Woensdag 13 Maart 1907.
No. 6545 31s,e Jaargang.
Dagblad voor Noord- en Zuid-Holland.
BUITENLAND,
BINNENLAND.
Editie 4 uur.
ABONNEMENTSPRIJS
i'er 3 maanden voor Haarlem1.20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1.65
Afzonderlijke nummers0.05
dit blad verschijnt dagelijks, behalve zon- en feestdagen.
PRIJS DER ADVERTENTTEN:
Van 16 regels0.60, (contant) f 0.50
Elke regel meer0.10
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
DIENSTAANBIEDINGEN "25 CENT PER ADVERTENTIE a CONTANT
BUREAUX: St.JANSSTRAAT 1, Interc. Tel. No. 1426. - HAARLEM.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicité Etrangëre:-
G. L. DAUBE Co., JOHN F. JONES, Suec., Paris, 31bis Faubourg Montm u tre.
ont-
Verschrikkelijke
ploffing,
Pantsersschip in de lucht gevlogen.
Graot aantal slachtoffers.
Men seint uit ToulonDe ont
ploffing van een torpedo met saam-
S' perste lucht heeft aan boord van
Jlpt pantserschip „Iena" bij Toulon
den kruitvoorraad in de lucht
d°en vliegen. Men spreekt van 200
'AIO slachtoffers.
van kwartier tot kwartier heb-
'®u er nog steeds ontploffingen
P'aats: stukken van granaten wor
''en in den omtrek neergesliugerd.
Do verslagenheid is volkomen; de
vlucht is algemeen. Stukken van
'Uenschelijke lichamen worden in
('o lucht geslingerd.
.De „Iena" had 688 man beman-
uing. De ontploffing moet ge-
Weten worden aan zelfontbranding
yan het kruit, waarvan 25 ton aan
boord was. Een stuurman, die ont
komen is, vertelt, dat de ontplof-
'hg plaats had tijdens een bijeen
Gunst in het verblijf der adelbor
sten.
Verscheidene gehouwen van de
Marinewerf begonnen vuur te vatten.
Ven vreesde ten zeerste voor de
sohepen op de reede, met name
voor het pantserschip „Suffren."
De „Iena" was het mooiste pant-
^ersehip der vloot.
Om 3 uur brandde de „Iena"
nog; verdere ontploffingen zijn
échter niet meer te vreezen, daar
bet dok met water gevuld kon
Worden; de omgeving is niet ernstig
beschadigd.
Admiraal Bienaimé schrijft de
°ntploffing toe aan zelfontbranding
van liet kruit. Na zekeren tijd
V>ch wordt het kruit_ontleed, waar-
door er warmte ontwikkeld wordt,
'•oodat het kruit voortdurend aan
dacht eischt.
De „Iena" had 25 ton kruit aan
boordhet was naar de meening
yan dien admiraal het schoonste
Tansche pantserschip, welks type
als grondslag voor toekomstige
°orlogsschepen moest dienen.
Schout bij nacht Manceron is
gewond; over het lot van den
commandant en den tweeden of li
ier had men om 6 uur gisteravond
nog' geen zekere berichten. Men
RPrak van slechts een 50-tal dooden
en meer dan 100 gewonden.
Monis, lid van den Senaat voor
'Uonde, heeft een interpellatie
over de ramp aangekondigd, weike
janip des te erger is, omdat een
unge reeks van ongelukken wordt
•''gesloten, welke de Regeering tot
'et tijdiger nemen van maatregelen
U:|uleiding hadden moeten geven.
Om drie uur stond de „Iena"
de lucht te vliegen en moest ver
haald worden .om nieuwe rampen
te voorkomen.
De verschrikkelijke ramp wekt
groote ontroering.
Aan het ministerie van marine
zegt men, dat volgens de laatste
berichten de ramp ontzettend is,
maar het aantal slachtoffers weet
men nog niet
Het slagschip „Jena" lag op het
oogenblik van de ontploffing in het
Missiessydok, dat aan de westgrens
van de stad gelegen is, en omgeven
wordt door een arsenaal, kazernes,
kolenpark en verschillende andere
inrichtingen.
