Donderdag 25 Juli 1907. No. 6642 32ste Jaargang, Dagblad voor Noord- en Zuid-Holland. Naar aanleiding van een verkiezing. BUITENLAND. BINNENLAND. ABONNEMENTSPRIJS Per 3 maanden voor Haarlem Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post. Afzonderlijke nummers 1.20 1.65 0.05 DIT BLAD VERSCHIJNT DAGELIJKS, BEHALVE ZON- EN FEESTDAGEN. BUREAUX: GEDEMPTE OUDE GRACHT No. 120. - HAARLEM. PRIJS DER ADVERTENTIËN: Van 16 regels0.60, (contant) f 0.50 Elke regel meer0.10 Groote letters worden berekend naar paatsrmmte. DIENSTAANBIEDINGEN 25 CENT PER ADVERTENTIE éi CONTANT Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale de Publicité Etrangère G. L. DAUBE Co., JOHN F. JONES, Succ., Paris, Slbis Faubourg Montmartre. Het droevige feit, dat in Breda, de residentie van een onzer hoog waardige Bisschoppen, de hoofdstad van het westelijk gedeelte der groot ste Katholieke provincie van ons land, een afgevallen en gesuspen deerd priester tot raadslid is geko zen, heeft op de Katholieken van heel ons vaderland, óók hier in het Noorden, een treurigen indruk ge maakt. Want hoe de partijverhoudingen in de stad Breda ook mogen zijn, het is gebleken, dat deze ongeluk kige socialistische jonge man, die om zijn priesterlijke wijding door zijn partij juist in ons Katholieke land gebruikt wordt als stormram tegen geloof en behoud, ook door Katholieken is gesteund en ge stemd geworden. Dat geeft veel te denken. Anderen hebben het al gezegd en in de rubriek die „wat anderen zeggen" weergeeft in onze krant, hebben onze lezers het gisteren nog kunnen hooren dat deze ver kiezing bewijst hoe er in de Katho lieke streken van ons vaderland nog héél veel aan de Katholieke actie ontbreekt I Terecht zeide Het Centrum, dat dit bedroevende feit een dieperen ondergrond heelt dan een gewone verkiezingsberekening. En twee redenen worden door hen die het weten kunnen, zoo niet genoemd, dan toch aangegeven als de lioofd-oorzaken van deze ver kiezing: de oppervlakkigheid van de Katholiciteit veler Brabantsche Roomschen, en ontevredenheid over de onsociale regeeringswijze der meerderheid, over het gebrek aan goede sociale gemeentepolitiek. Een religieus en een maatschap pelijk tekort derhalve I Het is niet aan ons, te onder zoeken of dit verwijt gegrond is of niet. Wij staan volmaakt buiten deze zaak, en al betreuren we het droeve feit, dat een afgedwaald priester bij wijze van manifestatie als raadslid werd gekozen in een Rooinsche stad, waar de Bisschop zetelt die hem schorste in zijn geestelijke be diening, eigenlijk mogen we zeggen, dat Breda dan toch gekregen heeft wat het verdiende. Maar dit neemt niet weg, dat wij naar aanleiding van deze verkiezing een les kunnen trekken, die op de toestanden ook ten onzent van toepassing kan wezen, die ook voor Haarlem belang hebben kan. En die les is, in weinige woorden gezegd, de volgende zonder voort durende Roomsche actie verslapt de Roomsche geest zoowel als de geest van vooruitgang, en verliezen beide terrein In den korten tijd dat onze Cou rant naar de .mate onze krachten poogt mee te doen aan frische actie van Roomsche zijde, de Katholieke vaan hoog houdt, en poogt te zijn een middelpunt, waaromheen zich onze Roomsche stadgenooten hebben te scharen als het „verzamelen" wordt geblazen in den strijd tegen den tijdgeest in het ongeloof in dien korten tijd hebben we al van enkelen de opmerking vernomen: „maar waarom is het toch nood zakelijk, altijd en immer dat Katho liek beginsel op den voorgrond te zetten?" En een ander zei ons, nog dui delijker: „waarom is nunoodig, dat een krant voor Roomsche menschen geprononceerd-Roomsch moet we zen Het antwoordt op die vragen geeft de verkiezing van Dr. van den Brink te Breda! Slechts door onophoudelijke Ka tholieke actie is de noodige geest drift te onderhouden. Dat zou, voor wie oppervlakkig oordeelt, als een bewijs wan