Vrijdag 24 Aug. 1906. No. 6381. 3Pte Jaargang. Dagblad voor Noord- en Zuid-Holland. Eene Les. BUITENLAND. BINNENLAND. LIEFDE EN PLICHT. ABONNEMENTSPRIJS Per 3 maanden voor Haarlem 1.20 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1.65 Afzonderlijke nummers0.05 DIT BLAD VERSCHIJNT DAGELIJKS, BEHALVE ZON- EN FEESTDAGEN. PRIJS DER ADVERTENTIËN: Van 16 regels0.60, (contant) 0.50 Elke regel meer0.10 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. DIENSTAANBIEDINGEN 25 CENT PER ADVERTENTIE a CONTANT. BUREAUX: St. JANSSTRAAT 1, Telefoon No. 1426. - HAARLEM. Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale de Publicité Etrangère G. L. DAUBE Co., JOHN F. JONES, Succ., Paris, 31bis Faubourg Montmartre. Bij gebeurtenissen als die San Francisco, Valparaiso en omstreken in den laatsten tijd verwoestten, ge voelt het kranke schepsel beter en meer dan ooit zijne groote zwak heid. Het vierde gedeelte eener minuut en minder nog volstaat menigmaal, om het werk van eeuwen te versto ren, de trotsche scheppingen der menschen te maken tot een puin hoop. Al wat leven heeft, bloeit voor de vergankelijkheid, al liet bestaande sluit in zich de kiemen eener min of meer snelle vernietiging. Daar vaart langs heel de wereld Een woeste doodsorkaan De scheppingen der menschen Verrijzen en vergaan; zong wijlen Dr. Schaepman in den aanhef van zijn schoonste dicht werk. In al zijne verschrikking treedt het werk der verwoesting op bij eene aardbeving, en menigmaal is 'teen plotselinge overgang van leven tot dood. Zoo'weder nu te Valpa raiso. 'tWas een heerlijke dag, toen eensklaps dat eigenaardig ver schrikkelijk gehuil zich deed hooren, 't welk de aardbeving aankondigt en vergezelt tevens, en dat als de bange noodkreet is der met verdel ging bedreigde natuur. En geen middel heeft de mensch tegen dit ijzingwekkend natuurver schijnsel, dat zich bij voorkeur in de maand Augustus schijnt te ver- toonen. In deze maand van het jaar 1883 trof Java een aardbeving, die aan 80.000 menschen het leven kostte. Augustus 1851 schokte Italië; Au gustus 1868 Ecuador; het getal slachtoffers bedroeg 14,000 en 25,000. Niet op bepaalde punten doen deze alverwoestende aardschok ken zich gevoelenook op anderen dan vulcanischen bodem komen zij voor. De voorbeelden liggen voor de hand. Lissabon werd in het jaar 1755 op Allerheiligen door den geesel bezocht; het totaal der slachtoffers bedroeg 30,000. Andere Spaansche steden gevoelden hem, schoon in mindere mate dan de Portugeesche hoofdstad. Grenada, Sevilla, Cordoba sidderden op hun grondvesten. Te Cadix joeg de zee zeven meter °P; het Spaansche stadje Situbal Verdween. „De oorzaak van het bederf der ze den ligt in den ondergang des Ge- 'oofs, bewerkt door de slechte dag bladpers en hare verderfelijke feuille tons." (Chalamet.) Konstantinopel werd in 1509 ge durende een gansche maand dage lijks door aardbevingen bezocht. Te Messina in Italië kwamen 60.000 menschen om in het jaar 1633. Een schrijver uit de. 16de eeuw verhaalt, dat in 1456 het konink rijk Napels een gelijk getal bewo ners door eene aardbeving verloor; in de hoofdstad alleen kwamen er 30.000 om. Hulpeloos staat de mensch te genover deze beproeving. Reeds en kele tientallen jaren hebben de ge leerden gezocht naar de oorzaken der aardbevingen; zij hebben die gedeelten der aarde aangewezen, waar dit schrikwekkend verschijn sel zich het meest vertoont; be schreven de richting, de diepte, de gevolgen er van. Mannen als de Rossi, Abbot, de