Donderdag 14 Febr. 1907.
No. 6523. 31ste Jaargang.
Dagblad voor Noord- en Zuid-Holland.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post.
Afzonderlijke nummers
1.20
m 1-65
0.05
DIT BLAD (VERSCHIJNT DAGELIJKS, BEHALVE ZON- EN FEESTDAGEN.
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 16 regels"0.60, (contant) 0.50
Elke regel meer0.10
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
DIENSTAANBIEDINGEN 25 CENT PER ADVERTENTIE a CONTANT
BUREAUX: St. JANSSTRAAT 1, Interc. Tel. No. 1426, - HAARLEM.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale de Publicité Etrangère :-
G. L. DAUBE Co., JOHN F. JONES, Succ., Paris, 31bis Faubourg Montmartre.
■TALIE.
In de „Osservatore Romano" van
den 12en dezer komt een adres voor,
datde Katholieke Federatie van
Weenen aan Z. Heiligheid den Paus
heeft ^toegezonden.
Het stuk is een protest tegen de
godsdienstige vervolgingen en draagt
de handteekening van de 415 voor
zitters der verschillende Katholieke
Vereenigingen te Weenenook die
voor de Christelijke schoolopvoe
ding, waar varfaartshertog Frans
Ferdinand, erfgenaam der Kroon,
eere-president is.
Door het gemeentebestuur van
Thuan (Ierland) is een soortgelijk
adres aan Z. H. toegezonden.
frankrijk.
Een zeer eigenaardig verschijnsel
doet zich bij den kerkstorm in
Frankrijk voor, dit namelijkhoe
meer de regeering Z. H.^den Paus
buiten alles zoekt te houden, hoe
meer de omstandigheden dwingen
tot onderhandelen met Hem.
Rechtstreeks gaat dat niet, en
men is verplicht het langs zij
paadjes te doen. Maar ook d e zij
paadjes leiden naar Canossa en wie
ze inslaan toonen hunne zwakheid
niet alleen, maar ook eene groote
bekrompenheid. Of is het de blind
heid van het sectarisme, van den
godsdiensthaat, die hen vervoert?
Ook over de „verklaring" der
Bisschoppen, en in bet bijzonder,
wat betreft het te sluiten contract
tusschen pastoor en burgemeester,
is het thans weder lang en moeizaam
onder! ïandelen, op gevaar af, dat
alles misloopt in liet eind.
Het contract door minister Briand
opgemaakt, verschilt met dat der
prelaten in één hoofdpunt, en wel dit.
Volgens de overeenkomst, door
de bisschoppen opgesteld, heeft de
pastoor, die door den bisschop tot
opvolger van den contractant wordt
benoemd, krachtens die benoeming
gedurende het overige der 18 con
tract-jaren dezelfde rechten als zijn
voorganger.
Neen, zegt het contract Briand,
ook voor den opvolger moet de
burgemeester eene nieuwe goedkeu
ring vcrleenen, eene aanneming
als gij wilt, Hem dient dus te
voren bekend gemaakt te zijn de
naam van den nieuwen titularis,
den opvolgenden pastoor.
Onnoodig te zeggendat men in
Rome niet hoor en wil van burge
meesters en er loopen sectaris-
:sen onder van de bespotte lij kste
soort, gelijk we reeds aangetoond
hebben die tot op zekere hoogte
ilmnne goedkeuring zouden moeten
hechten aan pastoorsbenoemingen.
Er wordt nu gezegd, dat Briand
er iets op gevonden lieeft. Wat?
Daarnaar laat hij raden.
Door sommige prelaten zou voor
gesteld zijn deze schikking: de op
volger treedt krachtens zijn benoe
ming tot pastoor in dezelfde rechten
als zijn voorganger, doch hij is
gehouden bij den burgemeester de
verklaringen van dien voorganger
weder af te leggen en zijn aanstel
ling docr den bisschop te bewijzen.
Hoe 't zij, berusten in Briand's
ontwerp van contract doet de H.
