No. 6281.
Zaterdag 21 April 1906
31ste Jaargang.
HbagBlaó voor <5ftooró- en SCuió-JCollanè.
De Sint-Pieter te Rome.
Een gewezen Luitenant.
B6ITENL AS D.
abommbhbmtspbhs
Per S maanden tooi Haarlem
Voor de overige plaatoen in Nederland franco per poat r
Voor hek buitenland
Afzonderlijke nummer»
Dit blad verschijnt dageljjkt, behalve Zon- en Feestdagen
Hoofd re dacteu r-D ireotenr W. KÜPPERS.
BUREAU St. damstraat. Haarlem
I 1,20
1,50
2,90
0,03
AGITB MA MOM AGITATE
PRIJS DBBADVBBTBMTISM.
Van 16 regeltgo Cent»
Elke regel meer71/, r
Groote letten worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cento per advertentieh Con taai
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale PubUcitèEtrangèm
ff. L. DA TJBE 4r Co JOHN.% f. J OWES SueeParit 816m Faubourg Montmartre.
't Is thans driehonderd jarea geleien,
dat de eerste steen van de nieuwe St.
Pieterskerk gelegd werd onder den groo-
ten koepelpijler, waar nu de beeldzuil van
de H. Veronica staat. De jaiste opgaaf
van den dag 18 April komt voor
in een schrgven van Pans Jalius II van
27 Maart 1506.
De oorspronkelijke basiliek was door
een verleden vaa bjjna twaa'f eeuwen
geheiligd. Machtige vorsten der Longo-
barden, Saksen, Zwaben en Noormannen
hadden de knie gebogen op htt gaf van
den armen Visscher van het meer van
Genezareth. In dezelfde raimte was het
herstel van het Westersche keizerrjjk een
feit geworden.
Maar de bouwvallige basiliek dieigde
in te storten, hoewel Paus Nicolaas (1447
1456) het noodigite door de bouwmees
ters Rostllini en Alberti had laten her
stellen. Ook Paulus II (14641471) liet
herstellingen aanbrengen. Maar eerst Ju-
lias II, wien halve maatregelen een gru
wel waren, liet ondanks den tegenatatd
van bij sa het geheele college van Kardi-
len de oude St Pieter afbreken om op
haar plaats een nieuw en prachtig Gods
huis te doen verrijzen.
Bjj hoopen snelden de bouwmeesters
toe omZ.H. den Paus hun diensten aan te
bieden, maar deze koos uit allen den 60-
jaiigen Bramante, door Buonarroti de
primaat onder de architecten genoemd.
Bramante's plan zou een oppervlakte
van 24.000 vierkante meter bedekt hebben,
terwjjl de onder Paulas 111 (153449)
naar de plannen van Michel Angelo vol
tooide bouw maar 14,505 vierkante meter
besloeg.
Van het leggen van den eersten Bteen
vertellen ons de Pauseljjke ceremonimees-
ters Burcfcard en Paris de Grassis in hun
dagboeken. De Paus begaf zicb, het kruis
voor hem uitgedragen ea door Kardina
len en prelaten omstuwd, naar de uitge
graven iundameoten. Met twee Kardinaal
diakens, eeDige metselaars en enkele
andere personen daalde hjj in de ongeveer
25 Romeinsche voet diepe schacht af.
Een waarschjjnljjk door CaradosBi ge
ciseleerde medaille toont aan den eentn
kant het borstbeeld des Pansen, aan den
anderen de nieuwe basiliek, naar de ont
werpen van Bramante. In een holte in
den marmeren Bteen werd een aarden pot
IETjILLETON.
12
Vervolg
Daarvan kan nu onder deze omstandigheden
voorloopig geene sprake zjjn. Maar schik de
zaak met uwe schuldeiichers, biel hun
manndelijksche afbetaling of nog beter, tchrjjf
voor mjj op, hoeveel en aan wien gjj geld
schuldig zjjt en ik zend de dertig mark per
maand, die ik u tot nu toe zond, aan uwe
schuldeischers.fiij moet u in het vervolg zonder
deze toelage zien te helpen.
De luitenant deinsde verschrikt terug. Het
angstiweat parelde hem op bet voorhoofd.
Meer dan tienduizend mark was het bedrag
van al zjjne schulden en deze som zou hij in
betalingen van dertig mark in de maand
afdoenOnmogelijk I Hjj had dit onwille
keurig luid geroepen.
