Maandag 1 Oct. 1906.
No. 6413. 31ste Jaargang
Daj^lafl voor Noord- en Zuid-Holland.
Gelieve dit vooral
te lezen!
De Nieuwe Haarlemsche Courant.
T
c°
BINNENLAND.
BUITENLAND.
De familie Fromentier.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco'^Bw
1.20
Post^f „1.65
Afzonderlijke nummers0.05
dit blad verschijnt dagelijks, behalve zon- en feestdagen.
BUREAUX: St. JANSSTRAAT 1, Interc. Tel, No. 1426. - HAARLEM.
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 16 regels0.60, (contant) 0.50
Elke regel meer0.10
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
DIENSTAANBIEDINGEN 25 CENT PER ADVERTENTIE a CONTANT.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale de Publicité Etrangère
G. L. DAUBE Co., JOHN F. JONES, Succ., Paris, 31bis Faubourg Montmarter
Gedurende eenigen tijd zal onze Courant iederen dag gratis
ter kennismaking morden toegezonden aan die Ka
tholieken onzer stad, tuelke nog niet geabonneerd zijn.
Naar mij duruen ueriuachten, zal deze kennismaking uelen
aansporen, om alsnog trouwe lezers te morden uan het
eenige Katholieke dagblad te dezer stede:
Week-Abonnementen morden aangenomen a 10 ets. per meek.
H. H. Adverteerders! uoor U eene bijzonder
gunstige gelegenheid, mijl ons blad in duizenden en
duizenden gezinnen uerspreid mordt.
Gelijk' te verwachten viel, is de
Parijsche „Temps" niet tevreden
over hetgeen Z.Heiligheid aan den
»Gaulois'"-redaeteur mededeelde. De
Paus toont zich „onverzoenlijk"; hij
ziet den ernst der tijden niet in; hij
speelt in de kaart der Combisten,
die ook de herziening der Schei-
dingswet willen, maar ze dan nog
Verscherpen zullen. De Paus mag
Frankrijk liefhebben, maar kennen,
Heen, kennen doet hij Frankrijk
niet.
In deze voege ongeveer drukt de
„Temps" hare meening uit, niet
Vergetend wederom den klemtoon te
leggen op „de kerkelijke bezittingen
loopen gevaar."
Om dit oordeel van de „Temps"
op zijne volle waarde te schatten,
moeten wij bedenken le dat het
blad in dezen strijd beslist positie
gekozen heeft aan de zijde der
kei'kvervolgers; 2e dat het zijne oude
tactiek, om als drie-kwart protes-
tantsch orgaan op geniepige wijze de
Roomsclie Kerk den oorlog aan te
doen, heeft laten varen om openlijk
partij te kiezen tegen de Kerk; 3e
dat voor bladen als de „Temps",
die er geen beginselen op nahouden
en slechts dit als princiep erkennen:
in goede gunst staan bij de Regee-
ring, bij iedere regeering, en geld
verdienen, het in gevaar brengen
of 't opofferen der kerkelijke goe
deren de grootste der dwaasheden is.
Geld en goed is voor deze lieden
het hoogste, en zij beoordeelen den
Paus, wanneer liij de tijdelijke
voordeelen achter het heilig recht
der Kerk stelt, naar hun eigen op
vattingen
De „Temps" kent zekei Frankrijk
beter dan de Paus het kentvooral
het politieke Frankrijk, waar ge
knoeid en geronseld wordt. Doch te
Rome hondt men allerminst rekening
met die wereld, met de meeningen
welke daar opgeld doen en als de
eenig ware moeten gelden, de eeni
ge, die hier in aanmerking mogen
komen.
Om alles in één woord te zeggen
voor de „Temps" en consorten gel
den niet dan de bloot menschelijke
redenen. Voor hen is de Kerk niet
eene goddelijke instelling en hunne
zoogenaamde menschelijke wijsheid,
hunne sluwheden en spitsvondig
heden halen minachtend de schou
ders op over de dwazen, die milli-
oenen prijs geven of minstens in
gevaar brengen om een onnoozel
artikel 4 en dergelijke.
Zij weten niet of veinzen niet
te weten, dat er nog eene andere
wijsheid is, door wijlen Dr. Schaep-
man zoo fraai geteekend, toen hij
schreef
De wijsheid der Hellenen
Vergaat met al haar trots,
De wijsheid dezer klèenen,
Is toch de wijsheid Gods."