zwakte kunnen worden aangemerkt: maar zoo'n oordeel is, als elke oppervlakkige opmerking, alweer glad verkeerd. Want hier zijn tal van andere factoren in bet spel Daar is vooreerst de reusachtige actie, die zonder eenig ophouden, voortdurend en overal wordt gevoerd van socialistische zijde. Dag in, dag uit wordt het volk vergiftigd door socialistische pam fletten, door laster, en leugencam pagnes die nooit genoeg aan de kaak kunnen worden gesteld. Druppel voor druppel wordt het gif der volks-beroering, van den opstand tegen gezag en kerk, van de leer der superioriteit van de massa, aan het volk ingegeven. En daartegenover moet een voort durende waakzaamheid onzerzijds staan 1 Het is nu eenmaal zoo, dat door te speculeeren op de ontevredenheid der massa, door handig gebruik te maken van waarlijk verbetering- behoevende toestanden, door veel te beloven voor de toekomst, het volk gemakkelijk is in te palmen Het gaat met de socialisten als met kwakzalvers ze schreeuwen hard, en hebben daarom vaak succes. En de leer, die de Katholieke Kerk daartegenover predikt, is een vaak-moeielijk-na-te-komen leer. Het is niet gemakkelijk eigen voordeel en genot op te offeren voor geestelijk goed; het strijd vooral tegen onzen modernistischen, gemakzuchtigen tijd, metterdaad een leer te aanvaarden qn te belijden, die onderwerping en zelfverlooche ning en gehoorzaamheid en verge ven predikt! Van dat alles ben-je af, als je den brui geeft aan wat de Kerk voorschrijft en wil, en eenvoudig de meening: voorstaat, dat in he maatschappelijke de Kerk en hei Geloof niet te makerr hebben. En tot die meening komt men, wamieer de Katholiciteit verslapt, de Roomsche actie niet meer werkt wanneor niet het geheele leve) als doortrokken is van onze god) dienstige ideeën, die we niet overa behoeven uit te bazuinen, maai die toch de grondslagen moeien zijn van élke daad, welke ook, van èlk optreden, in èlken kring, van woord en werk. En waar die eclit-Roomsche actie levend is, daar is ook vooruitgang in socialen geest, daar staan w< ook practisch sterk tegenover hen, die vooral den werkman met voor spiegelingen omtrent verbetering van zijn lot door hun toedoen-alleen, begoochelen. Behoeven we dat nog in bizon- derheden aan te toonen? Staat onze Katholieke Sociale Actie niet daar als een onweer- spreekbaar bewijsstuk, hoe op den grond onzer Roomsche leer juist de sociale maatregelen het best en het heilzaamst, en in het belang van de Maatschappij zoowel als van het volk in engeren zin, zijn ge grondvest Heet wijlen Leo XIII niet met het volste recht de Paus der werk lieden En toont onze tegenwoordige Opperherder niet telkens, hoe hij met behoud van de rotsvaste tra- ditiën der Kerk en met onwrik baar-vasthouden aan de fundamen teels leer, de sociale maatregelen ten gunste ook van de minder-be- deelde maatschappelijke klassen ten krachtigste wil zien bevorderd? Dat de Kerk niet tegen sociale verbeteringen is, behoeft voor wie ziet en zien wil, geen betoog. Evenmin, dat juist dóór de Kerk en door haren invloed die maat regelen 't krachtigst en het heil zaamst kunnen worden uitgevoerd. Daarombij levende, frissche, voortdurende actie van Roomschen kant vaart èn de Katholieke geest des volks, èn de sociale welvaart van de maatschappij, steeds wel. Waar die actie verslapt, daar wint het de geest van onverschillig heid, van die valsche neutraliteit die in den grond niet anders is, dan een capituleeren voor den vij and, die altijd waakt. Het is goed, dat de treurige ver kiezing te Breda weer eens met een voorbeeld heeft duidelijk ge maakt, wtlar voor onze Roomsche landgenooten dus ten slotte het grootste gevaar schuilt! Zóó opgevat, kan die gebeurte nis nog een heilzame uitwerking hebben. Als middel van verbetering in het katholieke Zuiden. Als opwekking tot blijvende actie en frisschen Roomschen geest ten onzent