Zaterdag 22 Dec. 1906.
No. 6484.31s,e Jaargang.
Dagblad voor Noord-
en Zuid-Holland.
Pius X en de Loge.
BERICHT.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Nieuwjaarsgroeten.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor HaarlemJNP.
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post„j 1.65
Afzonderlijke nummers0.05
DIT BLAD jVERSCPIIJNT DAGELIJKS, BEHALVE ZON- EN FEESTDAGEN.
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 16 regels0.60, (contant) 0.50
Elke regel meer0.10
Groote letters worden berekend naar pyaatsraimte.
DIENSTAANBIEDINGEN 25 CENT PER ADVERTENTIE CONTANT
BUREAUX: St. JANSSTRAAT 1, Interc. Tel. No. 1426, - HAARLEM.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Pubiicité Etrangère:-
G. L. DAUBE Co., JOHN F. JONES, Succ., Paris, 31bis Faubourg Montmartre.
Die zich metingang van 1 Januari
op de „Nieuwe Haarl. Courant"
abonneeren, ontvang ;n de tot dien
dag verschijnende nommers GRA
TIS.
Voor het plaatsen van Nieuwjaars
groeten in onze Courant stellen wij
weder de gelegenheid open tegen de
kleine vergoeding bij vooruitbetaling
van 25 cents per advertentie niet
grooter van 6 regels.
Onnoodig U te wijzen op de bespa
ring van moeite. Zoowel voor U zelf,
als voor de posterijen, wanneer U
door middel van de courant Uw
cliëntèle en vrienden bereikt met
Uwe goede wenschen.
Wil er s.v.p. aan denken, dat eene
tijdige opgave zeer gewenscht is.
Voor buiten de stad wordt de betaling
in postzegels (of postwissel) aange
nomen.
De Directie.
Minister Briand, wiens verlangen
naar vrede, wiens groote liberali
teit enz. door de liberale bladen
hier te lande en onlangs nog
door den Parijschen briefschrijver
van de „Opr. Haarl. Courant" zoo
hemelhoog verheven werden, schreef
het vorig jaar in het Parijsehe dag
blad de „Humanité"
„De hedendaagsche (Katholieke)
Kerk is eene sterkte, waar allen
sluimerenop de wallen zijn de
kanonnen verdwenen, de tuighuizen
zijn ledig, de verdedigers verstrooid,
de aanvoerders blijven werkeloos.
Indien wij het goed aanleggen, zullen
wij onverwachts die onverdedigde
sterkte overvallen en haar veroveren
zonder slag of stoot, gelijk de soldaten
van Mohamed II de stad Byzantium
innamen."
Of de vrijmetselaar-redacteur
Briand, die nu vrijmetselaar-minister
is, het bijzonder goed meende met
de Kerk enyle Katholieken, kunnen
deze zijne eigen woorden bewijzen.
„Indien wij het goed aanleggen."
Let vooral op die woorden, want
zij geven den sleutel van het ge
heim.
Op sluwe wijze werd eene wet
in elkaar geschoven. In fluweelen
zinnetjes poogde Briand den Ka
tholieken te beduiden, dat hij t
zoo opperbest met hen meende dat
zijne Wet verzoening bracht en vrede.
Zóó zoet klonken de loktonen van
den magonnieken vogelaar, dat het
een oogenblik den schijn had, of
hij enkel meer het net had dicht
te klappen, om de bedrogenen met
één slag te dooden.
Rome waakte en Briand en de
Loge, die het zoo goed aangelegd
meenden te hebben, zagen het
Roomsche Byzantium niet vallen,
werden gedwongen tot den aftocht.
De „eenvoudige" Pius X beval
den Franschen prelaten, dat zij het
gemeen recht tot terrein moesten
kiezen; zich daarop organiseeren
zouden.
Toen bracht de minister de wet
van 1881 op den voorgrond en kwam
met de argelooze „verklaring één
maal per jaar."
