No. 6298.
Vrijdag 11 Mei 1906
31ste Jaargang.
ïï)ag6laó voor êfioorè- en SCuió-<Xolland.
Oxford en de Ritualisten.
Een gewezen Luitenant.
B IT I T HJ NI L A D.
▲BOinrBiunrTSPBiJB
Per S maanden tooi Haarlem I
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per poet
Voor het buitenland
Afxonderljjke nummers
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen
Hoofd re daoten r-D ireotenr W. KÜPPERS.
BUREAU St. Jan»trant. Haarlem
f 1,20
1,50
2,90
t 0,08
FRHB DBBADVMBTBHTIB»,
Van 1—6 regel50 CenU
Elke regel meer7"/,
Groote letters worden berekend naar plaatsroimte.
Diens taaobi edingen 25 Cents per advertentieh Con tani
AGITE HA lfON AGITATE
Boot dagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale Publieité, Etrangèm
S. L. DABBEN Co JOHN., f. JONES Suoe. Porie 3 l&w Faubourg Montmartre.
Ouder het opschrift »Quinze jours h
Oxford* leverden de Etudes* van de
Frausche Jezuïeten onlangs een belang
rijk artikel over de Ritualistische Bewe
ging in Engeland, die een grooten in
vloed oefent op een merheljjk gedeelte
der Anglicaansche Kerk en deze aandrjjlt,
den Katholieken eeredienst meer en meer
na te volgen.
De schrijver dezer studie heeft ts Ox
ford in 1905 een bezoek gebracht bjj de
Paters Ritualisten van den heiligen Jo
annes Evangelist, wier fraaie helderwitte
kerk, de Cowley Church* in den stjjl
eener Katholieke kerk is opgetrokken. Een
der kapellen in dien tempel is gewjjd
aan Onze Lieve Vrouw, of Our Lady.
Terwjjl bg in deze kerk was om haar
te bezichtigen, begon er juist een plech
tige Mis, zjj werd nagenoeg op dezelfde
wjjze als bg ons gedaan >Confiteor, in-
troitus, graduale*, daarna epistel en evan
gelie. Bg 't zingen van 't evangelie wa
ren brandende kaarsen en wierook ook
gingen de geloovigen Btaau en maakten,
zooals wjj gewoonljjk doen, het teeken
des kraises op voorhoofd, mond en borst.
Alles echter werd uitgesproken in het
Eogelsch, geen enkel woord in 'tLatjjn.
Het sCredo* werd aangeheven door den
celebrant en voorts gezongen door heel
de kerk in 't Gregoriaansch. wat niet
weinig bjjdroeg om den diepen indrak,
dien men toch altjjd ontvangt, als men
de heele kerk hoort zingen, te vermeer
deren. Op het symbolum volgde een ser-
moon.Ook het sOrate fraties* werd ge
beden en daarna de Prefatie* op onze
wjjze gezongen. Tjjdens de consecratie,
waarbjj de sacramenteale woorden wer
den uitgesproken, waren alleaik moet
het oprecht bekennen in diepe aan
bidding geknield en neergebogen. Er
heerschte een doodsche stilte.
De consecratie en de nnttiging volgden
elkander bjjna zonder tusschentjjd op. Om
het late unr ging er niemand te com
munie. Toch merkte de bezoeker op, dat
er in een zjjkapel drie vrouwen, die nog
nuchter waren, de H. Communie ontvin
gen. Later vernam hg, dat de anglicaan
sche priesters nooit Mis mogen doen, als
er niet minstens drie communiceeren. Aan
dit voorschrift wordt streng de hand ge
houden.
Het verdient bemerking, dat de meest
orthodoxen der Anglicanen meer en metf
IEZjILLETON.
£9
Vervolg
En toen hjj, dit hoorende, een ocgeloovig
en verwonderd gezicht zette, begon zjj de
krant te zoekeD, waarin de advertentie gestaan
bad, om hem bet ongelooflijke zwart op wit
te laten zien. Toen zq daar nog mee bezig
was, werd er aan de buitendeur geklopt.
Johiy zeide zjj, zch tot Erwin wen
dend, en snelde de kamer uit. Het volgend
oogenblik stond Schuchman voor zjjn vriend.
Zjj schudden elkander hsrteljjk de hand.