Algemeen Overzicht. Is er nu heelemaal niets meer uit Rusland te vertellen, vraagt allicht de een of ander, die sinds dagen het Czarenrijk niet meerge noemd of aangehaald ziet in onze huitenlandsche berichten? Voor die vraag gesteld, moet we eigenlijk een ontwijkend antwoord geven. Ja, en neen tegelijk. Er is wel een en ander te ver tellen, en zelfs heel interessante dingen, maar geen pakkend nieuws, geen groote gebeurtenissen Wat we kunnen vertellen, heeft meer den aard van een politieke beschouwing, dan van een verhaal der gebeurtenissen. Maar zoo'n politieke beschouwing is ook wel eens op hare plaat? en interessant genoeg, om er van daag ons buitenlandsch overzicht mee te beginnen I Wat 'n knappe politici zijn die Russische staatslieden toch. Knap, dat wil zeggen, dat ze handig hm ■loei weten te bereiken! Niet dat we het met hen een. zijn omtrent dat doel, of omtren' de wijze van bereiken, integen deel. Maar hoe men over de zaak-zelve ook denken mag, bewondering wekt in ieder geval de handige, slimme manier waarop ze toch hun zin we ten te krijgen Men weet het: den Russiscben leidenden staatslieden in de beele Doema-historie al van den beginne af een doorn in bet oog geweest. Het volk deel geven in de regee- ring, het volk laten stemmen, het volk een brokje geven van de groote koek die voor de enkelen in en onder de hofkringen totnogtoe bestemd was, dat oordeelde men op z'n minst genomen een douanen streek! En al zijde ongetwijfeld staatslieden genoeg in Rusland, die wat moderner en vrijgeviger bepa lingen en wat meer rechten aan het volk willen toegekend hebben dan onder de autocratie vroeger het ge val was, toch is het ontwijfelbaar dat sinds het optreden van de Doe- ma-leden, met een groot deel waar van geen goed garen was te spinnen, de opinie over een zoodanige op lossing der kwestie bij die vrijgevig- gezinden heel wat veranderd is! Maar.... men zat in Rusland nu eenmaal met de Doema. En de Czaar had z'n volk een maal macht en medespreken gege ven, het ging nu niet aan en was feitelijk-onmogelijk, dat alles weer in te trekken. Velen, o.m. de beruchte „Bond van echt-Russische mannen," willen dat. Maar de leidende staatslieden, voorzichtiger en verder ziende, wil den daar niet aan. En zij beproefden een ander middel. Ze hebben weten te maken, dat het volk z'n verkregen recht lang zamerhand niet meer gebruiken zal, dat het volk eenvoudig on verschillig wordt ten aanzien van de heele kwestie. Gebeurde dit, dan was het spelletje gewonnen. En 'tlijkt dat het lukt! De onverschilligheid der Russi sche bevolking voor de aanstaande verkiezingen voor de derde Doema blijkt nader van dag tot dag: de aangiften voor het stemrecht staan in aantal verre achter bij die voor de verkiezingen voor de eerste en de tweede Doema, wat ook een ge volg is van de beperking van het kiezerscorps door de nieuwe kies wet. En intusschen treedt men tegen de partijen, die er nog wat leven probeeren in te brengen, zóó op, dat ook deze er spoedig het bijltje bij neer zullen moeten leggen. Vooral de z.g. kadetten-partij, die nog niet lang geleden vertrouwd werd als een steunpilaar voor den troon, moet het nu ontgelden. De kadetten, of constitutioneel- democraten, die de werkzaamste zijn van alle partijen, op de anar chistische revolutionairen na, wor den nu eenvoudig met deze laatste gelijk gesteld! Het voorgenomen congres der Kadettenpartij dat in Finland zou worden gehouden, is door de Rus sische regeering verboden, met de meededeeling van ambtswege, dat de kadetten een revolutionaire partij vormen! De regeering zal ook niet langer de werkzaanheid dulden van de Poolsche politici en is voornemens de nationaal-democratische club te Warschau te sluiten. Het voor de Russische Oostzee- provinciën bestemde partijblad der kadetten, de „Postimees", dat onder leiding stond van advocaat Tönni- son, is door de censuur