No. 6499. 31s,e Jaargang.
Zuid-Holland.
Dagblad voor Noord- en
De Encycliek des I. Vaders
BUITENLAND.
BINNENLAND.
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 16 regels0.60, (contant) 0.50
Elke regel meer0.10
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
DIENSTAANBIEDINGEN 25 CENT PER ADVERTENTIE 4 CONTAN T
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicité Etrangère:-
G. L. DAUBE Co., JOHN F. JONES, Succ., Paris, Blbis Faubourg Montmartre.
ABONNEMENTSPRIJSw. -J
1SP
Per 3 maanden voor Haarlem1.20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco perjjogtfi® e. 1.65
Afzonderlijke nummers0.05
DIT BLAD VERSCHIJNT DAGELIJKS, BEHALVE ZON- EN FEESTDAGEN
BUREAUX: St. JANSSTRAAT 1, Interc. Tel. No. 1426. - HAARLEM.
aan de Bisschoppen, de Geestelijkheid
en het Fransche Volk.
De ochtendtelegrammen van he
den brengen de tijding, dat gister
middag te Parijs een nieuwe pause-
lijkeEncycliek ontvangen is en open
baar gemaakt. Bezwaarlijk kunnen
wij thans reeds iets anders geven
dan een vrij uitvoerig uittreksel,
dat wij niet zonder eenig voorbe
houd hier afdrukken, zoolang het
geheel ons niet onder de oogen
kwam.
Het bureau-Reuter spreekt alleen
van: „De Paus heeft een langen
brief gericht aan de Fransche bis
schoppen, waarin hij hun moed in
spreekt bij de huidige beproevingen
en de wet-Briand, die aan de be-
rooving van de Kerk de kroon op
zet, veroordeelt."
Dat is de beknopte inhoud, dien
wij, door nader ontvangen gegevens,
hier meer volledig kunnen laten
volgen.
Naast de uitdrukkelijke veroor
deeling der nieuwe wet, die door
Z. Heiligheid gebrandmerkt wordt
als eene organisatie der anarchie,
als eene wet, die de vorige verre
overtreft in scherpte en onrecht
vaardige bepalingen, drukt de H.
Vader den Katholieken voorname
lijk op het hart, dat zij eendrach
tig moeten handelen, in alles ver-
eenigd moeten blijven met hunne
Bisschoppen.
De wet als het ware artikelsge-
wijze volgend toont Zijne Heiligheid
aan, hoe valsch en onbetrouwbaar de
redeneering van het Fransche gou
vernement is, zoo wij redeneering
noemen mogen, wat Briand zonder
schijn of schaduw van bewijs tegen
de Kerk blieft aan te voeren.
Na aldus de zoogenaamde argu
menten der tegenpartij openlijk weer
legd en ontzenuwd te hebben, voegt
de H. Vader er bij, dat er ongetwij
feld sombere, zeer moeilijke dagen
voor de Roomsche Kerk in Frankrijk
op handen zijn; dat de Katholieken
zich op het ergste verwachten kun
nen. Hij bemoedigt de geloovigen
echter met de vaste hoop op de
zegepraal der Kerk.
Herhaalde malen werd de H. Stoel,
ook in het openbaar, door de Fran
sche Regeering beschuldigd, dat hij
de vervolging zou gezocht of uitge
lokt hebben. Die verdachtmaking en
lage beschuldiging werpt de II. Va
der als leugenachtig verre ran zich
af. Neen, de Kerk heeft geenszins
den oorlog gewild, maar den vrede.
Eene wet, die nog slechter en
erger is dan de voorgaande, hoe
zouden wij anders kunnen dan haai
verwerpen
Wat wij gedaan hebben, vervolgt
Zijne Heiligheid, is niets anders dan
onze heilige plicht. Andere Pausen
zouden in Onze plaats eveneens ge
handeld hebben, en rustig wachten
wij de uitspraak der geschiedenis af.
Waarmee de H. Vader bedoelt
wanneer eenmaal de laster en de
leugen zichzelven veroordeeld zullen
hebben en de tijd voor een billijk
vonnis dus aangebroken is, dan zal
bet blijken, dat ik de heiligste
plichten van mijn verheven ambt
met voeten getreden zou hebben,
indien ik anders gehandeld had dan
ik deed.
Wat men noemen kan directe
onderrichtingen aan de Fransche
Bisschoppen brengt het gewichtig
schrijven niet.
