No. 6263.
Vrijdag 30 Maart 4906.
30ste Jaargang.
HOaaêlaó voor effiooró- on aCuió-dCollanó.
Moderne Godsdienst.
In zijn eer hersteld.
U I T dl iN li A U
jjBonrsrarTBFBiJB
Pet 8 maanden root Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland c
üxonderljjke nummers
Dit blad versohjjnt dagelijkebehalve Zon- en Feestdagen
Hoofd re dacteu r-D i r e o t e a r W. KÜPPERS.
BUB1AU St. JanutrMt. Haarlem
f 1,20
1,50
2,90
0,03
A.GTTEIA.
FBiJs dbb ismnmnr.
Van 10 regelsSO Cents
Klke regel moer 7®/,
Oroote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie Contant
Boofdagenten w>or het Buitenland: Compagnie Génerale Publt.tte, Etranghm
9. L. DA DBE Co JOHN., f. JOXES Suoe. Feme 81 bie Faubourg Montamt.
IV.
Toen Frederic Chopin de beroemde kun
stenaar, die ego geheela leren had gewjjd
aan dsn dienst der kunst, maar naar de
wjjzs der modernen, den dieost van den
esnig waren God had nit het oog verlo
ren, op ago starfbed lag oitgestrekt, ge
voelde hg, boe in dese hoogste ure, de
geheele moderne ethiek hem in den steek
liet en het was een geluk voor hem dat
in dit beslissende oogenblik een zjjner
trouwste vrienden, een katholiek priester
aan zjjne zjjde sat, die zjjne ziel redde
voor de eeuwigheid en hem deed uitroe
pen. Bietheureux sont cenz, qui ont le
foi dans ce moment suprême.e
En toen in 1881 een ander beroemd
geleerds, die zgo geheele leven van tach
tig jaren had gegeven aan de moderne
weteosehap, op zjjn uiterste lag en een
jeugdig priester, de kapelaan der Augu
stijnenkerk te Pargs hem te hulpe kwam
om den grooten stap te doen, riep ook
deze uit: »Ab, qaelles sont faosses et
vides tontes ces théoriee moderne», il n'j
a qne le foi, qni nons forlifie et que
nons donne la force de mooiir.s
Ja, in de beslissende oogenblikben des
levens laat de geheele moderne stbiek den
mensch aan zgn lot over, dan toont zg
ledig en hol g« Ijjk eg is, al heeft zg den
mond vol van, menschenliefde en zede
lijkheid, van menschen waards en plichts
betrachting, want zg mist elk vast fon
dament, waarop zg stenot. Voor dsn on-
veranderlgken God toch heeft zg den ver
anderleken mensch in de plaats gesteld,
den mensch, heen en weer bewogen door
zgne begearlgkheid en zgne hartstochten.
Maar »jj heeft erger gedaan. Dezelfde
moderne ethiek, die een menschendienst
■telde io plaats van den dienst des Eeu
wigen, die den mensch wilde verhtfien,
hem wilde maken tot een God, heeft den
«snsch verlaagd, hem neergetrokken in
het slgk der aaide.
God toeh had den meneeh geschapen
groot en edel en schooD, verheven bo<en
alle andere schepsel.n, uitmuntend boven
htn in gestatte en vorm, maar oneindig
groot had God hem gemaakt door hem
te schenken eene onetsrfeljjke ziel, door
hem in te blazen den adem der Godheid
•o hem te doen leven een bovennatuur-
ljjk leven, een léven door de genade, die
hem bjj moet big ven in het aardse be le-
XILILLSTON.
ven en hem zal voeren naar zgo eeuwi
ge bestemming, naar de zaligheid dts
eeuwigen levens, waar bjj boven de enge
len verheven, God zieode tnbeg'jjpende
in en met God levende, zjjoe hoogste vol
maaktheid heeft bereikt en voor eeuwig
schitter t in den glorieglans, die afstraalt
van den oaeindigen en almachfrgen God.
Dat leven door de genade Gods, dat bo-
venoatuorlgke leven, der bestemming voor
den eeuwigen heilstaat heefo de moderne
ethiek hem ontstolen. Zg heeft deu mensch
gemaakt tot een schepsel, dat alleen aan
deze aarde behoort, waarvan dezedeljjk-
beid beheericbt wordt alleen door begin
selen aan het aardsche ontleend, een re*
deljjk dier, ontdaan van eiken goddetjjben
oorsprong en besteait om weder tot het
stof terng te keeren en niet tot den God
die hem Zjjaen adem heeft ingeblazen.