Het dok is slechts bestemd voor
oorlogsschepen.
Aangenomen mag worden,' dat
op het oogenblik van de ontplof
fing de gansche equipage aan boord
was, wat ook uit het aantal slacht
offers mag worden opgemaakt.
Het dok, waar het schip lag,
ligt op tamelijken afstand van de
bebouwde kom. De „Jena" was in
1898 gebouwd.
De Iena, is een schip van 12,050 ton;
bewapend met vier kanonnen van
30.5 cM. acht van 16.5, acht van
10, twintig van 4.7 en twee van
3.7, voorts met twee torpedobuizen
boven- en twee onderwater, alle
van 45 kaliber. De pantsergordel
is op de watarlijn 0.32 M. dik. De
machine kan 16,500 P.K. ontwik
kelen. De bemanning bestaat uit
698 koppen.
Van de linieschepen, die in dienst
zijn, was de Iena liet grootste op
de suffren (12,730 ton) na. De
Bouvet is 50 ton kleiner. Op de
proefvaart heeft het 't snelst gdboo-
pen, 18.2 knoopen tegen 18 eenige
andere.
Behalve de linieschepen van. deze
grootte heeft de Fransehe vloot er
nog zes, een enkele reeds gereed
en de andere in den loop van dit
jaar gereedkomende, die 11,850 tor.'
meten.
steeds in brand. Alle overheids-
noc
l'érsonen zijn ter plaatse. Men
0'acht de aangrenzende inrichtingen
v'üi de marinewerf te behouden.
De kapitein ter zee Adigard,
yominaudant van de „Iena", en de
kapitein-luitenant ter zee Vertier
bef van den staf van den admi
ral, zijn onder de dooden.
Een deur van een kamer op de
Weede verdieping werd verbrijzeld
door een groot projectiel. De werk
plaats voor de torpedo's, die voor
bé machines en liet brandspuiten-
Uis zijn op de marinewerf ineen
gestort.
De I ena"die nog steeds brandde
is in liet bassin gezonken.
De eerste kruitkamer die in de
iK'bt vloog was die waar de gra-
le a" Vaü waren opge-
Een granaatscherf doodde een
kind uit het dorp Pont du Las.
Een nader telegram meldt: De
kt
upitein ter zee Adigard
en de
UtpUein-luitenant ter zee Vertier
"ijn als geraamten in hun kajuiten
bruggevonden.
Een granaat sprong voor de „Suf
fen," die in de nabijheid van de
'ena" geankerd lag. De „Suffren"
beeft tweemaal gevaar geloopen iu
DÜITSCHLAND.
Bij derde lezing is gisteren in den
Rijksdag de aanvullingsbegrooting
voor de Koloniën aangenomen.
Centrum, Polen en socialisten
stemden tegen.
Nog is aangenomen, het plan voor
de spoorlijn Keetmanshoop-Koeboeb
en verder de wet aangaande de
toestemming voor een leening, aan
het beschermingsgebied in Zuidwest-
Afrika.
De Regeering zal met een spot
lachje misschen verklaren: „Ook
zonder, ook tegen het Centrum ge
zegevierd!" We zullen zien, of deze
„overwinning" geluk brengt an
nieuwe zegepralen in de toekomst
Uit alles blijkt, dat het Centrum
vaster staat dan ooitdat nxen wel
getracht heeft het in twee partijen
te verdeelen, maar cla't zelfs mannen
Berlijnsche Correspondent
r „N. R. Courant* de mislukking-
hebben P°ging °I)enliJk
erkend
v ou nuiow zal weldra nog weer
voelen wat een kracht het Centr:
ontwikkelen kan en
zal nu geheel
um
ontwikkelen
tegen hem.
RUSLAND.