Is 't, omdat de Prelaten reeds
langs anderen weg weten, hoedanig
zij te handelen hebben ?^Of wel,
omdat Zijne Heiligheid nadere
instructies voor het oogenblik over
bodig acht?
Volgens den briefschrijver der
N. Rotterd. Courant is 's Pausen
schrijven niet gesteld in sierlijk
Fransch.
Arme Pius X, die 't den goeden
man maar niet naar den zin maken
kan
Vroeger ontbrak het aan waar
heid, werd de H. Vader zonder
meer een leugenaar gescholden, wat
later verzacht werd tot „onduide
lijkheid."
Gebrek aan sierlijkheid is minder
erg.
Eene verrassing is de brief des
Pausen zeker niet geweest,voor onze
Fransche geloofsgenooten, evenmin
als voor de regeering, in Frankrijk.
Zoo de H. Vader het noodig
achtte opnieuw de stem te verhef
fen, kon het niet anders zijn dan
op deze manier, moest de inhoud
wezen een nieuwe, nog scherper
veroordeeling.
De Fransche prelaten, die de
volgende week hunne nieuwe al-
gemeene vergadering houden, heb
ben thans in 's Pausen woorden vin
gerwijzing genoeg.
Moge vooral de eensgezindheid
onder de Fransche Katholieken naar
's Pausen bede en aanmaning ge
handhaafd blijven. Dat is bunne
laatste, hunne eenigste kracht,
menschelijkerwijze gesproken.
L.
FRANKRIJK.
De vrijheid van arbeid bestaat
in Frankrijk al evenmin als de
overige vrijheden.
Duidelijk blijkt dat te Fougères,
waar eene goede duizend personen
wilden werken, één dag gewerkt
hebben, maar in die mate onbe
schermd tegenover de stakenden
werden gelaten, dat zij na dien
éénen dag weer thuis moesten blij
ven. Vrouwen, die men op de
arbeidersbeurs te voren met cognac
dronken gemaakt had, wierpen met
slijk en spuwde ongestraft naar
en op hen, die van hun reent om
te arbeiden gebruik wilden maken.
De soldaten, de politie lieten alle
wanordelijkheden toe, want de pre
fect vond het niemendal erg.
Toen een der raadsleden van
Fougères hem vroeg: „Niet erg?
En wat zou u dan doen als ik u
in het gelaat spoog?" „Dan
zou ik u een opstopper geven",
zei de man van het „heelemaal niet
erg".
Of hij ook in toepassing brengt
„Wat gij niet wilt, dat u geschiedt,
i oe dat ook aan een andren
niet".
De schoenen-industrie te Fougè
res, die duizenden brood en welvaart
schonk, ligt nn geheel stil, maar
de burgerlijke revolutie, de anarchie
vervolgt met reuzenschreden haar
weg
De heer Lambert, voorzitter der
rechtbank te Troyes, veroordeelde
dezer dagen een plaatselijk blaadje,
wijl het den laster van een Parijsch
blad overgedrukt had.
In het vonnis kwam ook voor:
„Aangezien de Staat zich meester
gemaakt heeft vair de goederen der
Katholieke geestelijkheid enz."
Dat vond de Regeering al te erg!
Handelen als Cartouche, dat wil
zeggen millioenen stelen en dan
nog „eerlijk" willen heeten 't
is brutaal.
Maar de Fransche Regeering wil
niet over een koord hooren spreken
in den Staat, waar de vrijheid even
zeer is opgehangen als de eerlijk
heid, en opgehangen door haar.
Daarom is de heer Lambert voor
het Hof van Cassatie, als Oppersten
Raad der Orde van Advocaten ge
daagd, om aldaar zijne woorden te
verantwoorden.
Een niet minder treurig dan ern
stig verschijnsel zijn de anarchisti
sche uitingen in het leger, waar
een dwaas anti-militarisme meer en
meer veld wint. Reeds driemaal in
korten tijd is 't te Versailles alleen
voorgekomen, dat een soldaat een
officier ©f een anderen meerdere
op klaarlichten dag met de sabel
nazat.
ITALIË.
Onder alle voorbehoud deelen wij
mede, dat op het Vaticaan het be
richt ontvangen zou zijn van het
volgende plan der Fransche regee
ring.
In de Kamer zou lezing gegeven
worden van dat gedeelte der stukken
en bescheiden, die op de Parijsche
nuntiatuur in beslag genomen zijn,
die handelen over de pauselijke
politiek ten opzichte van Frankrijk
en andere Staten. Wordt dit be
richt nader uit Rome bevestigd,
dan mag inderdaad gezegd wor
den, dat minister Clemenceau voor
niets terugschrikt.