Onmogeljjk Schjjnt het u onmogelijk
matig te leven en te sparen, zooals uw vader
het zjjn heele leven lang gedaan heelt en he
den nog doet Als gjj lichtzinnig met uw
geld omgegaan hebt, dan moet gjj er nu de
gevolgen van dragen. Of wilt gij ten koste
van de gezondheid uwer ouders, die zioh
reeds alles ontzeggen, uw vroeger leven verder
leiden Van mjjn inkomen kan ik niet meet
gezet met twaalf zulke gouden medailles
en veel kopergeld en dit opschrift aan
gebracht: «Paus Julius II, uit Ligorië,
heeft ia het jan 1506, het derde zjjner
regearing, deze zeer bouwvallige basiliek
opnieaw laten out-tiau.»
Na den steen gezegend te hebben legde
de Paus hem eigenhandig recht en liet
daarna het dichtmetselen der nis atn de
metselaars oter. Op diezelfde plaats
schonk Julius II aan de aanwezigen den
apestolischen zegen en liet door kardinaal
Colonca de afkondiging van een vollen
aflaat voorlezen. Na een gebed voor het
krais keerde de Paus naar het Vaiicaan
terug.
Een jaar later, den 16en April 1507,
legde in opdracht van denzelfden Paus
Mgr. Braai, aartsbisschop van Tarente,
den eersten steen voor de aodere drie
pijlers, die met dien naar de H. Vero
nica genoemd, den reuzen koepel torsen.
Onder Gregorius XIV werd er in 1590
de lantaarn opgezet.
Een kwaal van onzen tijd.
Een Fransch geleerde heeft gezegd
«La multiplicity des lois est uu signe
de la depravation des moenrs. De me
nigvuldigheid der wetten is een teeken
van het bederf der zeden.»
En in de Parlementen maakt men de
eene wet na de andere, Wettenmaken is
aan de orde van den dag.
Heeft de Fransche geleerde waarheid
gesproken, dan leven wy dus in eea ze-
deloozen tjjd, in een tjjd van godsdienstig
verval.
En geen wonder! Zien wg eens rond
om ons wat er alzoo plaats vindt.
IJdel praalvertoon voert den boventoon
Er is een hoogmoedige geest onder de
menschen gevaren, die velen ziende blind
maakt.
Deze geest tnchtigt wat goel ir en
geeft voedsel en voorspoed aan het slechte
Is er grooter dwaasheid denkbaar En
toch velt nitt te ontkennen, dat wg on
der zoo'n ellendig regiem ie'.en.
Geen wonder dan ook, dat het zede-
bederf toeneemt als een gtvolg vau de
karakterloosheid onzer dagen; geen won
der, dat er een geest van ontevredenheid
en verzet zich openbaart tegenover de
gestelde machten en dat het volk zich
tot hoogste doel stelt, tydeljjk voordeel
te behalen en najagen van vermaken.
Wat moet den lichtzinnigen die daar
van de schuld dragen en meeleven in
den streom der bedwelming een vreese-
igke ontnuchtering wachten.
afstaan, dat is tot op den lastsien cent be
stemd en verdeeld.
Maar mama's vermogen 1 riep de lui
tenant driftig uit. Het woord was hem nau-
weljjks ontccho'en, of hjj had er reeds te
rouw van het gesprokente hebben
De oude officier was opgeschrikt, als door
een electriBchen schok getroffen. Zgn oogen
puilden uit de kassen, zjjn heele gestalte
beefde.
Mama's vermogen 1 riep hij met een
bitteren lach uit. Mama's vermogen I-dat wilt
gjj hebben En zjjn rechterhand opheffend
en ze naar zijn zoon uitstekend voegde hjj er
met onheilspellende stem bjjLiever laat ik
deze hand afhakken dan een enkelen penning
van mama's vermogen aan uwe zucht tot
verkwisting op te offeren I
Maar stamelde ErwiD, nadat bij
zich een weinig ven zgn schrik hersteld had
ik meen natuurljjk hst kapitaal niet,
ik spreek alleen van den interest.
De interest, siste de oude man tusschen
de vast op elkaar geklemde tanden heen,
en met de handen op den rug begon hij
met dreunenden stap in de kamer heen en
weer te loopen. Plotseling trad hjj weder
voor zjjn zoon.