Vader zeker niet. Er is slechts ééne
oplossing mogelijk: zulk eene, die
de hiërarchie der kerk ongeschon-
den laat en het houden der gods
dienstoefeningen in de kerk bij
woortduring verzeker!.
duitschland.
In 'dagen van den verkiezings
strijd stroomt het bloed van zelf
onstuimiger en laat men zich soms
tot daden vervoeren, waarover men
later bitter spijt gevoelt. Zal het
rijkskanselier Von Bülow zoo gaan?
En zijnen vrienden ook
Er zijn leelijke dingen aan het
licht gekomen.
Godsdiensthaat, op
hitsing tegen de Katholieken heeft
men in den stembusstrijd tot wapen
gebruikt. Ook Von Bülow staat
daaraan schuldig, is daaraan mede
plichtig.
De „Vossische Zeitung" meldt
daaromtrent
2 Januari schreef generaal Keim
aan een ambtenaar van het be
stuur van Koloniën, den heer Von
der Gröben„Ik verneem dat de
kanselier het geheel en al met ons
eens is wat aangaat de noodzake
lijkheid om een algemeene kas te
stichten voor het verspreiden van
brochures en strooibiljetten". Den
3enschreef hij het volgende: „Gi
teren ben ik bij prins Von Bülow
geweest en heden bij den heer Von
Löbell,eerste-seeretaris van den rijks
kanselier. Wij zijn het eens over
de actie en over den titel der bro
chure, welke moet luiden: „De
leugens van den heer Erzberger"
elke andere titel is onvoldoende.
Den 4en Januari schrijft Keim
„De eerstvolgende brochure zal als
titel voeren „Nieuwe leugens van
Erzberger".
Uit deze aanhalingen blijkt, dat
Bülow wel degelijk mede schuldig
is aan de ophitsingen tegen de Ka
tholieken. Geen wonder, dat het
Centrum voor het presidentschap in
den Rijksdag geen zijner leden be
schikbaar stelt.
Wij kunnen er op rekenen, dat
het in genoemd Staatslichaam nog
menigmaal zeer heftig zal toegaan
en von BüluW het zich beklagen
zal, dat hij het Centrum dwong
zich tot oppositie-partij te consti-
tueeren.
AMERIKA.
De Vereenigde Staten gaan een
heugelijken en blijden gedenkdag
tegemoet. Op 13 Mei a.s. zal het
driehonderd jaren geleden zijn, dat
de eerste grondslagen van deze mach
tige Republiek gelegd werden. En
in deze drie honderd jaren groeide
eene nederzetting van amper hon
derd menschen tot eene bevolking
van om en bij de tachtig duizend
millioen.
Briehonderd jaren geleden werd
het eerste dorp Jamestown in Noord-
Amerika door Engelsch sprekende
menschen gesticht.
In de eerste jaren leefde men in
de nederzetting opcommunistischen
grondslag, maar toen bleek, hoe dit
de luiheid in de hand werkte, werd
door dan opvolger van Lord Dela
ware dit stelsel verlaten voor het
ouderwetsche „Loon naar werk",
met het gevolg, dat de luien zich
vermanden, de ijverigen tot groo-
ter inspanning werden geprikkeld
en de welvaart ontstond.
Met de welvaart kwam de be
hoefte aan wetgevenden arbeid.
In 1619 vergaderde het eerste
Parlement, (Joor algemeen kiesrecht
gekozen op Amerikaansclienbodem.
En al was dit Parlement nog niet
een volkomen onafhankelijklichaam
de vergadering van 1619 in het
houten kerkje te Jamestown was
toch het begin van de Staatkundi
ge outwikkeling van Noord-Ameri-
ka; zij legde den grondslag voor de
vrije zichzelfregeerende Engelsche
koloniën en tevens voor den huldi
gen democratischen Staat.
Korte Berichten.
