No. 6286.
Vrijdag 27
4906
34 ste Jaargang.
kbaaêlaó voor es/tooró- en SZuió-dioffanó.
Kan een Katholiek
Socialist zijn?
Een gewezen Luitenant.
BUITENLAND.
Per S maanden tooi Haarlem 1 1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post F 1,50
Voor het buitenland 2,90
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt dagelyktbehalve Zon- en Feestdagen
Hoofd re dacten r-D ireoteur W. K UPPERS.
BUREAU St. Janutraat. Haarlem.
PBIJS dkbad vbrtbntiin
Van 1—6 regels50 Cent»
Elke regel meer7'/, r
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Oénerale PubliciiéEtrangim
9. L. DA ÜBE êf Co JOHN., f. JONES Suoe- Porie Slbie Faubourg Montmartri
In de serie «Sociale Studiëa« it thans
verschenen eene verhandeling van den
Warmondschen hoogleeraar J. D. J. Aeu-
genent o?er «het Eigendomsrecht*
De schrijver grondt daarin het eigen
domsrecht op het natuurrechtelijk begin
sel. Een goed denkbeeld van zjjn ideeën
geeft het «Aanhangsel*, dat deschrjjver
aan zjjne brochure heelt toegevoegd, ea
waaraan we hier het een en ander ont
leen en.
Wjj achten het niet van belang ont
bloot zegt schrjjver aan het eind
van deze verhandeling over het privaat-
eigendomsrecht de vraag te beantwoorden
die zoo dikwgls wordt gesteldK m een
Katholiek socialist zjjn
En wjj beperken dan deze vraag, zoo-
al i van zeil spreekt, tot de volgendeKan
•en Katholiek aanhanger zjja van hot
socialisme als economisch sjsteem?
Dat de wjjegeerige en godsdienstige
dwalingen, waarmede hst socialisme in
den regel optreedt zeker in strjjd zijn
met ome Katholieke beginselen, is voor
niemand aan twjjfel onderhevig. Maar
het socialisme, ontdaan van al die aan
hangsels, en opgevat als louter econo
misch stelsel dat «Verstaatlichnng* dar
productiemiddelen eischt, is dat ook
door den Katholiek te veroordeelen
Ik aarzel niet op daze vraag bevesti
gend te antwoorden.
En na de bovenstaande uiteenzettingen
twjjfel ik niet, of men zal tan volle van
de i tiiatheid van dit antwoord overtuigd
zgn. Wjj abstraheeren bjj deze vraag bo
vendien nog van het geval, dat de Staat
met geweld tot expropriate van de pri
vate bezittingen zoa overgaan dat ware
een daad van openbare ongerechtigheid,
die al klaarblgkeljjk in strgd zou zgn
met het Christeljjk beginsel.
Veronderstellen wg, dat de productie
middelen zooals de tegenwoordige so
cialisten dat vrjj algemeen willen
langzamerhand zonder geweld werden
«verataatlicht*, zon zulks dan nog indrni-
schen tegen het Katholicisme
Voorop moet dan gesteld, dat een der
gelijke communistische toestand niet in
strgd zon zjjn met eenig punt, vaa onze
gsloofs- en zedenleer. Vlakweg een ket
ter kan een aanhanger van dezen toe-
17
(Vervolg.)
Mijnheer Edward Hopkins was eigenaar Van
een groote fabriek te New-York en nu na
eene plezierreis door Europa op den terug
weg naar zgn vaderland. Mejuffrouw Carry
Sumner echter was voer hare muzikale vor-
mirg en ook omdat het mode was, een tijd
lang in het buitenland geweest, een vol jaar
in Berljjn, geruimen tjjd in Parjjs en Rome
en keerde nu in gezelichap van haar oom
naar de ouderljjke woning te New-York
terug.
Zoowel mjjnheer Hupkins als zjjne nicht
radbraakten het Duitsch tamelijk wel en dat
was een geluk voor Erwin, want hij verstond
van het Engelsch zoo goed als niets. Welis
waar had hg eich voorgenomen, zich gedu-
rende de zeereis vlijtig in de Engelsche taal
te oefenen en met dit doel eene Engelsche
grgmmaire meegenomen maar het liep ook
hier anders. De duivel mocht in dit hutje
kajuit achter zoo'n vervelende grammaire
zitten, als miss Sumner met bare schitterende
zwarte oogen en haar plaagziek lachje hem
op het dek wachtte.
De omgang met deze ichoone dsme had
iets ongemeen bekoorlijks voor Erwin, die
tot nu toe neg nooit een Amerikasnsch meisje
ontmoet had. De ongedwongen wijze, waarop
stand das niet geooemd worden.