Andermaal zouden sommige
katholieken zich hebben laten
verschalken. Maar Pius X herinner
de aan de encycliek „Gravissimo",
waarin tot noodzakelijke voorwaar
de van iedere overeenkomst was
gesteld:^ „stellige en wettelijke waar
borgen" ten opzichte der hiërarchie
en der kerkelijke bezittingen.
Die „stellige en wettelijke waar
borgen" ontbraken, ook in de ver
zachte "Wet van 1881, bijgevolg...
De nieuwe krijgslist was ander
maal door den „eenvoudigen" Pi us
X verijdeld; de Loge moest zich
opnieuw verwonnen verklaren.
Veel is er om deze zaak heen-
gepraat; veel zouden ook wij als
beweegreden kunnen aanvoeren,
waarom Z. H. de Paus de zooge
naamde toenadering der Regeering,
de wet van 1881 en de circulaire
moest afwijzen.
Waartoe noodig? Voldoende is 't
te herinneren! aan de bovengenoem
de noodzakelijke voorwaarde; die
ontbrak en bleef ontbreken. „Stel
lige en wettelijke waarborgen" wa
ren er niet en Z. Heiligheid bleef
bij de vroegere veroordeeling.
Hem, het Hoofd der Kerk, ging
de magonnieke Regeering voorbij
het hoofddoel der Loge: scheiding
der Kerk in Frankrijk van den H.
Stoel bleef hoofddoel. Wat had men
aan de fraaie verklaringen van Bri
and?
En nu begon het razen in de
liberale Pers, ook hier te lande;
ook in „streng neutrale" bladen,
tegen de „koppigheid" van Pi us X,
tegen zijne bekrompenheid, tegen
zijne anti-Fransche politiek, tegen
zijne harteloosheid, zonder mede
lijden met de op straat gezette
Fransche priesterschap.
Wat anders zal men tegen deze
redeneering aanvoeren dan het bo
venstaande
Z. H. de Paus heeft gedaan, wat
zijn plicht was, daarbij, gelijk Hij
dezer dagen zelf zeide, alleen de
hooge belangen der katholieke
Kerk in aanmerking nemendeerst
naar het woord zijns goddelijken
Meesters het Rijk -Gods zoekend.
Dat de Loge daarover woedend
is dat hare scribenten schelden en
razen van welk razen enz. zich
de meeste liberale briefschrijvers
tot een echo maken is het niet
zeer natuurlijk Alles scheen op
de eindzegepraal te wijzen. Het
Roomsche Byzantium zou ditm .al
vallen Briand en de zijnen hadden
het waarlijk zoo goed aangelegd, en
op het beslissend oogenblik kan de
groote slag niet geslagen, mislukt
het duivelsch-sluwe krijgsplan
Bisschoppen en de priesters scha
ren zich om den Paus, één in geloo-
ven en één in de liefde voor Chris
tus' Bruid, de Katholieke Kerk, wie
de Loge een duivelschen haat gezwo
ren heeft. Is dat niet eene groote
overwinning, de voorbode der eind
zegepraal
Naast God danken wij haar aan den
„eenvoudigen" Pius X, wien men
het genie van een staatkundige als
wijlen Leo XIII was, moge ontzeg
gen, maar die in zijne daden klaar
bewijst, dat Hij 't genie der Heili
gen bezit, waartegen de sluwheid
van hel en Loge niet opgewassen
is.
L.
kwaad te voorkomen zou Z. H. in
de Scheidingswet berust hebben.
Nu mocht en kon Hij ni;t.
ITALIË.
Naar de bladen melden is thans
door den H. otoel de nota aan de
Mogendheden verzonden. Gelijkwij
gisteren veronderstelden, begint het
protest met te wijzen op het on
gehoorde van zulk eene daad, zon
der weerga tusschen beschaafde na
ties. Ook als de betrekkingen ver
broken zijn eerbiedigt men de diplo
matieke archieven. Evenzeer verzet
zich Zijne Heiligheid tegen de aan
matiging der Fransche Regeering
als zou hij zich niet in verbinding
mogen stellen met de Bisschoppen
of de geloovigen in Frankrijk, hetzij
onmiddellijk of door tusschenper-
sonen.
