No. 6321.
Zaterdag 9 Juni 1906.
31ste Jaargang.
IbagBlaè voor cftooró- en Suió-dColland.
Holland tot Koninkrijk
verheven.
EEN GEHEIM.
B IT ITJ4 3I L AJtf 1).
PB UB SBB ABVBBTBBHBB.
Klke regel U166r 7l/f F
Spanje.
Rusland.
Stilt (HIKUT.
ABOnflKlB TSPEt IJ S,
Pm S ma&nden roor Haarlem
Voor de overige plasties in Nederland franco per poat
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummer»
Dit blad vergohgnt dagtlijJubehalve Zon- en Feestdagen
Hoofd re dacteu r-D irecteur W. KÜPPiSKS.
BUREAU St. Jan altraat. Haarlem
t 1,20
1,50
2,90
0,08
Van 1—6 regel» <50 Cent»
Groote letter» worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Centi per advertentieh Contant.
AGITE MA ITOir AGITATE
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale PubliMé, Etrangim
9. L. DA IJ BE êf Co JOHN., f.JOMES Suce. Pan» 81 bi» Faubourg Motumartre
KONING LODEWIJK (5 Juni 1806.)
(Slot.)
Koning Lodewgk wist zich bemind te
maken onder het Nederland iche volk.
Het emige wat men op hem bad aan te
merken, was zga weelderigheid en wis
pelturigheid. Het Paleis op hot Binnen
hol in Den Haag was al spoedig niet
goed genoeg meer. Ook in Utrecht wilde
hg een verblgf hebben, waartoe eenarn-
tal huizen moestan worden aangekocht
om tot palcis te worden ingericht (thaos
de universiteitsbibliotheek). Vaa hier ver
plaatste hg zgn residentie naar Amster
dam, waar hem het beroemde stadhuis
op den Dam weid afgestaan, dat niet
dan tan nadeele van de stadskas ge
schiedde.
Des zomers betrok Lodewgk het Pa
viljoen te Haarlem, dat hg voor een
groote som gelds van den bankier Hope
had gekccht. En al die verspillingen
halden plaats, terwgl de toestand van
's lands kas zeer ongunstig was en het
te kort meer dan 40 millioen per jaar
bedroeg. Toch heelt hg bg tlle moei
lijkheden veel tot stand gebracht. Bg
deed de sluizen teKatwgk bouwen, waar
door het water van den Bga naar z e
kon wegvloeien. Onierscheiden dpken
werden verbeterd. Een straatweg werd
aangelegd van 's-Gravenhage naar Leiden
en van Utrecht naar Het Loo. Op 1 Mei
1809 werd een algemeen wetboek inge
voerd, code Napoleon, ingericht voor het
Konioktgk Holland. De tiërceeriug, waar
op Keizer Napoleon aaadrong, werd ver
schoven. Hg deed zgn best om zga broe
der van den treurigen bestand van ons
land ta overtuigen, maar «1 die klachten
waren vergeefmh. De Keizer antwoordde,
dat bg niet langer met die klaagliederen
wilde lastig gevallen worden.
Lodewgk, die voor alles Hollander
wilde zgn, zag over het hoofd, dat de
iamiliewet vau 30 Maait 1806 onvoor
waardelijke gehoorzaamheid aan den Kei
zer vorderde van alle leden van het Kei-
zerlgk Huis, zelfs al waren »g gekroonde
hoofden. De wil des Keizers was en bleef
voor ken de hoogste wet. Zjj moesten de
belangen des Keizers en die van Frank-
rjjk stellen boren die van de nat:ëo,
welke tg regeerden. Ofschoon met den
lEblLLETON.
10.
{Vervolg.)
p Zoo 1 mompelde Hélène nadenkend, en zjjn
uiterljjk
Hjj was breedgebaard maar mager, of
schoon zjjne handen op [vrjj groote spier
kracht duidden. Naar mjjne schatting moei
hij tusschen de veertig en vjjftig jaar zijn
geweest. Ik hield hem voor een marineoffi
cier.
Waarom, als ik vragen mag?
Omdat hjj too verbrand was door de
zon, zelts zjjn hals was geheel bruin en dan
ajjne handen I Ziet gjj, hjj gaf ook eene ha
venplaats op, als de stad waar hjj woonde.
Hjj was toch zeker een Franschman?