Plechtige uitspraken van algemesoe
concilits of van den Paus ex cathedra,
waarin het socialisme al« ketterjj veroor
deeld werd, bestaan niet.
Doch een Katholiek ia verplicht, otn
meer aan te nemen en te honden, dan
hetgeen ni9t als ketterjj ia gebrandmerkt.
Düiieljjks uitspraken van het natiur-
recht, al zjja zjj niet door de Kerk tot
pant van galoofs- of zedenleer verklaard,
mogen niet door den Katholiek worjen
verworpen.
Welnu, dat de noodzakeljjkheid van
privaat-eigendom (ook wat betreft de
productiemiddelen) volgt uit da natanr
van den mensch, zooals d«s thans i»,
m. a. w. dus behoort tjt het natuurrecht
hebben wjj in den breade aangetoond
terwjjl bovendien pans Leo XIII in zjja
Encycliek «Rarum Nova'am» dien eisch
van het natuurrecht helder en scherp aan
de geheale wereld heeft voorgahoudeo.
Al is dus het socialisme in den eigen
zin, als wjj boven hebben aangeduid, niet
vlakweg ketterjj, het is toch in strgd met
de Christelgke begiaselea en mBg door
geen Katholiek worden gehouden.
Merkwaardig is, dat verschillends kop
stukken van de socialisten in Fraakrjjk
het onnatuurlijke en onmogeljjke van
hunnen eisch,om aile productie-middelen
in handan Tan den Staat ta geven, be
ginnen in te zien. Zoo o. a. Miller and
en George Renard.
Deze laatste zegt o. a.dU niet alleen
de comsnmptiegoedaren in privaatbezit
moeten bljjveD, maar zelfs een deel der
prodactiemiddelen.
Hg onderscheidt twae soorten van pro
ductiemiddelen, n.l. kapittliatische pro
ductiemiddelen, d. w. z. «toates ces cho-
ses qui donnent a cenx qui en sont les
maitres exchuifs la faculté de dominer,
d'exploiter et de spolier.
Deze wil hjj ook in particulier bezit
laten, «II en sera de mê ne pour les
moyens ou iostrnments de travail qui ns
sont pas capitalists', par example la
brouette du paysan ou l'aijuille de ia
méoagère.*
Bovendien eischt hjj niet eens meer,
dat de Staat de alleanbezitter van den
productiemiddelen zjjmaar ook de ge
meente, j« zelfs «nne simple association»
kan volgens hem eigenaar worden.
Wel een bewjjs, dat de socialisten zelf
het onnatuarljjke van hun eischen gaan
bsgrjjpen, Wie over deze merkwaardige
kentering in Frankrjjk meer wil weten
vindt eene uitsenzett'ng in een onlangs
verschenen wsrkje van abbé Gayraud,
den afgevaardigde van Finistère.
Ten slotte: Veronderstel eens het ga-
val, dat alle burgers van eenen Staat
met volkomen vrijwilligheid afstand had
den gedaan van hun privaat-eigendom,
dan zon deze afstand volstrekt nog niet
hunne kinderen of hunne opvolgers bin
den.
Dazen toch ODtlernen het recht om
privaatbezit te hebben, niet aan hunne
ouders, maar aan hanne natuur.
De afstand, door hnnne ouders gedaan
zou dus voor hen niet geldeo.
Het oproorige Frankrijk.
Ia de Fransche Republiek zit de Regee-
ring met de handen in het haar, nu de
kinderen der vrijhei i teLens en in de g8
heele mjjn-omgeving aldaar ondeugend
zgn geworden.
De RegeeriDg gaat het als een zorgeloo-
ze moeder, die den ondengeoden kinderen
alles toestaat om ze zoet te houden. Im
mers ten slotte meenen die kiadereu dat
alles hun geoorloofd is.
Te Lens heeft men den Prefect van
Pas de Calais, den heer Dureanlt door de
stakers in een kring zien nemen en ge
dwongen de oproerlingen los te laten, die
de gendarmen met steenen hadden ge
gooid.
Een tweetal officieren en soldaten wer
den zelfs getroffen. Bloed stroomt er, bloed
van dapperen die de orde moeten hand
haven en geen patroon of werkman
zjjn.
De «Tempe» is hier niet over gesticht.
En toch was dit anti-Katholiek o-gaan me
deplichtig aan de ellende,waaronder Frank
rjjk gebukt gaat.
