Donderdag 2 Aug. 1906.
No. 6363. 31s,e Jaargang.
Dagblad voor Noord- en Zuid-Holland.
Bericht.
De groote Onge
rechtigheid.
BUITENLAND.
LIEFDE EN PLICHT.
1426.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem 1.20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post„1.65
Afzonderlijke nummers0.05
DIT BLAD VERSCHIJNT DAGELIJKS, BEHALVE ZON- EN FEESTDAGEN.
BUREAUX: St. JANSSTRAAT 1, hoek Nieuwe Gracht - HAARLEM.
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 16 regels0.60, (contant) 0.50
Elke regel meer0.10
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
DIENSTAANBIEDINGEN 25 CENT PER ADVERTENTIE a CONTANT.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale de Publicité Etrangère
G. L. DAUBE Co., JOHN F. JONES, Succ., Paris, 31bis Faubourg Montmartre.
Hierbij deelen wij aan onze ge
achte abonné's mede, dat ons tele-
phoon-nummer is
Voor berichten, mededeelingen,
nieuwtjes enz., welke het redactio-
neele gedeelte der Courant betreffen,
gelieve men naar de Redactie te
vragen.
Voor advertentiën, aanmerkingen
over slecht of niet bezorgen enz.,
wende men zich tot de Adminis
tratie.
i.
Er is in den jongsten tijd niet wei
nig geschermd met gerechtigheid,
gesproken en geschreven over het
onrecht, dat een enkelen in Frank
rijk aangedaan zou zijn.
Over de groote ongerechtigheid,
jegens Z. Heiligheid, het schreeu
wende onrecht, tegen de Kerk in
Frankrijk, jegens millioenen Katho
lieken in genoemd land, daarover
1 zwijgen de groote liberale bladen,
liefst, daarvoor schijnen ze zelfs geen
enkel afkeurend woord over te
hebben, daarvoor voelen zij volstrekt
bietsdat schijnt geen onrecht te
Wezen of ongerechtigheid.
Laten we zien en daarom even
luisteren naar de gezaghebbende
stem van den heer Fernan Nico-
lay, lid der Parijsche balie, schrij
ver van „Histoire des Croyances,"
dat door de Fransche Academie
bekroond werd. Met kloeke hand
dorst hij 't ontleedmes zetten in het
Voortbrengsel van het sectarisme
de Scheidingswet.
De Scheidingswet, die in strijd is
toet alle wetten en alle rechten,
toiskent niet alleen de Gerechtig
heidaldus de heer Nicolaymaar
to zekeren zin schuift zij de geheele
Wetgeving ter zijde.
Zij druist in tegen het natuurrecht
door schennis van vrijheid van ge-
Weten, der persoonlijke vrijheid en.
der gelijkheid in rechten, allen bur
gers verzekerd.
Zij is in strijd met de scheiding
der machten, de administratie in de
plaats stellend van het rechterlijk
gezag, in die mate zelfs, datgewijsden
Vervangen worden decreten.
„Tot lieden heeft onze Katholieke
bevolking de waarde niet begrepen van
ee»e krachtige Katholieke dagbladpers,
Hink gesteund."
(Herderlijk schrijven der
Amerik. Bisschoppen.)
Zij druist in tegen het burgerlijk
recht door schennis van het beginsel
van den eigendom; door belemmering
van wettige eischen, door opheffing
van liet algemeene recht omtrent
de verdagingen en eindelijk door de
inbeslagneming weder in te voeren.
Zij druist in tegen het wetboek der
proceduur door middelen ter uitvoe
ring van het gewijsde te gebruiken,
die dikwijls aan den willekeur vrij
spel laten. Zal men b. v. niet altoos
kunnen voorwenden, dat eene gods
dienstige vereeniging „niet meer aan
haar doel beantwooi'dt," gelijk artikel
12 der scheidingswet zich uitdrukt.
Zij druist in tegen het wetboek van
strafrecht, door vergrijpen van be
doelingen in 't leven te roepen; door
aan sommige vermeende schuldigen
de waarborgen te ontnemen van het
Hof der Assissen; door langs den weg
der algemeene regeling op te tre
den tegen bepaalde personen, die
verantwoordelijk geacht worden voor
daden, zelfs voor zulke, die buiten
hun voorkennis gesteld zijn.