Bij den procureur des Konings
te Rome is eene waarschuwing in
gekomen van zekeren Rossi over een
anarchistisch complot. Eenige Ita
lianen in Amerika zouden besloten
hebben een aanslag te doen op
koning Victor Emmanuel.
Reeds eenigen tijd geleden was
eene dergelijke waarschuwing in
gekomen.
De politie doet ijverig onderzoek.
Thans spreekt ook de officieuze
„Tribuna" beslist de bewering tegen,
dat er onderhandelingen gevoerd
zouden worden tusschen Vaticaan
en Italiaansche regeering over 's
Pausen vertegenwoordiging op de
Vredes-Conferentie te Den Haag.
RUSLAND
Het rampzalige Rusland maakt
op het oogenblik weder alle ellen
den door van een hongersnood.
Dat dit eene vaak voorkomende
ramp is, zou men haast afleiden
uit de verschillende Russische
spreekwoorden, die verband houden
met den hongersnood. De Rus is
ons zoo dikwijls gescholden als een
goedmoedig, zelfs blijmoedig schep
sel, die onder alle omstandigheden
zijn traag optimisme en zijn luimig
humeur bewaart,
Van zijn optimisme legt dit volks
spreekwoord getuigenis af:. „Een
werkman vindt altijd werk, een
hongerige altijd een stuk brood".
De volkshumor komt nog beter
uit in deze eigenaardige spreekwoor
den
„Een buik harst nooit van hon
ger, hij wordt slechts plooiig".
„De honger is geen ouwe tante,
die iemand lekkere hapjes in den
mond stopt".
„Een goed doorvoed mensch
heeft voor een hongerlijder geen
traan over".
„De honger is geen buurman;
men kan maar niet zoo voor hem
uit den weg gaan".
„Voor de hongerigen is het al
tijd etenstijd".
„Een hongerlijder kauwt des
noods op een steen."
„Voor den hongerige betaalt
God".
Een spreekwoord, waarvan de
historische afkomst makkelijk is
na tee gaan, is nog het volgende
„Eun hongerige Franschman is
zelfs «dy met een taaie kraai".
Ma r er valt met dezen geesel
van den hongersnood niet te spot
ten. Als een verslindend roofdier
eischt hij zijne offers op.
In de buurt van Bakoe zijn meer
dan 1000 personen letterlijk ver
hongerd. De kindersterfte is ont
zettend. In Ardatow maakte de
wanhopige bevolking zich aan ge
welddadigheden schuldig.
AFRIKA.
Het is, ondanks de overwinning
van El Gebbas, in Marocco nog
niet in den haak. Mannen van den
verslagen Raisoeli hebben de post
tusschen Tanger en Fez overval
len, den bode vrij erg mishandeld
en drie dagen vastgehouden en
zich de postzakken toegeëigend.
Fransche en Spaansche bladen
staan vol over den „grooten veld
slag", geleverd tusschen den minis
ter van Oorlog van Marocco, Mo
hammed El Gebbas, en den ex-
rooverhoofdman-gouverneur Rai
soeli.
Zoo lezen we in een Fransch
blad
„Slechts weinige landen kunnen
een man als Raisoeli voortbrengen.
Hij behoort thuis in eene omge
ving als de Maroccaansche, waar
een roover zich beroemd kan ma
ken door een beetje romantiek en
veel brutaliteit. Doch ondanks zijne
beroemdheid hebben slechts weini
gen hem gezien. Hij heeft zich
nooit laten fotografeeren, en geen
verzamelaar van autografen kan
zich beroemen zijne handteekening
te bezitten. Hij is altoos een ge
heimzinnige persoonlijkheid ge
weest, door zijne aanhangers schier
verafgood, door zijne tegenstanders
verafschuwd als roover en moorde
naar."
Korte Berichten.
Zweden en Noord-Rusland hebben
lichte aardschokken gevoeld te Chris-
tiania deden zich Donderdagnacht
twee na elkander gevoelen.
In den afgeloopen nacht is de
moordenaar van generaal Pawlof
nabij St. Petersburg opgehangen.
Gorinchem.
Het vrijzinnige „Hbld." toont zich
maar ampertjes tevreden over der
Liberalen o verwinning te Gorinchem.
