DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND.
BERICHT.
Kinderhuisvest 33-35, Haarlem
Een omwenteling in
de Krijgskunde,
BUITENLAND.
BINNENLAND.
DINSDAG 13 AUGUSTUS 1907.
No. 6658, 32ste Jaargang.
A B O N N E M E N T S P;R IJ S:
Per 3 maanden voor Haarlemfl.20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,65
Afzonderlijke nummers0.05
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Bureaux van Redactie en Administratie:
Telefoonnummer 1426.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Van 16 regelsf0.60 (contant) f0.50
Elke regel meer0.10
Groote letters naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 cent per advertentie A contant.
Wegens den feestdag uan 0,L.
Vrouw Hemeluaartzal
de „Nieuwe Haarl. Courant" Don-
derdagauond niet uerschijnen.
Aduertentiën uoor het num
mer uan Woensdagauond wor
den gaarne t ij d i g ingewacht,
DE ADMINISTRATIE.
Korter werktijd,
meer werk!
't Lijkt vreemd.
Voor wie slechts oppervlakkig re
deneert, lijkt het zelfs absurd.
Hoe kan iemand in korter tijd méér
doen, dan bij een langeren werktijd?
Toch is het zoo in zeker opzicht,
bij den dagelijkschen arbeid.
De ondervinding heeft het steeds
geleerdte lange arbeidstijd van het
werkvolk leidt tot verspilling, intens
arbeiden wordt in de hand gewerkt
door den duur van den arbeidstijd
korter te maken.
Onze tijd neigt tot intensief arbei
den, op allerhande gebied.
Korter, maar dan ook vlugger en
beter, is de leuze.
Het is gelukkig, dat de arbeiders
zelf dat meer en meer inzien. De pa
troonsalthans de verstandigen onder
hen weten het en passen het toe.
Op het Katholiek Sociaal Congres
te 's Hertogenbosch, waarvan we gis
teren zoo uitvoerig verslag deden, heb
ben zoowel patroons als arbeiders het
gehad over verkorting van arbeids
duur, waar die te lang is.
En ze waren heter allen over eens,
dat de practijk de gunstige gevolgen
van die verkorting op den aard en de
hoeveelheid van het werk duidelijk
heeft aangetoond.
Daar moet het dan ook heen.
En eere aan de Katholieken, die
deze sociale verbetering weer zoo gron
dig bespraken, ijverig bestudeerden,
loyaal toepassen.
Dat toont, dat de Katholieken ouk
hier weer vooraan staan op het gebied
der sociale maatregelen
Het Kath. Boe. Congres, dat óns de
aanleiding gaf dit weder eenmaal te
constateeren, heeft nog méér merk
waardige en der bespreking waardige
dingen opgeleverd, waarop we gele
genheid zullen hebben, achtereenvol
gens hier te wijzen.
Vroeger hadden we veldslagen
en zeeoorlogen. Maar dit schijnt
nog niet genoeg te wezen om lang
zaam maar zeker een voornaam
deel onzer naastenliefde en huma
niteit uit onze harten te bannen,
aldus schrijft „Le Patriote," aan
welke wij dit artikel ontleenen.
Want alles wijst er toch op, dat wij
binnen een niet zoo verwijderd tijds
bestek, behalve de gewone land- en
zeegevechten ook „luchtgevechten"
zullen krijgen waarbij een samen
treffen van vijandelijke troepenaf-
deelingen zal plaatshebben.... boven
in de lucht.
Vroeger werd over dergelijke ge
vechten wel eens gesproken bij wijze
van grap, als men wilde aantoonen
de groote vorderingen, die de krijgs
kunde elk jaar maakte; men vond
ze ook genoemd in de sensatiero
mans.
Jaren lang heeft men echter
eigenlijk een loopje genomen met
die „bestuurbare luchtballons." Men
ging hun herkomst zoeken in de
malle droomen van den een of an
deren nietsnutter, die bij eiken gril
een nieuwe z.g. uitvinding de we
reld instuurt.
