Vrijdag 21 Dec. 1906.
Dagblad voor
Noord- en
No. 6483.31ste Jaargang.
Zuid-Holland.
BERICHT.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
BUREAUX: St.JANSSTRAAT 1, Interc. Tel. No. 1426, - HAARLEM.
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 1—6 regels0.60, (contant) 0.50
Elke regel meer0.10
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
DIENSTAANBIEDINGEN 25 CENT PER ADVERTENTIE k CONTANT
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per'ppi.
Afzonderlijke nummers
DIT BLAD VERSCHIJNT DAGELIJKS, BEHALVE ZON- EN FEESTDAGEN.
Die zich metingang van 1 J anuari
op de „Nieuwe Haarl. Courant"
abonneeren, ontvangen de tot dien
dag verschijnende nommers GRA
TIS.
KAMEROVERZICHT.
Nog grooter was de toeloop gister,
vooral gister-middag, dan voorgiste
ren. De openbare tribunes waren
stampvolals haring stond men er
opeengepakt en vooral de militairen
waren talrijk vertegenwoordigd.
Officieren van alle, vooral de bereden
wapenen, stonden en zaten er in
menigte, velen in burgerkleeding.
En dat zij minister Staal een
kwaad hart toedragen, bleek al te
duidelijk uit hunne gesprekken.
Voor minister Staal was t
een harde dag.
Gedurende vijf uren bijna heelt
hij staan spreken, staan pleiten,
staan pleiten voor eene verloren
zaak allicht.
Welsprekend was het niet, maar
voor een Minister van Oorlog al
heel knap, heel flink en frisch.
Naar 't schijnt hebben deze Excel
lenties aan welsprekendheid
'n broertje dood.
Aandachtig van het begin tot
het einde schier heeft de Kamer
naar den minister geluisterd, die,
met zijn pinee-nez op het tipje van
den neus, de „vijanden" van rechts
met zijne tegenargumenten poogde
dood te slaan.
Eerst kwamen weer het burger
pak en de
ministerie el e paraplu
ter sprake; de critiek daarop
noemde de minister kleingeestig,
wat misschien niet zoo heel bezijden
de waarheid is.
Nu had de minister het over
de Landweer, die er zijns inziens
veel te slecht is afgekomen. Als
weermacht had de Landweer-
vrij wel voldaan.
Mocht men spreker gelooven,
dan heeft de Landweer onze „beroem
de" schuttterij verre overtroffen, en
was het veelal laster, wat over die
Landweer was uitgestrooid. Bij
mobilisatie kunnen wij op haar
vertrouwen. Vijanden verslaan zal
zij niet heerlijke mededeeling!
zij heeft ^alleen de cavalerie bij
het mobiliseeren te steunen.
Dat de geweren meegegeven wa
ren met de landweermannen, vond
de minister ook niet veroor-
deelenswaardig. Het geweer eischt
niet veel zorg van onderhoud
er zou bij inspectie bijzonder op ge
let worden, of de manschappen hun
wapens voldoende onderhielden.
Bleek, dat zij dit niet deden, dan
zou er niet anders opzitten, dan in
degrootere steden de geweren in
bepaalde gebouwen te bewaren.
Verder zeide de minister
strenge straf
toe, aan wie misbruik zouden maken
van hun vuurwapens.
En zou men bij oproer die geweren
niet keeren tegen de handhavers der
orde? De minister had te groot ver
trouwen in ons volk, dan dat hij
voor iets dergelijks vreezen zou.
Daarmee was een der hoofdpunten
afgehandeld. „Men" bleek er niet
bijzonder tevreden over rechts en
onderbrak nog al eens, zoodat de
ministertafel, die geheel bezet was,
afwisseling genoeg, soms te veel
kreeg.
In het tweede gedeelte besprak
de heer Staal zijn plannen
verkorting van diensttijd
en vermeerdering van het getal voor
den dienst opgeroepenen.
Heel kort daarover alleen dit: bij
de onbereden wapenen komt een
gedeelte, d&t niets hoegenaamd van
exercitie enz. weet, gedurende 8i/o
maand onder de wapenen; een ander
gedeelte, dat van vooroefening pro
fiteerde komt twee maanden later
op en dient maai 6'/2 maand. Eene
derde groep, waartoe zij behooren,
die bewijzen van geoefendheid
gegeven hebben, komen er met
4 maanden af.
Na de groote manoeuvres gaan
allen, die maar eenigszins gemist
kunnen worden, naar huis.
Bij de bereden wapens beoogt de
minister in te voeren een
oefent ij d van 12 maanden.