Is de nieuwe Doema ten doode
opgeschreven? Het eene blad zegt,
het andere neen. Br wordt ver
zekerd, dat de Rcgeeiring met leede
oogen de overmacht der linksche
groepen ziet en de eerste gelegen
heid, b.v. een eisch om amnestie, zal
benuttigen om de laveren maar weer
naar huis te zenden. Een der afge
vaardigde van Kisj<enef seinde aan
de kiezers van zijn district, dat de
Doema een troep is, met een voor
zitter, die een werktuig is in han
den der joden.
Door eenige groepen der rechter
zijde is besloten om een „bloc" te
vormen. Een andere groep is in,
wording.
ZU1B-AFRIKA.
Sommigen zullen met ons van
meening zijn, dat er wel wat veel
getoost wordt in Transvaal op ko
ning Eduard en het Engelsche volk.
Nu is 't weer Riehard Solomon,
die aan 't feestmaal generaal Botha
verzocht heeft, om deze „boodschap"
aan het Engelsche volk te willen
overbrengen: „Wij waardeeren het
heerlijk vertrouwen, dat de koning
in ons gesteld heeft en het zal het
streven zijn van regeering en par
lement, om zich dit vertrouwen
waardig te maken."
Sir Riehard was in tooststemming
en vergat, dat hij geen recht had
om namens parlement of Kabinet
te spreken. Hoe 't zij, de Engelsche
hielen-likkerij moest nu maar uit
wezen. Een echten Boer zien we
liever in eene andere positie. „En
alles wil reg kom".
Engeland heeft veel genomen
't heeft nog heel wat goed te maken.
Maar uit het gedrag van Botha,
Solomon enz. valt op te maken,
hoe weinig er op recht en billijk
heid te rekenen valt, zoodat wie
in dezen zijn schuldigen plicht vol
brengt en niets meer, als een groot
-weldoener en nog wat de lucht in
geheven wordt.
„Onze menschen missen fierheid!"
riep generaal Beijers in een rede
voering, door hem kort na den oor
log gehouden. Spreekt ook hier dat
gemis?
„Dat vrije volk, dat
zija wij!" is er zooveel
ook hier in Nederland,
daarop laten rijmen:
Nu doen we mee aan
kerij
O as
vrije volk
gezongen,
Wil men
hielenlik-
goed
Korte Berichten.
Eene algemeene werkstaking be
dreigt Boeda-Pest. In de arbeiders
kringen heerscht groote opgewon
den] leid. De dwangmaatregelen der
Regeering tegen de vak vereen! gin
gen zijn oorzaak.
Pres. Roosevelt zal zijn vaeantie-
uren wijden aan het uitwerken van
een voorstel tot
nmg.
genoeg is
zoo'n
grond wetslierzie-
daar het Boudsgezag niet sterk
Een goede ontspanning,
vacantie-karweitje
De Parijsche Temps'' weet te
melden, dat Rusland en Japan het
eens zijn geworden over een han
delsverdrag^ de visscherijaangele-
genheid en de aansluiting der spoor
wegen.
Althans omtrent de hoofdpunten
is overeenstemming verkregen.
Volgens de „Köln. Volkszeitung"
zijn de berichten onjuist, die mel
ding maken van een wetsvoorstel
vn wording, om de Rijnbedding tot
do Nederl. grens te doen uitgraven
eit den aanleg eener zeehaven tot
Keulen. Te Berlijn heet men niets
vail dje plannen te weten.
-
De man, die in Bulgarije Minis
ter-president Petkof doodschoot, is
gevangen genomen en heeft bekend,
dad. hij uit wraakzucht handelde.
Hulde Prins Hendrik.
Het „Leidsclie Dagblad" komt
«de volgende asterisk
In aanvulling van ons vorig ar
tikeltje over het huldeblijk, meenén
we hieraan nog toe te moeten voe
gen, dat een factor, welke in de
gees (drift voor Prins Hendrik schuilt,
door ons nog onbesproken wt rd
gelahen.
