Donderdag 25 April 1907.
No. 6570 32sle jaargang.
Dagblad voor Noord- en Zuid-Holland.
De Statenverkiezingen.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Editie 4 uur.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem1.20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1.65
Afzonderlijke nummers0.05
dit blad verschijnt dagelijks, behalve zon- en feestdagen.
BUREAUX: St. JANSSTRAAT 1, Interc. Tel. No. 1426, - HAARLEM.
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 16 regels0.60, (contant) 0.50
Elke regel meer0.10
Groote letters worden berekend naar paatsrnimte.
DIENSTAANBIEDINGEN 25 CENT PER ADVERTENTIE a CONTANT
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale de Publicité Etrangère:-
G. L. DAUBE Co., JOHN F. JONES, Succ., Paris, 31bis Faubourg Montmartre.
Wie bij de stembus de overwin
ning wil behalen, moet zich lang
'e voren op den strijd voorberei
den, voorbereiden op de allerbeste
Waaier. Van die voorbereiding hangt
W de meeste gevallen de goede
uitslag af.
Dat is één.
Reeds enkele malen, hebben wij
W' op gewezen, dat zelden of nooit
voren de Statenverkiezingen zoo
bij uitstek door de politiek beheerscht
djn geworden, als ze t ditmaal
zulleu wezen.
Dat is twee.
De Eerste Kamer moet omis
de stille eed der linksehe par
ijen.
In 1905 hebben zij de overwin
ning behaald. De wijze waarop
laten wij hier in het midden, er
a'leen aan herinnerend, dat er zege
pralen zijn veel schandelijker dan
de schandelijkste nederlaag.
In 1905 vermochten zij liet po
litieke roer om te werpen, het
schip van Staat andermaal het
liberale vaarwater binnen te lood
sen.
.Zij hopen, dat 1907 de overwin
ning voltooien en dat in onzen
Senaat hun haan opnieuw koning
kraaien zal.
Heeft men vooral Zuid-Holland
op het oog, waar men hoopt den
Christelljken partijen eenige zetels
afhandig te maken en daardoor
zoo mogelijk tien Kamerzetels te
bemachtigen, in andere provincies
spant men zich niet minder in en
Wordt uit alle macht gewerkt,
Is het terrein behoorlijk geëf
fend en waagt het de Senaat an
dermaal het liberale Kabinet tegen
te werken, dan volgt de ontbinding
der Eerste Kamer, en hoopt men
op de vernieuwde Provinciale Sta
ten, om een Senaat te verkrijgen,
waar de linksehe elementen de
overhand hebben.
In Zuid-Holland, Zeeland, Gel
derland, Utrecht, Noord-Brabant
en Limburg, wier Statenvergade
ring 29 Eerste Kamerleden ver
kiezen, hebbende ïecbtschepartijen
de meerderheid.
Het omgekeerde is het geval in
Noord-Holland, Friesland, Overijsel
Groningen en Drente, waar de
Staten 21 afgevaardigden naar den
Senaat zenden. o
De gewone aftreding om de o
jaar van de helft der Provinciale
Staten heeft in Juni a.s. plaats.
Verslagen in 1905 hopen de
Christelijke partijen de toen gele
den nederlaag bij de eerste gelegen
heid weder goed te maken. Doch
zoo zij alsdan niet meer beschik
ken over eene meerderheid in den
Senaat, is hare positie verre van
aangenaam.
Bij de naderende Statenverkie
zingen zal het dus van zelf ^veder
zijn: liberaal of anti-liberaal! of
zooals onze tegenstanders zeggen:
klerikaal of anti-klerikaal.
Op hare manier drukte het socia
listisch hoofdorgaan „Het Volk" dit
onlangs aldus uit:
Het is dus een wanhoopspoging cue
het klerikalisme doet, om in de kies-
lichamen voor de Eerste Kamer de
meerderheid te behouden. Het is het
uiterste verzet van de reaktionaire,
kapitalistische maebt aan de rechter
zijde, tegen de onvermijdelijke, met
ijzeren drang uit het maat cliappelijk
leven zelf opkomende tegenstelling:
demokratie of reaktie. Alles wordt er
op gezet, die tegenstelling terug te
dringen, en onder de leuze klerikaal
of antiklerikaal het voortbestaan te
verzekeren van een verbond, dat aan
de eer- en winzuchtigen in het chris
telijk volksdeel een ruime plaats aan
de staatsruif belooft.