Eindelijk druist zij in tegen de
Verklaring van de rechten van den
Mensch, die verordentde menschen
zijn vrij en gelijk in rechten (arti
kel 1); de wet is voor allen dezelf
de (artikel 6); het is verboden iemand
wegens zijne overtuigingen, ook de
godsdienstige, lastig te vallen (art.
10); de eigendom is onschendbaar
en heilig (art. 17).
Moet er herinnerd aan dit an
dere republikeinsche beginsel: Wan
neer de Regeering de rechten des
volks schendt, is de opstand de
heiligste en de noodzaaklijkste der
plichten
't Is daarenboven in eigenlijken
zin onjuist, dat de zoogenaamde
scheidingswet scheiding onder
streept! de onafhankelijkheid
der kerk in 't leven roept.
De valschheid dier bewering
springt zoo scherp in 't oog, dat het
gezond verstand des volks er zich
over verontwaardigd toonde.
Wie kan zich een vonnis ter
echtscheiding denken, verklarende,
dat de echtelieden over en weer
voortaan vrij zijn, maar dat den
echtgenoot, na het vonnis zelfs,
veroorlooft
De wet te stellen in de woning
zijner vrouw hare dagelijksche uit
gaven te controleeren haar de vrije
beschikking over hare eigen goederen
te ontzeggen de verdiensten, zijnes
echtgenoote te beperken en haar zelfs
alle rijksbijdrage te verbieden, ook dan
als zij in den hoogsten nood verkeert.
Dit zelfde vonnis van zoogenaamde
scheiding, beslist bovendien
„De man zal eigenaar wezen der
gebouwen, die de bruidschat zijner
vrouw uitmaaktendeze zal de her
stellingen voor hare rekening nemen,
welke herstellingen de man naar be
lieven zal goedkeuren of verhinderen;
hij zal den sleutel hebben van de
woning der gescheiden echtgenoote en
hij is gerechtigd om te allen tijde
personen te zenden, om een wakend
oog te houden op de bijeenkomsten te.
harent.vrije bijeenkomsten.
Wat dunkt u, zou dusdanige uit
spraak een te eerbiedigen vonnis
zijn, of niets meer dan bedrog
Welnu, men leze de wet (op de
scheiding tusschen Kerk en Staat)
van den 9den December na.
Zekei*, bij den aanhef luidt plech
tig het beginsel
De Republiek verzekert de vrij
heid van geweten en waarborgt de
vrije uitoefening van den gods
dienst. Maar onmiddellijk daarna
worden opgenoemd in 44 artikelen
meer dan honderd strenge uitzon
deringen, die in werkelijkheid eene
dusdanige afhankelijkheid scheppen,
dat de betiteling der wet juist het
tegengestelde bevat van haar waren
inhoud, daar de verschillende zin
sneden onverdraagzaamheden op
onverdraagzaamheden, dwangmaat
regelen op dwangmaatregelen sta
pelen.
Om juist te spreken, geen
enkele daad, geweten of godsdienst
rakend, zal in het openbaar gesteld
kunnen worden zonder toestemming
der Overheid, zij moge de kerken
betreffen of hare schenkingen, de
geestelijkheid of de geloovigen,
voorwerpen van den eeredienst of
ondersteuningen, die het levenson
derhoud der geestelijken vormen.
Daarom juist heeft de wetgever,
tot groote verbazing der rechtsge
leerden, niet kunnen zeggen, welke,
volgens het recht, het recht der Kerk
is, die in het vervolg zoomin eige
naresse als huurster, evenmin
schenkeres als vruchtgebruikster is.
Zij wordt onderworpen aan de
wet van den willekeur.
Toch is Godsdienst geenszins lou
ter een gevoelhij is ook een sociaal
feit, dat geen beslissing eener meer
derheid opheffen kan, want achter
het geloof van ieder Katholiek staan
de onvervreemdbare rechten van
den staatsburger.
