No. 6278.
Woensdag 18
1906
31ste Jaargang.
Ïï>ag6laó voor <3Tooró- on
I
Toekomstbeelden.
Een gewezen Luitenant.
BUITflMi AND.
W. KUPPERS.
- Haarlem.
Constitutie of Monarchie?
Servie.
Frankrijk.
Rusland.
Oostenrijk.
ABOHHBMBHT8PBIJB
Per 3 maanden root Haarlem 1 (1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,50
Voor het buitenland 2,90
Afzonderlijke nnmmera0,03
Dit blad verschijnt degelijk», behalve Zon- en Feestdagen
Hoofd re dacteu r-D i r e c t e a r
BUREAU St. J ansa trant. -
PBUS DBBADVBBTBHTIBH.
Van 1—6 regels50 CenU
Elke rsgel meer 7'/, r
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentieh Contant
AGITH MA HOB AGITATE
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale Publisité, Etrangèm
Q, L. DAÜBE 8f Co JOHN., f. JOEES Suce Parit 315m Faubourg Montmartri
't Is al lang hommeles oftewel «hui
len en de lamp vasthouden* in de »S.
D. A. P.c oftewel gepatenteerde Arbei
derspartij. Dat is bekend.
Dit bleek al meermalen naar buiten,
o. a. bjj de kwestie Uugenholtz. Wijn
koop, bg den villa-bouw van Polak, bjj
de standjes tusscben Troalstra en Scha
per, kortom bjj vele gelegtnheden. Maar
dan waren er altjjd nog doekjes voor 't
bloeden bjj de band. Den eruen keer
heette het, dat het persoonlijke veeten wa.
ren, de volgende maal, dat het een mis-
veistand was, enz. Maar na ia er dan toch
een boekje over de »S. D. A. P.« open
gedaan, dat zoo onbarmhartig de wonde-
plekken doet zien als nog geen enkel
feit die aan 't licht bracht. En wat de
waarde van dat boek ja niet weinig ver
hoogt is het feit, dat het niet werd ge
schreven door een bourgeois, die de za
ken liefst zoo zwart mogelgk afschilderde,
maar door niemand minder dan mr. Pie-
ter Jelles TroeUtra, die jarenlang de »S.
D. A. P.c aan zjju hart heeft gekoesterd,
geen kwaad van haar hooren kor, met
hand en tand haar verdedigde. Thans
evenwel klaagt hjj, dat er in haar gele
deren »eeo bitterheid, een waatroawea,
een kliekverieeling en sektegeest bezig is
te ontstaan, waardoor zjj, dje uit idealis
me ia d8 Part ij zjju gekomen, zullen
wo; den genoopt, zich uit het partjjleven
terug te trekkeD, terwjjl slechte harde,
koude en berekenende naturen zich daar-
jn wel kannen gevoelea.c
't Ie nog zacht gezegd: «bezig ia te
outstaan.c Buitenstanders vonden, dat al
die mooie dagen er al lang waren. De
»S. D. A. P.c schjjnt echter heel wat de
kunnen verdragen, voor haar leiders vin
den, dat 't mie loopt. Eu nn zjja de roo-
de broederen nog in de miaderheidnu
moeten ze nog front maken tegen den
vjjand. Hoe zal 't dan wel gaan, als de
heeren eens baas zjjn ea al hun krach
ten kuonea besteden aan de practieche
toepassing huDner beginselen. Dat be
looft een heerljjken toekomststaat. Nu
klaegt TroeUtra al
Wanneer het zoo doorgaat, zal ik reads
ter wille van mjjne geesteljjke en npby-
sieke gezondheid genoodzaakt zjjn (mjj)
nit het actieve partjjleven terug te trek
ken en op andere wjjze aan de sociaal
democratie mjjne krachten te wjjden.c
Ja, nn kan hjj er nrg uitloopeD, voor-
IEZjILLETON.
Vervolg
Na een p&ar vragen gedaan te hebben, liet
hij den vreemdeling naast zich op de bank
plaats nemen, en voorwaarts ging het in de
steeds toenemende duisternis.
Gered I jubelde het in de borst van
den deserteur, en een zalig gevoel van vei
ligheid doorstroomde zijn hart. l?aar kloek
opeens rechts uit het veld een luid ge
roep
Halt! luidde het op gebiedenden toon.