O, daaraan viel geen oogenblik te twij
felen, mevrouw; maar na ge mjj deze vraag
doet, word ik er meer en meer van over
tuigd, dat hjj een zeeman was, want ik herinner
mjj daardoor, dat hjj tot tweemaal toe, zoo
gauw niet het juiste Fransche woord voor
iets wist te vinden, toen het Enge'sche
woord daarvoor zei de
Weet gjj 'nog, welke woorden dat wa
ren
vorsteljjken [mantel getooid en de Ko
ningskroon op het hoofd, waren de broa
den van Napoleon inderdaad sleclti de
eerste prefecten sedehiuders in
diens uitgestrekt Rjjk. Zg waren roi-pré-
fet, geen roi-soaverain. Zij moesten hun
onderdanen dwing ra alles, zalfs bun
dierbaarste belaugen, op te offerea aan
de Fransche S aatkunde. Daar Lodewgk
in Holland in diea gets; niet wilds re-
geeren, ontstonden weldra oneenigh»len.
De Keizer beschuldigde hem van ondank
baarheid, deed hem de grofste verwgtcn
en sloeg geen acht op d.kwjjls rechtvaar
dige verzoeken.
Lidewgk hoopte nog, door zelf naar
Perjjs te komen den twist ta kunnen bjjleg-
gen. Hg werd aldaar telkens op de grof
ste manier do or dan Keizer behandeld.
Inmiddels liet deze door Fransche troe
pen allerlei Hollandrche en Brabantsche
stedsn bezetten. Reeds overwoog de Mi
nisterraad, of men deu toegang aaa alle
vreemde tioepen zou weigeren en Am
sterdam in staat van verdediging bren
gen, doch op de bedieigingea van den
Franechen gezant zag men af vau het
nemen van verdere maatregelen ter de
fensie, Ook Lodewgk gal toa en teeken-
de 14 Maar, 1810 het verdrag, waarbg
hg bet land bezuiden de Waal en den
Bieabosch afsbnd aan Fiankrgk. De
handel met Ejgeland zou belat wordeu
en 18.000 hup, waarondar 6000 Frau-
schen z ruden met Fransche douaniers de
kusten bewaken. Oudinot bezette op 's Kei
zers last Utrecht, Laidan en Dan Haag
terkustbewaking.
Op zekeren dag van da maand Mei
1810 werd da koetsier van den Fraaschen
gezant te Amsterdam bg een twist met
eea burger, geslagen. Da Keizer nam
dat zeer hcog op en schreef een br.ef,
dis leiftlgk een oorlogsverklaring was
«Ik heb mjja gezant teruggerospan. Hoad
awe brieren met ds gewone harttljjke
betuigingen maar teragik heb die al
drie jaar laig gehoor J, en iedere dag
toont mg daarvan de onoprechtheid. Dit
is de laatste brief, dian ik u schrgf, zoo
lang ik leef.»
Terwgl Lodawgk zich in zgu paviljoen
te Haarlem bevond, was op 6 Juni aan
een Fransche patrouille, die zich voor de
poorten dier ctzd aanmeldie,met verzoek
haar ta mogen doortrekken, de passage
geweigerd, omdat Z. M. onbekend was
met de orders, san den commandant dier
patiouille verstrekt. Dit feit was in de
Neen, dat is mjj ontgaanmisschien,
dat ik er later weer opkom en dan zul ik het
u z'ggen.
Zou ik de kamer mogen zien, waar hjj
heeft gelogeerd?
Met pleitier, mevrouw, antwoordde de
eigenaar van het huis, die zjjne rol van lie
verlede als zeer gewichtig begon te Beschou
wen, maar ik geloof niet, dat mevrouw er veel
bijzonders in zal zien. De politie heeft haar
reeds in alle hoeken en gaten bekeken en
gaf mjj daarop vergunning haar weer te ge
bruiken, zoodat zjj schoon is gemaakt en
klaar te worden betrokken door wie maar
wil.
Ik zou haar zelfs aan mevrouw of haar
broeder hebben gegeven, als zjj niet wat som
ber gelegen was, aan den achterkant van het
huis. Die mjjnheer wilde volstrekt eene ka-
mer op het Noorden hebben.
Op dat oogenblik werd de logementhouder
geroepenhjj verzocht Hélène een oogenblik
op hem te willen wachten en deze maakte
van zgne afwezigheid gebruik om in een zak.
boekje de volgende opmsrkiogen op te teekenen
•Jll. Fonkelnieuwe kleederen, ofschoon zich
bljjkbaar niet om toilet bekommerende. Waar-
scbjjnljjk dus pas enkele dagen terug van een
lange reis.