Er was schijn noch schaduw van
iets, wat de Fransche Regeering
recht gaf, om aldus alle diploma
tieke gebruiken te schaden.
Verder wordt in dit schrijven
nogmaals uiteengezet de houding
des Pausen ten opzichte der schei
dingswet. De Paus deed enkel zijn
plicht. Had de regeering de recht
vaardigheid betracht ten opzichte
der Kerk, hare voornaamste rech
ten niet geschonden; om grooter
FRANKRIJK.
De Kerkstorm ers aan 't werk
In de Kamer kwam gisteren het
wetsontwerp tegen de Kerk iu be
handeling, en wel op de gewone ma
nier. Briand speelde beurtelings de
bisschoppen tegen den Paus, de bis
schoppen tegen de regeering uit. De
prelaten waren vóór de wet, de Paus was
er. tegen en de prelaten moesten onder
net juk door in knechtschap hunne
overtuiging opofferen aan 's Pausen
bevelen. Is die redeneering niet aller
fraaist, waar het de bisschoppen geldt
en hun'wettig .Hoofd, ons aller Op
perhoofd
He.t p'a usjVBrl|and,
knechtje der Loge, had den baas'wil-
len spelen, 'nu men hem en de ma-
gonnerie toeriep„Loopt rondnu
schuimbekken ze tegen Rome.
Detbisschoppen, ging Briand voort,
haddenJrustig jkunnen blijven eenigen
tijd; liever gingen ze vroeger uit
hunne paleizen weg, den schijn aan
nemend van martelaren. Ook geen
fraaie redeneering? Er komt morgen
iemand bij u aan huis, uw eigendom,
en zegt: „Morgen moet ge er uit,
maar om burengerucht te voorkomen
verzoek ik u wel ongemerkt binnen
een dag of veertien
uw biezen te pakken,
En Briand veinst verwondering, dat
de Bisschoppen deden ^gelijk zij ge
daan hebben
Overigens was zijne geheele rede op
denzelfden leest geschoeid als de voor
gaande. 't Ontbrak haar niet jaan
kunst, maar nog veel minder aan
leugens en lasterlijke aantijgingen.
De rechterzijde protesteerde herhaal
delijk.
Met 413 tegen 166 stemmen nam
de Kamer de wet (No. ,3) op den
Eeredienst aan No. 3 en Rome is nog
niet tevredenzal Briand klagen,
met zijn magonniek schootsvelletje zijn
krokodillentranen drogend.
Uit verschillende plaatsen: Lyon,
Bayonne enz. enz, komen dezelfde be
richten in: overal, waar de Bisschop
pen hunne paleizen verlaten, worden zij
met geestdrift door de geloovigen be
groet, die, als te Parijs met Kard
Richard geschiedde, het rijtuig der
prelaten voorttrekken.
Dat de Regeering, die zich telkens
op het volk beroept, daaraan het land
heeft, valt te begrijpen.
Zij hoort liever de leuze der Loge:
„weg met de Kerk!"
dan het geroep „Vrijheid!" Wel schrijft
zij Vrijheid op de openbare gebouwen,
maar tegelijk draait zij haar den hals
om.
Geestig teekende het spotblad van
Londen „Punch'* den Franschen Kerk
strijd dezer dagen op deze manier:
Voor eene Kerk staat een soldaat
op schildwacht, bajonet op 't geweer.
Een bejaarde priester vraag nederig,
om de kerk binnen te mogen gaan.
Brutaal heft de soldaat ziju wapen
togen hem op. Op den muur der kerk
aanschouwt men het borstbeeld der
Republiek met de woorden er om:
Vrijheid, Gelijkheid, Broederschap.
En verder: „Verboden toegang voor
de geestelijkheid."
Als onderschrift geeft de plaat: „De
zegepraal der Democratie!"
RUSLAND.
Men hoort wêer van eene revo-
lutionnaire beweging in de studen
tenwereld.
De rector-magnificus van de
Moscousche hoogeschool heeft van
den commandant der stad eene
kennisgeving ontvangen, dat er
een oproerige geest onder de stu
denten wordt waargenomen.