Lapparent, Fouqué en andere be roemde geleerden hebben hun licht pogen te ontsteken over dit duister vraagstuk; 't is duisternis gebleven. Toestellen hebben wij, die de ramp aanduiden, als zij voorbij is. Maar overigens staat het mensche- lijk vernuft, staat de menschelijke kracht beschaamd en „den schep per onder God" gelijk een onzer dichters den mensch noemde, die zich zoo menigmaal verheffen durft op zijne schijnbare grootheid, zijne vermeende kracht, doorhuivert een gevoel van ontzetting voor het on bekende, het ondoorgrondbare van dit verschijnsel, En uit den afgrond zijner nietig heid verheft hij de stem, roepend tot Hem, tot God, van Wien Schaep man zong, als een echo van Bos- suet's woord Want Hij alleen is Koning, Zijn Naam alleen is groot. Staatkundig Overzicht. De Sultan heet hersteld, maar de jongste berichten uit Konstantinopel leeren ons, van welken aard dat her stel eigenlijk is. Voortdurend blijft hij onder dokters handen en wordt zijn leven bedreigd door meerdere kwalen. Als van zelf komt nu de troonsop volging in het Turksche rijk weder op het tapijt. Mahomed Rechad zou rechtefts Ab- doel-Hamid 's plaats behooren in te nemen, maar deze Mahomed Rechard is andere denkbeelden toegedaan dan de Groote Heer, zijn papa. Men weet dat hij de grondwet van 1876 op lo yale wijze zou toepassen op Mahome- danen en Christenendat hij voor ingrijpende hervormingen is. Abdoel Hamid II, die verlangt dat zijne staatkunde hem overleven zal, moet nu met het plan omgaan, Ma homed ongeschikt te doen verklaren als troonopvolger en wel „wegens zijne wankele gezondheid." De ware reden wordt verborgen, want de eigenlijke troonopvolger ge niet eene goede gezondheid. Lieveling des Sultans is zijn 7de zoon, Mahomed Burhan Eddin. Deze, die den 19 December 1885 geboren is, deelt geheel en al de opvattingen zijns vaders en ziet enkel heil in het ab- soiutismus. Door hem tot opvolger te maken - en men beweert, dat Duitschland daarin de hand zou hebben en des Sultans plannen krachtdadig steunt meent Abdoel Hamid de zekerheid te hebben, dat zijn werk hem over leven en door zijn lieveling voltooid zal worden. Of de gezonde Mahomed Rechard genoegen nemen zal met die verkla- ring„ongeschikt wegens ziekelijkheid", moeten wij afwachten. Talloos zijn intusschen in Turkije de middelen, om in zulk geval zoo'n „zieke" gauw beter te maken. Nog talrijker de andere, om hem met be kwamen spoed uit zijn lijden te ver lossen. Misschien bedenkt Mahomed Re chard dat te goeder ure en stelt hij zijne gezondheid en zijn leven boven de eerzucht. Hoe 't zij, reeds nu, bij 't leven van Abdoel Hamid, dreigt de quaestie der troonopvolgingstraks bij zijn dood wordt zij misschien de aanleiding tot gevaarlijke Europeesche verwikkelin gen. SPANJE. De gebeurtenissen te Bilbao nemen een zeer dreigend karakter aan. Dooi de arbeiders-federatie is de algemeene staking afgekondigd. Alle winkels zijn gesloten, het bezoek van het Koninklijk paar is uitgesteld. Nu de staat van beleg is afgekondigd, zijn versche troepen in aantocht uit Vit- toria, Santander, Burgos en Santona. Tot nu zijn er 4000 soldaten. Drie oorlogsbodems kwamen gisteren aan. Reeds enkele malen schermutselden de troepen jmet de stakers. Een paar dooden vielen en enkele gewonden over en weer. FRANKRIJK. De Parijsche „Temps" meent te weten, dat de voorbereidende Com missie der Bisschoppen morgen eene vergadering houden zal en dat deze schier onmiddellijk gevolgd zal wor den door do verwachte conferentie der Fransche