opgehe ven. Dat is wel de gemakkelykste en kortste manier, om een eind te maken aan alle politieke actie! Wie deze nieuwe taktiek heeft uitgevonden, weten we niet, maar een handige baas is het En voorloopig lukt het hem. Of 't op den duur zal lukken, wie zal 't zeggen? Een ding is zeker; dat het volk of liever deze verzameling van vol keren, nog niet rijp is voor een groote vertegenwoordigend lichaam in den zin onzer Tweede Kamer. I 'at hebben de Russen getoond Wat er echter nu komen moet De toekomst zal het leeren! De treurige beweging der drijvers onder de z. g. „jong-Katholieken" in Duitschland houdt ook na de verschijning van de jongste ver oordeelingen des Pausen aan. Te Wurzburg heeft de deken der theologische faculteit aldaar, prof. Merkle, een vrij heftige redevoering gehouden, gericht tegen de tegen standers van Schell, welke tegen standers hij „hyena-theologen'noem de, die zich ten gunste van egoïs tische bedoelingen bedienen van leugen en laster. „Wij zijn voorne mens", zeide de spreker, „de gren zen van ons goed recht te verde digen, daarbij trouw en onwankel baar gehecht blijvende aan onze Ke k." Dezelfde prof. Merkle is de groote lofredenaar van den veelbesproken prof. Schell dezelfde, die Schell een „anderen Paulus" noemde en die door zijn apotheose dr. Com- mer's boek tegen den overleden hoogleeraar uitlokte. De omstandig heid, dat de Paus aan de zijde staat van de „hyena-theologen", belet den lofredenaar niet om zijne be strijders een schendnaam te geven. Een staaltje van de geestesstem ming, welke sommige vereerders van Schell beheerscht! Pe Fransche couranten publicee- ren een schrijven van Mgr. Turinaz, bisschop van Nancy, aan Z. H. den Paus, waarin de kerkvorst uiting geeft aan zijn vreugde en dankbaar heid jegens den H. Stoel wegens de uitvaardiging van het decreet van het H. Officie. De dwalingen, die de Paus ver oordeelt, zijn juist dezelfde, welke Mgr. Turinaz van het eerste oogen- blik af in zijn brochures bestreden heeft. Nieuwtjes in drie regels. De oud-gouverneur van Egypte, lord Cromer, krijgt als dankbetuiging van Engeland het cadeau van 50.000 p. De veelbesproken leening is door den Transvaalschen Volksraad thans definitief aangenomen. De Italiaansche Senaat heeft Nan's verzoek om voorloopige invrij heidstelling afgewezen. Nansen, de beroemde poolreiziger, tegenwoordig gezant te Londen, wordt minister van Buitenl Zaken. Het Duitsche leger heeft nu ook een bestuurbare luchtballon die erg goed werkt. Men is er geheim mee. De Filippinos, zoo wordt bericht, zouden liever Japansch zijn dan Ame- rikaansch! 'n Verwikkeling te meer! Hof berichten. De buitengewone ambassadeur van Perzië, belast met de mededee- ling aan H. M. de Koningin der troonsbestijging van Z. K. H. den Shah, vertrekt Zondag a.s. om half een uit Brussel om te half vijf aan het station van den Hollandschen spoorweg aan te komen. De ambassadeur wordt vergezeld door een minister-resident, buiten gewoon ambassaderaad, een secre taris van legatie, een attaché-mili taire en een tolk. Op het Loo. Gistermorgen defileerde een ge deelte van het corps rijdende artil lerie op den doortocht naar het kamp te Oldebroek voor de Ko ningin en den Prins op het paleis het Loo. De Koningin te paard en Prins Hendrik in generaals uniform, klein tenue, eveneens te paard, bevonden zich met eenige dames en heeren van de hofhou ding aan don ingang van het basse- cour. Na het défilé werden de man schappen in koninklijk park op ververschingen onthaald. Het Koningspaar te Enschedé. H. M. de Koningin heeft gisteren met den Prins een bezoek gebracht te Enschedé aan de Twentsche tex tielindustrie. Het Koninklijk echt paar heeft een drietal fabrieken bezocht, waardoor een overzicht verkregen werd van vrijwel de ge heele Twentsche Nijverheid. Want het Koninklijk bezoek aan dit drie tal fabrieken werd zoo geregeld, dat