En na vraagc datselfde blad
«Is dan de hartstocht om een minis -
tersportefenitle te behouden de ge
wetenswroegingen waard, welke zjj zullen
te verduren hebbeD, die ons tot zulke
tragische uren hebbm gebracht?
Zou de «Temps» niet beter doen met
rouwmoedig zgn vroegere dwalingen ta
erkennen?
zjj met hem verkeerde en die zoo'n aange
name tegenstelling vormde met de difiige
jo-ge dames tilt zijn vroegere kriDgeD, maak
te op hem een diepen indruk.
Met waren jjver wijdde hjj zich aan haren
dienst en zjj had er slag van hem s'eeds aan
den praat te houden. Nu eens mocht hjj hare
reisdeken uit de kajuit halen, dan weder haar
vouws'oeltje van het eene einde van het
dek naar het andere brengeneen andere-
maal verzocht zjj hem baar den aim te ge
ven voor eene wandeling op het dek. Daar
bij lag er iets eigenzinnigs, grilligs in haar
wezen als bij een vertroete'd kind, dat ge
wend is van een ie'er zgn zin te krjjgen. Ea
wee hem, als hjj het waagde tegen te spreken
of niet aanstonds een barer wenschen ver
vulde. Zij vernietigde hem dau letterljjk met
hare blikken en wees hem met een majes -
tueus gebaar af.
Erwin echter vond ook dete eigenschap
zeer aaatrekkeljjk in haar, en ging hee-
lemaal op in zjjne bewonderirg voor deze
dame. Als nu toch in oogenblikken, waarin
hjj alleen was, de gedachte aan de toekomst
vermanend en ontstemmend door zjjne ziel
ging, dan troostte hjj zich snel met het be-
Wostzjjn, dat hjj niet geheel zonder middelen
was. Was hjj eerst eenmaal in Amerika aan
gekomen, dan was het immers nog tjjd zich
niet de vraag bezig te houden,hoe zjjn brood te
verdienen. Voor verhongeren vi ij waarden hem
voorloopig de zeshonderd mark, die hjj nog
zjjn eigendom noemde. En met al de licht
zinnigheid, aan zjjne natuur eigen, gaf hij zich
Frankrijk.
'f Heeft alle kans, dat de beide pries
ter-afgevaardigden Lemire en Gayrand
van hnnne Kerkelgke overheid geen ver
lof meer krjjgen om een Kamerzetel te
veroveren. Spreekt de «Echo de Paris»
waarheid, dan heeft eerstgenoemde van
zjjnen BDscbop op den aertsbisschoppe-
lgken troon te Kamerjjk reeds een af
wijzend antwoord ontvangen. Ook de
Bisschop van Quimper mott voornemens
zgn abbé Gayraud uit het politieke leven
terog te roepen.
Rusland.
'tls gelijk de voorspellingen luidden,
de Doema krjjgt niet bjjster veel te ver
tellen.
Erna conferentie van Russische Staats
lieden heeft op Tsarkoie Selo het aaa den
Czaar voorgelegde ontwerp vsn eea grond
wet voor het Czarenrjjk nagegaan.
Het eerste hoofdstuk omschrijft de
macht van dea Czaar. waartoe behoort
het uitvaardigen van Oekaseo zonder me
dewerking van de Doema. Dc titel des
Czareu van autocraat bljjft bestaan, maar
het woord «onbeperkt» vervalt.
He tweede hoofds uk machtigt tot
schorsing der wetten op de persoonlijke
vrgbeid en haadbaaft de bestaande bepa
lingen der dictatuur, to'dat zjj met goed
keuring van den 'Jzaar zgn afgeschaft.
Het derde hoofdstuk bepaalt, dat de
Czaar alleen wgzigiDgen in de grondwet
ma? voorstellen en macht'gt den Czaa-
en zgne ministers om wetgevends beslui
ten te nemen in den tjjd, dat de Doema
niet zit.
Het vierde hoofdstuk handhaaft den
Rijksraad en beperkt het begrootingsrecht
van de Doema.
Het vjjfde hoofdstak beperkt hei recht
van interpellatie van de Donna door te
verklaren, dat da ministers enkel verant-
woordalgk zgn teg-mover den Czaar.
Het sensationeele bericht, dat Ga-
pon aan den strop zgn leven beëindigd
heaft, wordt nit St. Petersburg gelogen
straft, Gapon zit opgesloten in eeu klooster
dar Schismatieke Kerk, en wel op bavel
van zgne Kerkelgke Overheid. Deze heeft
hem een zwara boete opgelegd wegens zgne
revolationoaire idetëi.