Wij" blijven bij onze meening,
zoo-
dat van
danig» naar
deze gebeurtenis als
het gebleken inzicht
des betrokkenen ook,
werd gemaakt.
Hef lag in den aard
te veel ophef
der zaak,
dat Prins Hendrik, die tot herha-
lens toe den nadruk er op legde,
dat niet hem, maar den redders
alle eer toekwam, de huldebetui
ging, zoo ze hem ter oore kwam,
zou coupeeren.
Nu is het aan ons, aan het Ne-
derlandsche volk, zijn behoefte Prins
Hendrik hulde te bewijzen, langs
andere wegen te leiden. Niet door
betuigingen, in welken vorm ook,
maar eenvoudiger en blij vender
door het vieren van zijn jaardag,
door het maken van den 19den
April tot een nationalen feestdag,
door hem te doen gelijken op den
31sten Augustus.
Prins Hendrik leeft op het oogen
blik in aller hart; er gaat in alle
kringen een levendige sympathie
uit naar den Prins, die, al eenige
jaren in ons midden, zoo weinig
door ons werd gekend, van wien
we nu weten, dat hij leeft met het
Nederlandsche volk, waardoor hij
zijn daad niet anders dan als een
plicht kan beschouwen.
En deze factor, deze openbaring
van 's Prinsen persoonlijkheid is het,
welke ons volk in die ontzettende
dagen met ontroering bezieldedeze
factor is liet, die ons met meerde
ren trots op het Vorstenhuis, dat
we bezitten, vervult.
Laten we daarom ons enthousias
me, zoo cynisch haast, oprijzend,
niet door een zekere stijfheid en
valsche schaamte weerhouden, wan
neer de Prins zich in het publiek
vertoont; zoodat niet een pijnlijke
stilte of een magere toejuiching,
maar een van harte gemeende volks-
groet hem alom toeklinkt.
Onze stugge landaard, de eenvoud
en bescheidenheid van den Prins,
zijn warsheid naar een goedkoope
populaiteit, stonden elkaar lang in
den weg.
Deze slagboom is nu opgeheven.
Onze Prins werd door zijn daad
populair in den besten zin des
woords.
Dat deze kentering zich uite in
een algemeene vlaggenhulde, in
onze stad, onze omligdende dorpen,
in ons geheele land als de eenvou
digste, maar de waardigste, de meest
algemeene en meest nationale hulde
voor de persoonlijkheid des Prinsen
op den 19den April.
Onderzoek schipbreuk „Berlin.'
De heer Van Kol, lid van de
Tweede Kamer, heeft dato 6 Maart,
naar aanleiding van de schipbreuk
met de „Berlin," tot den minister
van L. N. en H. een vraag gericht
van den volgenden inhoud
„Erkent de minister van Land
bouw, Nijverheid en Handel, ue
wensclielijkheid oiu een onderzoek
te doen instellen, in verband, met
de schipbreuk van liet stoomschip
„Berlin," op den Hoek van Holland,
naar de volgende punten
1. Welke voorschriften waren
aan den kapitein gegeven voor het
binnenvaren, in verband met den
Maildienst
2. Hoe waren de omstandig
heden, waaronder deze ramp ge
sehiedde en welke waren de mid
delen tot redding van de schip
breukelingen toegepast?
3. Waren de aard en de hoeveel-
11 eid der aanwezige reddingsmiddelen
en daarbij behoorend personeel vol
doende, en zoo neen
4. worden er dan maatregelen
genomen of beraamd, om daarin
verbetering te brengen, al of niet
in overleg met de andere daarbij
betrokken departementen
De minister van L. N. en H.,
mr. Veegens, heeft hierop bij brief
van 9 Maart geantwoord.
Hieraan is het volgende ontleend
1. Blijkens mededeeling van de
firma Hudig Pieters te Rotterdam,
gevraagd en ontvangen, hebben de
gezagvoerders dei' mailbooten van
de Great Eastern Railway Company
geene bijzondere instructies voor het
binnenvaren bij den Hoek van Hol
land, maar wordt het aan hun
zeemanschap overgelaten, de noo-
dige voorzichtigheid in acht nemen.