U kouden herhaaldelijk in het
academie-gebouw revolutionaire ver
gaderingen, waarbij ook lieden, die
niet tot studentenwereld behooren,
worden toegelaten.
De stadseommandant noodigt den
rector uit, al zijn invloed te doen
ge en en aan deze bijeenkomsten
paal en perk te stellen. De belan
gen van de hoogeschool zijn ermede
gemoeid. Mocht de rector niet sla
gen en zijne stem tegen deze ver
gaderingen als die eens roependen
in de woestijn zijn, dan zal de
ge .vapende macht tegen wil en dank
dienen in te moeten grijpen.
De hoogeschool komt alsdan
onder politie-toezicht.
Men hoopt nog, dat de muit
zieke Minerva-zonen naar des rec
tors waarschuwing zullen luisteren.
In den laat sten tijd doen er weer
in de pers verschillende geruchten
de ronde, als zou de Regeering
voornemens zijn een nieuwe lee
ning in het buitenland aan te gaan.
Deze geruchten schijnen eenvoudig
uit de lucht gegrepen, want de Re
geering blijkt, noch rechtstreeks, noch
zijdelings, onderhandelingen te hebben
gevoerd over het aangaan van een
nieuwe leening.
Alle geruchten hierover hebben
klaarblijkelijk alleen ten doel een
ieder te overtuigen, dat Rusland alleen
door het opnemen van een nieuwe
buitenlandsche leening in staat zal
zijn zich uit zijn tegenwoordige fi-
nancieele positie te redden. Dit spreekt
de regeering te St. Petersburg door
haar officieuse spreekbuis, het Rus
sische Telegraafagentschap met be
slistheid tegen. Neen, de toestand van
het Rijk is volstrekt niet van zooda-
nigen aard, en alleen de omstandigheid,
dat geruchten en praatjes als deze
sedert bijna een half jaar in omloop
zijn en nog geen bevestiging vonden,
moet voor onbevooroordeelde lieden
wel het beste bewijs zijn, dat het
niet meer dan verzinsels zijn.
KAMER-OVERZICHT.
Vair de avondvergadering, die den
belangwekkenden zittingsdag voor
gisteren besloot, is niet veel te mel
den. De meesie leden vonden Wa
terstaat weinig aantrekkelijk en ble
ven weg.
We krijgen geen wijziging iu de
inotor-wet, voorloopig althans.
Van het
hoeveel kilometers in'tuur?
wil de minister nog niet hooren.
Sommige wegen zullen verbeterd
worden.
Toem kwamen de eigenlijke dinge
tjes van Waterstaat ter sprake.
Van Nispen pleitte voor de Waal,
Van Gijn voor den Dordschen wa
terweg, Passtoors voor de belangen
zijner streek, Mr. Patijn voor het
Hellegat, de heer Bolsius voor de
Maas in Limburg. 1 e laatste spreker
10u niet van drooglegging gedeelte
Zuiderzee willen hooren, indien
Limburg met zijne Maas nietgehol-
pen werd. Le heer Van Vuurenkwam
le belangen van 't westelijk ge
deelte van Noord-Brabant in 's-
Miuisters goedgunstigheid aanbeve
len.
Toen op die manier
de verschillende
stroomgodjes
—en de Kiezeishet hunne gehad
hadden, was 't diep in den nacht
geworden en togen de heeren huis
waarts. Mogen oorlogsdroomen noch
andere onaangename parlementaire
herinneringen hun slaap gestoord
hebben.
Om kwart na tien precies waren
gisteren, Vrijdag, de meesten weder
op hun post. De oorlogsbegrooting
kwam opnieuw aan de beurt.
De heer de Stuers verdedigde
zich tegen het verwijt als zou hij op 't
leger in Indië en op het onze smalend
afgegeven hebben.
Dat deed hij niet. Geve God, zeide
bij, dat het niet waar moge wezen, wat
mijne meening is, namelijk, dat
wij geen leger
tegenover de Duitsche of Fransche
troepenmacht kunnen stellen.