De «Bleu» van heden bevestigt de
reeds vermelde tjjdiog, dat d* Doema on
herroepelijk op 10 Mei a.s, zal geopond
worden. Aan daze plechtigheid (gdel ver
toon wordt veel luister bggezat.
Italië.
Aan onze medadseling van gistsren
over da toespraak van Z. H. den Pans
tot da Belgische journalisten, kunnen wjj
thans de volgende woorden van den H.
Yader toevoegen; zg betreffen de een
heid, dia onontbeerlijk is voor het wel
slagen van de Katholieke zaak.
«Indien gjj wilt slagen in nwa pogin
gen, mijne dierbars zonen, aldus ver
maande Pins X, dan is hetonoQtbeerljjk,
zorgvuldig de eenheid onder U ce bewa
ren. De eenheid is ncod'g. Zeker er
kannen meeningsverschillen bestaan over
ondergeschikte punten, maar gjj moet
alles in het werk stellen, om deze ge
schillen te beslechten. Da eenheid moet
we'er aan bet pleizier over, dat hjj in den
omgang met de Amerikaansche vond. De
voo rang, dien zij hem gunde, streelde niet
allesn zgne gdelheid, maar wekte in hem ook
allerlei schoone toekomstdroomen. Dat mjjn
heer Sumier eei welgesteld al was het
dan ook niet zeer rjjk man was, g-loofde hij,
na alles wat hjj van zjjue dochter zag en
hoorde met zekerheid te mogen aannemen;
bovendien was zg, zooals rjj hem bjj gelegen
heid mededeelde, het eenige kind barer
ouders. Wie wist, of het hem niet gelukte
in Amerika met minder moeite zjjn fortuin
te maken, dai hjj ooit had durven bopen.
Dat mies Carry behagen in hem vond, lag
voor de hand. Het speet hem maar, dtt hjj
zich bjj haar en haar oom op het sohip een
voudig als //Erwin Hagen? voorgesteld had
zjjn ware naam. die met het woordje V o n
er voor zoo deftig klonk, had zeker meer
indruk gemaakt. Maar hg troostte zich spoe
dig met de overtuiging, dat hem de verove
ring der rjjke erfgename ook niet te zwaar
zou villen.
Het was maar jammer, dat de reis zoo kort
duurde en spoedig ten einde zou zijn. Toch
twgfelde hjj er aan, dat Ca-ry hem in het
huis harer ouders zou uitnoo igen, waardoor
het verkeer mtt haar kon worden voortge
zet want miss Sumner scheen zonder zjjne
kleine diensten zieh zelve niet meer te karnen
behelpen en beweerde, dat haar iets ontbrak
als Erwin eens door een echaakpartjj, waar
voor mjjnheer Hopkins eiken dag na het eten
beslag op hem legde, langer dan gewoanljjk
werd opgehouden. Overigens stoorde Hopkins
de beide jongelieden zeer weinighjj kwam
slechts zelden op het dek en bracht het
grootste deel van zjjn tjjd in de rookkamer
door.
De laatste dag der zeereis was gekomen.
Erwin bevond zich reeds van 's morgens
vroeg af op het dek en was in eene buiten-
gewoon opgewonden stemming. Maar niet de
j gedachte aan de onzekerheid zjjner toekomst
kleurde zjjne wangen hooger en verhaastte
zjjne schreden, maar de verwachting, wat
miss Carry doen zou.
I Zjj had nog met geen enk-1 woord over
de aanstaande scheiding .gesproken, evenmin
over eene voortzetting van hun verkeer,
j blijkbaar, omdat zjj biermede tot het laatste
afscheidswoord wilde wachten. Maar 'hoewel
i hij zich zelf steeds weder deze troostvolle
verzekering gaf, kwam toch een beklemmend
gevoel van onzekerheid en angst over hem,
ea hjj maakte er zich zelf een verwjjt van,
dat hjj zjjn tjjd niet beter besteed had en
voor de Amerikaansche op een van die on-
veigeteljjke avondeu, terwjjl zjj dicht naast
elkander tegen de verschansing van het schip
leunden en naar het spel der golven zagen,
niet zjjn geheele hart uitgestort had. Waarom
was hjj toen zoo onbegrjjpeljjk angstvallig
geweest P
I Eerst zeer laat Erwin'» ongeduld was
onhoudbaar geworden verscheen miss Garry
in gezelschap van haar oom op het dek.
Erwin snelde op haar toe met schitterende
onder n bestaan, omdat de eenheid de
liefde is. De liefde, die u eensgezind zal
maken, zal het succes van nw apostolaat
verzekeren en n de overwinning geven
voor het heil van het Geloof en het Va
derland.