2. De omstandigheden, waar
onder de ramp plaats had, zijn
bekend, voor zoover zij ooit bekend
zullen worden. Het schip werd
door zwaren storm en hooge zee
op het Noorder-Hoofd geworpen.
Of aan boord op het «ritieke oogen
blik iets aan roer of machines heeft
gehaperd, is niet bekend geworden
maar ook zonder dergelijke bijko
mende omstandigheden is de zaak
zeer goed te verklaren, vooral voor
betrekkelijk weinig diepgaande sche
pen, als de Harwichbooten zijn.
3. Aard, hoeveelheid en perso
neel der aanwezige reddingsmidde
len kunnen als voldoende worden
beschouwd, niettegenstaande den
ongunstigen uitslag der pogingen
tot redding. Ue stoomreddingboot,
liet eenige vaartuig, dat tijdens liet
hevigste van den storm iets zou
hebben kunnen uitrichten, is de
eenige op liet vaste land van Europa;
alleen in Engeland zijn er ook twee
of drie in gebruik.
Een groot ongeluk is bet geweest,
dat het ankertouw van deze boot
afgesneden werd op eenig scherp
voorwerp, dat zich op den bodem
der rivier bevond.
Middelen om gemeenschap met
een gestrand schip te krijgen zijn
in ruime mate aanwezig. Voor ge^
meensehap met den wal zijn er
twee mortieren en een vuurpijltoe
stel, doch deze konden in dit ge
val geen dienst doen, omdat het
schip te ver van den wal zat,
Bovendien is er een lijngeweer op
drievoet om van het Hoofd af te
worden gebruiktdoch dit kon door
de zee, die over het Hoofd sloeg
niet worden uitgebracht terwijl in
de stoomreddingboot een geweer
aanwezig "is, waarmede gemeenschap
verkregen werd, doch waarvan de
lijn weer slipte toen het ankertouw
stuk was.
Aan materieel is dus geen station
ter wereld beter uitgerust, dan dat
aan den Hoek van Holland, en ook
het personeel is ten volle voor zijn
taak berekend.
Tot een nader onderzoek naar de
onder 13 vermelde punten vindt
de minister geen aanleiding.
4. Gelijk uit het bovenstaande
blijkt, worden door den minister
geen maatregelen noodig geacht
om in den aard en de hoeveelheid
der aan den Hoek van Holland
aauwezige reddingsmiddelen of in
liet daarbij behoorend personeel
verbetering te brengen.
Wegonderhoud.
Men meldt uit den Haag
Voor de rechtbank alhier wei-
gister gepleit over de Warmondam-
merweg van 't Warmonderhek af
tot den Heerenweg in de gemeente
Sassenheim, nl. over de vraag, wiens
plicht het is dien weg te onderhou
den en of de gemeente Sassenheim
de kosten van onderhoud kan op-
eischen van den tot onderhoud
verplichte.
Bij K. B. van 1843, was aan de
ambachtsvrouw van Warmond con
cessie verleend tot het bestraten
van den weg en tolheffing, met de
verplichting tot onderhoud. In 1900
verkeerde de weg in slechten staat;
in 1901Ged. St. van Zuid-Holland
schrijven B. en W. van Sassenheim
aan tot het in behoorlijken staat
brengenB. en W. doen het niet
1902: de wet van 1900 treedt in
werking en een tweede besluit van
Ged. Staten volgt omdenWarmon
derdammerweg in behoorlijken toe
stand te brengen, waarbij wederom
bet gemeentebestuur van Sassen
heim wordt aangewezen, als het
bestuur dat voor de uitvoering van
dat besluit heeft te zorgen; doen
de onderhoudsplichtigen het niet,
dan moet de gemeente het doen
en kan de gemeente de kosten op
de onderhoudsplichtigen verhalen.