Daarom verraadt het willen, om
in Frankrijk eene gelaïciseerde Kerk
te vormen door middel van gods
dienstige vereenigingen, die strijdig
zijn met de Kerkelijke hiërarchie
(en die in laatste ressort niet van
den Paus maar van den Raad van
State afhankelijk zijn) een zoo groo
te miskenning van de eigenlijke
Constitutie van het Katholicisme,
dat men zich afvraagt, hoe schran
dere menschen ooit aan de moge
lijkheid van het welslagen eener
dusdanige onderneming kunnen ge-
looven.
Artikel 8 laat op dit punt geen
twijfel over. De Raad van State, uit
spraak doende, als burgerlijke recht
bank zal, ondanks den Bisschop, al
leen deugdelijk en uitsluitend eigena
resse van de Kerkgoederen kunnen
verklaren, eene godsdienstige Ver
eeniging, zelfs al bestond zij uit
ongeloovigen
En de wet verkondigt: de- vrije
uitoefening van den godsdienst.
Wat de middelen betreft, aange
wend bij de toepassing dezer Wet,
wij bedoelen de inventarisatiën ge
steund door de gewapende macht,
hun komt eene plaats toe in de
geschiedenis der betreurenswaardi
ge politieke dwalingen.
FEUILLETON.
27.
v Die zijn spoedig gegeven, zeide
Wachtel glimlachend. Gij luistert
Nauwkeurig naar hetgeen ik zeggen
>eoï .daarnaar richt ge u in, In
Noofdhsaak komt het er op aan, den
toaak op u verliefd te doen worden
hetgeen wel niet moeielijk zal zijn
Tj~ en is het eenmaal zoover, dan zal
hem spoedig genoeg in het net
Nebben.
i Het meisje wierp zich in de armen
<,r oude dame en wisselde met haar
-enige hartelijke kussen.
Ik ben gereed, zeide zij daarop
':u'bt tot den commissaris.
\uir Ga met God, zeide mevrouw
'her diep geroerd, en geluk op uw
toeven.
Dat zullen wij noodig hebben,
'J'nPeldö de commissaris, want wij
an en een gevaarlijk spel, waarvan
ues afhangt.
Op den hoek der straat nam Wach
tel een rijtuig, want de restaurant
lag! aan het andere einde der stad en
Hilda kon dien afstand onmogelijk
te voet afleggen.
- Nu maar moed en voorzichtig
heid, zeide de commissaris onder weg
tegen Hilda, die er bleek uitzag. Ik
hoop wel op'een goeden uitslag, maar
die Schoeide win is toch een slimme
vogel,, die zeker zijn gegronde reden
heefit, om een aanraking met de po
litie te vermijden. Wanneer hij dus
lont rook, dan zou de kans voor goed
verkeken zijn.
De commissaris liet stilhouden op
den hoek van een straat, dicht bij
het „Frauenhof", betaalde den koet
sier en legde den weg met zijn lief
tallige gezellin verder te voet af.
En nu opgepast, dat ge vader
tegen mij zegt, lieve Amanda, zeide
hij halfluid. Ik hoop dat ik eer zal
inleggen met mijn dochtertje. Een
beetje verliefd doen, dat kan geen
kwaad, en tevens een weinig links,
zooals een buitenmeisje, dat zich hier
in de residentie nog niet recht thuis
vol t.
Hilda antwoordde slechts met een
flauw lachje, dat terstond weer ver
dween. Zij leunde op den arm van
haar geleider en wie het paar op
dit oogenblik het „Frauenhof" had
zien binnengaan, zou er op gezworen
hebben, dat zij welgestelde buitenlui
waren.
Het koffiehuis was weer dicht bezet.
Hoewel de vensters wijd open stonden
hing er een zware wolk van tabaks
rook in het ruime lokaal. Tusschen
de stoelen, die zeeu dicht bij elkaar
stonden, gleden de kellnerinnen be
hendig door, met 10 of 12 bierpotten
in elke hand en soms nog met eenige
porties eten op de armen.
In het voorbijgaan trok Hilda, die
bedeesd aan den arm van haar „vader"
hing, menige bewonderenden blik tot
zich.
De waardige provincieman ging met
groote stappen door de zaal en keek
links en rechts uit, of hij geen tafeltje
open zag voor zich en zijn dochter.
Eensklaps drukte hij de meisjes
hand, die op zijn arm rustte, vaster
tegen zich aan.