Bisschoppen. Daarom vooral is spoed noodig voor deze bijeenkomsten, wijl het schooljaar weldra aanvangt, en er besprekingen moeten gevoerd over de colleges en andere inrichtingen van onderwijs, door de Bisschoppe lijke fondsen bezoldigd evenals over de seminaria. Er dienen nu, willen deze inrich tingen kunnen voortbestaan, leeken- vereenigingen gevormd te worden, die de leiding op zich nemen. Volgens de wet mogen de „menses" der Bisschop pen, voortaan alleen gebruikt worden voor den eeredienst. Z. H. de Paus heeft gesproken en de Fransche regeering zwijgt, blijft zwijgen. Of moet men de gesprekken met journalisten, de praatjes met dezen en genen, de verscherping van de onrechtvaardige maatregelen tegen de religieuze onderwijzeressen en on derwijzers als een antwoord beschou wen Waaraan moet dat zwijgen toege schreven? Wij weten, dat in Frank rijk de Loge eigenlijk regeert en haar wil wet is. Half September houdt het Groot Oosten te Parijs zijn Convent. Zou de Regeering soms wachten op het wachtwoord, dat daar gegeven worden zal?, 'tls meer dan waarschijnlijk. RUSLAND. Uit de provincie Poltawa komen ernstige berichten over verwoestingen door oproerige boeren aangericht. Te Doebroroka vooral moesten het de groote landgoederen ontgelden ande re gebouwen en ook de kerk staken zij in brand. Elders, in de provincie Wiatka ver brandden zij de groote bosschen, eigen dom van den Staat. Ook in de provincie Samara bre ken telkens oproeren uit, die echter met de uiterste strengheid door de militaire macht onderdrukt worden. Uit Petersburg werd eerst gemeld, dat generaal Trepof, de gehate man der revolutionairen ziek was. Latei- schreef men zijne ongesteldheid toe aan vergiftigingdrie zijner bedienden zouden daaraan plichtig zijn en reeds gevangen genomen. Thans bericht meh uit dezelfde plaats, dat de generaal weer geheel hersteld is. In den ministerraad te Petersburg moet besloten zijn, om in de eerste plaats bij de nieuwe Doema een wets ontwerp op het „Lager Onderwijs" in te dienen. Ook zullen ontwerpen uit gewerkt worden, waarbij de boeren gelijk gesteld worden met de overige staatsburgers; de beperkende bepa lingen bij het onderwijs in Polen en de Lithausche provincies zullen op geheven worden. AMERIKA. De Aardbeving in Chili. Nog meerdere bijzonderheden wor den gemeld, welke wij zoo beknopt mogelijk willen meedeelen. Al de kerken liggen in puin, uitge nomen die van den H. Geest. Gast huizen en schouwburgen zijn alle ver woest. Thans schat men het aantal dooden op meer dan 2000. De eerste schok hield vier en een halve minuut aan, de tweede duurde twee minuten. Bij den tweeden schok stortten de meeste huizen in. Men begroot de schade als liggende tusschen de 5 en 10 millioen pond sterling. De Almendral-wijk acht men geheel verlorende inwoners verblijven in de open lucht. Omstreeks 80.000 menschen verlaten de stad; meestal op stoombooten. De ramp zou minder groot geweest zijn, indien niet een sterke wind van Oost naar West opgestoken ware, die de vlammen aanwakkerde. Er wordt gemeld, dat nieuwe schok ken zich doen gevoelen. Te Zaborza in Silezië zijn den 22en dezer ook verschillende zware aard schokken gevoeld. Eerst deed zich een oorverdoovend geraas hoorende hemel verduisterde en daarna volgden de schokken. Schilderijen werden van de muren gelicht, de meubels schoven heen en weer, schoorsteenen stortten in. Waanzinnig van angst liepen de bewoners hunne huizen uit. De toegebrachte schade is gering. Te Monteleone in Calabrië