Na den Kathol, afgevaardigde
kwam de liberaal Van Karnebeek,
die er weder met dezelfde vrijmoe
digheid, doch netjes, als een oud
diplomaat en oud-minister voegt,
op inhakte.*
Een onbekeerde zondaar
bleek hij. Na eerst zijne verwonde
ring over het optreden van Minis
ter de Meester (Financiën) uitge
sproken te hebben, lichtte hij nader
toe, dat hij 't volle recht had, om,
de houding van Minister Staal het
vorig jaar bij die van nu verge
lijkende, van eene groote verande
ring te spreken. Hij is geen verstokt
conservatief; de Hemel beware!
Maar hij wil geen
afbraak zonder opbouw.
De heer Staal toovert zoo aardig
met de mannetjes. Nu zijn ze er,
dan weer niet. 't Krijgt iets van
„de f liegende Hollander", het
spookschip. Opleidingskader, her
halingsoefeningen, mobilisatie brach t
spreker op het tapijt, 's Ministers
plannen daaromtrent achtte hij niet
geruststellend. En hoe kreupel was
de verdediging omtrent het
meegeven der geweren
aan de Landweer. De geweermaga
zijnen kunnen toch evengoed be
waakt worden als de bergplaatsen
van kruit en munitie!
In zake cavalerie had minister
Staal 't bepaald mis. Zes maanden
zijn onvoldoende om goede ruiters
te vormen. Zooveel weet hij zelf
wel van rijden. En dan de manoeu
vres I Wat de minister overigens
vangener lal Smeding vertelde, neen,
dat beliefde hij niet te gelooven.
Gestaakt had hij niet. Maar hij
wenschte niet de verantwoordelijk
heid tc dragen van zekere hervor
mingen. Daarom ging gen. Smeding
been. En spreker weigert Staal te
volgen op den ingeslagen weg.
Toen de beer Lohman als spre
ker optrad, was de stemming in de
Kamer gejaagd, zenuwachtig. Er
kwam meer en
meer vechts temming
onder de heeren. De heer Lohman
wees voornamelijk op twee beschul
digingen, de eerste tegen de rech
terzijde ingebracht, als zou zij zich
enkel door politieke redenen laten
leiden en beïnvloeden bij dit debat.
Spreker wees die aanklacht als be
slist onwaar af. De tweede aanklacht
gold generaal Smeding. Volgens
Spreker had de generaal zich niei
aan een misslag tegen zijne over
heid schuldig gemaakt.
Boos kwam de heer Thomson te
gen die laatste bewering op. Hij
onderzocht generaal Smeding 's ge
drag en bevond dat bij
de tucht ondermijnde
door zijn gedrag.
Wat al eene heel malle geschiede
nis was: die woorden Thomson's wer
den toegejuicht door ....de socia
listen. Le „burgers", die anders zoo
ijveren voor tuchteloosheid, tegen
het gezag, vonden 't nu zóó mooi,
dat zij hunne gewone tactiek ver
gaten, om een generaal te kannen
knauwen, in het openbaar te kun
nen afmaken
Arme Thomson
In wat slecht gezelschap kwaamt
gij nu Rood, rood juichte u toe,
rood vond uwe redeneering heerlijk
Eene zotte vertooning en toch een
zeer comische tegelijk. LeheerMar-
chant was één en al oorlogszuch
tigheid geworden door Thomson's
scherpe rede. Grimmig viel hij de
rechterzijde en den heer van Karne
beek aan. Volop plaste hij door de
wateren der echte, onvervalscbte
partij-politiek. Wat wij minstens
een
grove onvoorzichtigheid
zoo niet eene politieke domheid
mogen noemen. Of hing 's ministers
leven niet aan een zijden draad?