Het is beter, begon hg, met moeite
zjjne ontroering bedwingend, dat ik ronduit
met u spreek. Gjj zult dan zelf wel tot het
inzicht komeD, dat eer en plicht het ver
bieden met het vermogen uwer moeder schul
den te betalen. Hoeveel deukt gij, dat dit
vermogen bedraagt P
Rusland.
Het «vrgheillievende» Frankrgk krggt
htt met de Russen, welke even vrgheid-
lieven! zgn, te kwaad. Eeu Russisch li
beraal blad gaat heftig te keer tegen het
bondgenootschappelijk Frankrgk, dat door
ineie te werken aan het tot stand komen
eener Staatsleeuing, het despotisme ia de
hand werkt. Teneinde op Frankrgk wraak
te oefenen geeft het blad een resks van
giftige artikelen waarbjj op boycotting
wordt aangestaard van Fransche koop
waren.
De ontmaskerde Gorki is boos op
de nieuwe wereld; waar hg wegens los-
bandigen levenswandel het voorgoed ver
bruid heeft. Zga boosheid uit zich na
tuurlijk ook in geschriften.
Zoo deelt hg mede, genoeg te hebben
van het onvrjje Amerika, het land van
«enge en domme vooroordeelen,» waar
de menschen nog vaster geketend liggen
dan in zgn tyranniek en doodelgk gehaat
vaderland.
't Is met zgn edel pogen, om zgne
landgenooten te bevigden, natuurlijk voor
goed uit.
Italië.
Na een langen dood-trgd is pater Mar
tin, generaal der Oide van de Sociëteit
van Jesus, te Rome overleden.
Reeds dadeijjk bjj het intreden van de
ziekte was er luttel hoop op herstel. De
Jezuieten-Orde verliest in dezen generaal,
op menscheljjke wjjze gesproken, onher
stelbaar veel.
De laatste berichten over de wer
king van de Vesuvius worden hoe langer
hoe ganstigèr, zoodat er grond bestaat
voor de hoop, dat de vulkaan binnenkort
tot volkomen rust teragkeert.
De aschregen, dia in den nacht van
Dinsdag op Woensdag boven Somma-
Vesuviana bleef aanhouden, nam Woens
dag op merkbare wjjze af.
Hg hield geheel op te San Anastatii,
Octajano en Cercola. Over het algemeen
wordt er een sterke vermindering ran de
vulcanische werking waargenomen.
Overal bljjven de kostelooze gaarkeu
kens voor de getroffenen zorgen.
Met het wegruimen van de asch- en
iava-massaas vlot bet niet raar wensch.
Frankrijk.
Quousque tindem, hoe lang nog zal
Frankrgk in blinds lichtzinnigheid met
God en godsdienst bljjven spotten
Te Parjjs houden jsarljjks op Goeden
Frjjdag eenige fanatieken groote vleesch-
maaltrjden uit haat tegeo deuKatholieken
godsdienst. De macocnieke onderwijzers
bond te Parjjs heelt op Goedea Vrjjdag
een feestmaal aangeboden. De minister
Voor zoover ik Weet, dertigduizend
mark, antwoordde de luitenant onthutst.
Dertigdu zend 1 Te oude officier lachtte
schamper.
Ja, zoo eel was bet eens, tot nu vjjf jaren
geleden uw brjeder stierf.
Dan verminderde het plotseling tot tien
duizend.
Tienduizend I De luitenant staarde zgn
vader aan. £n da. dood vaa zijn broeder
In welk verband stond deze met het zware
verlies
Niemand weet iets van de zaak, ook
mama en uwe zusters niet, en ik eisch van
u, dat gij dat wat ik u vert ouw als een ge
heim bewaart.
Erwin knikte toestemmend.
Maar hoe was het mogeljjk liep
hjj onwillekeurig uit.
Een pijnlgke trek kwaal om den mond
van den m joor en zjjne oogen waren zicht
baar ingezonken. De oude heer scheen plot
seling jaren verouderd. Deze lente was
het v;f jaar, begon hij laDgzaam, dat ik door
een telegram van Egon's regimentscomman
dant aan het sterfbed van uw broeder ge
roepen werd. Toen ik aankwam, was Egon
reeds dood. Mjj bleef niets anders over, dan
het ljjk mede naar huis te nemen. Gjj hebt
zelf de smart uwer moeder en zuster gezien.
Maar hoeveel bitterder zou die geweest zgn,
als zjj de ware reden van zgn dood geweten
hadien.