zijn twee aardschokken gevoeld. De verschrikte bevolking verblijft in de open lucht. Uit New-York wordt aan de Tribune (Londen) gemeld, dat schier alle rijke families te Valparaiso hun fortuin ver loren hebben. In 't bijzonder wordt genoemd de millionair Edwards, die voor zich alleen door de ramp 40 mil lioen pesor verloor. Gelijk gewoonlijk na dergelijke aardbevingen heeft de kustlijn zich gewijzigd, zijn er eenige eilandjes ont staan. In een gesprek over de aardbeving heeft C. Willard Hayes, de leider van den geologischen dienst in de V. S., gezegd, dat het Westelijk halfrond een „ruggegraatsaandoening"had.Hij zeide, dat het Rotsgebergte en de keten der Andes tot de nieuwste bergen in de wereld behoorden en dat hij bang was voor nieuwe beroeringen in tot nog toe verschoonde landen als Peru en Mexico. De Nacion (Buenos Ayres) verneemt uit La Paz (Bolivia) dat ten gevolge van brand en aardbeving zijn omge komen te Valparaiso 2000 menschen, teLimache 190, teQuillota 40 (dus geen 10,000 te Conchallo 35. te Pestrarca 11, te La Plazella 9 en te Callera 6. President Riesco en de Minister van Binnenlandsche Zaken hebben zich naar Valparaiso begeven, om het oog te houden op de hulpverschaffing enz. De President heeft last gegeven, ba rakken met zinken daken voor de onbehuisden op te richten. De Engelsche huizen, die op Chili handel drijven hebben een insehrij- vingslijst geopend. Rothschild en drie andere huizen hebben voor f 24000 ge- teekend. Jaarwedden van Burgemeesters en secretarissen. DoorGedeputeerde Staten van Noord- Holland is, naar men weet, het ad vies van de gemeenteraden gevraagd naar aanleiding van een voorgenomen algemeene herziening van de j aarwed- den der burgemeesters en secretaris sen in deze provincie, waarbij reke ning wordt gehouden ook met het zielental van elke gemeente. De maatstaf, welke doorGedeputeer- de Staten is aangenomen, kan eenigs- zins blijken uit de hierna genoemde wedden, welke voorloopig in overwe ging zijn genomen. Wijdenes 711 zielen, burgemeester en secretaris ieder f 450 Oosthuizen 1137 zielen, burgemeester en secretaris ieder f550; Hoogkarspel 1323 zielen burgemees ter en secretaris ieder f600; Blokker 1762 zielen, burgemeester en secretaris ieder f700; Bovenkarspel 2127zielen, burgemees ter en secretaris ieder f750; Grootebroek 2807 zielen, burgemees- ter en secretaris ieder f 900 Ouder-Amstel 3035 zielen, burge meester en secretaris ieder f1000; Texel 5949 zielen, burgemeester en secretaris ieder f1300; Weesp 7234 zielen, burgemeester en secretaris ieder f1500; Hoorn 11,050 zielen, burgemeester en secretaris ieder f2000; Velsen 15,543 zielen, burgemeester en secretaris ieder f2500; Den Helder 26,774 zielen, burge- meester en secretaris ieder f3000; Hieruit blijkt, dat Ged. Staten als regel voor burgemeester en secretaris gelijke bezoldiging wenschen. Is echter de burgemeester tegelijkertijd secre taris, dan is meestal voor den secre taris een iets lager bezoldiging in overweging genomen. Na Friesland, Overijsel, Noord-Bra bant en Zuid-Holland is hiermee ook aan de burgemeesters en secretarissen in Noord-Holland een belangrijke salarisverhooging in uitzicht gesteld. Vermoedelijk zullen ook Ged. Sta ten van de overige provinciën in de groote vermeerdering van werkzaamhe den, welke nieuwe wetten en wettelijke voorschriften aan genoemde ambte naren brachten, spoedig aanleiding vinden tot jaarwedde-herziening. In sommige dier provinciën schijnt de zaak reeds in overweging te zijn. Tuberculose-congres. Omstreeks 250 leden van de inter nationale conferentie ter bestrijding der tuberculose zullen op 7 Sept. a.s. te Baarn in het Badhotel een gemeen- schappelijken maaltijd houden, na alvorens door de Koningin-Moeder op Soestdijk ontvangen te zijn. Herhalingsonderwijs. Een zeer opmerkelijke beslissing heeft zich in een geschil over de Rijks bijdragen voor herhalingsonderwijs te Ui sem (N.