Zijn blik was op Sclmeidewin ge
vallen, die geheel alleen aan een ta
feltje zat, in een coufant verdiept.
Staatkundig Overzicht.
Gelijk wij onder de laatste berich
ten van ons vorig nommer reeds ge
meld hebben, is Dinsdag het ontwerp
bij het Engelsche Lagerhuis ingediend,
betreffende Transvaal's zelfbestuur.
Was het ontwerp-Littleton den Boe
ren onder dit opzicht vooral ongun
stig, dat het aan het Engelsche ele
ment eene soort van suprematie op
de Boeren verzekerde, het huidige hul
digt het gelijk recht voor allen, maakt
geen onderscheid tusschen Boer en
Brit, ziet in beide loyale onderdanen
van Z. M. Koning Eduard.
Oud-minister Balfour was gister
slecht te spreken over het bewuste
ontwerp. Bij de gevoerde discussies
gewaagde hij van de roekelooste proef
neming, die ooit door de Engelsche
Staatkunde genomen werd. De door
de Regcering aangevoerde argumenten
vonden evenmin genade in zijne oogen.
Nu stond zij voor de onaangename
gevolgen van onbedachte beloften, ter
gelegenheid der verkiezingen gedaan.
Gingen de voorstellen der Regeering
door, dan zouden in de toekomst de
grootste moeilijkheden aan het Moe
derland berokkend kunnen worden.
Dat was de oppositie natuurlijk uit
het hart gesproken.
Te voren had Littleton reeds in 't
licht gesteld, dat thans aan 10.000 re
bellen Kiesrecht geschonken zou wor
den bovendien wees de spreker op
het gevaar, dat de nabijheid der Duit-
sche troepen bood.
Onder gejuich van de ministeriëele
leden en heftige protesten van de an
dere zijde nam daarop Campbell Ban-
nerman het woord om te verklaren,
dat hij in zijne gansche staatkundige
loopbaan nooit eene redevoering aan
gehoord had, zoo onwaardig en onva
derlandslievend als die van den heer
Balfour.
Teekenend daarbij mag genoemd, dat
C. Bannerman juist ééne minuut tijd
had, om die verklaring af te leggen.
Om klokke tien werd de vergadering
gesloten.
Naast de vertegenwoordiging zal er
ook eene verantwoordelijke regeering
zijn. Niet van het initiatief van den
gouverneur zal de Wetgevende Verga
dering afhankelijk zijn het uitvoerend
bewind zal verantwoordelijk zijn aan
de Kamer.
Wat liet aantal zetels betreft, be
paalt de nieuwe regeling het Rand-
district zal er 34, Pretoria 6 en het
andere gedeelte van Transvaal 29.
De Rand staat geheel onder En-
gelschen invloed, te en om Pretoria
is het Engelsch element het over-
heerschende, maar de Boeren vormen
er eene sterke minderheid. In het ove
rige Transvaal vormen de Boeren, be
houdens enkele districten de over-
groote meerderheid. Naar het getal
ingezetenen (volkstelling van 1904)
hebben deze drie deelen respectievelijk
109,668, 20.564 143,621 bewo
ners. Eene groote wijziging hebben de
laatste jaren in deze cijfers niet ge
bracht.
Ofschoon de Boeren, die algemeen
kiesrecht verlangden en èene toewij
zing der zetels naar verhouding der
sterkte van het getal bewoners,
daarin niet hun zin gekregen hebben,
is de nieuwe wetgeving hun over het
algemeen gunstig en kunnen zij voors
hands tevreden zijn.
Voorloopig krijgt Trans oranje geen
grondwet.
RUSLAND.
Niet onverwachts kwam het oproer
te Sveaborg (bij Helsingfors) aan de
Finsche Golf. Reeds lang gistte het
onder de Russische militairen, zoowel
onder die der land- als onder die der
zeemacht.
De revolutie-partij in Rnsland heeft
het mogelijke gedaan, omjde uitbars
ting te voorkomen, wijl zij ze als
ontijdig veroordeelen moest.
Desniettemin, wij meldden het
gister reeds onder de laatste berichten
brak het oproer los. Het Zweedsche
Telegraafagentschap geeft de volgende
lezing van het gebeurde.