Neen, de Paus heeft Frankrijk
niet enkel lief, maar hij kent het
ookhij kent al de nooden en ge
varen, waaraan de Kerk er bloot
staat. De prelaten der Fransche
Kerk, één met Hem in willen en
gevoelen, zouden Hem niet in-
en voorgelicht hebben
Zijne raadslieden op het Vatieaan
zouden de groote vraagstukken niet
bestudeerd hebben met al den ijver
.met al den schroom voor de ver
pletterende verantwoording, die zij
op zich laden tegenover God en zijne
Kerk Deze Stedehouder Gods, on
wankelbaar in zijn geloovig ver
trouwen op de Voorzienigheid, die
in waken en bidden de voorlichting
afsmeekte van den Geest der Waar
heid, Hij kan niet lichtvaardig en
als een onkundige het „non licet",
gesproken hebben.
Dat weet men aan de „Temps"
even goed als waar ook. Bedekt
moge zij wijzen op de gevolgen, die
de „onverzoenlijkheid" des Pausen
hebben zalverscherping namelijk
van de besluiten, de wetten tegen
de Kerkopenlijk mogen bladen
als de „Humanité" van Jaurès, „Ra
dical", „Aurore" enz. aansporen tot
nog vinniger strijd voeren tegen
Rome en de Kerk, op een Paus als
Pius X blijft dit alles zonder uit
werking.
Zijn geweten en zijn opperher-
derlijke plicht verboden hem de
wet te aanvaarden, goed te keuren.
Naar plicht en geweten zal Hij
blijven handelen, ondanks de bet
weterij, verwaand en kribherig,
van de „Temps", ondanks de be
dreigingen der magonnieke re
geering en hare trawanten in de
Pers, vertrouwend op Hem met
blind vertrouwen," die met Zijne
Kerk beloofde te blijven tot de vol
einding der tijden.
SPANJE.
Minister Romanones heeft genoegen
genomen met de herroeping van den
bisschop van Thuy, herroeping door
Z. Heiligheid hem opgelegd.
Er loopen evenwel geruchten, dat
de H. Vader den Bisschop van Cor
doba het Kardinaalspurper schenken
zal en ook daardoor bewijzen, dat Hij
met de strekking van het protest
waarbij Mgr. Cordoba zich aansloot
volkomen meeging, maar niet met den
vorm, door Tliuy's bisschop daaraan
gegeven.
RUSLAND.
Noch de Tsaar noch minister Sto-
lypine moeten geneigd zijn vooralsnog
aan de Russische joden dezelfde rech
ten toe te kennen als aan de overige
burgers. En dit wel voornamelijk
hierom, wijl500/0 der revolutionairen,
onder welke de gevaarlijkste, tot de
joden behooren. De overheid schijnt
van meening dat de Israëlieten eerst
eens toonen moeten, dat zij het bur
gerschap verdienen.
Volgens de Strana heeft de Rus
sische minister van binnenlandsche
zaken besloten slechts 180 ondertee
kenaars van het manifest van Wiborg
n.l. die welke de vergadering te Wi
borg bijwoonden, gerechtelijk te ver
volgen.
TURKIJE.
Uit Konstantinopel komen berich
ten in, welke minder geruststellend
mogen genoemd, en er op wijzen, dat
de gespannen verhouding tusschen
Bulgarije en Turkije nog altoos dezelfde
is. Een der laatste telegrammen luidt
Vijf batterijen, 384 paarden, zestien
wagons munitie zijn op 27 Septem
ber naar Adrianopel afgezonden.
Volgens inlichtingen, afkomstig van
de Turksche regeering, is een groot
revolutionair complot onder Bulga
ren te Jenidsje ontdekt. Tal vair
inhechtenisnemingen hadden plaats.
Zonder de beteekenis van dit draad-
bericht te overschatten, kunnen wij
wel zeggen: het broeit er leelijk op
het Balkan-Schiereiland.
BELGIË.
In België is eene beslissing geval
len, die wij niet beter kunnen toe
lichten dan met het volgende uit een
der Vlaansche bladen.
In de vergadering te Mechelen ge
houden onder het voorzitterschap van
Mgr. Mercier, aartsbisschop, en bijge
woond door alle oversten van vrije
onderwijsgestichten, is lezing gegeven
van de onderrichtingen onderteekend
door al de bisschoppen van België,
nopens het onderricht der Vlaamsche
taal in de vrije scholen.
Na beschouwingen van algemeenen
aard over de wenschelijkheid en de
noodzakelijkheid grondig Vlaamsch
aan te leeren, komen wij tot de mid
delen van uitvoering.
In de voorbereidende klassen tot de
humaniora, zeggen de bisschoppen,
moet in 't Vlaamsche land het onder
richt tweetalig zijn voor al de leer
vakken, uitgezonderd de Vlaamsche
en de Fransche taal.