Vandaar een sommatie van de
gemeente aan de partijen, die vol
gens haar met den onderhoudsplicht
zijn belast met aanzegging dat hij
gebreke van dien Sassenheim hel
zelf zou doen en de kosten zou
rerhalenop de onderhoudsplichtigen.
Deze doen het niet, Sassenheim is
nu verplicht het zelf te doen, het
werk kost ruim f3000, en die f3000
vordert thans de gemeente van de
oii'Ierhoudsplichtigen terugDat
zijn volgens de gemeente: lo. de
erven der ambachtsvrouw van War
mond, voor zoover deze niet aan-
toouen, dat de onderhoudsplicht op
de 2e gedaagde is overgegaanim
mers in 1901 hadden de erven dei-
ambachtsvrouw haar heerlijkheid
met al derzelver lusten en lasten
verkocht aan den 2e gedaagde, en
in de 2e plaats werd nu deze koo
per tot betaling der f3000 gedag
vaard voor het geval de erven dei-
ambachtsvrouw hadden aangetoond
dat die ambachtsheerlijke plicht op
dien 2e gedaagde rustte.
Dit althans was volgens den
advocaat van Sassenheim mr. W.
Thorbecke, de zin der dagvaarding.
De erven der vrouwe van Warmond,
bij monde vau mr. B. M. Vlielander
Hein, betwistten de ingestelde vor
dering, achtten bovendien de 2e
gedaagde onderhoudplichtig. Deze
laatste, voor wien optrad mr. O.
W. Sipkes, bestreed eveneens de
gemeente Sassenheim op tal van
gronden, waarvan wel een dei-
voornaamste is, dat Ged. Staten
niet kunnen bepalen, dat de kosten
voor het onderhoud van den weg
door de gemeente zullen worden
verhaald op nalatige onderhouds
plichtigen.
Gonel. O. v. J. mr. Modderman,
over 14 dagen.
Nieuws uit Amsterdam.
De Ruyter-herdenking.
De matinée in het Concertgebouw
te Amsterdam op Zaterdag 23 Maart
zal uitsluitend voor genoodigden of
geïntroduceerden toegankelijk zijn.
In tegenstelling met het vroeger
vermelde zullen door het comité
daarvoor geene kaarten tegen be
taling verkrijgbaar worden gesteld.
Berooving van een kantoorlooper.
Het onderzoek dat door de Aiu-
sterdamsche politie wo-dt ingesteld
in zake de brutale berooving van
een kantoorlooper der Kon. Fabriek
van Werktuigen en Spoorwegmate
rieel, waarvan wij gistermorgen
melding maakten, heeft nog geeuer-
lei resultaat opgeleverd.
De speurders der politie zoeken
vrijwel in het wilde, daar, zooals
wij reeds meldden, een vermoedelijk
signalement van de zakkenrollers
niet bekend is. Eu bovendien is
van geen der bankbiljetten van
f 1000, welke de gerolde portefeuille
levatte, het nummer bekend.
Dit laatste doet ons vragen of
lier dan aan de bankinstellingen
niet het Londensche voorbeeld te
volgen zou zijn In de Engelsche
hoolstad toch noteert elke bank-
cassier bij uitbetaling in banknoten
de nummers daarvan. as dit ook
lier gebeurd, dan had de politie
ten minste iets wat haar bij het
onderzoek van deze zaak kou helpen.
Tlians zal de dader, of zullen de
daders want het zijn er meestal
meer dan één in een geval als dit
wei zorgen, dat de bankbiljetten
met bekwamen spoed gewisseld
worden.
Krankzinnigenverpleging.
In verband met de opening van het
geneeskundig gesticht voor mannelijke
R.-K. krankzinnigen van de Vereeni-
ging der Broeders van Liefde te Venray,
hebben Gedeputeerde Staten van Gel-
IAARLEHSCIE COURANT
AGITE MA NON AGITATE.
Jfc