Onwillekeurig gehoorzamend trok de boer
de teugels aan. En nog voor Wagne^zich
bezinnen kon hadden reeds dri.6 personen,
die de sloot langs den straatweg oversprongen
den wagen omringd, drie personen me', helm
en geweer.... eene patrouille, waarschijnlijk
van zijne compagnie, die op het eerste be
richt van zijne vlucht alle anderen vooruit
gesneld was. Als verlamd van schrik zat de
vluchteling daarals in den droom her
kende hjj de stem van den voorste, die nu
vlak voor den boer ging staan en vro-g,
of hjj niet een vluchtenden soldaat gezien
had in wapenrok en muts, eenen deser
teur.
al wjjl hjj een mooi toevluchtsoord heeft
ia zjjn bloeiende levensverz'ekeringmaat"
schappij.
Mr. Tr. heeft dus goed praten Maar
eilacie, ah de toekomststaat er is, want
dan zal niemand er tosschen uit kunnen
trekkeD, doch ieder genoodzaakt w-zen,
zjjn leven te slgten tusschea zulke heer
lijkheden, als waarvan de »S. D. A. P.c
ons na een voorproefje geeft, Wie zal
nog naar dien rooden Staat verlangen
Hoe 't nu komt, dat mr. Troelstra
opeens zoo raak openhartig is? Wel, hjj
is openljjk beschuldigd van «onvaste lei
ding*, welk compliment bg nu met woe
ker teruggeeft. Hoor maar eens
«Ieder voelt, dat er aan de leidiDg der
Partjj ondanks de vervanging van minder
priucipiëal geachte elementen ia het be-
staur door »principië«le« veel ontbreekt,
dat er met name geen kracht van uit
gaat. Het partjjorgaan slingert been en
weer om bet douda panthet abonnen-
tental nam de laatste maanden af en is
nog steeds beneden het punt, voor de sta
king van 1903 bereikt. (Let hier wel
op !)c
«Kwesties zjjn aan de orde van den
dag, en van een stevige leiding, die ze
voorkomt en hanne oplossing voorbe
reidt of voltooit, is niets te bespeuren.
Er hee,8cht bovendien een misverstand
en een geest van wantrouwen omtrent
sommige, van ait het hoofdkwartier van
de «Nieuwe Tjjic als minderwaardig ge
kwalificeerde partijgenoten, die voor han
het partjjleven maakt tot een last, dien
zjj alleen uit plichtbesef bljjven torsen.
Aannemen, gewaardeerde partjjgenoo-
ten. En houdt het stevig vast, waut er
komt nog meer. Op die stevige acte van
beschuldiging lait Troelstra nog een
goeden raad volgen, en wel dezen
«Als daar niet komt grondige zelfher-
ziening, o o k en niet het minst bij hen,
die it8eds anderen opwekken tot revolu-
tionnaire en proletarische deugden, dan
zon de revolutie, als zjj eeDmaal tot ons
kwam, in de Partjj zelfs niet een leiding
vinden, homogeen ia wil,vertrouwend den
een op den ander, elkander begrijpend.
Dan zon zjj vinden een troepje individu
en, waarvan één deel in bet andere ziet
een voortdurend gevaar voor de Partjj,
waaria het officieel leidende» deel geen
leidende kracht bezit en waarin de in
derdaad leidende krachten elkander meer
opheffen dan steunen.»
Ea dat is dan de party, die eventjes
de maatschappelijke toestanden wil her-
Bevend aan alle leden zat Trans daar,
zjjn lot afwachtend, en hjj zou zonder weer
stand te bieden gevolgd zijn, als men htm
op dit oogenblik gegrepen had. Maar terwjjl
de boer de hem gedane «raag ontkennend
beantwoordde, he stelde Frans zich. Zich
verwaren, tot den laatsten droppel bloed,
nam hij zich voor. Hjj klemde de tanden
op elkaar en maakte zich tot den sprong ge
reed. Zijne gloeiende oogen hield hjj vast op
het geweer van den onderofficier, dat deze
onder den arm droeg, gericht.
Zoodra deze hem herkennen zou, wilde hjj
zich met onweerstaanbare macht op hem
werpen, deren het wapen ontrukken en er
hem mee neer slaan of het gelukte hem in
de eerste verwarring te ontkomen, of men
schoot hem dood. Het een of ander, n aar
zich verweren, zoolang er nog een droppel
bloed door zjjne aderen vloeide.