-H.) voorgedaan Het R.-Kath. Kerkbestuur van den H. Bavo had voor zijne bijzondere lagere school een aanvraag om de rijksbijdrage ingediend voor een be drag van f 1034.70, waaronder f 37.20 voor het herhalingsonderwijs, berekend naar 124 lesuren. Ged. Staten achtten het bedrag te hoog, en wel, omdat onder die 124 uren begrepen waren 7, gedurende welke godsdienstonderwijs was gegeven. Zij verminderden daarom de bijdrage met 7 maal f0.30 is f2.10. Het Kerkbestuur legde zich hierbij niet neder en kwam in beroep bij de Koningin, aanvoerende dat van den arr.-schoolopziener machtiging was ge vraagd en verkregen om den kapelaan te Ursem tot onderwijzer in den gods dienstleer te benoemen, en deze pries ter dat onderwijs inderdaad gedurende 7 uren had gegeven. En zie bij Kon. Besluit van 8 Aug. jl. heeft H. M. het bestuur in het gelijk gesteld, overeenkomstig het FEUILLETON. 45. Schurk Ellendeling, dit is uw 'Matstebrulde hij. Schneidewin vluchtte lafhartig, ter wijl de commissaris en de dokter met ^reende krachten Arthur aangrepen 0)1 hem naar zijn stoel terugbrachten. Be rechter van instructie was in middels naar den wand gegaan en 'ad het schelkoord gegrepen, waaraan 'J krachtig trok. Bijna terstond kwamen twee politie leen binnen, om de bevelen hunner mperieuren te vernemen. Bock scheen voornemens, Arthur zÜn gevangenis te doen terug- fc^emgen, maar de commissaris, die zipT ('<:rgelijk bevel voorzag, haastte m tusschenbeiden te komen, ojj Mijnheer, zeide hij, terwijl hij hol J°n8en man wees, die nu, naar 'aam en geest gebroken, op zijn stoel ineengezakt was, het moetu nu toch wel duidelijk zijn, dat hij geen misdadiger is, maar een diep onge lukkige, die slechts eerbied en mede lijden verdient. De rechter van instructie aarzelde nog even, maar in het volgende oogen- blik wenkte hij de twee agenten, zich te verwijderen. Welnu, het is toch waar, her nam Schneidewin, die zich weer vol komen meester was en zelf meende dat zijn zaak beter stond dan ooit. Kan ik het helpen dat de oude Wiiser zulk een schavuit is geweest Ik maakte in Chicago kennis met hem toen hij geheel op het droge zat, maar hij kon veel geld krijgen, zeide hij, wanneer hij maar in Duitschland was. Daarbij toonde hij mij een courant die hem toevallig in handen was ge komen en waarin de verlooving stond aangekondigd van den advocaat Ar thur Wilser met zekere juffrouw Hilda Warnstorf. Hij vertelde mij toen, dat hij in zijn jeugd in New-Orleans was gehuwd, maar dat hij, wegens een paar duistere zaakjes, Amerika en tevens zijn jonge vrouw den rug had toegekeerd, om in Duitschland zijn fortuin te gaan zoeken. Hier in de stad was 't hem gelukt, de lui zand in de oogen te strooien. Dit gelukte zoo goed, dat hij een lief, rijk meisje op zich wist te doen verlieven. Na tuurlijk verzweeg hij haar, dut hij reeds een in Amerika had, hoe hij het aangelegd heeft om de noodige pa pieren te krijgen, weet ik niet, maar zooveel is zeker, dat hij haar trouwde dus bygamie pleegde en nu van haar vermogen een vroolijk leventje leidde. Ten slotte raakte haar kapi taal op en uit vrees