Eindeljjk, eindeljjk riep Schuchman
uit, ronder bljjkbasr tErwins verlegenheid
te bemerken. Waarom zjjt gij al niet eerder
gekomen F
Een wenk van zjjne vrouw en een blik
op Buschenbage'a voorkomen, deed hem ver
stommen. Zonder een antwoord af te wachten,
vervolgde hjj dan, den brief van de tafel ne
mend
Mag ik Ik ben toch nieuwsgierig,
wat het eigenljjk betreft. Nadat hjj den brief
haastig doorgelezen had, riep hjj uit: Eene
betrekking als leeraar aan eene taalschool
Merkwaardig
zjjn gaan gelooven aan het eucharistische
offer, sedert de hoogste uitspraak van
Rome hun heeft aar getoond, dat zjj dat
geloof verloren hadden en dat die zware
verminking hnn wjjdingen in den wor
ts! hadden bedorven en ongeldig ge naakt.
De slag, men herinnert het zich nog, was
raak, des te meer, dewjjl zg hem als on
rechtmatig toegebracht en das onverdiend
beschouwden.
Bg het einde hunner Mis zongen de
geloovigen het >Onze Vader* en, wel
zonderling, het »Gloria in excelsis* bg
wjjze van dankzegging. sDit gebruik is
ontleend aan de Ambrosiaamche metten,
die met dien lofzang gesloten worden. Ook
werd de zegen gegeveD, en terwjjl de
priester het laatste evangelie >In priuci-
pio* las, werd een hymne aangeheven,
die treffend schoon klonk, de hymne der
Gedaanteverandering >With Him on the
holy mount*.
De Ritualisten bezitten te Oxford vele
kapellen. In eene dezer, die aan den H.
Barnabas is toegewjjd, zag schrjjver de
zer stadie een kruisweg, beelden der hei
lige maagd en van andere heiligen. Ze
kere statigheid leidt bjjna overal den
anglicaanschen eeredienst, dosh die sta
tigheid treft niet, laat de harten koud
de Ritualisten (strengere Anglicanen)
brengen wat warmte in de gods
dienstplechtigheden, dank de toenade
ring tot onzen ritus.
Hoe is thans de verhouding der Kerk
iu Engeland tegenover Rome?
Deze vraag stelt zich de medewerker
der Etudes. Hg beantwoordt die volgen
der wjja
»lk schrjjf deze aanteakeningen voor
hen, die niet onverschillig bljjven voor
het innerljjke leven der Anglicaansche
Kerk, waarvan men een tjjd lang, tien
jaar geleder, sprak, als ware zjj de onze
dicht genaderd,
Dit ie zeker, de Ktrk in Engeland
slaapt niet, een inwendige macht stuwt
haar voort, immer voort, zjj leeft en ge
voelend dat zjj leeft, is zjj besloten een
vasten godsdienst-bodem te leggenim
mers die bodem is, door haar afscheiding
van Rrme, ondermjjod. Ij zg op weg
ntar Rome? Of wjjkt zjj er nog meer af.
Het laatste durf ik nauweljjks veronder
stellen, zoo verzet zich alle scbjjn daar
tegen. Het zou kunnen gebeuren, dat
zjj naast ons in evenwjjdige Ijjn zal loo-
pen, nog gernimen tjjd langs de ware
kuft bljjft zeileD, alvorens de haven bin-
Haastig ging hjj naar de latafel, zocht een
oogenblik en keerde met een courant in de
hand terug. Haastig doorliep hjj de lange
rjjen advertenties. Daar, zeide hjj, met den
vinger op een van deze wjjzend, lees dan
zelf
Erwin lasAan een beschaafden, jongen
Duiischer, die zjjne moedertaal zonder eenig
dialect spreekt en met de grammaire op de
ho:gte is, kan ik eene aangename en vaste
betrekking aanbieden. Kennis van bet Engelsch
niet vereiscbt en ook niet gewenscht. Aanbie
dingen met opgave van s'and en vroeger be
roep richte sen onder moto: taalleeraar//
aan het bureau van "Hew-Yorker Stads
blad
E:win zag zjjn vriend vragend aan. Deze
haalde de schouders op.
Wjj staau hier eenvoudig voor een
raadsel, mjjn waarde Buschenhage, en ik stel
voor, ons niet langer het hoofd daarover te
breken, maar eenvoudig te wachten tot mor
gen. Ik hoop, dat gij nog niet te laat zult
komen 1
Libby zette voor haar man, die hongerig
en koud van zijn zwaren dienst thuis kwam,
het avondeten gereed en verdween dan in de
keuken. Erwin echter begon zjjn vriend met
Hanen in de oogen voor zjjne liefdevolle zoTg
te danken. Maar Schuchman viel hem reeds
b^ de eerste woorden in de rede
Maar. mjjn beste Buschenhage, wat ik
daar gedaan heb, is toch heel natuurljjk. Men
is blijde, als men eenen ouden kameraad aan
een goede betrekking kan helpen. Als gjj ze
nen te loopeo, waar de bark van den
heiligen Petras gemèsrl ligt.