Terwjjl de onderofficier met den eigenaar
van het voertuig sprak, stak een der
beide manschappen eene lucifer aan en wilde
daarmee den boer in het gezicht lienten,
maar de wind woei ze uit. Heeds wilde hjj
eene andere aansteken, toen de onderofficier
die met vluchtigen blik ook in den tweede
een burger meende te zien, want hij hield
het voor onmogeljjk, dat de deserteur in zoo'n
korten tijd van kleeren verwisseld kon hebben,
op verdrieTgen toon zijn "voorwaarts marsch/r 1
deed hooren en zich haastig omkeerde.
En nu, alle voorzichtigheid vergetend,
rukte Frans zjjnen bun man de zweep uit de
handen en sloeg zoo wild op de paarden
vormen Zjj kan 't ternauwernood met
zich zelf klaar spelen.
De hear TiOelstra bljjfc intusschen, hoe
ongeloofljjk hst is, optimist. Alies zal
«rschkom», als departggenooten het werk
maar een beetje verdeelen.
«Het is niet mogelgk, zoo zegt hjj,
daarmede tevens zjjn eigen tekortkomin
gen vergoeijjkend, «het is nist mogelgk,
in ééa persoon alle eigenschappen te vtr«
eenigen, die den Liiier vormen in th -
oretiscb, propagandi tisch, journal stiek
eu politiek opzien. Tusschen verschil
lende partggenooten vindt m^n deze
eigenschappen verdeeld. Hun plicht ia het,
door dat verschil van aanleg zich niet
tegen elkander ta laten dringeu, elkan
der en dus de Partjj afbrekend, maar el
kander aan te vallen, te versterken, de
een den ander in zjjne kwaliteiten (ea de
noodzakelgke fouten daarvan), verdragend.
Maar, m'n beste maneer Pieter Jelles,
hoe zal dat na moeten gaan; allerlei ka
piteins op ééa schipen dan nog wel
een schip, dat toch alzoi slecht naar 'i
roer luistert. Zou die goede raad heuscb
meeueus wrzeu
Denk intusschen niet, dat mr. Tr. zjjn
boek, waarin dit alles staat, met plei-
zier heelt geschreven. Iutegendeel
«Het is (bem) een pjjnljjke noodzake-
ljjkheid gewaeot, dit jaar zga taktiek van
zwjjgen en retireeren te moeten verwis
selen voor eene van verweren en eaa-
vallen,» vooral.
«Niet daarom dus, omdat hjj partjjge-
nootsn, die hem als zoodanig lief en
dierbaar zijn eu wier verdiensten voor de
zaak (hjj) waardeerr, heelt moeten aan
vallen.»
Ja, en niet zachtjes ook 1 Za zullen
wel recht erksnteljjk zjjn en mit ont
roering lezen, wat dan volgt
«Thans, nu ik de pen neerleg, door
tintelt mjj het warme gevoel van broe
derschap, dat de atrjjders voor het hser-
Ijjke ideaal der sociaal-democratie ver
bindt, Thans zou ik hun allen willen
toeroepen; meet ow eigen kracht, gaat
met zelfkennis bepalen, wa» en hoe gjj
de Partjj nuttig kunt zjjn..
't Zou de moeite waard zjju, eens te
weten, wat de «liere» en «dierbare» par
tij genootan dezeu haidhandigen heelmees
ter toeroepen. Misschien ook welZoekt
uw eigen plaats maar in de verze
keringen.
Nn, daar heeft mr. Tr. wel ooren naar.
Hjj is het gemorrel bljjkbaar ben. Nu,
wjj ook.
dat zjj ia gestrekten draf voortrenden. Ia
een oogwenk wareu de soldaten uit het ge
zicht, en als een pjjl uit den boog, ging het
over den effen weg voort.
Met stralende oogen keek de vluchteling
raar het donkere uitspansel.
De moordaanslag op den luitenant Van Bu-
ichenhage en de vlucht van den veroordeel
de wekten onder de bevolking der stad groot
opzien. Dat een soldaat zich aan eenen
officier vergreep, was zoo'n groote reldzaam-
heid, dat om deze reden dit geval reeds een
onderwerp van het algemeen gesprek in de
stad werd. En hierbij kwam rog het ernstig
geval van de jonge boekhoudster en gat aan
de heele ge-chiedenis eenen wekomen pre
dikanten-tn smaak. De zaak werd geheel
openbaar toen het in de stad verschjjnende
uVolksblad// zich van deze gebeurtenis had
meester g- maakt en in een krachtig hoofd
artikel tegen het voorrecht der officieren in
den Staat en in de maatschappij te velde
trok.