2. Buitengewoon verbrand door de zon,
dat zelfs aan buitenlieden is opgevallen werd
gebonden voor een zeeman, maar zeelieden
maken geen zoo lange reizen, dat zjj er de
uitdrukkingen in hun moedertaal door ver
geten. Moet bjjgevolg jaren achtereen in een
oogen desKeiztrs opnieuw eeu beleedi-
ging, die hg als voorwenIsel gebruikte
om Amsterdam te b-zetten.
Aan den Koning werd 29 Juni van dat
voorDeman kennis gegeven. De Keizer
eischt?, dat aan de Keizerlgke troepen te
Amsterdam een schitterende ontvangst
zou woideu bereid er dat de Koning en
zga Hof het voorbeeld zouden geren tot
een eervol ea vriendschappelijk onthaal.
Dit bericht bracht bg den Koui ig een
groote ontsteltenis teweeg. Hg bepaalde1,
dat aan de komst der Fransche troepen
ia de hoofdstad geen hinderpalen in den
weg zooden gelegd wo.dau, maar hg
weigerde even stellig dien dag door zgn
tegenwoordigheid op te luisteren.
Op 30 Juai werden op Koninklijken
last de Ministers en da kommandanten
van laad ea ztemacht bijeengeroepen.
Men wai het algemeen eecs, dat gewa
pend verzet onmogtlgk was en dat de
Koning zelf de Fransche troepen zou
ontvaogeo, hen onthalen en verwelkomen
aan het hoofd van alle autoriteiten. Doch
Lodewgk antwoordde, dat Ljj va3t be
sloten war te Haarlem te big ren. Hg
wilde geen getuige zgn van het bezetten
zgner hoofdstad. De ondergang van zgo
volk zou ook de zgne wezeu.
Den 1 Juli stelde Lodewgk zelf de
Koninklijke Boodschap op aan het Wtt-
gereud Lichaam, waarin hjj mededeeliag
deed van zgn troonsafstand ten behoeve
vaa zjjn minderjarigen zion ooder het
regeLtschap der Koningin, wegens de ou-
vermjjdeljjke bezetting der hoofdstad door
de Fransche toepen. Verder Bchreef de
Koning twee brieren een aan den
Ksizer en een aan de Koniogin waar
bg bg zgn troonsafstand bekend maakte.
Aan de Koningin schreef hg, dat de om
standigheden hem gedwongen ha'dden af
stand te doen vau den troon ten behoe
ve van zga zoon Napoleon Lodewgk. Iu
afwachting van haar terugkomst zoadeu
de Ministers het regentschap waarne
men. Hg beval haar zgn kinderen aan
en bovenal «het diep ongelukkig land».
In October 1810 vestigde Lodewgk zich
te Gratz, het volgend jaar te Rome en
in 1826 te Florence, steeds verzwakkend,
bjjka is zonder verkeer met de buitenwe
reld. Hoogst gelukkig was hjj, als bg
daar bezoek vaa Hollanders kreeg, met
wie hg dan over veel, dat hem nog ver-
valde, spreken kon. Zooveel zgo gezond
heid toeliet, hield hg z'ch met letterkun
digen arbeid bezig.
ander werelddeel hebben doorgebracht.
S. Drong er op aan een vertrek aan de
achterzijde van het huis te hebben. Hieruit
spreekt wederom diezelfde vrees te worden
gezien en herkend, die zich uitte in het kie
zen van een valschen naam
Zjj kon niet verder schrijven. De eigenaar
trad weder binnen en vroeg haar, of zjj de
kamer wilde zien.
III.
fcfet vertrek was op de eerste verdieping
geleeen en zag uit op eene binnenplaats,
welke men over moest gaan om in den tuin
te komen. Het was een ruime kamer, vrjj
goed gemeubeld en voorzien van een reusaeh-
tig bed;
In een der hoeken bjj het venster stond
eene kleine schrijftafel, die geheel, misplaatst
scheen te midden van de zware leuningstoe
len en tafels, een coquet ingelegd meubeltje
waarschijnlijk uit den een of anderen rjjken
inboedel en op eene verkooping opgekocht,
zonder dat iemand in den omtrek de waarde
van het voorwerp had weten te schatten.
Heeft hjj hier geslapen vroeg mevrouw
de Bosbourg, na den blik uitvorscbend rond
te hebben laten dwalen.
Ja mevrouw, klonk het antwoord. Er
zjjn natuurljjk allerlei verhalen in omloop,
want er kan niets gebeuren, of de meDschen
verzinnen cc het hunne bjj, maar ziehier de
eenvoudige waarheid: hjj kwam hier Dins
dagavond aan, sliep hier, ging den volgenden
Augustus 1840 werd hg zeer getroffen
door de tgdmg van dsn roeksloozen aan
slag op Boulogne door Louis Napoleon,
zga zooo, die in 1808 in Pa.gr geboren
war en later de tweede Keizer van Fraok-
rjjk ij geworden. Tóen de gevangene v.