In antwoord op de kennisgeving
aan prins von Bülow, door het
Dusseldorfsche lageblatt", van de
herkiezing van het Rijksdaglid
Kh-sc.h (Centrum) tegenover den
sociaal-democratischen candidaat,
seinde de Rijkskanselier
„Beleefden dank voor uwe me-
dedeeling, dat Dusseldorl voor een
sociaal-democratischen vertegen
woordiger bewaard is gebleven,,,
De Berlijnsche politie heeft drie
anarchisten in hechtenis genomen,
een Nederlander, een Belg en den
vroegeren redacteur van den „Revo-
lutionar", Sauter, in wier woning
in het „Scheunenviertel" 15000
exemplaren van een in Nederland
gedrukt anti-militairstiscli geschrift
„Soldatenbrevier" werden gevon
den.
Op den omslag van de brochure
stond de Pruisische adelaar en de
aanduiding „Uitgave van het Prui
sische ministerie van oorlog" en ze
was bestemd voor verspreiding onder
de soldaten.
De hoofdaanlegger van den aan-
slag ter gelegenheid van de huwe
lijksfeestelijkheden van koning Al
fonso van Spanje, Morales, zal zicli
5 April a.s. te verantwoorden heb
ben voor de rechtbank te Madrid.
Er zijn negentig getuigen opge
roepen, waaronder eenige Fransche
journalisten.
Achthonderd Londensche strijd
sters voor het kiesrecht voor vrou
wen deden gisteravond tot tweemaal
toe een langdurige maar wanhopige
poging om liet Lagerhuis binnen
te komen.
I'e bereden politie zoowel als die
te voet was genoodzaakt krachtdadig
op te treden.
Ongeveer 50 vrouwen werden in
hechtenis genomen.
In een vergadering van onder
wijzers in het district Posen werd
de meening uitgesproken, dat de
schoolstaking allerwegen is afgeloo-
pen en dat het einde er van aan
staande is.
De opening van den Duitschen
Rijksdag zal plaats hebben op 19
dezer des voormiddags te 11 uur
in de Witte Zaal van het Konink
lijk paleis te Berlijn.
Hofberichten.
Z. K. H. prins Hendrik was voor
nemens in de tweede helft dezer
maand voor eenige dagen naar
Berlijn te vertrekken, tot bijwoning
van de plechtigheid der investituur
van de nieuwe eere-ridders der
Johanniters, in welke orde Z. K.
H. onlangs is opgenomen.
Thans is echter bericht ontvan
gen dat, wegens ongesteldheid van
een der nieuwbenoemde vorstelijke
leden der orde, het ridderfeest on
bepaald is uitgesteld.
Z. K. H. de Prins begeeft zich
vanavond naar het Loo, om van
daar Zaterdagnamiddag te 's-Gra
venhage terug te keeren.
Aan de najaars-manoeuvres zal
dit jaar door de 4e divisie infante
rie worden deelgenomen.
Michiel Adriaanszoon de Ruijter.
Men deelt aan de N. R. Crt.,
mede, dat vanwege het Nationaal
comité voor de herdenking van
den 300-jarigen geboortedag van
Michiel Adriaanszoon de Ruijter
in de tweede helft van deze maand,
te Rotterdam lijsten zullen worden
aangeboden voor het inzamelen van
gelden, bestemd oor eene blijvende
hulde aan de nagedachtenis van
onzen grooten zeeheld, waartoe,
zooals men weet, behoort de stich
ting van eene de Ruijter-school,
een gebouw voor de zeevaartschool
te Vlissingeu, de Ruijter's geboor
teplaats.
De N. R. Crt. verneemt verder,
dat een deel van de plaatselijke
opbrengst zal worden afgedragen
aan de hier bestaande Vereeniging
tot veredeling van volksvermaken,
die daarvoor op den 23en Maart
e. k. door tooneel- en muziekuit
voeringen in verschillende gedeel
ten van de stad, die voor den
werkenden stand kosteloos of
voor een minimum entrée toe
gankelijk zullen zijn, den 300sten
geboortedag van de Ruijter waardig
zal herdenken.