Egon viel dus niet in een duelP riep de
luitenant verward uit.
Briand en Barthou waren daarbjj tegen
woordig.
De Republiek is van het «clericale
gevaar» gered 1
Uit meer betrouwbare bron, dan
waaruit we den jongsten tjjd hebben
moeien putten, bereikt ons beden eene
mededeeling over de a.s. bjjeenkonr-.t van
de Fransche Bisschoppen.
In de welbekende «Croix» lezen we,
dat deze bjjeenkomst, noodig teneinde
over de houding te beslissen in zake
scheiding van Kerk en Staat, den 30en
Mei, te 10 ure 's ochtends zal aanvan
gen in het Paleis van den Parjjschsn
KsrdiDaal-Aartsbissohop.
Bg dezen datum is rekening'gehouden
met de plechtige zaligverklaring van de
Cirmelieten van Compiègne, teneinde de
Kerkvoogden ia staat te stellen daarbjj
tegenwoordig te zjjo. Ook is er gezorgd,
dat de Bisschoppen voor het Pinkster
feest in hunne diocesen kannen terug-
keeren.
De bjjeenkomst duurt twee dagen met
twee zittingen daags.
De te rallen besluiten worden aan de
goedkeuring onderworpen van Z. H. den
Paus.
Amerika.
Huiveringwekkend zgn de tgdingen
over de aardbeving in Califoruië.
Men zoekt in radeloozen angst verband
tusschen dezen geesel, de verwoestingen
van den Mont Pélé, den Vesuvius en up
Formosa. Lichtgeloovigen achteo het einde
van de wereld nabjj.
Onherstelbaar zjjn de verwoestingen in
de bloeiende s'ad San Francisco met hare
343.000 zielen. Zoo is b.v. het monumen
tale stadhuis, om van materiëele schade
te gewagen (een gebouw van meer dan
7 millioen dollar) tot puinhoopen ineen
gestort.
De stad is het brandpunt van de we
reldbekende goudmjjueo er wonen 45.000
Cbiueezen, bjjaa allen mgnwerkers. De
telegrafische verbinding met de stad is
verbroken, zoodat we nopens de ontelbare
merschenlevens, door het tuur opgeëisebt,
nog niets naders knnaen melden bg het
schrgven van deze berichten.
Mit bet nar breiden zich de vlammen
uit; aaa behoud van stoffeljjk goed denkt
niemand meereen ieder denkt slechts
aan het behond van zgn leven. Het aan
tal dooden wordt geschat op meer dan
2000, doch de jaiste ejjfers, geljjk we
meldden ontbreken nog.
Eigenaardig is het, dat volgens eene
voorspelling van den Boheemschen ge
leerde dr. Zinger het jaar 1906 eene op
volging van aardbevingen en vnlcaniscbe
uitbarstingen moest geven.
De professor grondde zgne voorspeüing
op de ervaring, dat om de aebttien jaren
dezelfde geesels over de aarde t-rngkeeren.
De oude officier schudde ontkennend met
het hoofd en wendde het gelaat af.
Maar gjj hebt het ons zelf nog gezegdl
Gjj zelf.
Een leugen, om uwe moeder te sparen,
die onder het gewicht der waarheid bezweken
zou zjjn. Egon heeft de haad aan zjjn eigen
leven geslagen.
Door de ontzettende berinnering overmand,
sloeg de oude heer de handen voor het ge- j
laat en een dof gesteun welde uit zjjn be
klemde borst op.
De luitenant zonk als verpletterd op een
stoel neer.
Schulden? klonk het toonloos van zjjn
lippen. j
De majoor liet de handen zinken en in
het zooeven nog kleurlooze gelaat steeg een
gloeiend rood op; zjjne trekken drukten een
doodeljjken haat uit, terwjjl hjj toornig uit-
riep
De demon, de vampir, die den jonge11
luitenant het hartebloed a'zoog, de geheel0
familie ten gronde richtte, het spel heeft hem
in den dood gedreven! Hjj heeft twintig
duizend mark verloren in één nacht Op
zijn eerewoord.
Hjj liet zich uifgeput op zjjn stoel neer
vallen en staarde zwjjgend voor zich uit.