De herhalingsoefeningen blijven
gehandhaafd, maar verkort, flinker
gehouden.
De landweerwet zal dusdanig her
zien worden, dat de hoogere aan
voering beter tot haar recht komt.
Wat de Landweer dus uitstekend
zal worden. Misschien zal zij tegen
's ministers verwachting later toch
nog
den vijand verslaan
en den minister onsterflijk makend,
hem een standbeeld bezorgen, dat
ook zijne paraplu vereeuwigt.
Over het blijvend gedeelte, het
critieke punt, was de minister vrij
uitvoerig. De zaak met generaal
Smeding kwam ter sprake. Bij het
naar huiszenden der manschappen
beoogde de minister niet enkel
zuinigheid, maar ook
verlichting vanlasten.
De heer Van Karnebeek kreeg
nu een paar vegen uit de pan,
waarmee de minister o.i. zijn zwen
king in eene geheel andere richting
dan die van 't vorig jaar heelemaal
niet goed praatte. Generaal Smeding,
prees hij als een bekwaam generaal.
Zijne fout was echter geweest, dat
hij, ondergeschikte, den minister
niet steunde, toen liet bleek, dat
hunne meeningen verschilden om
trent de legerhervormingen.
Deze redeneering is ongetwijfeld
juist. Maar generaal Smeding is
een onzer beste cavaleristen een
man van de hoogste verdiensten. Ge
lijk alle andere bevoegde mannen
in het leger keurde hij af, wat deze
infanterist, minister Staal, met de be
reden wapenen voorhad.
E11 liever dan de mede-verantwoor
delijkheid te dragen voor den jan
boel, dien deze infanterist van onze
bereden wapenen en het geheele
leger maken wil, ging hij heen.
Menschelijk was 't, ofschoon wel
een beetje plat-burgerlijk voor een
generaal, dat hij achter zich
hard de deur dichtklapte
toen hij ontslag nam. Daarbij han
delde Smeding niet correct. In zijn
betoog over het blijvend gedeelte
werd de Minister blijkbaar met wei
nig welwillendheid door de recht-
sche Kamergroep aangehoord. Zoo
hij struikelt, dan zal dat vooral
het struikelblok
wezen. De minister zeide, dat de
manschappen, die nu naar huis ge
zonden worden met klein verlof gaan,
en dus weer binnen 24 uur in de kazer
ne geroepen kunnen worden. Gingen
ze met groot verlof dan zou voor
de oproeping een Koninklijk be
sluit noodig wezen.
Wat voeren de mannen eigenlijk
uit als zij afgeëxerceerd zijn? En
de minister noemde een en ander
op, dat, het moet gezegd, eer door
huisknecht of dienstmeid moet ver
richt worden dan door een zone
Mars.
„Ik poets nu al zelf m'11 knoo-
pen", hoorden we een ritmeester
nijdig achter ons mopperen tegen een
collega van de Jagers.
Met de oefeningen ook bij de be
reden wapenen zal 't wel losloopen,
zei de minister, daarbij het
woord „pèrd,, telkens uitsprekend,
dat Bilderdijk en Alberdingk Thijm
er over in de wolken geweest zou
den zijn, indien zij dit woord „pèrd,,
hadden mogen genieten. Maar zijn
redeneering over„pèrden'scheen min
der gelukkig. De ritmeester, van
wien ik zooeven sprak, zeide althans
halfluid, zoodat zijne kameraden een
kwartbeweging links (in zijne rich
ting) met het hoofd maakten en
hooren konden als wij
„de kérel weet er geen
blvan".
Ondanks dat vernietigend vonnis
ging de minister voort met de com
binatie bij de infanterie tot model
te geven voor de bereden wapenen.
Waarover de cavaleristen op de
tribune in een ruiterlijk lachen los
barstten.
Wat de minister aanvoerde over
de zoons des eenen, die diensten moe
ten verrichten voor die des anderen,
vonden we een heel
dun argument.
Ging die redeneering (tegen het
kamerlid Van Vlijmen) op, we zou
den de geheele maatschappij moeten
veranderen en telkens blijven ver
anderen. Of zal niet altoos de zoon
van den een, de ondergeschikte zijn
van den andere?
De minister eindigde met de Ro
meinen er bij te halen en de zwaard
vechters. Zich vergelijkend met de
zwaardvechters, die hun keizerplach-
ten toe te roepen„Caesar, die
sterven gaan', groeten u," alvorens
zij den strijd in de arena begon
nen, die groet herhaalt ook hij.