"Op de offervaardigheid van Rot
terdam's ingezetenen wordt gere
kend, waar het geldt een hulde te
brengen aan de nagedachtenis van
onzen zoo sympathieken grooten
zeeheld.
Uit de Residentie.
Naar aanleiding van de verkeerde
gevolgtrekkingen die gemaakt zijn
uit het bezoek, dat de Prins op 2
Februari gebracht heeft aan luit.-
generaal Kool in diens bureau op
het Plein te 's Gravenhage, kan het
Haagsche Correspondentiebureau
uit de meest betrouwbare bron
mededeelen, dat dit bezoek, evenals
reeds vroeger dergelijke van dien
aard, geen ander doel had dan een
gesprek over tactische oefeningen
op de kaart, welke onder leiding
van den chef van dengeneralen staf
met officieren worden gehouden en
waarbij de Prins meermalen in
persoon tegenwoordig was.
De crisis.
Uit het tweede artikel, dat Land
en Volk aan de crisis wijdi, blijkt
dat dit blad zich niet voor de ont
binding der Tweede Kamer ver
klaart.
D. en V. voert hiervoor o.a. aan
lo. dat er gebrek is aan een be
sliste uitspraak van de Tweede
Kamer over het punt in geschil;
2o. dat niemand beletten kan, an
dere geschilpunten in den ontbin-
dingsstrijd te werpen, nu de Re
geering haar geheel program daarin
heeft gebracht; 3o. dat het een
moeilijke vraag zou wezen, indien
het tot ontbinding kwam op de
oorlogsquaestie, of dan de partij
genooten van het blad hun stem
zouden moeten geven aan alle
voorstemmers der Begrooting in de
Tweede Kamer: Lobman en Talma
zoo goed als Borgesius of Drucker
Tijdeman of Passtoors.
Boerenleenbanken.
Men schrijft uit de bloembollen
streken aan de „Maasbode":
In deze als zeer welvarend bekend
staande streek bestaan ook op elke
plaats van beteekenis boerenleenban
ken. Wel bestaan die hier onder ver
schillende namen, als coüp. spaar- en
voorschotbank, spaar- en voorschot
bank voor land- en tuinbouw of iets
dergelij ks, doch alle volgens het systeem
„Raiff'eisen" en bijna alle aangesloten
bij de Centrale Bank te Utrecht.
Of de verschillende plaatsen hun
bloei aan deze instelling hebben te
danken Zeker niet alle; want te Lisse,
een van de welvarendste, zoo niet de
welvarendste plaats, zichtte men pas
een „Raiffeisenbank" op en sloot ook
aan hij Utrecht. Met belangstelling
werd clan ook in deze streek de uit
slag var. de stemming, verwacht over
de al of niet inlassching der voor
waarde in de statuten, dat voor het
lidmaatschap werd vereisclit, dat men
in Christelijken zin God, Huisgezin
en Eigendom erkent. Bij velen baarde
het verwondering, dat het met zoo'n
groote meerderheid verworpen werd;
maar nog grooter verwondering, dat
afdeelingen met 95 pet. Christelijk
denkende leden en met slechts 1 of 2
liberalen in bestuur en raad van toe
zicht, ja zelfs met een Kath. voorzit
ter, dikwijls nog hun stem uitbrachten
tegen het voorstel, Wat ihiervan de
oorzaak is Zeker hadden de afgevaar
digden geen mandaat van tegen-stem-
men meegekregen, indien de zaak an
ders ware aangepakt en afgehandeld
dan zij dat nu is gedaan.
In de meeste plaatsen plaatsen,
waar 't niet zoo is gegaan, zijn mij
niet hekend kwam voor deze van
groot belang zijnde beslissing het be
stuur bijeen om daarover te beraad
slagen, en op plaatsen, waar het ge-
heele bestuur bijna Christelijk was,
gingen dezen ter bijeenkomst met de
vaste meening, ook vóór het voorstel
te spreken, maar... één of anderhalve
liberaal, een beetje goed bespraakt,
wist het heele bestuur of vast de meer
derheid te bewegen, een tegen-stem-
mend mandaat mede te geven naar
Utrecht. Hielp praten niet afdoende,
dan nog een beetj e pressie, en was 't
toch in orde. Dit is niet van ééne
maar van meer plaatsen het geval ge
weest, en bijna altijd was de doorslag
het spoedigst genomen ten gunste van
hen, die tegenstemmen verlangden;
daar, waar de Katholieken het mee-
rendeel der bestuursleden vormden.