De artillerie ging naar de oproer
lingen over en beschoot de infanterie,
die de regeering trouw bleef, met ka
nonnen. Er werden 500 man gedood
en gewond. Het verluidt, dat een groot
deel der vesting in handen der oproer
lingen is. Te Skatoedden, een wijk
van Sveaborg, waar kazernen liggen,
is hedenochtend (31 Juli) vroeg ook
een oproer uitgebroken. De officieren
werden gevangen genomen, een gedood
en een gewond, waarna de soldaten
zich zelf aanvoerders kozen.
En de Nya Dagligt Allehanda ver
neemt In den afgeloopen nacht van
Maandag op Dinsdag brak er in de
vesting Sveaborg muiterij uit. Men
hoorde geweer- en kanonvuur en ge
schreeuw. Gewonden werden in boo
ten uit de vesting weggebracht. Volgens
geruchten hebben de oproerlingen de
forten genomen en beheerschen zij de
vesting. Officiersgezinnen werden naar
de stad (Helsingfors) overgebracht.
Meer weten wij er op 't oogenblik
niet van.
Het officieele Petersburgsche Tele
graafagentschap deelt mede, dat het
openbare ministerie in het opstellen
van het Wiborgsche manifest op zich
zelf niets strafbaars vindt, maar wel
in de verspreiding van oproerige re
devoeringen en stukken. Daarom kun
nen niet alleen de onderteekenaars,
maar allen die het manifest versprei
den, onder de strafwet komen.
Reuter seinde gisteren uit Ekateri-
noslaf, dat er in de vijftien steenkool
mijnen, behoorende aan een Fransche
maatschappij daar, werkstaking is.
Opgepast, daar zit onze man, en
nu moed, fluisterde de commissaris,
alleen voor Hilda verstaanbaar.
Het meisje volgde de richting van
zijn oogen. Bijna kon zij haar afgrij
zen niet onderdrukken, toen haar blik
viel op den man, om wieDS bloedige
misdaad haar geliefde Arthur on
schuldig tusschen de sombere gevan
genismuren smachtte, terwijl de boos
wicht zich in het ongestoord genot
zijner vrijheid mocht verheugen.
Zij dacht evenwel aan het gewich
tige waagstuk, dat zij ging onderne
men en het moedige meisje slaagde
er in het onrustig kloppen van haar
hart te bedwingen en gedwee haar
pseudo-vader te volgen, die op het
tafeltje afging, waaraan Schneidewin
had plaats genomen.
Is het gepermitteerd vroeg
Wachtel op zijn boerschen toon, die
iets kluchtigs had.
Met gemelijk gelaat keek de aan
gesprokene van zijn courant op en
keek den man, die voor hem stond,
norsch aan. Hij scheen niet geneigd,
dezen met een antwoord te verwaar
digen, doch weer terstond in zijn cou
rant te zien, toen zijn blik op Hilda
viel, die half achter den commissaris
stond.
Terstond veranderde de gelaatsuit
drukking van Schneidewiu, zijn oogen
begonnen te glinsteren en op zijn
terugstootend gelaat vertoonde zich
een glimlach. Hij sprong met over-
grooten haast van zijn stoel op.
Zeker, zeker, hier is nog plaats
genoeg, zeide hij, terwijl hij Hilda
onafgebroken aanzag.
Met uw verlof dan, zeide Wach
tel joviaal, terwijl hij ten spijt van
de moeite die Schneidewin zich gaf
om het tegendeel te bereiken, het zoo
wist aan te leggen, dat hij tusschen
hem en het meisje kwam te zitten.
Hij verlustigde zich in stilte over den
nijdigen blik, dien de ander hem
toewierp.
De kellnerin kwam bij hen; Wach
tel bestelde twee glazen bier en vroeg
de spijskaart.
Hilda bedankte, zij had geen eet
lust, zeide zij nuchter, terwijl zij zeer
goed bemerkte, dat Schneidewin geen
oog van haar afhield.
Nu, kind, ge hebt net zoo'n
slechte maag als uw moeder zaliger,
zeide Wachtel. Ik houd van een ste-
Zesduizend man nemen er aan deel.
Naar 't heet, is de staking bloot van
oeconomischen aard.