Moet hij sterven, als minister wel
te verstaan, hij zal 't kloek en blij
moedig doen; hij zal vallen, voor
wat hij zijn plicht acht en zijne
overtuiging.
Dat slot was niet kwaad, en links
juichte toe. Maar dat
slot klonk valseh,
omdat het een man gold, wiens mee
ning in een jaar tijd, totaal omge
keerd was, en die dus, als die
weelde mogelijk was, wel ieder jaar
voor zijne overtuiging, telkens eene
andere, in de Kamer zou kunnen
sneven.
Na den minister spraken De Waal
Malefijt, Talma, Van Dedern, Van
Eland, v. Vlijmen en Schaper.
Vooral Talma was kranig, forsch
en flink in zijne argumenten als in
houding en stem. Onder enkele op
zichten herinnerde hij ons,
vol weemoed
aan den maclitigsten onzerjkatholieke
woordvoerders, aan wijlen DrSchaep-
inan.
Hoewel de heer Talma weinig
tijd gehad had, om zich in de nieu
we mededeelingen des ministers te
verdiepen, kwam hij toch zoo wèl
beslagen ten ijs, dat zijne Excellen
tie, die vlak bij spreker was komen
zitten, het soms wel erg benauwd
gehad moet hebben.
Jammer genoeg beschikken we
over te weinig ruimte, om meer
van Talma's redevoering te zeggen
dan dit: Zij was
kloek, zak e lij k,'Left ig,
en op den man af, maar degelijk
en heeft den minister een leelijken
knauw gegeven ook.
De zaak bleef verder onbeslist.
De avondvergadering was gewijd
aan Waterstaat.
Naar verzekerd wordt, zal links
vóór den minister stemmen, rechts
tegen. Links zullen de socialisten
(uitgenomen Schaper misschien)
ook tegenstemmen, terwijl rechts
Arts (katholiek) en nog eenige
andere ond^r zekere voorwaarden
vóór den minister stemmen zouden.
„S taaiter dood veroordeeld?"
werd ons die vraag gesteld, we
zouden niet aarzelen met een be
vestigend antwoord. Maar dan gaat
het lieele Ministerie, zegt men. Dit
gee:t misschien te verwachten, dat
Staal, op de manier van Cohen
Stuart, zich het veege lijf redt.
Ofschoon deze Ministerieele zwaard
vechter liever een eervollen dood
moest kiezen.
Ten slotte nog eene vraag: Waarom
waarde de heer Goeman Borgesius,
de natuurlijke vader van dit zon
derling Kabinet, zoo onrustig
°.1?1 'le Kamer gister? wijl hij
zijn kindje in groot gevaar acht
Door een betreurenswaardige
achteloosheid zijn in het eerste ge
deelte van het „Kamer-Overzicht"
van gisteren ter zetterij de aange
wezen fouten niet verbeterd.
FRANKRIJK.
De Kerkstormers aan 't werk.
Gisteren heeft de Regeering een
vertrouwelijk schrijven toegezonden
aan de Rechtbanken, waarin dezen
bevolen wordt gevolg te geven aan
het proces-verbaal, tegen duizenden
priest ?rs opgemaakt, die zooge
naamd zonder „kennisgeving" de
H. Mis 7azen.
Is 't, omdat
tal van pastoors
vr ij gesproken
waren en iedere vrijspraak een oor
veeg meer was voor de vrijheid
minnende Regeering Ook dat mis
schien.
Er is iets anders. Nu geeft de
Rëgeering zelf het bewijs, dat zij
opnieuw gedwaald heeft en dat de
kerkdiensten niet onder ééne rubriek
gebracht kunnen worden met „open
bare bijeenkomsten". En daarom
was
de heele politie op de been
dagen en dagen lang, in heel Frank
rijk en hadden de boeven vrij spel
Wat heerlijke wettenmakers die Ja-
cobijnenWeldra zullen onze liberale
Parijsche briefschrijvers wel weer
een lofzang aanheffen op Briand en
Clemenceau en al hunne andere
sectarische afgoden.
Lekkernijer, die we hun, om met
Vondel te spreken, geenszins be-
nijen.
Te Nantes is Mgr. Rouard niet
zonder moeite uit het groot semi
narie verdreven. Het paleis had hij
reeds verlaten, toen de prefect ver
scheen met zijne mannen. Terwijl
de deuren van dit gebouw verz^
geld werden, stonden meer dan
2000 personen buiten te zingen en
te roepen
„Vrijheid, Vrijheid!"