Heden, zestig jaren na de «Oxfordsche
Beweg ng» ea dsn roerigeu tjjd van de
«Tracts for the times», wil de Kerk van
ingeland niet meer den naam van pro
testante dragen; zjj ii Katholiek, niet meer
Katholiek zocder meer, doch aeglicamseh
katholiek; zg beschouwt zich als een
tak van de algemeene Kerk, zooals de
Katholieke Kerk, denkt zjj, ook maar een
tak hiervan is.
Hare bedienaren zjjn niet meer, geljjk
zjj vroeger beschouwd werden, eenvoudige
magistraten, die over zeden en wetten
hebben te waken, of, evenals Joseph de
Maistre hen schertsend noemde, heeren
die belast zjjn om galante preken ts hou
den. Zg zjjn nog wel, zooa's weleer, net,
statig en aangenaam in den omgang, en,
in 't algemeen, ontwikkelde lieden; maar
de clergyman is tegenwoordig zeer inge-
nomen met zjjn hoedanigheid van pries-1
ter, Hoe menigmaal wordt hjj zoo genoemd
in het nieowe Prayer Book 1
Velen beschouwen het celibaat, meer
dan het hnweljjk, overeenkomstig hun
stand en bediening en bljjven ongehuwd.
Met gebed en overweging, sacramenten
en devoties voeden zjj het leven hunner
ziel. Den dag, dat ik bg de hoogmis in de
Cowley Church tegenwoordig was, kwa
men de Paters uit hun jaarljjksche re
traite, die, werd mjj gezegd, 15 volle
dagen duurt.
De stichter van de Cowley Fathers,
Father Bjusod, heeft veel gedaan om de
oefeningen der geestelgke afzonderingen
onder de anglicaansche geesteljjkheid te
verbreiden. Hg is, volgens de faam, een
leerling vau den H.Ignatius en in deze
school een zeer bekwaam meester gewor
den, schjjnt het, in de kunst om zjjn me
debroeders te leiden op den moeiljjkeu
weg des geeeteljjken levens.
Znlke inwendige gesteldheden en zulke
daden zjju niet geschikt om te verwjjde-
van Rome de Kerk van Engeland
meniè', Servië, Siam, Spanje, Zweden,Zwit
serland, Tarkjje en de VereeDigde Sta
ten.
Ook hebben eene uitnoodiging ontvan
gen de volgende landen, die bjj de vre
desconferentie van 1S89 niet vertegen-
woord'gd zjjn geweest: Argentjjnsche
Republiek, Bolivia, Brazilië, Ch li, Co-
lumbië, Cosra Kica, Cuba, Dominica,
Equator, Ethiopië, Goatemala. Haiti.
Honduras, Korea, Nicaragua, Panama,
Paraguay, Peru, San Salvador, Uruguay
en Venezuela.
Panama is de eenige Staat, die de uit
noodiging van het Russische gouverne
ment heeft afgeslagen, terwjjl de Paus van
Rome, de Vredevorst bjj uitnemendheid,
niet is erkend.
Indien er na bjj deze Tweede Confe
rentie vrede gesticht wordt, zooals bjj de
eerste, dau kunnen de vertegenwoordigers
van de genoemde landen wel thuis bljj
ven.
De Transvaalsche oorlog volgde on-
middellgk na die lieve Vredesbetuigin-
gen.
Komt deze tweede Conferentie ook al
in October a.s. bjjeen, op een heerljjkeo
dag, als de zon opgaat aan een wolken-
Ioozen hemel, niets waarborgt ons,er later
op den dag soms een schrikkelgk onweer
losbreekt.
ren
laat het Ritnalismos aangroeien, tctdat
het eene macht zal geworden zjjn.
D. O.
De Tweede YredeBOonferen-
tie.