Overigens bestoken de verschillende
partijen elkaar met manifesten.De Con
servatieve partij heeft een waardig-kal-
me oproep tot het volk gericht. In de
onderteekening door graaf Hevden,
Lvoff en Stakhovitsj zien sommigen
een bewijs, dat genoemd drietal zitting
zullen nemen in een Kabinet-Stoly-
pine.
De Revolutionnaire Doema-leden
gaan voort zich in hunne ware ge
daante te vertoonen, wat zeer gelukkig
is, daar de tegenpartij niet weinig ge
baat zal zijn door die ontpopping.
Aan de „Matin" wordt over het
oproer te Sveaborg nog gemeld, dat
de bevelhebber der vesting, generaal-
majoor Laiming, door de oproerlingen
ingesloten (geweest is en dat de
commandant der artillerie, Agee, ge
wond is. Het aantal dooden en ge
wonden moet 500 beloopen. Twee
bataljons, die van Abö naar Sveaborg
gezonden waren, hebben zich aange
sloten bij de oproerlingen.
ITALIË.
De Scheidingswet veroordeeld?
Uit Rome wordt het volgende aan
de Gaulois (Parijs) geseind:
ZEm. Kardinaal Matthieu, die
thans al wel te Parijs aangekomen
zal zijn, is de drager van geen enkel
Eauselijk document, dat betrekking
eeft op de Scheidingswet of eenig
andere zaak.
Het is nog niet bekend, wanneer be
doeld document (des H. Vaders) open
baar gemaakt zal worden, maar dit
uitstel wijst reeds op den ernst der
pauselijke instructies, die Frankrijk
gegeven zullen worden.
Al mijne inlichtingen, op het Vati-
caan zelf, in 's Pausen omgeving inge
wonnen, stemmen hierin overeen, dat
Z. Heiligheid vaster dan ooit besloten
is tot volstrekten tegenstand en on
voorwaardelijke verwerping der wet.
De brochure van den heer Flourens
(een oud-minister en een gezag in deze
hoogst gewichtige aangelegenheid)
aantoonend de onmogelijkheid om deze
wet toe te passen, heeft hier een
diepen indruk gemaakt en den tegen
stand gebroken der aanhangers van
de (voorgestelde) godsdienstige ver
eenigingen. Van alle kanten komen
overigens dezelfde raadgevingen in,
wat betreft de veroordeeling der
Scheidingswet. U kunt die veroor
deeling voor zeker houden.
Dit bericht wacht zeker nadere be
vestiging. Volgt die, dan zal het secta
risme, dat zich nu slapende houdt,
een hazenslpaaje, stellig tot een geweld
dadig optreden tegen de Kerk in Frank
rijk overgaan.
Dan treedt misschien na deze groote
beproeving een herboren Frankrijk te
voorschijn, dat, het juk der Loge
moede, weer besef toont te hebben
van de groote rol, die het spelen kan
in kerk en maatschappij.
vigen hap, dus voor mij een filet op
z'n Engelsch, bloederig, met veel
kruiden, bestelde hij aan de kellnerin.
Vervolgens ging hij opgeruimd tegen
Schneidewin voort:
Mijn vader zei altijd: goed eten 1
en drinken houdt lijf en ziel bij elkaar.
Nu ben ik wel eens nieuwsgierig of
zij er hier in Berlijn goed slag van
hebben. Tot dusverre heb ik altijd i
gedacht, dat niemand zoo lekker een
filet kon braden als mijn huishoud
ster.
Hierop smakte hij met de lippen,
als een voorgevoel van het te wachten
genot, nam toen zijn bierglas op, hield 1
het even tegen het licht en deed er
een flinken teug uit.
Woont gij hier niet in de stad?
vroeg Schneidewin met zijn onaange
naam geluid.
Weineen, ik kom uit de pro
vincie, antwoordde Wachtel, terwijl
hij de handen op zijn dikken buik
vouwde en in zijn stoel achterover 1
leunde. Ik ben maar eens met mijn
Amanda hier gekomen om haar de
residentie te laten zien.
(Wordt vervolgd
NIEUWE
lAAHEDSCH
COURANT
MAlNTJENDRir
AGITE MA HON AGITATE.