Maar erger nog heeft de moderns ethiek
gedaan. Zg heeft den Christas beroofd
van Zgne goddelgke natuur en daardoor
den mtnsch tevens verlaagd. Immers,
toen Gods Zoon, de tweede persoon der
Heilige Drievuldigheid, ié a ii wezen met
den Vader en den H. Geest nederdaalde
op aarde en de ui6nschelgke natuur aan
nam, hief bjj den menech op uit het slgk
en trok hem tot zich omhoog.
De mensch werd boven de engelen ver
heven, Christas noemde den mensch Zjjn
broeder en leerde deu mensch tot den
Almachtigea God spreken, als toi. Zgnen
Vader, die ia den hemel troont.Oatnsem
Christus Zjjue Godheid en de mensch
valt weder terug in het slgk, daalt af van
het hooge standpunt, waarop Christus
hem gesteld heeft.
En wat die moderne ethiek deed, door
aai Christus zjjoe Godheid te betwisten,
was de grootste onmcg-ljjkheid en de
grofste onwaarheid tevens. Onmogeijjk
is het, dat louter een mensch, bjj moge
dan nog zoo hoog verbeven zgn, aan de
menschen eene zedeleer zoude hebben
konten schenken, die volmaakt is voor
alle menschen, voor alle zeden en voor
alle volksiea, die nimmer den mensch
vernedert, maar hem steeds en altjjd en
oveial verheit aa veredelt, hem in geene
enkele omstandigheid in den steek laat
en die bestand is geweest t«gen de ver
anderlijkheid der tjjdeu en der omstan
digheden. De gro'ate onwaarheid is het
ook san dsn Christus alle verheven hoe
danigheden van den edelstan der menschen
toe te schrjjven en zgne godheid te ont
komen. Ot wel de Christnv, die zch
Wtreolg).
Geheel juist, als gij de historie van
zaakkundig standpunt beschouwt, maar gjj
vergeet, dat ik hei nietswaardige ding bezit-
len en Griffin daarmede ergeren wilde. Maar
alle vrouwen zjjn in den grond precies geljjk
aU moet ik van haar ook niets meer hebben
Da oude sal razen
Darrell brak af en laehte stompzinnig in
aieh zeiven, terwjjl hg met onverschillig
heid bet avondmaal, hetwelk de oude hem
bad voorgezet gebruikte, en zich den whisky
goed liet smaken.
Martha, ge hebt het zooeven toegestemd,
dut het voor mg goed zon zgn, als ik voor een
korten tgd naar het buitenland ging, begon
hg na eene pauze, die voor mevrouw Nesbitt
iets beklemds had.
Met dien verstande, als gjj den onver-
siandigen angst voor Morley Griffin niet be
dwingen kunt, hernam zjj droog.
Ik kan het niet, verzekerde hg. De
vraag is maar, waarvan ik leven cal, want ik
ben geheel en al plat.
Mevrouw Nesbitt keek hem aan, of hg een
wondermenseh was. Ieder spoor van kleur was
uit haar gelaat verdwenen, toen tjj toornig
uitriep
Dan moet gg als een krankzinnige heb
ben huisgehouden en ik wil u voor eens en
voor altjjd verklaren, dat ik mets meer voor
u doen kan 1 Zoo als ce dingen nu staan,
valt het mjj zwaar genoeg, mjjne zaken voort
te zetten. Het erfenis-proces tegen Griffin
heeft mg reeds een vermogen gekost. Zoodra
ik bet eindelgk win, zal ik in de gelegenheid
zgn, u weer op de been te helpen, doch slechts
onder voorwaarde, dat gjj het heillooze leven
laat varen en beproeft geld te verdienen op
eene voor een gentelman waardige wjjze. Ik
begrjjp u in den Jaatsten tjjd niet meergg
zjjt geheel veranderd I Hoe dikwjjls heb ik u
reeds uit de Verlegenheid geholpen Gjj scheent
immer een goed gebruik van bet geld ge
maakt en daarmede «roots sommen verdiend
te hebben, maar altijd volgde weer een krach
en ik*moest a opnieuw uit de goot oprapen.
Ik deed bet, omdat gjj het eenige wezen op
aarde zgt, dat ik bemii.
Om kort te zjjn, ik zou heden eene Jscbat-
rjjke vrouw zjjn, als ik weerstand had gebo
den aan bet voeren van een leven op grooten
voet door u. Nu eobter bedraagt mjjn vermo
gen nauweljjks 10000 pond, eene som die gg
in den loop van een jaar verkwist bebl.