Uitnoodiging tot deze conferentie heb
ben ontvargen
Oostenrjjk, België, Bulgarjje, China,
Denemarken, Fraukrjjk, Groot Brittanje,
Dnitschland, Griekenland, Italië, JapaD,
Laxemburg, M x co, Montenegro, Neder
land, Noorwegen, Peizië, Portugal, Roe-
eerst maar hadt! Overigens heb ik nog een
appeltje met u te ..schillen,'jPuschenhage. Ja,
ja, gjj heet uwe betrekking in »A lantic Gar
den» verloren, en in plaats van naar ons te
komen en eenvoudig te zeggen: «Schuchman.
zoo en zoo s'aat het er mee», ljjdt gij liever
honger en koude, en en nu behoeft gij
niet aans onds zoo'n arme zondaarsgezicht te
zetten, ouwe jongen, zoo of ongeveer zoo is
het met ons allen eenmaal gegaan En omdat
wjj nu eenmaal aan dit onderwerp zjjn, laat
ik het u nu eens voorgoed zeggenAls gjj
ooit weer in nood geraakt en niet weet, waar
van 's avonds uw kostgeld te betalen, dan
wacht niet tot hef mes u op de keel staat,
maar spreek bjjtjjds een openhartig woordje
Geen valsche schaamte, hoor 1 Dat keonen
wjj onder oude kameraden niet. Afgepraat 1
Hjj reikte Erwin de hand, die deze met
beide banden krampachtig omsloot en telkens
en lelkens weer drukte, terwjjl de tranen
hem langs de wangen biggelden.
Vol ontroering zag Schuchman naar het
vermagerde, van aandoening trillende gelaat
zijns vrieeds, dan maakte hjj zich los en trad
snel naar het bed van zjjn kind. Voorzichtig
boog hjj zich o?er hem heen en kuste hem
op het voorhoofd.
Op dit oogenblik trad Libby weder de
kamer binnen en zette een blaker op de
tafel. Haar echtgenoot stak de kaars aan en
zeide
Kom, Buschenhage, het is tqdl Morgen
komt er weer een dag.
Rusland.
Aan zekerheid laten de berichten uit
het Czarenrgk nog altijd veel ts weu-
schea over. De dagbladschrijver, die, al
wat draadberichten en correspondenties
hem dagelgks medeleeDn, voor goede
munt opneemt, kan wel aan het rectifi-
ceeren en herroepen bljjveD, Nu weer
rjjst er eene vrzag, waaromtrent we vol-
komene zekerheid meenden te hebbeD, t.
w.Waar zal de plechtige Doema-ope-
ning plaats hebben Wel, te Sint-Pe
tersburg, hooren we herhalen. Mi», lezer.
Het staat nog niet vast, waar deze cs-
ramonie zal geschieden.
Het wiaterpaleis te St. Petersbarg is
om vele redenen hel meest geschikte ge
bouw, maar het heeft eeu bezwaar; het
ligt n. 1. te Sint Petersbarg en nergens
is het voor den Czaar onveiiiger dan in
zjjn hoofdstad.
Voord de Keizeria-Moeder kan zich
niet verzoenen met het denkbeeld, dat
haar zoon naar Sint Petersburg zou
gaan.
Zoo ket niet mogeljjk zjjn, vragan de
vreesachtigeo, de plechtigheid te houden
op Peteihof?
Peterhof heeft voor de veiligheid van
den Czaar alles voor. Maar welk een ont-
zagljjk werk, al de Doemaleden naar Pe-
terhot te laten komeu en ze in dat plaatsje
behoorljjk den kost te geven, en behalve
de doemaleden tal van hoogwaardigheids-
Als nu Erwin een verbaasd gezicht zette,
voegde hjj er bij
Gjj bljjft natuurljjk bjj ons slapen 1 Een
pronkveitrek kunnen wjj u wel niet aanbie
den, maar wie meer geeft, dan hjj heeft, is
waard dat hjj zelf gebrek ljjdt.
Hjj ging vooruit, terwjjl Erwin, die geen
enkele weigering liet hooren, welke toch niet
ernstig gemeend zou zjjn, de gade van zijn
vriend met vriendeljjken dank de hand reikte
Zjj gingen de keuken door. Van hieruit leid
de eene smalle, lage deur naar eene kleine
kamer die slechts een raampje had. Hier had
L'bby haastig met behulp van een stroozak,
een paar dekens en een kussen een bed ge
maakt. Schuchman zette de kaars op den
houten stoel, het eenige meubel in dit ver
trekje, en zeide:
Goeden nacht, Buschenhagel Een pronk
bed is het niet maar een oud soldaat als gjj
kan er op slapen.
Goeden nacht 1
Nog een handdruk en Schuchman ging.
Erwin stond daar geruimen tijd met strakken
blik naar de deur ziende, waardoor zjjn vriend
verdwenen was, en onwillekeurig beide han
den op het hart drukkend. Dan begon bjj
zich te ontkleeden. Nog was hij daarmede
niet geheel klaar, toen de oogen hem reeds
toevielen. Doodmoede zonk hjj op zjjn stroo-
leger neer
Den volgenden morgen begaf Erwin zich
in bange verwachting reeds tijdig op weg
naar Madison Square. Schuchman had hem
een paar dollar opgedrongen als voorsehot
bekleeders, die luister san de plechtig
heid moeten bjjzetten.