In de colleges van de Waalsche
provinciën is de Vlaamsche taal ver
plichtend in alle klassen vaii de hu
maniora.
Bijzondere maatregelen zullen wor
den voorgeschreven voor wat betreft
de onderwijsgestichten van Brussel en
voorsteden.
Voor wat de Hoogeschool betreft,
zeggen de bisschoppen, dat hier het
Vlaamsch niet op gelijken voet met
het Fransch kan gesteld worden. Voor
de leergangen moet eene enkele taal,
de Fransche, gebruikt worden, omdat
ze meer internationaal' is. Al wie een
rol wil spelen buiten de grenzen van
België, moet zich van de Fransche
taal bedienen.
De Belgen zullen het Fransch beter
geschikt vinden als internationale dan
het Nederlandsch en de Vlamingen
die eene Belgische Hoogeschool willen
vervlaamschen hebben niet genoeg in
acht genomen de rol die eene hooge
school heeft te vervullen.
Zij die eene Vlaamsche katholieke
hoögeschool eischen, vragen het on
mogelijke aan de katholieken.
De redenen die ons de Vlaamsche
hoogeschool doen verwerpen zijn de
zelfde als deze die het uitsluitend ge
bruik van Vlaamsch als voertaal in
de humaniora doen veroordeelen.
AMERIKA.
De Cubanen willen niet, de Yankees
wel en daar de laatsten de sterksten
zijn, zullen de eersten zich eenvoudig
naar den wil der laatsten te voegen
hebben. Ziedaar den korten zin der
lange telegrammen en berichten.
Onder de verschillende partijen op
Cuba heerscht nu dezelfde strooming
wordt beweerdalle verlangen de ge
wapende tusschenkomst der Vereenig-
de Staten te voorkomen nu het te
laat is waarschijnlijk.
Doch laten de jongste telegrammen
spreken. Het eene uit Havana afkom
stig luidt;
De voorloopige Amerikaansche re
geering nam heden het bestuur over
Cuba op zich, nadat Taft de procla
matie had uitgevaardigd, waarbij hij
zichzelf tot militair gouverneur van
Cuba benoemde.
De proclamatie verklaart, dat de
voorloopige regeering haar taak uit
sluitend heeft opgevat wegens de
noodzakelijkheid van den toestand
zij belooft daarin dat zij zich alleen
zal handhaven met het doel Vrede en
rust en het openbare vertrouwen te
herstellen totdat een permanent be
stuur zal zijn ingesteld.
Het andere uit dezelfde stad
Gouverneur Taft begaf zich per
automobiel naar het paleis, waar hij
de noodige maatregelen nam om pre
sident Palma op te volgen. Deze
toonde zieh verheugd, dat hij van den
last was ontheven. De heer Taft stelde
Gomez en andere gevangenen, die ge
arresteerd waren wegens samenzwering,
in vrijheid en nam hun verzoek om
een commissie in te stellen, aan.
Uit Washington berichtte een tele
gram van Zaterdag 1.1.
Minister Taft seinde aan den waar-
nemenden minister van oorlog Oliver,
om volgens de getroffen regeling
Amerikaansche troepen naar Cuba te
zenden. In afwachting van de mach
tiging van president Roosevelt, die te
Barnstable vertoeft, gaf de heer Oliver
last, 5500 man expeditietroepen gereed
te houden voor een zoo spoedig mo
gelijk vertrek van Newport News.
ITALIË.
Heden zal hoogst waarschijnlijk de
nieuwe Spaansche gezant bij het Vati
eaan, de heer Ojeda, te Rome aan
komen.
Zooals wij reeds vroeger schreven
heeft Z. Heiligheid zijne bijzondere
tevredenheid betuigd over dezen benoe
ming. Men verwacht, dat de heer
Ojeda al het mogelijke doen zal om
de nog hangende quaesties tusschen
Vatieaan en Spaansche regeering naar
genoegen der beide partijen op te
lossen. En dat zeer spoedig.
Naar verzekerd wordt zal Mgr.
Rinaldini in het Consistorie van De
cember e.k. tot Kardinaal verheven
worden en naar Rome terugkeeren.
Hem zou vervangen Mgr. Delia Chiesa,
die onder wijlen Leo XIII de vriend
en trouwe medehelper was van Kardi
naal Rampolla.
Als opvolger van Mgr. Macchi, on
langs gestorven, wordt genoemd Mgr.
Tonti, die aldus van Apostolisch legaat
te Rio-de-Janeiro nuntius te Lissabon
zou worden.