Als ik nn de helft daarvan bezat, was
ik een gered man verzekerde Darrell. Zjjne
oogen schitterden als die Van een roof
dier.
Ik wil heden niet met u redeneertn,
herhaalde na'en als de Zoon God.heeft
genoead eu voor de rechtbank der Joden
de plechtige verklaring bflegie, dat hg
de Zoon van God en zelf God was, is
werkeljjk God ot wel hg is een be
drieger. De moderne ethiek, dia Hem de
Goddelgke nattmr ontzegt, heelt Hem
zoodoende gemaakt tot ren leugenaar,
zg heeft Bern verlaagd en ir.et Hem dan
men ch, w en. natuur Hg, door er Zgne
Gooh'-id mede te vereenigen, heeft «er-
heven boven die der engelen in deu Hemel.
Zoo hei ft de moderne ethiek dan mensch
dieo zjj wilde stellen in plaats der God
heid, verlaagd «n vernederd.
Het Christendom heeft da rede vau den
mensch aan banden gelegd, en bet heelt
hem daaidoot in de onmogeljjkheid ge
steld zich boven het slledaugsohs te ver
heffen, de hooge plaats in te nemen, die
hg bereiken kas, ontdaan van het dwang
buis hem aangelegd door de verplichting
zgn verst aod en zgn geestte onderwerpen
sao de onveranderljjke uitspraken van
de Godheid boven hem.
Een breeds schaar van duizenden en
duizenden mannen, staande op den hoog-
■ten trap der wstensonap, der rechtscha
penheid eu der kunst staan daar uit alle
landen en streken der aarde en uit alle
tjjden om de ongerijmdheid dezer on
houdbare stelling der modernen te bewjj-
zen.
Een ander verwjjt, door de volgelin
gen der moderne ethiek der Christenen
naar het hoofd geslirigerd is, dat er zoo
vele Christenen zgn, wier leven geljjk
is aan dat der ongeloovigen, ja vaak daar
beneden staat. Gesteld, dat dit verwjjt
waarheid bevat, dan leiden zjj dit leven
zeker niet ten gevolge der Chmteljjke
leer, maar in w»e»wil »an en recht
streeks in st'jjd met de beginselen van
dien Godsdienst en met de «erplichiiugsn
Welke deze htn oplegt want wie de «oor
schriften dsr Chrntelgke leer volgt, wordt
door haar geleid naar een hooger, ver
heven levenen noodzakelgk geroerd naar
de zaligheid van den hemel, waarbeen
de Christas opsteeg in Zjjn mensckelgk
omhulsel, nadat Bjj het verlossiogsweik
had volbracht. Maar wie de moderne
ethiek toepast in bare volle coosequen-
tie's, diens leren moet ondergaan in het
slgk, in jammtr ea ellende.
Want, dat is het grootste verschil tus-
scben den dienst van den geopenbaarden
eeuwigen God en den menschengoJedienst
der moderne ethiek, dat de eersten den
want gjj ijjt nauweljjks in slant, mg te ver-
s aan. slechts twte zaken wil ik u nog zeg
gen lk wenach ni t in armoede te sterven
en zou u gaarne na mjju dood ccd aardig
vermogen willen nalaten. Daarom kan ik geen
penny meer aan mjjne zaken onttrekken,
Wat zal er dan van mjj groeien sprak
Darrell op klagecden toon.
lk "1 a uit mjjn bjjzondere spaarpen
ningen 100 pond reisgeld geven en u alle
maanden 30 pond toezenden. Hoe zeer ik u
ook bemin, kan ik op dit oogenblik in uw
en mjjn belang niet meer voor u doen, sprak
sjj op beslistea toon.
Honaerd pond reisgeld en dertig pond
elke maand 1 riep h jj ontroerd uitDat
dat is te veel om te sterven, maar te
weinig om van te leven 1 De armste be
delaar
Hjj was reeds te zeer beschonken, om den
tloek, die hem op de lippsn tweefde, te weer
houden. Zjjne oogen hingen met begeerlijken
blik aan de veiligbeidskast, die in een hoek
der kamer in den muur gemetseld was. Me
vrouw Nesbitt volgde zjjne blikeen.