Het is waarschgnlgk, dat de eindbe
slissing pas op het laatste oogenblik zal
worden genomen, opdat eventueels be-
ramers vau een aanslag uiet weten waar
aan zich te houden.
Blgft de toestand in het Czarenrgk
de jongste aanslagen zjjn daarvan eene
droevige illustratie weinig hoop, maar
wel groote zorgen baren, niet minder be
droevend zjja de mededeelingen uit Mand-
sjoerjje. Ds Russische troepen zjjn er al
lesbehalve gedwee en ljjdeD bovendien in
grooten geta'e een scheurbuik.
Generaal Grodekof heeft daarom bevo
len, dat de manschappen beter gehuis
vest, dat zjj dagelgks buiten de kazernes
geoefend en dat 's avonds en ochtends
militaire wandelingen met muziek en ge
zang gehouden moeten wordeo, gedaren-
de welke de zalen goed gelucht dienen
te wordeo.
Verder zal de militaire overheid sorg
dragen voor spelen en ontspanningen en
afwisseling in de voeding, met verstrek
king van zuurkool, uien en knoflook,
Italië
Voor wie zich door neutrale bladen
laten diets makeD, dat de verhouding tus-
schen het Vaticaan en het Quirinaal on
der Zjjne Heiligheid Pius X eene andere
is dan in de dagen van Pius IX en Leo
XIII, zg het volgende eene ernstige waar
schuwing
Volgen» een telegram uit Rome aan
de »Kö!n. Volksztg.* heeft de Paus aan
de Kardinalen, die gevolg gegeven had
den aan da aitnoodigiug vau het Ameri-
kaansche gezantschap bjj het Quirinaal
(het diner door het gezantschap aan Mgr.
Irelaudj aangeboden) zgu misnoegen te
kennen gegeven ea aan de gezamenljjke
Curiekardinalen door een rondtchrjjven
verzocht, zoo iets in de toekomst te var
na jjdon.
De Romeinsche kwestie heeft aan
scherpte van karakter onder d n tegen-
woordigen Paus-Koning niets, hoege
naamd, geleden.
België.
Men verkeert nog steeds onder dsn
indrak van de ramp, waarvan het schoof-
schip «Comte de Smet de Naeyer» het
slachtoffer is geweest.
Maandagochtend heeft, naar het (Han
delsblad» van Antwerpen meldt» in de
hoofdkerk te Antwerpen, de monumeatale
Notre Dame op de Place verts, de plech
tige uitvaart plaats gehad tot zielerast
van de schipbreukelingen.
Op het hoogkoor, op de eerste rangen
rechts, waren gezet in de familieleden der
afgestorven officieren, aalmoezenier, leer
lingen en leden der bemanning van 't
schoolschip.
Verder zag mee er generaal Do any en
luitenant Binje, vertegenwoordigers van
op zjjn toekomstig salaris, om onderweg
een paar nieuwe schoenen en een hoed te
kunnen koopen.
Toen hjj de trap Tan het groote, defiige
gebouw opging, waar aan den voorkant een
reusachtig ui hangbord aangebracht was met
den wjjdschen titel//Taalschool van M. D.
Beelitr», begon zjjn hart onstuimig te klop
pen. Zjjne ganache ziel was vervuld van den
wensch, niet te laat of vergeet» gekomen te
zjjn.
Een heer, met eene donkere gelaatskleur,
die op Erwins vraag naar mister Beelitz met
zuideijjke levendigheid in het Fransch ant
woordde: //Heer Beelitz F Ja, die woont hier»,
opende voor hem de deur naar deschool. Dan
voegde hjj er in gebroken Engelsch bjj
Wees zoo goed, mee te komen.
De Franschman leidde Erwin naar eene
deur, die in de gang uitkwam, klopte aan,
opende ze en liet hem binnen Erwin bevond
zich iq een kleine, eenvoudig gemeubileerde
kamer.
Voor een lessenaar in de nabijheid van het
raam zat een hee-, die nu van zjjn werk op
keek en van zjjn stoel opstond
Zijne helderblauwe cogen, mét een slimme,
onderzoekende uitdrukking op zjjn bezoeker
rich end, ging hjj naar dezen toe en vroeg
hem, wat hjj verlangde. -
Wordt vervolgd.)
urn
m (01 RUT.