Erwin zat sprakeloos tegenover hem en
streed met het gevoel, dat in zjjn borst op
welde. Het liefst was hjj voor zijn vader
neergekn'eld, om zjjn hart door eece open
hartige bekentenis te verlichten. Maar de
Zwitserland-
De Zwitsersche Alp-club heeft de sta
tistieken gepubliceerd van de ongelnkken
die in 1905 op de Zwitsersche bergen
hebben plaats gehad.
Het aantal ongelukken bedroeg 172.
terwjjl 150.000 personen de bergen heb
ben beklommen. Het percentage ongelak-
ken is das 1 tiende.
De meeste ongelnkken gebeurden in
de lagere regionen, ds meeste veronge
lukten waren Zwitsers. Daarna kwamen
Duitschers, Oostenrijkers en Italianen.
Vjjf Engelsche bergklimmera veronge
lukten,
DRIE HELDEN.
't Gebeurde in Breitenbach.
Landwirt M.hoorde in da keuken een
verdacht gedrnisch. Eerst dacht hg dat het
poes was. Toen hoorde hg glas kletteren.
Bovendien bleek poes in de vensterbank
te zitten.
Landwirt M. begaf zicb naar de keu
ken en ontdekte daar een dief «en flagrant
délit.» Hg sloeg alarm, waarop twee ba
ren verschenen.
Met han drieën zetten ze toen de vlach
tenden dief na. Ia galop gicg het over
wegen en velden, over sloten en steggen
De vluchteling sloeg den straatweg naar
Müister in en de drie boeren hem vlak
op de hielen.
Hggend en pifiand maakte de door
draaier bg een tain halt ea gaf zich ga
laten over.
Doch na zonk den drie helden de moed
in de schosnen. De eene zond den ander
vooroit om den boef te grjjpen.
Alle drie hadden echte reven veel respect
voor revolver en dolkzoodat ze zich ver
genoegden met naar hem ta kjjken. Eiu-
deljjk begaven zjj zich met hnn drieën
(want ze konden het er niet over eens
^orden, wie op post moeat bljjven en
waren het aftellen oit hnn jengd ver
geten) naar de politie.
Toen de politie verscbeeD, had de dief
zich wgselgk uit de voeten gemaakt.
BRAND TE SAN FRANCISCO
Het kan nog niet opgegeven worden,
hoeveel menschenlevens bjj dan brand zgn
verloren gegaan.
Ia de Eidystreet viel ean gebouw in
elkander wairin zich 200 personen be
vonden; men bericht, dat daarait niemand
is ontkomen.
Uit Palo Alto wordt gemeld, dat de
Stanford-University, die drie millioenen
dollars gekost heeft, bjjaa geheel ver
woest is.
Een gerucht wil, dat het opera-ge-
zelechap van Couried, waartoe vele der
grootste knn8tenaars vau ds wereld be-
hooren en dat thans te San Francisco
is, de geheele kostbare tooueeldecoratie
verloren heeft. De artisten zelf verloren
hun geheele bagage.
aanblik van deze eerwaardige, door smart ge
bogen gestalte, deed hem verstommen.
Na eene poos was de majoor zgne ontroe
ring weer zoo meester, dat hjj op z&chten,
trillenden toon, die de diepste smut verried,
vervolgde
Ik wil vexder geen blaam op den diep
rampzaligen jongen werpen. Zich tot mjj
te wanden, mjj om betaling zjjner eereschuld
te Tragen, waagde hjj niet. Hjj schreef zgn
kameraad, aan wien hjj dit hooge bedrag
verloren had, dat hjj hem het geld wiet be
talen kon, daarom betaalde hjj, de ongods
dienstige dwaas, hem met zjjn leven. En zoo
ging hjj den dood in. Daar hjj de st-af zoo
onverbiddeljjk aan zich zelf voltrok, hield ik
het voor mjjn plicht, hem te vergeven, wat
hjj misdaan had, aan Ooi zjjne arme ziel in
Diens grenzelooze barmhartigheid aanbevelend.
En opdat niemand het recht zou hebben,
zjjn aandenken te smaden en zjjne eer te be
zoedelen, nam ik zjjne schuld op mjj en
betaalde ze op den vervaldag.
De majoor zweeg, hjjgend naar adem, en
streek zich met de hand over de oogen,
waarin tranen blonken. Dan besloot hjj met
vaste stem
En nu, mijn zoon, weet gjj, waarom ik
spaar en bezuinig en interest op interest stapel.
Wordt vervolgd.)
HÜILkIHÜE CldKlIT.
O—