Het blad schrijft
Plet Zuid-Hollandsch "kiesdistrict
Gorinchem behoort tot die, waar de
Staatkundige partijen tegen elkan
der vrij wel opwegen.
Tot 1905 had de heer Scret, een
anti-revolutionnair tal van jaren zit
ting voor dat district in de Tweede
Kamer. Hij stelde zich toen niet
langer beschikbaar, en de algemee-
ne verkiezingen van dat jaar brach
ten den liberalen oud-minister mr.
N. G. Pierson in zijn plaats.
Voor de Provinciale Staten is bet
district kleiner van omvang en heb
ben de verkiezingen nog al afwis
selende uitkomsten gegeven.
In October werd de plaats, door
een uitvallend liberaal opengelaten,
bezet door den Christelijk-histori-
schen jhr. de Gijselaar met 2516
stemmen tegen 2344 op den liberaal
Monlieff uitgebracht.
Deze week moest in plaats van
den anti-revolutionnair mr. van An-
del weder een zetel in de Prov.
Staten van Zuid-Bolland voor Go
rinchem worden bezet.
En nu was de uitslag omgekeerd:
gekozen werd nu de liberaal mr.
Boll tegenover den chr.-hist. G. de
Vor. De cijfers waren nu 2450 en
2439, een verschil van slechts 11
stemmen.
Opmerkelijk is bet dat de vrijz.
stemmen in 3 maanden tijds met
106 zijn gestegen, die der tegenpar
tij met 77 gedaald, terwijl de op
komst nu slechts 29 grooter was.
Voor de periodieke Statenverkie
zing, welke dit jaar in Juni plaats
heeft, is deze uitslag een gunstig
voorteeken voor de linkerzijde.
Maar toch het spant.
Weekblad St. Bavo.
In de aflevering van deze week eene
illustratie naar eene teekening van
Julius Schnorr van Carolsfeld Joan
nes de Dooper wijst Jesus aan als het
Lam Gods."
Aan tekst bevat de aflevering
Nieuwjaars-receptie bij Z. D. H.
Mgr. Callier; De Relikwie van het
H. Kruis (vervolg) door Elise Miller;
Het stalletje ran Bethlehem (slot)
door J. J. G. W.Het Kerstgeschenk
(slot) A. v. R.Verdord loof, door
G.; Godsdienstzin bij de wilden; Week
kalender; Diocesaan-berichten en gif
ten voor den verderen afbouw van de
Kathedraal.
Op het gele omslag: Old Cursing
Dry, het oude vloek beest, door J. J.
G. W.
Moordaanslag.
De Steenweg te Utrecht werd in
den nacht van Donderdag op Vrij
dag omstreeks 12 uur in rep en
roer gebracht door een man en een
vrouw, die blijkbaar met elkaar
oneenigbeid hadden en van wie
eerstgenoemde door bet lossen van
5 revolverschoten aan zijn gevoelens
lucht gaf.
In een oogwenk was de onverlaat
gegrepen en naar het hoofdbureau
van politie gebracht. Hij bleek te
zijn een 23-jarig gewezen Oost-
Indisch militair.
Ook zijn slachtoffer, thans ver
blijf houdende bij een familie in de
Van der Takstraat, werd naar het
hoofdbureau overgebracht. Van de
vijf schoten hadden drie doel ge
troffen. Zij had twee kwetsuren aan
den rug en een aan het hoofd.
Gelukkig constateerde de in allerijl
geroepen politie-geneesheer, dat de
verwondingen geen ernstig karakter
hadden. Edele deelen waren niet
getroffen en geen der kogels had
zich een weg in bet lichaam kun-
nen banen.
Uit do wederzijdsche verklaringen
kwam de toedracht der zaak weldra
aan het licht.
De twee waren gehuwd en had
den aanvankelijk samen gewoond.
Van lieverlede verminderde echter
de goede verstandhouding en de
onderlinge harmonie en bet einde
hiervan was, dat de vrouw haar
biezen pakte en elders een goed
heenkomen zocht.
Zij had echter buiten den waard
of in dit geval buiten haar man
gerekend.
Deze was, hoewel hij zijn plichten
van liefhebbend echtgenoot op schan
delijke wijze verzaakt had, hierover
volstrekt niet gesticht. Hij smeekte
en dreigde en verlangde dat zij in
de echtelijke woning terug zou kee-
ren. Alles was echter vergeefsch.
Gisteravond wilde hij een laatste
poging aanwenden.