Voor mynheer Van Buschenhage had deze
pijnlijke aangelegenheid all-rlei onaangename
gevolgen. Zyne overste toonde hem een strak
gelaat en veranderde zijne vroegere vertrouwe
lijke aanspraakMyn besta Buschenbnge, in
bet voraieljjkeMynheer ue luitenant -an
Buschenbage
De burgerlijke kringen waarmede de jonge
officier nu ea dan in aanraking kwam ont-
Het gaat er eigenaardig aan toe aan
het Keizerlijke Hot te St. Pet;rsbnrg.
Niets dat aan wjjzigiog van den ab
soluut monaichalen Regeeringsvorm den
ken doet.
De grootvorsten big ven den baas spe-
len en dea Czaar tot eeu willoos werk
tuig naar hanne harden kneden. Aan
de heilige beloften van October des vori-
gen jaars wordt niet meer gedacht en
men scbjjnt geen flauw be»ef te hebben
van de reusachtige vorderingen door de
constitutioneel monarchal} partjj ge
maakt.
Wat sraat het Rjjs te wach'ei bjj dit
gevaarljjke spel Meeneo de Gzaar en
zjji.e Raadslieden, dat hnnne onderdanen
den gezworen eed ia het veelbelovende
manifest vergeten zullen en na zooveel
e rjjd en bloedvergieten de handhaving
van dea abeotaut mooarchalen Regeerings
vorm zullen goedkeuren?
Dat ware het vertrouwen te ver ge
dreven, dat ware te veel geëischt van de
waarlgk Diet verwende natie.
Lang zal ze ouserr.chtens niet
meer met zich laten sollen. De consti
tutioneel monarchale partjj, waai van we
zoeëren gewaaglen, belooft een machtig
en degelgk georganiseerd lichaam te wor
den waarmede in de naaste toekomst de
Czair en zjjne Raadslieden te rekenen
hebben. Van deze partjj zouden deCzaar
en zjjne Regeeriog veel go ids mogen ver
wachten, indien er bjj Vorst en Bewinds
lieden een goede wil en bet welbegrepen
be ang van de natie voorzaten.
Daa zoa Rusland, door zülk eene partjj
geateuDd, een forschs en op drgelgke
onderlagen gebouwde Constitutioneels
Staat kunnen worden.
Bljjven echter Vorst en Regeering in
geb eke, aan de heilige beloften en toe
zeggingen gevolg te geven, dan zullen
alle drama's, welke tot heden zgo afge
speeld, nog slechts kinderepel zgn bjj
hetgeen Rusland aanschouwen gaat.
Gaveant Consnlee, laten Re
geering en Czaar toch op hante hoede
zjjo l
Span j e.
Aan Koning Alfonso is eene eigen
aardige hulde ten deel gevallen.
Z, M. woonde te Sevilla in gezelschap
van de Infanten eene proeesaie bjj. Toen
deze was afgeloopen, werd hg door de
mtnigte omsingeld. De gouverneur gaf
aanstonds last het volk te verwjjderen,
maar de Koning wilde niet, dat dit bevel
wetd uitgevoird.
Een geestdriftige ovatie viel aan Z. M.
den Koning ten deel.
De geruchten over eene samenzwering
vingen hem met eene zekere terughouding
en Löwenihal zoo berichtte de trouwe
Janicke was onlangs tjjdens de afwezig-
heid van mynheer den luitenant in zjjne
woning geweest en bad zeer dringend nasr
hem gevraagd, en in het huis van den Han-
delsraad Bendlos had de jonge officier zich
na den dag van den aanval om begrjjpeljjke
re lenen niet meer laten X'eo eerst moest er
een weinig gras over de geschiedenis
groeien.
Waarsehjjnljjk kwam de raak ook nog voor
den raad van eer der officieren. Maar zjjne
kameraden zoudeo hem wel spreken. Buschen-
hage had de ear van hun siand niet bezoe
deld. Het was noch beweren, noch aan te ne
men, dat hjj de luster van den soldaat Wag
ner eeuige biedende belofte gegeven bad.
Dat dezn zich toch illusies maakte, daar was
Buschenhage nie veramwoordeljjk voor.
Veel s renger dan de eereraad van het
regiment, nam de familieraad in het huis
Hendlos do zaak op, toen op zekeren dag
de luitenant in zyn beste pakje verscheen,
om in allen vorm de hand van juffrouw Do-
ra te vragen. Hij had eigenlyk nog langer
willen wachten maar dat was oumogeljjk.