Even wanhopig strijdt het libera
lisme voor het behoud, voor de ver
sterking van zijn machtspositie. Waar
lijk niet uit de heiligheid van één
groot, gemeenschappelijk levenwek
kend beginsel, fet,a^°°r^el dat het
bezit van de staatsmacht brengt, is
ook hier hoofdzaak. De manifest-libe
ralen zouden dat liever deelen met de
christelijk historischen en de katho
lieken de vrijzinnig-demokraten zou
den liever met de demokratische ele
menten van rechts regeerenmaar
zoolang aan de rechterzijde het koalitie
cement, het klerikalisme, de overhand
houdt, is daarop geen kijk- Dus is
men in 's hemelsnaam links maar
gaan doen, waarvan rechts het voor
beeld gaf: de drie partijen trachten
zich met elkaar te verstaan.
Rechts vindt men een broederlijke
eendracht j tusschen de christelijk-his-
torischen, die van huis uit antipapis
tisch en zuiver reaktionair zijn; de
katholieken, die, met een reaktionairen
grondtoon, toch voor de maatschappe
lijke stroomingen meer verstand be
zitten; en de antirevolutionairen, die
na een zondig radikaal verleden al
lengs in klerikalisme en konssrva-
tisme verstarren. Links vindt men de
bewuste en openlijke behoudzucht bij
de manifest-liberalen; de bewuste,
maar door democratische aanvechtin
gen getemperde behoudzucht bij de
unie-liberalen; en de door behoud
zucht telkens opnieuw getemperde
toewijding aan demokratie, bij de
vrijzinnig-demokraten.
Beiden groepen van strijdenden is
het niet te doen om een beginsel,
volgens dezen socialistischen beoor-
deelaar. Neen, eigenbelang, de be
schikking over de staatsruif, de mo
gelijke plaatsing van vriendjes, niets
anders beoogen zij.
Maar gelukkig zijn de socialisten
andere mann tjes. Alleen het heil
der maatschappij, de belangen van
den werkman streven zij na. En de
liberalen mogen zooveel knipoogjes
geven als ze willen, de burgerdeugd
dezer lieden haalt er minachtend
de schouders voor op. Zij strijden
niet aan de keukendeur om langs
daar tot het salon door te dringen
zij wenschen niet ingedeeld te wor
den als reddingsbrigade bij een
der twee strijdende legers. Ja, de
soci.listen zijn nog eens jongens
van Jan de Witt! Alleen maar: er
ligt dikwijls heel wat terrein tus
schen de practijk en de theorie en
op sociaal en politiek evenzeer als
op godsdienstig gebied wemelt het
vau huichelaars en boerenbedrie
gers, wier daden lijnrecht in tegen
spraak zijn met hunne woorden.
Ook in de politiek ziet men te
dikwijls het spelletje, dat soms in
het gewone leven wordt afgespeeld:
iemand, die alles dankt aan zijn
patroon, heult heimelijk met diens
vijanden en concurrenten.
Verraadt en verkoopt hem om
een sportje hooger te klimmen. Dat
bij als mensch op die manier zoo
veel sportjes lager daalt, evengoed
als zij, tot wier werktuig hij zich
vernedert, dat schijnen zulke we
zens niet te begrijpen.
Zoover zullen en kunnen de brave
socialisten niet gaap. Doch als zij
reddig-bringade worden, is het altoos
om het anti-clericalisme te helpen.
Deze Statenverkiezingen zullen t
ons andermaal leeren en bewijzen.
Dat is hier echter bijzaak.
Hoofdzaak is, dat wij allen dui
delijk inzien het groot belang van
den naderenden verkiezingsstrijd.
Het geheele kamp der overzijde
komt eendrachtig tegen ons in het
geweer. Ook de socialisten. Daar
van kunnen wij ons verzekerd hou
den. En wij zouden niet alle krach
ten inspannen?