In den morgen van den 28en Sep
tember heeft de H. Vader eene groep
Amerikaansche matrozen ontvangen,
die te Civita Vecchia ontscheepten.
Het gerucht wordt bevestigd, dat
pater Freddi inderdaad tot Kardinaal
bestemd was. Gelijk men weet, had de
Sociëteit onlangs nog twee harer leden
in het H. College: naast ZEm. Stein-
huber, wijlen Kard. Mazzella.
Nu pater Freddi den post van „mo
derator" zijne orde heeft aangenomen,
zal van het Kardinalaat niets komen.
Hofberichten.
De twee Prinsjes en het Prinses
jes van Erbach kwamen Zaterdag
uit Zand voort te Baarn. Zij werden
door een hofrijtuig afgehaald en
op het bordes van het paleis dooi
de Koningin-Moeder en de familie
van Teek ontvangen.
De hertogin van Albany, zuster
van H. M. de Koningin-Moeder
arriveerde Zaterdagavond om acht
uur aan de halte Soestdijk en werd
afgehaald door de Koningin-Moeder
en den hertog en de hertogin van
Teek.
De prinses van Wied kwam om
zeven uur per automobiel te Soest
dijk terug van haar bezoek aan den
Haag.
Leidsche Kamervacature.
De anti-revolutionaire kiesver-
eeniging te Leiden heeft tot voor-
loopig candidaat voor de Tweede
Kamer gesteld Dr. J. Th. de Vis
ser, predikant bij de Ned. Herv.
Gemeente te Amsterdam en oud-lid
der Kamer.
Ambtenaren Rijksverzekeringsbank.
Naar wij vernemen is in eene
huishoudelijke vergadering van
ambtenaren bij de Rijksverzeke
ringsbank met algemeene stemmen
aangenomen een voorstel van bet
bestuur om, nu gebleken is, dat de
minister van landb., handel en nijv.
ongeneigd is om eenige verbetering
aan te brengen in zijn ontwerp
rangregeling voor de ambtenaren dei-
Bank, zich tot de Tweede Kamer
te wenden, met het verzoek in deze
tusschen beide te willen komen.
Het rapport, indertijd door de
Vereeniging van Ambtenaren als
antwoord op het toegezonden ont-
werp-rangregeling aan den Minister
verstrekt, zal nu aan de Kamer
worden overgelegd.
Tevens zal door een aantal daar
toe aangewezen ambtenaren aan
eenige Kamerleden worden verzocht
hun medewerking te verleenen.
Waar gebleken is, dat de Minister
het voornemen heeft aan eenige
categoriëen van ambtenaren wegens
hun verblijf te Amsterdam eene
woning-toelage te geven, zal aan
den Min. verzocht worden ook de
ambtenaren der R. V. B. daaron
der te begrijpen.
FEUILLETON.
29.
Frangois Livron was daar.
Wel stond de jonge man eenige
schreden van Aliette af, te ver on
het antwoord te hooren en blijkbaar
geheel oor voor mijnheer Fromentier,
die hem de ongelukken vertelde van
den al te driftigen mijnheer Chenu.
Maar Luc voelde toch den onderzoe
kenden blik van deze grijze oogen.
Als een dolk had deze blik hem ge
troffen, die recht naar de smartelijke
verborgen wonde scheen te gaan, die
langzaam zijn hart doorknaagde, en
hij voelde zich verlicht, toen Aliette
hem van het antwoord vrijstelde door
den uitroep:
Ha, daar is mevrouw Maloutre!
Waarom zou die juist vandaag te
Doublons naar de Mis komen?
Mevrouw Maloutre klom hijgend en
blozend in haar mooiste statiekleed
de kerktrappen op, terwijl zij reeds
met heel veel woorden eene verkla
ring gaf.
Zij bekommerde zich nog al eens
om de Zusters te Doublons, en nu had
de waarde overste haar verzocht heden
morgen te komen dejeuneeren, en zij
had zich laten overhalen, omdat zij
des namiddags naar de boerderij moest,
om nog enkele kleine zaken te be
spreken.
Onlangs hebt gij mijn verzoek
geweigerd, zeide zij tegen Fromentier,
maar nu heb ik een middel gevonden
om u zachter te stemmen. De eene
dienst is den andere waard en gij moogt
met het water van mijn kanaal uwe
droge weiden besproeien, die reeds
midden in den zomer kaal en dor
staan.
Mijnheer Fromentier moest zich ge
weld aandoen om zijne blijdschap niet
te verraden. Die weiden! wat al zor
gen en moeiten hadden hem die niet
gekost! En nu zou zijne buurvrouw
zoo dom zijn, hem haar uitsluitend
recht op het water af te staan!