Het was hoog tyd, dat er ie s gebeurde,
om de lasti e schulueiscners tevreden te
stellen, die geene nieuwe leening meer wilden
sluiten nuch op albetaling der Oude wach-
Oader deze omatand'ghedea trof hem het
antwoord van dea bandelsraad, die uiterst
beleefd, maar zeer beslist antwoordde, dat
t*gen Peter Karageorgewitch volgen el
kander op den voet.
Luideus meerdere draadbsrichten nit
Belgrado zou eene zeer sterke partjj van
outevredenen op 28 dezer Koning Peter
willen onttronen en in zgoe plaats den
troon willen schenken aan Peter's broe
der, Arseuius, die voor den gruwelgken
«nacht van Kouak» als «hou vivant» ta
Paigs leefde en sedert dien als officier
in Rassiscben dienst getreden is.
Men doet goed, ook deze sensatie-tg-
ding onder het noodige voorbehoud te
aanvaarden.
De politie te Poitiers heeft alle aan
plakbiljetten, wslke de mededeling be
vatten, dat door de weigering van den
H. Stoel in zike ds goedkeuring van de
vereeaigingen ?aa eere dienst, de kerken
gesloten zouden worden, onleesbaar ge
maakt of verscheurd. Er is een streng
onderzoek naar de uitgevers ervan aan
hangig.
Van Jules Guérin. den oud-redac-
fceor van de «Anti-Juif», den voormali-
gen veroordeelde *an het Hooggerechts
hof en den man van het «FortChsbrol»
gaat een bo-k verschjjneo in auti-Semie-
(ischen geest.
Te Montpellier hebben op Goedea
Vrjjdag de anti-clericalen eene betouging
tegen de Katholieken gehouden. Botsin
gen kwamen gelukkig niet voor.
Douruovo zal dan toch het veld moe
ten ruimen.
Mag men nameljjk gelooven, wat de
«Times» zich nit Siat Petersburg seinen
laat, dan hebben zoowel deze minister
van bionenlandsche zaken als zgn ambts
broeder van Justitie, Akimoff, hun ont
slag gekregen.
Graat W.tte moet reeds besloten zjju
geweest zich van hen te ontdoen, toen
hg de weudiog der verkiezingen zag
aankomen.
De politie houdt de hauden vol met
gevaugeu-nemiug eu beslaglegging.
Zoo heeft zg te Moscou de band ge
legd op een districts-comité van de socia
listische partg eu tegelgkertgd eene revo-
lutionnair-aocialistische drnkkerg in beslag
genom°n.
Het Consortium van Banken, in stand
gekomen tot regeling vau de voorwaarden
van uitgifte der Sta&tsleening, is nog niet
met hare ontwerpen gereed.
Wie aan Oostenrgks trouw ten op
zichte van het Diierondige Verbond nog
twjjfel voeden, znllen Da het lezen van
wat hier volgt uit hounen valschen waan
geholpen worden.
Keizer Wilhelm van Duitschland heeft
tot den Oastenrgk-Hongaarschen minis
ter van Buitenlandeehe Zakengraaf
hjj het betreurde, de zjfne familie toegedachte
eer te moeten afwjjzen, als een bedwelmenden
slag. En toen drie dagen later Hendlos de
verloving zjjner dochter met den zoou van
den handelsvriend bekend maakte, begonnen
het zelfbewustzijn van den luitenant en zjjn
levenslust eu luchtharttgheid aan 't wankelen
te raken. Vier en twintig uren lang ging hjj
met zichzelven te rade. Dan nam hjj een be
sluit.
Zjjn eerste stap was, dat hjj een langdurig
onderhoud met Löwenthal zjjn voomaamsten
schuldeischer en den woordvoerder der an
deren hadbet gelukte hem den geldwolf
tot de belofte te bewegen, de eerste veertien
dagen niets tegen zjjneo schuldenaar te on
dernamen. Dan verzucht hjj ee ige dagen
verlo', die hem terst< nd toegestaan werden.
Hjj pakte zijn handkoffer, liet die door zijnen
oppa-ser naar het siation brecg n eu stoomde
mat een beklemd hart naar het kleine stadje,
waar zyne ouders woonden.
Wat bjj voorhad was een daad der ver-
t wij1-ling.
Maar hjj zag geen anderen uitweg meer.
Had deze laatste poging niet hst gewenschte
gevolg, dau ging hij onder, ea dan.vaar
wel, gij schoone tyd van het luitenants-
even
(Wordt vervolgd.)