Polderbelangen, onderwijszaken,
buurtspoorwegen, gemeen lelijke
bouwverordeningen enz. over die
alle oefenen de Provinciale Staten
toezicht, op die alle hebben zij in
vloed, hetzij rechtstreeks of zijde
lings. Er moet dus van onze zijde
alles in het werk gesteld, om dege
lijke vertegenwoordigers der Chris
telijke partijen in dat College zitting
ti doen nemen.
Eendrachtig en ijverig dient er
naar gestreefd, om door de Provin-
ciale Staten de meerderheid in de
Eerste Kamer eene Christelijke
meerderheid te doen blijven. oor
de rechtsche partijen is dat nder-
daad eene levensquaestie.
DUITSCHLAND.
Te oordeelen naar de redevoering
door den Duitscheu Minister van Oor
log in den Rijksdag gisteren gehouden,
ziet het er voor de toekomst somber
uit. Ondanks alle Vredesconferenties
n dergelijk moois meer dringt de
Minister aan, dat alles gereed moet
zijn voor den naderenden Oorlog.
Is dit alleen een middeltje om de
heeren mild te stemmen voordeOor-
logsbegrooting? Of ziet Duitschland
in de politiek van Koning Eduard
inderdaad het naderend groote gevaar?
Twee dagen is het Pruisische Huis
van Afgevaardigden aan 't beraadsla
gen geweest over de anti-Poolsche4po-
litiek. In tweede lezing werd de be
grooting der kolonis.itie-commissie
goedgekeurd. Tegenstem ners waren
natuurlijk de Poolsche afgevaardigden,
net Centrum en de Vrijzinnigen. Uit
het debat bleek zonneklaar, dat van
uieuwe of verscherpte dwangmaatrege
len tegen de Polen vooreerst niet veel
meer komen zal.
Men schijnt ingezien te hebben, dat
men eerst de Polen openlijk als niet-
Pruisische onderdanen moet erkennen,
en ze dan pas buiten de wet stellen
kan. Door graaf Praschma werd nog
eens duidelijk uiteengezet, hoedanig
het Centrum over de Polen-quaestie
denkt.
Het Centrum eischt van de Polen
trouwe vervuiling van hun plichten
als Pruisische onderdanen, maar aan
den anderen kant van de regee
ring, dat zij de Polen als staatsbur
gers met volle rechten behandelen en
nen niet door uitzonderingsmaatrege
len krenken zal.
De anti -Poolsche politiek heeft schuld
aan het opkomen van de radicaal-
Poolsche richting, en Pruisen kan daar
aan het recht niet ontleenen, om de
Boolsch-nutionalistische minderheid te
onderdrukken en haar hare landerijen
te ontnemen.
Alles te zamen genomen, zegt de
„Germania" (Katholiek dagblad) hoort
men in deze beschouwingen over de
anti-Pooische politiek een geheel an
deren toon dan vroeger.
Het katholieke blad Wijst er op,
noe die staatkunde leelijk tiasco ge
maakt heeft en liever dan op ver
scherping der vroegere dwangmaat
regelen te zinnen, moest men naai
den wensch van Dr. Jazdzewski
denken aan een terugkeeren op de
wegen der rechtvaardigheid.
En de „Germania" besluit met eene
Latijnsche spreuk, die in goed Hul-
landsch beteekent: Liever ten halve
gekeerd, dan geheel gedwaald, liever
tijdig onrecht hersteld, dan op min
der prettige wijze te ervaren, dat on
recht zich altoos in de eerste plaats
wreekt op hen, die het bedrijven.
ENGELAND.
Gisteren boden Hooger- en La
gerhuis den kolonialen eerste-minis-
ters een feestmaal aan, gelijk we
reeds meldden. De historische
Westminister Hall was als de meest
geschikte plaats daarvoor uitge
kozen.
Het welkom van minister Camp
bell Bannerman richtte zich tot
allen, maar voornamelijk tot gene
raal Botha, die letterlijk door En
geland vertroeteld wordt.