dat kennissen uit Amerika, die hij hier ontmoet had, zijn schurkenstreek aan het licht en hom achter de tralies zouden bren gen, pakte hij op een goeden dag zijn biezen en keerde naar Amerika terug in de hoop dat men hem daar in dien tijd wel vergeten zou hebben. Het ge luk diende hem boven verwachting. Door een toeval verzuimde hij het schip, waarop hij als landverhui zer stond ingeschreven en dit leed schipbreuk en verging met man en muis. Terwijl iedereen dus dacht dat hij op den bodem der zee rustte, ver trok hij met een volgend schip en kwam behouden en wel in Amerika aan, terwijl hij er zich wel voor wachtte, zijn Duitsche vrouw bekend te maken met zijn bestaan. In Ame rika ging het hem slechthij pleegde het eene misdrijf na het andere, kwam in de gevangenis en was nauwelijks op vrije voeten, of hij keerde weer daarheen terug. Als tuchthuisboef leerde ik hem dan ook kennen en toen stelde hij mij voor, tezamen naar Duitschland te gaan, Man zou hij zijn zoon eens aderlaten. Daar hij met de Berlijnsche toe standen nog goed op de hoogte was, wist hij, dat de vader van juffrouw Warnsterf millionnair was en nu was zijn plan zoo eenvoudig mogelijk. Hij zette zijn zoon het mes op de keel. Gij moet mij afkoopen, zeide hij, of anders zal ik, die niets te verliezen heb, aan de wereld bekend maken, dat gij de zoon van een tuchthuisboef zijt en dat uw moeder nooit mijn echtgenoote i3 geweest. Een benauwde, kermende zucht ver brak plotseling de stilte in het ver trek. Deze was ontweid aan de borst van Arthur, die in folterend zielelij- den die op koelbloedigen toon gedane onthullingen had aangehoord. Thans sloeg hij de beide handen voor het gelaat om de tranen te verbergen, die hem langs de wangen vloeiden. O moeder, arme, lieve moeder, dan is toch alles vruchteloos geweest, steunde hij. De wereld zal toch vernemen, aan welk een ellendeling gij uw vrouwen eer ten offer hebt gebracht, gij, de reine Hij kon niet verder spreken. Alle aanwezigen zwegen. Met uitzondering van Schneidewin, in de veronderstelling dat hij thans alle bewijzen tegen hem vernietigd had, onbeschaamd om zich heen zag, waren allen aangedaan, Ik was wel op iets dergelijks voorbereid, mompelde de commissaris, maar zoo ernstig had ik het t >ch niet verwacht. Weder loosde Arthur een kermenden zucht. O het is een wreedheid dit ge heim te ontsluieren, stamelde hij. Wat is mij er aan gelegen, de schuld van dien ellendeling op mij te nemen, nu mijn leven toch verwoest is, wan neer mijn moeder slechts dezen smaad bespaard gebleven was. Omoeder, heilige, reine, moeder, wanneer hebt gij het verdiend, dat zulk een schan- de over uw zilverwitte hoofd moest komen en ik heb u daarvoor niet kunnen bewaren, mijn zelfopoffering is vruchteloos geweest. Diep getroffen legde de commissa ris de hand op zijn schouder. Maar goede, beste vriend, zeide hij zachtmoedig, hoe kwaamt ge er toe zulk een misdaad op u te laden Zou uw moeder niet tienmaal meer verdriet over uw vermeende misdaad geleden hebben, dan over de onthul ling, waarmee deze schelm haar eer bezoedeld heeft? Neen, neen, het zou voor mijn moeder beter zijn geweest, wanneer zij nooit vernam, wat ik haar tot zulk een prijs verborgen had willen hou den, zeide Arthur. Ik weet, dat zij den geliefden harer jeugd in haar hart nog altijd beminde, dat zij in hem slechts een lichtzinnige, geen misda diger zag. Wordt vervolgd iNTlENDRdr AGITE MA HON AGITATE. j|j

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1906 | | pagina 1