Bij de uitdrijving der seminaris
ten was Mgr. Renouard tegenwoor
dig om te 'protesteeren. Na afloop
van een en ander trokken honderden
manifestanten,Tfmeest vrouwen en
meisjes door (Je stad, waarbij het
herhaalde malen tot botsingen kwam
met de politie.
ITALIË.
Den 19en dezer ontving Z. Hei
ligheid een prelaat uit Piëmont,
die van eene korte reis in Frank
rijk terugkeerde. Toen de gebeur
tenissen in laatstgenoemd land ter
sprake kwamen, zeide PiusX:„De
Voorzienigheid zal zich niet onbe
tuigd laten!"
Z. Heiligheid voegde er bij, dat
zijne voornaamste zorg voor 't
oogenblik was, om eene degelijke
regeling te vinden voor de aalmoe
zen en vrijwillige giften, die van
alle zijden voor „zijne broeders in
Frankrijk" (de utigeschudde en be
stolen priesters)^ op het Vaticaan
bijeenstroomen.
In verband hiermee staat waar
schijnlijk ook het persoonlijke ver
zoek van Pius X aan alle kardi
nalen, te Rome verblijvend, om
een gedeelte hunner inkomsten
sommige noemen twee derden van
dat inkomen af te staan voor
de Fransche geestelijkheid, aan welk
verzoek allen hebben voldaan.
Zeer aanzienlijke giften zijn bij
den H. Stoel reeds ingekomen.
In verschillende Italiaansche ste
den worden door de katholieken
betoogingen op touw gezet tegen
de Fransche kerkstormers.
Nog een treffend feit is het vol
gende.
Gisteren opende de oud-minister
professor Luzatti aan de hoogeschool
van Rome zijn college in 't publiek
Recht.
Tot onderwerp had hij gekozen:
„Godsdienstvrijheid"
Een uitgelezen publiek, waaron
der de voornaamste vertegenwoor
digers der staatkundige en parle
mentaire wereld, was tegenwoor*
dig en juichte den spreker herhaal
delijk toe.
Was deze Israëlitische professor
dan hatelijk? Neen, maarhij
zei de waarheid aan de kerkstor
mers. Onder meer riep hij uit:
„Een staat, die zich vergrijpt aan
de godsdienstvrijheid berokkent zich
de grootste rampen."
Of onze liberale Pers die uitspraak
enz. ook verbreiden zal?
ENGELAND.
In den Oranje-Vrijstaat zijn de
Boeren al even ingenomen met de
nieuwe gronwet al3 in Transvaal.
De goede indruk, door de wet ge
maakt, wordt niet weinig verhoogd
door de aangename wijze, waarop
zij is afgekondigd.
Zoo schrijft de „Standard".
Maar wie is zoo onnoozel bij de
Britsche pers om advies aan te
kloppen om de stemming der Boe
ren te leeren kennen? Wat de
bevolking van de ingelijfde repu
blieken van de pas genomen maatre
gelen denktdientmenimmerswijselijk
langs anderen weg uit te vorschen.
De grondwet voor de Oranjeri
vier-kolonie is nagenoeg dezelfde
als die voor Transvaal. Het aantal
leden voor de Wetgevende Verga
dering, 38 n.l., is veel geringer dan
onder het vrije bestuur. Voor de
eerste maal worden de leden be
noemd door den gouverneur. Precies
dus als in Transvaal.
De bevolking van de kolonie is
sedert den oorlog met ruim de
helft vermeerderd, maar op deze
143.000 menschen drukt een schul
denlast van niet minder dan 120
millioen gulden.
Wel eene reden voor de „Stan
dard", om van ingenomenheid te
gewagen!
BELGIE.
Er is in het ministerie van ar
beid een dienst ingericht, geheel
gewijd aan de belangen van den
middenstand.
Deze dienst verzamelt inlichtin
gen over de omstandigheden, waar
onder kleine ambachten en han-
delbedrijven worden uitgeoefend
en voorts ons den economischen
toestand van de middenstanders.
Verder worden er enquêtes inge
steld naar
De beroepsopleiding in school,
in werkhuizen, winkels en tehuis;
De technische manier van wer
ken en de gereedschappen
Den aankoop der grondstoffen
Den verkoop der waren
De economische ^ereenigingen
onder handwerklieden, bedienden,
kleine bazen en handelaars
De credietinstellingen en de
geldmiddelen
De concurrentie
De belastingen en
De belemmeringen in het beroep.
Korte Berichten.
Voor Pruisen is de herstemming
voor den Rijksdag bepaald op 5 Fe
bruari.