De heer Balfour verklaarde, dat
hij volkomen instemde met
hetgeen door minister Bannerman
was gezegd. kxarna bracht gene
raal Botha een dronk uit op het
Britsche parlement en het aanpas
singsvermogen van de Engelsche
grondwet.
Alle koloniën behooren dankbaar
te zijn daarvoor.De koloniën, besloot
hij, zouden dit voorbeeld volgen en
de moeder der parlementen, van
wie ze bescherming en leiding ver
wachten, in eere houden.
FRANKRIJK.
Alles scheen in orde met de feeste
lijkheden ter eere van Jeanued' Are;
gemeenteraad en geestelijkheid van
Orleans waren gevend en nemend tot
een accoord gekomen, en zie, daar
werpt Clemenceau misschien weer al
les in duigen.
Eene officieuze mededeeling in de
Parijsche „Temps'; zegt, dat als de
priesters bij les Tourelles (op die plek
werd door Jeanne d'Arc en de haren
de eigenlijke slag geleverd tegen de
Engelschen) gebeden en dergelijke
willen uitspreken, zij dat vrijelijk
kunnen doen, maar dat de stoet er
niet voor stilhouden zal. En als de
vrijmetselarij officieëel vertegenwoor
digd wenscht te zijn, dat dan de ge
meenteraad van Orleans niet weigeren
mag.
Er was al bepaald, dat in den stoet
geene nieuwe vereeniging zou toege
laten worden, d. w. z. geene, die er
niet vroeger in vertegenwoordigd was.
Nu beproeft Clemenceau deze bepaling
krachteloos le maken.
Het schijnt,dat Clemenceau begint-
te merken, dat het mooie Montagnini-
zaakjemet de stichtelijke „Beste-Ka-
reltje-brieven een natgeworden anti-
clericaal vuurwerk is. De man heeft
zich vergaloptserd, en leelijk ook. Dat
een nul liever sterft dan te bekennen,
dat hij zich leelijk inden neus sneed,
is van een nul te begrijpen zou an
ders geen nul wezen. Maar de kloeke,
slimme Clemenceau!
Korte Berichten.
Mgr. Montagnini, die eenige dagen
in Zwitserland vertoefde, heeft na het
ontvangen van een telegram Brissago
plotseling verlaten. Zou 't een tele
gram a ia Kareltje geweest zijn, N. R.
Ct.
Priester Murri, die zijne priesterlijke
functies niet meer vervullen mag
als straf voor zijn minder kiesch en
voorzichtig optreden, heeft aan Kar
dinaal Agliardi een brief geschreven,
waarin hij verklaart, dat hij zich on
derwerpt.
De Italiaansche Kamer heeft hare
werkzaamheden hervat. Op verzoek
van Minister Tittoni is besloten, dat
de interpellaties over de buitenl.-po
litiek voor de begrooting van buitenl.-
zaken behandeld zullen worden.
Te Casablanca (Marokko) heelt de
tegenwoordigheid van het Fransche
Oorlogschip „Lalande" de onrustige
bevolking tot bedaren gebracht.
Enrico Alfano, die voor het hoofd
der afschuwelijke Napelsche „Oamor-
ra" gehouden wordt, zal door de Ame-
rikaansche regeering aan de Italiaan
sche uitgeleverd worden als misdadi
ger. Hij was te New-York ondanks
zijn valschen naam gesnapt.
Uit ons Parlement,
Baron Schimmelpenninck van der
Oye, voorzitter der Eerste Kamer,
beeft door zijn gebrek aan geheu
gen zijne politieke vrienden in een
leelijk parket gebracht, en de heer
de Sarvornin Lohman heeft gister
eerherstel moeten doen.
In eene vorige zitting had hij
den minister-president verweten,
dat deze het advies van Schimmel
penninck, in zake de crisis aan de
Koningin verstrekt,zonder goed
vinden vandengenoemden staatsman
in de Kamer meegedeeld had. Toen
verluidde, dat een lioog ambtenaar
(de Directeur van het Kabinet der
Koningin) lichtzinnig de verzeke
ring had gegeven, dat Schimmel
penninck niet tegen publicatie van
dat advies was. En wat bleek gis
teren Dat de heer Schimmelpen
ninck langer van naam dan van
memorie isdat hij zich nu weer
herinnerde wel de permissie gege
ven te hebben.