Een enkeling, die zich, zooals nog
eens voorkwam, heftig weerde, moest
zich er toch ten slotte bij neerleggen.
Had men echter een zuiverder weg
ingeslagen en inplaats van 't maar
in een bestuuursvergadering af te pra
ten, een algemeene ledenvergadering
bijeen geroepen, dan was zeker in 8
van de 10 gevallen de uitslag anders
geweest. Goed te praten is óók niet
gemakkelijk. Elk lid is toch aanspra
kelijk voor te lijden verliezen, dus
dient hij zich daarvoor ook zekerheid
te mogen verschaffen, in welken
vorm ook als dat zich voordoet.
Met de stemming, alzoo uitgebracht,
is feitelijk niet de zuivere meening
van de leden weergegeven, zoodat
het Ridder de van der Schueren vrij
staat nog eens te onderzoeken, in hoe
verre hij in 't ongelijk gesteld is. Te
betreuren is alweer, dat, terwijl te
Utrecht elk wist wat te doen, te Arn
hem vele afgevaardigden Vrijdag jl.
geen mandaat tot stemmen hadden
meegekregen.
Te wenschen is het, dat de ver
schillende leden zich zoo het be
stuur zijn dwaling niet wil erkennen
collectief scharen aan de zijde van
Ridder de van der Schueren en hun
Christelijk gevoelen niet prijs geven
voor eigenlijk niet bestaande voor-
deelen.
Wachten tot een latere ledenverga
dering werkt slecht, het verloopt in-
tusschen enmen legt zich er ten
slotte bij neer.
Neen, hier diene met spoed en een
drachtig saamgewerkt te worden, om
voor alle afdeelingen aansluiting te
verkrijgen bij Eindhoven-Alkmaar of
een zelf op te richten bank op Chris
telijken grondslag, zooals Raiffeisen
het zich dacht, de Christelijke naasten
liefde beoefenende.
Haarlem of Leiden zouden in dit
geval de aangewezen plaatsen zijn, den
meesten handel, land- en tuinbouw
om zich heen hebbend.
Een benijder aan het woord.
Het schijnt, dat liet succes, door
luitenant Christoffel behaald, door
sommigen 'niet al te best gezien
kan worden. Een uiting hiervan
komt ons voor het volgende te zijn,
dat aan de „Nieuwe Soerab. Crt.
wordt geschreven:
„Hoezeer wij ook de volharding
van luitenant Christoffel bewonde
ren, de voorstelling als zij gege
ven wordt dat hij het spoor
weder zelf gevonden zou hebben, is
niet juist. Wie Christoffel kent, weet
dat hij niet gesteld is op lof, die
hem niet toekomt. Daarom mag
vermeld worden, dat een veertien
dagen voordat Christoffel op het
terrein kwam, te Paree Paree be
richt was ontvangen, dat de Radja
zicli ophield aan de overzijde van
de baai.
Onmiddellijk werden troepen af
gezonden, doch uit het branden van
vuren bleek reeds, dat hij gewaar
schuwd was en hij ontkwam dan
ook, doch ternauwernood. Een paar
van zijn volgelingen en wat kle
dingstukken werden nog bemach
tigd.
Daaiop is luitenant Christoffel,
die nu eenmaal de opdracht had
den radja (lood of levend te vangen,
gewaarschuwd en kou hij, nu het
spoor weer gevonden was, met zeker
heid ageeren."
Het is wel vreemd, dat dit eerst
nu bekend raakt, maar in ieder
geval: Christoffel heeft het moeilijke
werkje verricht; daarop valt niets
af te dingen.