Ham uit zga kerker wist te ontsnappen,
1 ec Louis Bonaparte zich meer dooi dan
levend naar de havenstad Lirorno voeren
om dea vluchteling, als hg voet aan wal
zette, te verwelkomen, maar hjj ontvangt
daar het drcere beiieht, dat èo door het
Engelscbe Miuistsris, èa door den Oos-
tenijjkschen ambassadeur da onmisbare
passen worden geweigerd. Die slag was
te zwaar, den 24 Jali 1846 maakte de
do.d eeu tiade aan zga leven. Aanvan
kelijk begraven te Florence, heeft de
zoon, zoodra hjj ia Frankrjjk was terug
gekeerd, het stoffelijk overschot zjjns va
ders naar St. Leu laten toeren.
Ia de oogen van Europa war de troons
afstand vau Koniug Lodewgk een pro
test, de eerste daad van morjelea tegen,
stand, die geboden werd tegen het mis
bruik van macht. Indien de Keizer al
het gewicht der abdicatie zjjns broeders
begrepen hal, zon het Keizerrjjk gered
zjjn geweest en hg niet zgn graf op St.
Helena gevonden hebben.
Over Lodewjjk zelf oordeelt men over
het algemetn beter. Zgu strereu was om
een Hollaader te worden, en waar hjj als
Koning zgn eigen weg kon bewandelen,
poogde hg het goede tot sta ad te bren
gen.
Dank een oordeeikandig en beleidza&m
optreden en aangewakkerd door den drang
der natie, ziet de justitie hare pogingen
om den vollen sluier vau het drama van
31 Mei weg te nemen met Bteeds klim
mend sncces bekroond.
Nu de eerste indrukken door het le
vensgevaar, waarin Koning en Koningin
verkeerd hebben, allengs ean kalmer tint
beginnen te vertoooen, worden zoowel in
den volksmond als in de pers de slacht
offers van het helsche projectiel her
dacht.
De misdad'ger is na dood en begraven,
en ten opzichte van een overledene pleegt
de mensch ia dea regel een zekere ver
gevingsgezindheid aan den dag te leggen,
zoodat Mrteo Morral van lieverlede op
houdt het onderwerp van de gesprekken
uit te maken. Men wjjt deu gruwel aan
het anarchisme in het algemeen.
morgen om één uur uit, keerde tegen donker
terng en vertrok kort daarop voor goed.
Om hoe laat ging hjj wegweet gjj dit
met zekerheid te bepalen
Heel juist weet ik het niet. Het moet
ongeveer zeven uur zjjn geweest, misschien
iets vroeger. Later kan bet niet zijn geweest,
want om zeven uur komt de brievenbesteller,
en ik vroeg hem, of hjj mjjn gast niet had
ontmoet. Hjj was toen pas vertrokken.
Hadt gjj dien dag de Bosbourg al ge
zien F
Ja mevrouw, hjj was regelrecht van het
station komende, een kamer komen bestellen,
en had hier ook zjjn tweede ontbjjt gebruikt.
Het spjjt mij nog altijd, dat ik hem bjj die
gelegenheid van de portefeuille met geld
vertelde. Dat maakt de zaak natuurlijk veel
leeljjker voor hem maar men is al bljj, als
men wat te zeggen heeft aan iemand dien men
vertrouwt. Hjj was dan ook de eenige die
er van hoorde.
Wanneer hebt ge mjjn echtgenoot weer
gezien
O, mevrouw, dat zou ik met geen mo
gelijkheid kunnen zeggen. Het was al laat,
de gasten die 's avonds in de zaal komen
kaartspelen, waren naar huis gegaan en ik 1
zat te dommelen bjj het buffet, in afwachting
dat manheer de Bosbourg terug zou komen.
Op eens werd ik klaar wakker. Hg wierp de
deur open met een- ruk, die mjj op mgn stoel
deed beven, en zag krjjtwit. Zelfs den volgenden
morgeD, toen hij gevangen genomen werd,
De recherche hoopt evenwel binnen 8
dagen in staat te zgn het ganscha dra
ma ia zgn geheel ta kunaen ain het
dagl cht brengen. Raeds is de oom van
den misdadiger, Morral, bg het Igk ge
confronteerd, hetwelk hg oogenblikka-
lgk als dat vaa zgn neef herkend
De oom deelde aan den rechter vau
instruct e mede, dat Mateo Morral tot op
15-jarigen leeftijd een uitstekend zoon en
'eergie ige knaap was, dis dol veel hield
van zgn oaders en familie. Toen hg stn-
deeren g ng, zond zgn vader hem daar
voor naar Duitse aland en aldatr keerde
zgn aard om a!s eeu blad van dsn boom.
