuwige liefde zjjt.
Zij 1 et hem niet uitspreken. Zjj riep Nina
en was nu gelukkig in zjjn weierzien.
XIX.
In de feesteljjk versierde zalen van het pa!
leis van Cellamare was eeu boa te schaar van
heeren en dames bjjeen. Ondanks devroiljjke
dansmuziek en de schitterende omgeving lag
er eene drukkende stemming op het gezel
schap.
De gasten die uit alle deelen van de stad
saamgestroomd waren, hadden onderweg drei;
gende volkahoopen gezien.
Men vertelde elkander van vreemde veree-
nigingeo en nog vreemder woorden werden her
haald. die men dezen of genen toegeroepen
had. Het scheen, of het volk tegen midder
nacht iets bjjzonders verwachtte; de carnaval
zou vo'gens oud gebruik, maar nu metbjjzonf
dere plechtigheid begraven worden; destroo*
man zou voor het huis van Romeog ebracht en
vandaar onder het gezaDg der gemaskerden
naar zee gedragen worden; verscheidene volks!
leiders waren bjj Romeo verecnigd; men moest
op het e gste voorbereid zjjn.
Wordt vervolgd^
I III MIT.