Ridderlijk erkende de heer Lob
man openlijk zijne vergissing en
bood als een nobel man den heer
de Meesier zijne verontschuldigin
gen aan. Deze was niet tegenwoor
dig, maar de linkerzij der Kamer
juichte en riep bravo.
Rechts mag de crisis verder ge
rust als afgehandeld beschouwen
er valt geen eer mee te behalen.
En 't is altoos jammerlijk, als een
publiek persoon beneden de matig-
ste verwachtingen blijft.
Te Uithuizen (Groningen) waren
twee arrestanten door de maréchaus-
sée mishandeld onderzoek volgde,
herhaald onderzoek en een rechter
lijk vonnis van het Hof te Leeu
warden, uitmakend, dat de beide
gevangenen niet gemarte'd zouden
zijn, om ze tot bekentenis te
brengen.
Maar de een had daags na zijne
invrijhoidsstellmg, de andere drie
dagen later nog karwatsstriemen
op het lijf.
De lieer Schaper (socialist), die
over deze zaak interpelleerde en de
minister van Justitie schenen het
hierover wel een beetje eens, dat
„veel eeuwig waar is, ofschoon 't
bewijs niet daar is."
Ook voerde de heer Schaper de
verklaringen van oud-maréchaus-
sées aan, waaruit bleek, dat er nog
wel eens geranseld werd.
Er waren dus geen „schuldigen",
maar Schaper's interpellatie heeft
misschien deze goede zijde, dat de
dienaars der H. Hermandad voort
aan wat schappelijker optreden. In
Rusland heeft de politie soms een
polka gedanst op het lichaam der
gevangenen, tot al hunne ribben ge
broken waren en dergelijke beestach
tigheden meer. Hier staan we hoo
ger, doch ook de karwats blijve
hier ongebruikt.
't Was al bijna avond, toen de
wijziging der Indische tariefwet in
behandeling kwam.
i e heer Plate (liberaal, voorzit
ter van de Rotterdamsche Kamer
van Koophandel) vond het gewij
zigde ontwerp beter dan het eerste.
Desniettemin had spreker heel wat
aan te merken en vond hij de fi-
nancieele verwachtingen des minis
ters wel wat hoog gespannen.
De heer Tak (socialist) gaf als
hoofdgrief het ontijdige of liever
minder tijdige der indiening van
dit ontwerp.
Door den heer Van Citters, nieuw
Kamerlid voor Ede, (anti-revolutio
nair) werd zijn eerste redevoering
afgestoken, of liever met een kleur
loos stemmetje gelezen.
Roodhuyzen: Naïef.
„De Vaderlander," orgaan der
Liberale Unie, onder redactie van
den heer Roodhuyzen, heeft het
over de welgeslaagde protestmeeting
tegen de Kerkvervolging in Frank
rijk, belegd door de Haagsche Cen
trale R. K. Kiesvereeniging. Hij
vindt in die meeting niets vreemds.
Maar wel trof hem, dat pater Hen-
drichs „zijn Hollandsch gehoor
waarschuwde, dat het zou zorgen
niet door gebrek aan waakzaam
heid in dezelfde rampen te komen
als de Katholieken in Frankrijk
en de vrijheid van godsdienst on
der Koningin Wilhelmina te hand
haven." Zoo zeer trof hem deze
waarschuwing, dat hij ze gespati-
ëerd in zijn krantje laat drukken
en vraagt; „Wat kan met deze
waarschuwing bedoeld zijn?" Eu
dan kan hij niet anders aannemen
dan een waarschuwing tegen
Christelijk Historischen en Anti-
Revolütionairen. Zelfs vermoedt
hij een „scheur in de Coalitie."
Jongen, jongen, wat is die meneer
Roodhuyzen toch kinderlijk naïef!
Laten we hem echter even uit den
droom helpen, vóór hij, met pater
Hendrichs als getuige, den boer
opgaat, om het „immoreele van
de christelijke coalitie" (stijl-Rood-
liuyzen) den kiezers te verkondigen.