Een meevallertje.
Ue heer H. L. te Beek koclit
de vorige week op eene publieke
verkooping eene secretaire. Toen
het meubelstuk thuis bezorgd was
werd het natuurlijk aan een nauw
keurig onderzoek onderworpen. Men
kan zich voorstellen, hoe de nieuwe
eigenaar verrast was, toen hij een
paar geheime laden ontdekte, en
nog grooter was de verrassing, toen
hij daarin pl. m. 900 gld. vond
benevens eenige papieren van waar
de. 1 'aar de bezitter het niet met
zijn geweten kon overeen brengen
om het gevondene te houden, toog
hij na de erfgenamen van den vori-
gen eigenaar en deelde het geval
mee. Door een milde gift werd
zijne eerlijkheid ruimschoots be
loond. Ook blijkt nu, dat het meu
bel een veel grooter waarde heeft
dan de som, waarvoor het thans
werd verkocht.
('s.Hb. Ct.)
Controles kadaster.
Bij Kon. besluit is een nieuwe
indeeling getroffen van de controles
van het kadaster.
Dientengevolge zullen de contro
leurs van het kadaster voortaan
standplaats hebben te 's-Hertogen-
bosch, Breda, Eindhoven, Arnhem,
Zutphen, Nijmegen, 's-Gravenhage,
Rotterdam, Dordrecht, Amsterdam,
Haarlem, Middelburg. Utrecht,
Leeuwarden, Heerenveen, Zwolle,
Almelo, Groningen, Assen en Maas
tricht.
100-jarige overleden.
Maandag overleed te Geertruiden-
berg de oudste inwoner, de heer
Lucas, in den gezegenden ouderdom
van 100 jaar en vier maanden.
Een kortstondige ziekte maakte een
einde aan het zeldzaam lange leven.
Een winstgevend baantje.
In een der Geldersche dagbladen
vraagt eene dame een jongen, vrij
van leerplicht, om 2 dagen in de
week voor te lezen en te schrijven,
nl. Maandag en Dinsdag, van 's mor
gens 9 tot 's avonds 10 uur, met
2 uur vrij en twee kwartjes per
dag salaris.
Gedwongen winkelnering'
Te Kaatsheuvel hebben verschil
lende werkgevers besloten, met in
gang van deze week, den brood-
A'erkoop te staken en hun personeel
het loon ten volle uit te keeren.
Haagsche sprit.
Uit de beste bron
Ernstig in aanmerking komen
voor de portefeuille van Oorlog
Albert Vogel, luitenant der infan
terie
voor de portefeuille vau Marine
Willem Royaards, oud-adelborst;
beiden in woordkunst tegen alle
leden van het Parlement opgewas
sen.
„Program" nog onbekend.
(N. Ct.)
Diefstallen.
Men schrijft uit Buitenzorg dd.
Woensdag
Een gewapende bende rampokte
hedennacht te pasar Ipis, Goenoeng
Gelis land Tjiloear.
De huiseigenaar, een hoofdman
doer, was afwezig. De telefoon van
den demaug van Tjihinong was ook
onbruikbaar, zoodat die politieman
per koelie moest gewaaischuwd
worden, dat er in zijn district een
rampokpartij had plaats gehad en
de roovers dus plenty tijd hadden
huu buit in veiligheid te brengen.
Het gaat prachtig. Op eenige
palen afstands van den zetel van
den gouverneur-generaal wordt nu
al gewapenderhand.geroofd. Eerst
daags zal ik u nog een rampok
partij in de hofstad zelf moeten
rapporteeren,
Morgen hoop ik u over deze zaak
nadere bijzonderheden te kunnen
melden.
Hedennacht arresteerde de politie
hier een oproermaker van Karang
Tenga en een rampokker van Ban-
tarpeteli. Die Nachtpolizei bat ihre
Schukligkeit gethau.
IN TIEND
AGITE MA NON AGITATE.
Sc
4-
ik