Mijn hemel, zeide hij, als gij er
dan volstrekt op staat, en om u een
pleizier te doen,en onder deze
voorwaarden
Ik heb hier een stuk, dat door
mijn notaris opgemaakt is, hernam
mevrouw Maloutre, terwijl zij op den
kleinen zak van zwart fluweel klopte,
dien zij aan haar arm droeg. Ik zal
het u straks laten zien. Maar stel mij
dan toch aan uwen nieuwen huurder
voor! Een alleraardigste jonge man,
naar men zegt!
Mijnheer Fromentier voldeed aan
haar verzoek. Aliette kwam er ook
bij en zij vormden met hun vieren
eene groetende en druk pratende groep,
waarvan Luc zich zoo haastig mogelijk
verwijderde.
Djj bevond zich reeds eenige oogen-
blikken in de kerk, toen de geloovi-
gen er onder het luiden der klok bin
nenstroomden.
De dienst begon.
Om voor mevrouw Maloutre in de
familiebank plaats te maken, was Luc
zoo kort mogelijk in den hoek gaan
zitten, hij verdween geheel in de scha
duw, die van den preekstoel over zijn
hoofd viel, en het scheen hem toe,
dat het sedert den vorigen Zondag
niet alleen op zijn plaats, maar ook
in zijn hart donkerder was gewor
den.
Zoo'n kerkgang viel hem altijd
zwaar. Hij zou hebben willen bidden,
maar zooals hij somtijds zeide, alles
in hem was gebroken, zelfs de kracht
om zijn gewond hart voor God uit
storten. Het zijne was verlamd, dood;
hij kon zelfs geen wanhoopskreet sla
ken, hij had geen duidelijk gevoel
meer van smart en dus ook niet van
leven.
Dezen morgen meer dan ooit. Luc
gaf zich geheel aan deze sombere treu
righeid over, die een onafscheidelijk
deel van zijn leven geworden was, en
de woorden van Aliette herhalende,
zuchtte hij moedeloos
O, als ik. ten minste kracht ge
noeg had, om dit ellendig leven door
te brengen met kluizenaar te worden,
zooals zij straks zeide.
Met jaloerschen blik keek hij naar
het vreedzame gelaat van den ouden
pastoor met zijne witte haren, die de
Mis las, en de zusters van de school,
die in stille aandacht baden.
Deze hadden gezegevierd, hare krach
ten, hare liefde, hare toewijding weten
te gebruiken om te leven, zonder zich
aan de bittere teleurstelling en de be-
driegelijke liefde van het aardsche
leven bloot te stellen.
Dan keek hij naar de onschuldige
gezichtjes der kinderen, die naar het
altaar toe zaten en de vrome gelaats
trekken der ouden van dagen, die
hun rozenkrans baden. Genen zouden
hun deel van de vreugde dezer wereld
nog krijgen, dezen hadden het reeds
gehad. Was hij dan de eenige, voor
zijn tijd door moedeloosheid geslagen,
wiens hoop verstikt was, voor deze
nog ontkiemde?
Iedere opmerking deed hem beter
den afgrond van zijn verlatenheid ge
voelen.
Dan sloot hij de oogen half, hij
wilde niet meer zien, niet meer denken
en alleen luisteren naar de koorzangers
die het „Credo" aanhieven.
Plotseling werd het doodstil. Dat
deed hem goed. Deze stilte geleek op
de hemelsche rust na den dood en
Luc voelde zijn hart er door verlicht,
maar het duurde niet lang. Een ander
geluid bracht hem weer tot het te
genwoordige terug.
Langzaam en zacht klonken daar
tonen, tonen, die hij eerst nauwelijks
herkende, zooveel verschilden zij van
hetgeen hij tot nu toe gehoord had.
Zij had de oogen weer geopend, en
evenals alle aanwezigen, wendde hij het
hoofd naar den linkerkant van het
gebouw, waar het orgel geplaatst was,
dat onder zijn zwart kleed sedert twee
weken rouw scheen té dragen over
mijnheer Chenu.
Het kleed was thans weggenomen,
het harmonium geopend en voor het
klavier, waarop iederen Zondag de
grove vingers van den verdwenen on
derwijzer noten van ingestudeerde stuk
ken trommelden, had Frangois Livron
plaats genomen.
En nu waren het niet enkel handen,
die over de toetsen gleden, voeten, die
de blaasbalgen trapten, eene machine
van ivoor en hout, die met meer of
minder behendigheid door een meer
of minder bekwamen speler in bewe
ging gebracht werd.
Wordt vervolgd
HAARLEMSCHE C
HGITE MA NON AGITATE.
sk