Pater Hendrichs' waarschuwing
gold niet de christelijke bondgeï
nooten. Gezien de voor de Katho
lieken sympathieke houding en
uitspraken van mannen als dr.
Kuyper en jhr. Lohman in zake
de Fransche Kerkvervolging is de
onderstelling al te onnoozel, zelfs
voor den heer Roodhuyzen. Immers
niet van die zijde wordt de Katho
lieke Kerk in Frankrijk gehoond,
beleedigd en vervolgd. Maar wèl
door mannen als Waldeck-Rousseau,
Combes, Clemenceau e. c. Wèl
door het liberale-radicale-socialis-
tische bloc. Wèl door de partijen,
welker beginselen ook door de poli
lieke vrienden van „De Vaderlan
der" hier te lande worden beleden.
Of nu aan liet Liberale-Unie-blaJ
de zaak duidelijk zal wezen?
Directeur-Generaal SS.
De benoeming van een nieuwen
directeur-generaal der Staatsspoor
wegen, die in de gisteren gehouden
vergadering moest plaats hebben,
kon niet doorgaan omdat te weinig
aandeelen-kapitaal vertegenwoor
digd was. De benoeming is nu ver
daagd tot 13 Mei a. 3.
Een vergissing.
Verschillende bladen hebben aan
den oud-minister van Oorlog, Gene
raal Bergansius, groote rouwarti-
kelen gewijd. De zaak is, dat Zon
dag jl. te 's Gravenhage overleed
de gepensioneerde generaal-majoor
J. J. Bergansius in 83 jarigen
ouderdom. De overledene was ee
broeder van den thans nog levenden
70-jarigen oud-minister van Oorlog
Luitenant-generaal J W. Bergan
sius.
De langdurige ziekte van dezen
en de onduidelijkheid der telegra
fische berichten gaven aanleiding
tot de vergissing.
Faillissemensts statistiek over 1905.
Bovengenoemde uitgave van het
Centraal Bureau voor de Statistiek
(Nieuwe volgreeks no. LXXXI) zag
dezer dagen het licht. Daaraan is
het volgende ontleend:
Het aantal afgedane faillissemen
ten, waarover deze statistiek opgaven
bevat, bedroeg 1417. Hieromtrent
zijn o.m. de volgende bijzonderhe
den meegedeeld. Het aantal ge-
failleerden, die zich tijdens de uit
spraak van het faillissement in gij
zeling bevonden, bedroeg 22; dat
van hen, die tijdens het faillisse
ment in verzekerde bewaring werden
gesteld 12, waarvan 11 weer werden
ontslagen, allen zonder zekerheids
stelling.
In 144 gevallen had tijdens de
uitspraak van het faillissement
eenige gerechtelijke tenuitvoerleg
ging op eenig deel van het vermo
gen reeds een aanvang genomen.
Van de gefaiileerden werden er
tien vervolgd wegens bedriegelijke
bankbreukvervolgingen wegens
eenvoudige bankbreuk kwamen
ditmaal niet voor.
Voor zoover de faillissementen
niet werden opgeheven, was daar
van de duur als volgt1—6 maan
den 505 of 46.8 o/0: 6—1 jaar 326
of 30.2 o/0; i_5 j. 238 of 20%; 5
j. of langer 11.
Naar de leeftijden waren de ge-
failleerden aldus te verdeelen:
beneden 23 jaar 0.5%; 2330 j.
16.4 30 -40 j, 35 40—50
jaar 27.7 50—60 j. 13.9%;
ouder 6.5%.
Naar den burgerlijken staat kan
men ze als volgt indeelenonge
huwd f 13.2%gehuwd geweest 6.5
pet.gescheiden van tafel en bed
of van gjederen 0.2 pet.: overige
gehuwden 80.1 pet.
Het totaal bedrag der baten be
droeg in 1905 f2.805.766.86, dat
der schulden f 15.348.574.62% waar
van 101/, pet. preferente schulden
waren.
Uitgekeerd werd in totaal aan
de preferente crediteuren bijna 64
pet. hunner vorderingen, aan de
concurrente 9% pet.
IEUWE
AGITE Mft NOU AGITATE.