Daartoe wachtte hij op de Maria-
plaats den afloop af van de gezellige
bijeenkomst van geheelonthouders
in het Gebouw voor K. en W.,
waarbij ook zijn vrouw tegenwoor
dig was.
Toen hij haar eindelijk in bet vi
zier kreeg, begon het gebid en
gesmeek en gedreig opnieuw. De
eenmaal verstooten vrouw bleef
echter onverwurwbaar en weigerde
elke toenadering.
Hierop gebeurde het vreeselijke
en weerklonken plotseling, de vijf
snel op elkaar volgende schoten,
die als door een wonder geen nood
lottige gevolgen gehad hebben.
(U. D.)
Accijns Gedistilleerd
De „Midd. Ct." schrijft:
Naar wij uit goede bron verne
men, bestaat er alle kans, dat bet
wetsvoorstel omtrent de verhooging
van den accijns op gedistilleerd,
welk ontwerp den 23 dezer in de
afdtelingen komt, door de Tweede
Kamer zal worden verworpen.
Scheolartsen.
We meldden dezer dagen den te
rugkeer uitDuitschland van den Haag-
schen schoolarts, die bij onzen ooste
lijken nabuur op een onderzoek was
uitgegaan.
Aan deze mededeeling kunnen we
thans het navolgende toevoegen
Te Kassei is net nut van school
artsen weder gebleken. Het verslag
over 19056 benen t, dat van de on
derzochte kinderen niet minder dan
40qJO lijdende aan een of andere kwaal
werd bevonden, ais bloedarmoede,
klierziekte, ruggegraadsverkromming,
hart- en Jongujden, oor- en oogziek
ten enz.
Ongeveer 20 q/0 bleken onder ge
neeskundig toezicht te moeten gesteld
worden. Het verslag toont ook de
groote wenschelijkheid aan van een
onderzoek der tanden bij de scnool-
jeugd.
Teleurgesteld.
Een trouwlustig paartje te Water
graafsmeer was Woensdag, het
slachtoffer van een noodlottige ver
gissing.
Reeds waren alle gasten by een,
reeds stond het bruidskoetsje voor
de deur en reeds was het bruids
paartje op het punt om in te stap
pen en zich naar bet stadhuis te
laten rijden, toen bericht kwam,
dat het huwelijk wegens een kleine
vergissing, by het opmaken der
huwelijksstukken begaan, uitgesteld
moest worden. De gasten moesten
dus maar weer naar huis, de fees
telijkheden afbesteld en de trouwlus
tigen moesten nog maar een paar
dagen geduld oefenen.
Onder de tram.
Men meldt uit Leiden aan het
„Hbd."
Gisternamiddag sprong een 13-
jarige knaap uit Oegstgeest, die zich
met andere schoolkameraden in de
Noord wij ksche tram bevond voor
Zomerzorg aan den Stationsweg er
uit of werd zooals een andere lezing
luidde door een zijner makkers al
spelend van bet balkon gedrongen.
De knaap viel en kreeg den volgenden
wagen over een zijner beenen met
bet treurig gevolg, dat het zoo erg
gekneusd werd, dat het in bet Aka-
demisch Ziekenhuis, waarheen de
knaap werd vervoerd, tot boven de
knie moest worden afgezet.
Waarschuwing.
De R otterdamsche straten leveren
nog alteens tooneeitjes op vanminder
zedelijken aard.
De „Msbd." van heden geeft daar
van een nieuw staaltje in de volgende
waarschuwing
Wij moeten ouders en overheden
dringend waarschuwen tegen zekere
sujeiten, gewoonlijk net gekie-de
„heeren", die de? avonds de straten
onveilig maken voor de jeugd, door
kinderen mee te lokken met de
meest schandelijke bedoelingen.
Dezer dagen dreef een der schur
ken de brutaliteit zoo ver, dat bij
zijn vieze praktijken op de t oog
straat durfde toepassen.
Men late dus zijn kinderen niet
zonder geleide des avonds uitgaan
Ongelukken.
Te" Oudega (Fr.) is de voerman
Leenstra bij bet afladen van hooi
door het zolderluik gevallen en kort
na den val aan de bekomen won
den overleden.
Door het uitglijden der ladder
viel de wed. Barieiink te Lemselo,
gem. Weerselo, van den derden
sport van de ladder. Ze bezeerde
zich zoodanig, dat ze enkele ureu
later overleed.
AGITE MA NOU AGITATE.