Ik beb nauweljjks 600 pond daar inde
kast, mjjnhter Hugo 1 500 pond vervallen
morgen voor de diamanten van een mjjuer
clienten, cc overblijvende honderd krjjgt gij
Zouden wjj niet naar bed gaan
Sprakeloos knikte Darrell; hjj was nog juist,
nuchter geno-g om te overwegen wat Mevrouw
Nesbitt hem gezegd had. De oude draak
maakte he n wat wjjs. Volgens de verzekering
van Roneon bevatte de kast kostbare e gen-
meusch opvoert naar den hoogsn God
naar zjjoe eeuwige bestemming en de an
dere den mensch terugstoot in bet sljjkt
waaruit bjj alleen zoude bestaan, indien
niet de adem Gods over hem was heen
gegaan.
Ooi ton rijk.
De nuncius te Weenen heeft aan den
B. Vader geseind, dat de gezoudheids-
toestand van keizer Frans Joseph ge
schokt is. Er is op het oogenbLk n et.
te vreezen, doch ds hooge leefgd baart
ongernstbied
Keizer Frans Joseph ia dezen hande
lend als koning van Hongarjje, heeft het
voorstel aangenomen van den president
van den Hongaareohen ministerraad, dat
luidt, dat de ledeu van het Kabinet iedsr
een sipport aan den vorst o«erleggeu
betreffende den politieken toestand.
Dientengevolge zgn alle Hougaarsche
ministers naar Weenen vertrokken.
Aiie
Iu antwoord op eene vraag, hem door
een afgevaardigde gesteld, heeft de Brit-
sche minister van oorlog, HeldaDe,in het
Lagerhuis verzekerd, dat Engeland zgne
troepen uit Wei-Hai-Wei (China) terug
trekt.
De nieuwe Japansobe tarievenwet
is door den Lan dag slechts rust enkele
amendementen aangenomen.
De Regeering zegt met de nienws ta
rieven de Rijksinkomsten met 2.800.000
yen ts zullen vermeerderen.
Duitiohland.
Te Weenen verspreidt sieh al weer
het gerucht, dat de Rijkskanselier van
Balow wenscht af te treden. Alt redso
van d-zen «tap wordt genoemd zjjn po
litiek éotaee iu zake Marocco.
Ook de «Temps» behelst eepe mede-
deeling in geljjkeo geest, terwjjl de Loo-
denschecTiibuunbetoi gt, dat de oohaedi-
g« pogingen van vorst von Balow overal
schipbreuk geleden hebben, omdat Suro-
pa ovi-r het algemeen zich verklaart voor
toeoadering tusscben de onderscheidene
aat ia en vierkant zien stelt tegecover
brutaal geweld, door de geschiedenis zoo
seberp gestriemd.
Frankrijk.
De brandweer in de mjjnen vzn Coar-
rières dringt het vftftr steeds terng.
De arbeid kan eohter niet dan zaer
langzaam vorderen, want men kan niet
voortgaan, wanneer de gloeiende steen
kool, als dis :s gebluscht, niet wordt
weggekapt en naar boven gebracht.
Als men dat niet doet ie er kans, dat
domsbewjjzen, die moest bjj in elk geval in
ejjn bent krijgen, Maar hos Waanzin zoo
wel als dronkenschap vertoont dikwjjls verba
zende geslepenheid.
Terwjjl bjj strompelend en met zware schre
den ntar de deur waggelde, bemerkte bjj dat
in de lade van Martha's schrjjftalel .een sleu
telbosch stsk tot aan s;jn komst hsd zjj
gearbeid.
De vurig verlangde kassleutel brvond zich
waarschjjnljjk in de verzamelingDarrell
wankelde, strompelde, verloor het evenwicht
en stortte schgnbaar bewnsteloes op den
vloer.
Na eenige vergeefsche pogingen, om hem
op te helpen, snelde mevrouw Nesbitt de ka
mer uit, ten einde de hulp van Judith in te
roepen. In bet volgende oogenblik sprong
Hugo vau den vl, er op, onderzocht met sid
derende vu gets den sleutelring kastsleu-
trls zjjn gcmakke'jjfc te herkennen vond.
wat hjj noodig had en lag. toen zjjne pleeg
moeder bin tntrad, bewegingloos op dezel'de
pleats, wair zjj hem had verlaten.
Met veel moeite gelukte bet bsiden oude
«rouwen, dsu beschonkone op de been te
helpen.
Zjj brac tea hem in bet slaapvertrek, ont
kleedden hem, legden hem te »ed, i la-tsten
eene brandende kaars in de lampetkom en
verlieten hem, opdat hjj zjjn roes eon kanoen
uitslapen.