En de heer Marehant scheen te
willen probeeren, of die draad wel
houden zou
De lieer Duymaer van Twist was
nog evenzeer tegen den minister
en zijne plannen als vroeger en
kwam opnieuw met eene breede
critiek. Na hem kwam Tydeman,
die de stemming in de Kamer wat
rustiger maakte. Hij zou zijn
vertrouwen aan den minister van
Oorlog niet ontzeggen, zoo deze er
maar voor zorgde, dat sprekers be
zwaren op sommige punten onder
vangen werden. Dezen minister gaf
bij de lofspraak, dat hij
een nieuwen toon
bad aangeslagen.
ln de avondzittiDg, die om 8
uur aanving, kreeg de heer Troel
stra het woord. Met genoegen had
hij Talma door Marehant hooren
afkamm en. Wat al onze lezers met
ons begrijpen zullen.
Na nog een en ander kwam
Troelstra met een motie, die we
veilig weg kunnen laten, wijl ze
toch ingetrokken moest worden.
Rechts traden daarna op Heems
kerk, Kolkman en Passtoors De
beer Heemskerk scheen het vooral
Marehant lasiig to maken, die, nog
altoos grimmig, als een
half gesti 1de bulleb ij ter
in een hoek der Kamer stond
te brommen, nu en dan spreker
in de rede viel en daardoor den
hamer des voorzitters werk gaf.
Tegen Troelstra 's motie kwam
de heer Kolkman op, terwijl de
heer Passtoors het zonderling vond,
dat minister Staal eerst nu gemerkt
had na anderhalf jaar, dat het
in de kazerne mis is,
en daar veel nutteloos werk verricht
wordt.
Daarop kwam de minister weer
aan 't woord. In eene vrij lange
rede, waarin het niet aan geestig
heid ontbrak, lichtte bij de gansche
zaak nog even toe, de voornaam
ste sprekers beantwoordend. Als 't
noodig bleek, zou bij niet aarzelen
op den maatregel omtrent het blij
vend gedeelte terug te komen.
Thans handhaafde hij echter de door
hem genomen besluiten. Naar rechts
buigt hij. evenmin als naar links.
Rechtop blijft hij staan. Moet hij
vallen voor
de eer zijner vlag,
die vlag zal onbesmet zijn.
Bij dit slotwoord, iets in het genre
van bet zwaardvechterseinde van
den vorigen dag, maar gemoderni
seerd, werd er op de openbare tri
bunes luid bravo geroepen en ge
juicht, waarop de Voorzitter zeide,
dat wanneer er weer teekens van
goed- of afkeuring gegeven worden
op die tribunes,
het publiek er uitgezet
zou woiden.
Eene motie-Talma zou later in
behandeling komen.
Nadat de behandeling van enkele
onderdeden der begrooting was ge
ëindigd, verklaardeSavorninLohman
dat ziju hoofdbezwaar, om deze be
grooting te steunen vooral de on
zekerheid is omtrent de plannen
des ministers. Stelt de minister hem
en zijne partijgenooten (de anti
revolutionairen) in de gelegenheid,
om nog eens kalm die plannen te
overwegen, misschien....
Die redeneering gaf al te ver
staan, dat
de minister niet hangen
zou; dat hij, zelfs zonder van het
Nederlandsche pantserschip op een
Indisch over te springen, gelijk
minister Cohen Stuart deed, het
bedreigde leven redden zou.
En werkelijk hij hangt nietl Te
vroeg luidden sommige heethoofdi-
gen over hem de doodklok. De
laatste berichten uit de Kamer (van
dezen morgen even vóór twee
uur) melden namelijk, dat minister
Staal aan het verlangen heeft vol
daan, om spoedig alle gegevens te
verschaffen tot juiste beoordeeling
van de maatregelen omtrent de
vermindering van 't blij
vend gedeelte.
Daardoor heeft hij een gedeelte
der rechterzijde gewonnen en kan
thans gemeld worden:
Oorlogsbegrooting aangenomen
en wel met 60 tegen 38 stemmen.
En de positie der regeering Daar
over laterMarine is er door, Oor
log ook. De zwaarste strijd schijnt
gestreden, alleen men vergete
niet de blijvende zwakheid van 's
heeren Borgesius wonderlijke schep
ping!
NIEUWE
lAiRLEMSCHE COURANT
AGITE MA NON AGITATE.