Hg werd hoogst prikkelbaar, vol som
bere ideeën, en werd hoe langer hoe
meer geëxalteerd in zg'n denkbeelden. Hg
vermeed den omgang met zga familie en
bezocht haar slechts voor zoover dit met
zga fiaanciëele aangelegenheden in ver
band stond. Zgn verkeer te Barcelona,
waar hjj zgn stniie voortzette, strekte
zich uit tot eenige zeer intellectueelen,
behept evenwel met sterk anarchistischs
neigingen, gtlgk er te Barcelona zeer
velen gevoaden worden.
De politie is thans bezig het leven van
Mateo Meiral van Janna*i 11. af ia alle
bgionderheden na te gaan.
Alvorens Maandagavond naar een der
paleizen te gaan, waar een feest zou
plaats hebben, ontving koning Alfonso
eea anoniem schrgveu, waarin hjj ge-
wamchowd werd, dat men dien avond
eea nieuwen aanslag zoa beproeven.
Op het laatst* oogenblik is toen de
te volgen weg aauzienlgk gewgzigd.
Twee soldaten die gelurendeden bom
aanslag getroffen werden, zgn aan hunne
wonden overleden. Meu gelooft dat ds
bom vergiftigd is geweest, daar alls ge
wonden het koudvuur hebben gekregen.
De Minister van Bianenlandsche Zaken
heeft miastens 60 anoaieüe brieven ge
had met aanwjjzingen om meerdere anar
chisten te kannen arrtsceeren.
De Doe na wint, dank haar zelfstan
dig optreden, meer en meer aan popu
lariteit. Men had aaavankelgk gevreesd,
dat zj alieugskens met opoffering vau
hare zelfstandigheid eene slavia vaa den
Csatr en de Grootvorsten worden zoa,
maar dit bljjkt eeae voorbarige vrees ge
weest te zjjn. Bjj den Ciaar in oogena-
de wekt zg dagelgks ia hooge mate de
belangstelling van de natie.
De landbouwende klasse heeft al hare
verwachtingen op haar gevestigd, maar
inmiddels steken overal ia het rjjk de
agrarische onlusten het hootd wederjop.
Er is schier geen enkel gouvernement,
van waaruit geen tjjdingen komea vaa
vei woeste landhoeven en bedreigde kas-
teelen. De boeren zgn hoogst gebelgd
over het enorm teleurstellende antwoord
door de Regeering aan de Doema in zake
was hjj veel minder ontdaan. Ik vroeg hem
dan ook, of hjj zich ziek gevoelde.
i Neen, zeide hjj met een rilling maar
ik heb een hevigen schrik gehad. Toen ik
mjjn huis binnenging, heb ik daar een ljjk
gevonden, naar alle waarschjjnljjkhcid dat
van den man, die hier in den afgeloepen
nacht heeft gelogeerd. Hij moet daar vermoord
zjjn geworden. Hoe iemand mjjne woning
heeft kunnen binnendringen is meer dan ik
begrijpmaar wjj zullen dat wel spoedig hoo-
ren, want zoodra ik zeker was, dat geen men-
scheljjke hulp hem meer kon baten, heb ik
de politie gewaarschuwd.
En toen vroeg Hélène op sidderenden
toon.
Toen wilde mjjnheer onmiadelljjk zijne
kamer opzoeken. Te vergeets herinnerde ik
hem er aan, dat hjj nog niets gegeten had
dieu dag hg zeide geen eetlust te hebben,
en ik begreep dat beel goed; zulk een schrik
is genoeg om iemand geheel vsn streek ie
brengen. Hjj wilde alleen, dat ik vuur bjj
hem aanleggen zou en nog tot laat in den
nacht heeft mijne vrouw hem door het ver
trek op en neer hooren loopen.
En den volgenden och'.eod?
Was hjj alweer vToeg op. Hjj ontbeet,
ging met zjjn geweer de bosschen in en toen
hjj hier om twaalf uur terugkeerde, werd hjj
beneden in mjjn kantoor in hechtenis geno
men. De pelitie wachtte hem op.
Wordt vervolgd.)