in de eerste fabriek de spinnerij hoofddoel was van het bezoek, in de volgende de weverij en het af werken en in de derde voorname lijk de dekenfabricage. Aan het station werd H. M. de Koningin en Z. K. H. Prins Hendrik ontvangen door den commissaris der Koningin in de provincie Over- ijsel, den heer P. LycklamaaNije- holt en den burgemeester der ge meente Enschedé, den heer Edo Bergsma. Diens dochtertje Anna bood H. M. een bouquet aan. Er werd eerst, onder luid gejubel van het volk, gereden naar de fa briek van de firma Jannink en! Zoon. Deze fabriek dateert eerst van de' laatste jaren de firma is natuur-j lijk veel ouder en is derhalve» hoogst modern ingericht. Daar!' werd de spinnerij bezichtigd. Het tweede bezoek gold de fa-'! briek van J. F. Scholten en Zonen,:1 evenals die der firma Jannink, aaun den Haaksbergerweg gelegen. Hier: zou H. M. hoofdzakelijk het weven! en het afwerken van het geweven; goed getoond worden. De derde fabriek, die bezocht1 werd, was er een der firma Van: Heek Co.ook in de laatste jaren gebouwd, „Transvaal" geheeten en staande nabij de fabriek „Kremers- maten". Heel karakteristiek prijkte hier! met sprekende kleuren een eere poort van geverfd en van gebleekt' ruw katoen. Spontaan en enthousiast werd' het Koningspaar voortdurend toege juicht, tot het vertrek toe, dat in den namiddag plaats had. Uit de Staatscourant. Bij Kon. besl. van 22 dezer zijm benoemd tot ridder in de orde van Oranje Nassau: G. Jannink, lid der firma Gerh. Jannink en Zonen, fabrikante van; manufacturen en gar ens, te Enschedé, j en J. F. Scholten, lid der firma J.; F. Scholten en Zonen, fabrikante' van manufacturen en dekens, te11 Enschedé en is de eere-medaille, verbonden i aan voormelde orde, in zilver, ver leend aan: H. Brinkman, arbeider in de weverij, en H. Lammers, arbeider in de ruwerij, beiden van de firma Gerh. Jannink en Zonen, te Enschedé; J. H. Voogd, baas in de pakkerij, en J. Elferink, arbeider in de sterkerij, beiden van de firma1 J. F. Scholten en Zonen, te Enschedé, en H. J. Zeggelt, baas in de weve rij, en J. Oude Groeniger, opzich ter in de timmer ij, beiden van de firma van Heek en Co., te Enschedé. Een allegorische optocht te Amsterdam. De vereeniging „Middenklasse, district V", te Amsterdam, die ver leden jaar zoo luisterrijk slaagde met haar historischen optocht, ter gelegenheid van de Rembrandt- feesten, heeft thans het plan opge vat behoudens goedkeuring van den burgemeester om op 31 Augustus, ter bevordering van handel en industrie en tevens van het vreemdelingenverkeer in Am sterdam, een grooten allegorischen optocht te houden. De technische leiding van dezen optocht zal, evenals 't vorige jaar, berusten in handen van den heer Theo Molkenboer, aldaar. Het uitvoerend comité zal eiken tak van nijverheid en handel in de gelegenheid stellen aan den optocht deel te nemen en zal zorg dragen, dat ook de kunst in dezen stoet een waardige plaats inneemt. Naar men verneemt, ondervindt 't plan bij eenige groote firma's veel sympathie en is het uitvoe rend comité reeds krachtig werk zaam om dit grootsche werk gunstig te doen slagen. Een ernstig militair voorval. Te Zutfen ontbraken eergisteren op het avondappèl een 60-tal manschap pen van het 5e escadron 4e regiment huzaren aldaar in garnizoen. Ook gis termorgen ontbraken zij weder op het ochtendappèl. Men gelooft dat men hier te doen heeft met| een protest van de zijde der huzaren tegen den escadrons-commandant, wiens gestreng optreden zeer in tegenstelling zou zijn met dat van zijn voorganger. Een nader telegram luidt: Zes-en-vijftig huzaren, onder wie eenige brigadiers, zij11 ucg niet terug, ze hebben verteld naar Venlotegaan om daar hun beklag te doen bij hun vorigen ritmeester, thans majoor Tie- lens. NIEUWE AQiTE MA HON AGITATE.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1907 | | pagina 1