De firma Krupp levert voor de
Russische Regeering voor 24 millioen
roebel pantserplaten. Zij dienen voor
den aanbouw van schepen op Russi
sche werven.
In Kiang Pé (China) heerscht een
vreeselijke hongersnood. In groote
scharen verlaat de bevolking de ge
teisterde streek. Reeds meer dan
50.000 inwoners zijn uitgeweken.
Het Britsche Hoogerhuis heeft nu
in derde lezing de ongevallenwet aan
genomen.
De hr. Balfour moet wegens ren
aanval van infienza het bed houden.
Weldadigheidspostzegels
Het „Handelsblad" herinnert er
nog eens aan, dat heden (Vrijdag)
te Amsterdam de verkoop van
Rijkswege van de weldadigheids-
poslzegels, ten voordeele van de
Amsterdamsche Vereeniging tot
Bestrijding der Tuberculose begint.
Deze zegels zijn tweemaal zoo
groot als de gewone postzegels en
verkrijgbaar in de waarden van 1,
3 en 5 cent. Men betaalt eehter
het dubbele, n.l. 2, 8 en 10 cent.
Ze zijn alleen in binnenlandsch
verkeer geldig. Het verschil tusschen
de drie postzegels bestaat alleen in
kleur en in het waardecijfer. De
kleuren van de zegels van 1 en 3
cent komen overeen met de gewone
frankeerzegels van die waarden
de zegels van 5 cent zijn gedrukt
in de kleur van de postzegels van
10 cent, dus lichtgrijs.
De weldadigheidszegels worden
alleen te Amsterdam verkocht. De
directie van het Postkantoor voor
ziet grooten toeloop van koopers,
waarom, evenals met Nieuwjaar,
een speciaal loket in dienst gesteld
wordt. Ze worden echter niet uit
sluitend aan het hoofd postkantoor
verkocht, maar ook aan de bijkan
toren en zijn ook aan de kiosken
verkrijgbaar.
Uit andere plaatsen kan men de
zegels nog aanvragen aan het Con
sultatie-gebouw der Vereeniging tot
Bestrijding der Tuberculose, Vijzel
gracht 23 Amsterdam.
Bijzondere Hoogere Burgerscholen.
In een driestar onder _dit opschrift
schrijft de „Standaard" o. m.
Ook voor het middelbaar onderwijs
komt nu subsidie. Het wetsontwerp
er voor was reeds ingediend. Eu wel
trok mr. Rink dit in, maar heel de
Kamer van Rechts en Links dringt
er nu op aan. Desnoods kunnen twee,
drie Kamerleden in het winterreces
een wetsontwerp gereed maken, dat
zeer kort kan zijn; en nog in deze
zitting kan de zaak haar beslag krij
gen.
Dr. M. A. Brants.
Men schrijft aan het „Friesche
Dagblad
Uit zeer goede bron vernemen
wij, dat thans binnen zeer korten
tijd de afgevaardigde voor 't dis
trict Ede, dr. M. A. Brants, zijn
mandaat voor 't lidmaatschap der
Tweede Kamer in handen der kie
zers zal stellen.
Een principale beslissing.
De commissie van beroep voor
onderwijzers aan bijzondere Room-
sch-Katholieke scholen te 'sGraven-
hage, heeft het ontslag vernietigd,
door het bestuur van die school
aan de Beeklaan (congregatie „du
Sacré Coeur") aan een onderwijzere»
gegeven.
De onderwijzeres was volgens de
akte van benoeming aangesteld
voor vast. Art. 13 der akte van
aanstelling luidde: „eervol ontslag
kan worden gegeven anders dan op
eigen verzoek, bijvoorbeeld in geval
van vervanging door een religieuse."
De commissie heeft beslist, dat
dit artikel is in strijd met de wet.
De overige redenen, voor het ont
slag aangevoerd, worden onvol
doende geoordeeld.
Deze belangrijke beslis-
slis beteekent, dat naar het oor
deel der commissie op een akte
van benoeming als deze het Rijk
geen subsidie kan verleenen.
(L. en V.)
Controle op verkoop van melk.
De afdeeling Gouda van de Hol-
landsche Maatschappij zal aan den
Goudschen Raad een aires richten
met verzoek, om een verordeni ig
op den verkoop van melk en melk
producten in het leven te roepen.
AGITE Mfl HON AGITATE.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicité Etrangère
G. L. DAUBE Co., JOHN F. JONES, Succ., Paris, 31bis Faubourg Montmartre.
A