Aan sichtelvtn overgelaten, was het de
eerste zorg vae Darrell, zich een natten haud-
doek om het hoofd te binden. Wilde hg sgn
I alles plotseling wear iu braad vliegt,wat
met moeite is gebloseht.
Ouder bet opschrift aoti-Dreyfusi-
aansche rage vermeld de Brusselsche Pe
tit Bleue, dat een ingezetene van Saint-
Servan (Br-ravne) b testament een ka
pitaal van 880 000 tres. hsefc nagelaten
aan command», t Cuignet, de heftigste
bestrjjder van Alfred Drey fas en generaal
André.
Uit Cairo wordt vernomen, dat de
Maronieten-Bisschop bjj den vertegen
woordiger van Fraukrgk zgne deelneming
is komen betuigen io da ontzettende mjjn-
ramp van CoumAres.
De Straatsburger pers meldt, dst de
internationale mgn-terteoiging wan St.
Anold, eerst kortelings opgericht 100 000
fiaues voor de slachtoffers van Gonrrid-
res verzonden heeft.
Italië.
Z. H. ds Paai heeft in audiüntis ont
vangen den Russiscben vertegenwoordi
ger bjj den B. Stoel, den heer Narisj-
kme, die aan Z. H. zgne brieven van te
rugroeping heeft overhandigd.
De diplomaat zal vervangen worden
door S«z»nof.
De Regeeriog en de H. Stoel onder
handelen thans over de baooemiag van
twee bisscbcppen. Men verwacht, dat deze
onderhandelingen gurnimeu tgd zullen
doren, hetgeen echter allerminst beise-
keot, dat de betrekkingen tusscben het
Vaticaau eu Sint Peteraburg minder goed
zouden zgo.
elk weet,s zegt de correspondent van
een Parjjsch blad, «dat men op het Va
ticaau over de concessies, door de Rus
sische Regeering gedaan op het stuk der
gewetenevrgheid, tevreden is, terwjjl men
te St.-Petersbnrg den H. Stoel dankbaar
is voor zjjn vermaningen nan het adres
der Polen. De eenige kwestie, die nog
aanleiding g< ett tot eeoige moeiljjkbeid,
is de io»peetie, -ran Staatswege uitgeoe
fend op het onderwjjs m de seminaries,
doch men kosvtert op het Vaticsan eenige
hoop ook op dit poot tot een overeen
stemming te zullen gerakeu.c
Rusland.
Bjj keizerljjke Oakase sjjo de Doema-
verkieziogen in de Beitasehe provinciën
op 27 April en 8 Mei bepaald.
De verkiezingen voor de Doema bljjven
oproer en verdeeldheid saaien.
Te Moskoo hebben ongeregeldheden
plaats gehad bjj de verkiezingen. De
werklieden, die onrustiger waren dan de
vorige dagen, verlangden vergonniog om
vergaderingen te honden over verkiezings-
kwestiSn. .Nadat de burgemeester hen
had laten:antwoorden, dat het nn geen
tgd meer wat voor praten, maar dat er
gekosen moest worden, namen de werk
lieden een dneigende houding aaa tegen
over oen ambtenaar, die hen tot rust
voornemen rerwezeljjkeo, dan moest'bg nuch
ter zgn.
Hjj kleedde zich weer snel au en ging bjj
den baard zitten, vast besloten zjjne slaperig
heid te overwinnen. Ongeveer sen uur later
opende hjj zaehtke is de dear, keck voorzich
tig naar buiten ea luisterde. Daar er in het
geheele huis doodeljjke stilte heerschte. Held
bjj sgne hand voor de brandende kaars en
sloop naar de huiskamer terng. De natte
handdoek in veieenigisg met het gewieht van
zjjn voornemen hadden hem volkomen ont
nuohterd.
Met zekere hand en zoader gedraaach atak
hjj den sleutel in het alot, draaide hem om
trok de deur zaoht naar sich toe. Fiotaeling
liet zich geklingel hooren, dat hjj vreesde, de
geheele buurt te alarmeeree.
Nog voordat bjj dtn tjjd vond, om te over
leggen, wat hjj in deze omstandigheden be
ginnen zon, sne'de Martha in nachtgewaad
binnen in de eene hand droeg zjj een bran
dende kaar», in de andere oen geladen revol-
ver.
Veratjjfd en als vastgenageld ito ad Darrell
en sprak slechts iaat bjjns toanlooze stem
Martha.
De oude herkende onmiddellgk sgne stem
en liet het wapon linken.
Wordt vervolg i.)
1IEIWE B44RIMCBI COMMIT.
80)