Wegens het overlijden van den gene
raal der Sociëteit van Jesus, pater Mar
tin, zal spoedig een generaal-kapittel
bjjeenkotnen om een opvolger te kiezen.
Deze verkiezing heeft als volgt plaats:
Vjjf landen komen in aanmerking nl.
Frankrgk, Italië, Duitschland, Spanjs en
Engeland, welke zich verdeslen ia 23
kerkprovincies.
Elk der 23 kerkprovincies, waarover
da Sociëteit verdeeld is, zendt drie afge
vaardigden. Het verkiesbaar zgn tit ge
neraal strekt zich nit over alls geprofeste
leden, en elk der kiezers is bevoegd alie
informaties in te winnen over den can-
didaat zgner keuze, maar elke daad van
propaganda voor de verkiezing van een
candidaat is verboden op straöa vaa ont
zetting zoowel van den kiezer als van
den te verkiezen candidaat in spa.
Dei zevenden dag van het kapittel
komen alle kiezers te zamen in de kapel
waar de pater Vicarius da H. Mis op
draagt, waaronder allen commnnicaeran.
Zg begeven zieh daarna cair de zaal,
voor de verkiezing aangewezen, alwaar
een sermoon wordt gehouden over de
groote verantwoordelijkheid der verkiezing
die geschieden gaat en dan, na esn n ar
in gebed doorgebracht, worden de stem
biljetten ingeleverd.
De Vicaris-generaal zal de plaats der
algemeens congregatie hebben vast te
s ellen.
Pater Marlia was te Loyola gekozen
tot genrraal; mea virmisdt dat na Rome
zal worden gekozen als plaats van bijeen
komst.
Ia zjja brief, mal Jende de gilt van
Z. H. den Paos van 10.000 lire voor de
slachtoffers van den Vesavias, nit Kar
dinaal Merry del Val de volgende klacht:
«Zgne Heiligheid is z-er bedroefd, dat
de tegenwoordige geldelijke omitand g-
heden van den H. S:oel Hem niet ver
oorloven hulp van grooteren om vang te
bieden.
Amerika.
Omtrent de vrees voor een fiianriëele
crieir wordt nit New-Yotk gemeld
Het bsriöht, dat Pargzer bankiers het
hono'eeren van credietb-reven op banken
ts Stn Franc soo gsweigeri hebbeD, ge
looft men hier niet, daar niet de geringste
twjjfel bestaat, dat alle banken hare ver
plichtingen zullen nakomen en hare zaken
zullen hervatten, zoodra zg éenigermate
bruikbare lokalen zullen kunnen vinden.
Ook wordt van aidere zjjde wairborg ge
geven, dat de banken a! hare verplich
tingen zolen nakomen. Het Clearing
house van San Francisco deelt mede, dat
oogen en lachend gelaat, waaroit dnideljjk
zgn diepste gevoel sprak.
Zjj was echter in het oog loopend ver
strooid en beantwoordde zjjn har tel jj ken groet
slechts met een knikje en een koel «goeden
morgen//en begon dan met haar oom een
levendig gesprek in het Engelsch, waarvan
Erwin geen woord verstond. Daarbjj wee» hjj
voortdurend op verscheidene punten dsr
kust en scheen geheel in bewondering voor
haar geboor'egrond op te gaan. Vergeef»
spande Erwin zich in, hare op merk eaam beid
te trekken. Nu eens luisterde zjj niet naar
hem, dan weder wees zg hem ongeduldig af,
zoodat hg ten slotte geheel terneergeslagen
s'ilzweeg. Was dit nu dezelfde miss Carry,
die gisteren nog zoo prettig met hem gepraat
h*.d, alsof er voor haar niets gewichtiger in
de wereld was dan zgn onderhoud? Kwam
hst door hare verrukking over het weerzien
van den geboortegrond, dat haar hart voor
elk ander gevoel gesloten was
Zich met dergeljjke vragrn bezig houdend,
»tond hjj in opgiwondm, ongeduldige stem
ming naast haar en wachtte op het oogenblik,
dat zjj zich hare oude vertrouwelijkheid zon
herinneren. Maar zjjn wachten was vergeefsoh.
Hoe meer het einddoel der re's naderde,
hoe meer zjj zich van hem afwendde en le
vendiger m- t haar oom sprak.
Wordt vervolgd.)
(OMtilT.
ABONNBKBHT8PBIJB
ACUTE MA KON AGITATE
1EL1LLBTON.