Doch dan stonden er steeds ge
leerden op, mannen van naam, die
met bewijzen en proeven kwamen
aandragen en daarmede ten duide
lijkste aantoonden, dat het gewoon
weg een onmogelijkheid was om
langs den gevonden weg ook maar
een éénigzins praktisch resultaat
te bewerken.
En zie nu eens aan!
Slechts eenige weken geleden zijn
we dan plotseling voor een fait
accompli, voor een onweerspre
kelijk feit gesteld 1
Te Berlijn deed een Pruisisch
officier een kort en krachtig com
mando hooren, en zieeen mili
taire luchtballon steeg op en verhief
zich boven een dichte menigte, die
was komen toestroomen, en met
verbazing het nieuwe wereldwon
der aanschouwde.
De weg was vooraf, zooals in 'I
leger gebruikelijk is, aangegéven
van 't manoeuverveld moest men
zweven naar het gebouw van den
Rijksdag, vervolgens de Branden-
burgsche poort passeeren de ster
van Berlijn het keizerlijk Paleis
omzeilen, en dan weer op de plaats
van vertrek terugkomen.
Ten volle voldeed de ballon aan
zijn verwachtingen. Trouw volgde
hij den aangegeven wep, zelfs trots
een krachtigen tegenwind. En nog
verschillende malen daarna herhaal
de hij de proef, telkens weer
met hetzelfde goede succes.
Die feiten spreken voor zichl
Te Berlijn werd op nóg volmaak
ter wijze bereikt wat even te voren
ook in Parijs was kunnen gedaan
worden.
Het nieuwste oorlogsmonster is
hiermede geschapen.
De nieuwste vinding op militair
gebied is nu gedaan!
We beleven toch vreemde tijden!
In den Haag ploeteren de afge
vaardigden van alle landen op de
Vredesconferentie, met een ernst,
alsof ze het werkelijk meenen, om
tot verwezenlijking te komen van
het Vredesideaalen anderen wer
ken óók, en breken zich 't hoofd
hoe zij door telkens nieuwe vindin
gen de oorlogsgruwelen en oorlogs
martelingen zullen kunnen verme
nigvuldigen en doen toenemen!
Eeuwen lang heeft het mensche-
lijk vernuft, de menschelijke geest
gearbeid met een nutteloozen, vuri-
gen hartstocht, met een wilde drift,
met het vurig verlangen om toch
eenmaal te komen tot de oplossing;
van het veelbesproken raadsel de
verovering der lucht. Onverpoosd
hebben de geleerden gestudeerd om
de kwestie der bestuurbare lucht
ballons op te lossen en zij hebben
zich niet laten ontmoedigen door
de aanvankelijke groote tegenspoe
den, die zich tegen hun streven
verzetten.
Maar de werkers verlieten het
onderzoekingsterrein, zoo vol van
tegenspoeden en moeielijkheden,
niet. Steeds naderden zij dichti
de grenzen, die het terrein der
proefnemingen scheiden van het be
loofde land der uitvinding.
Eindelijk dan werd hun pogen
met goeden uitslag bekroond, en
ziedaar
Nu is deze grootsche uitvinding
bestemd niet in den dienst dei
menschheid te worden gesteld, maai
om te dienen tothare verwoes
ting!
1 at is nu het oorlogvoeren tot
het uiterste gebracht, de logica van
het militairisme tot den hoogsten
graad opgevoerdMet deze moderne
luchtballons zullen de oorlogen in
de toekomst veel moorddadiger, veel
misdadiger, maar ook veel kost-
baarder worden!
De gevechten zullen voor een
groot deel in de toekomst in het
luchtruim worden gileverd.
Eerst beschouwde men den be
stuurbaren luchtballon als het ideale
middel om de stellingen, de bewe
gingen des vijands, te 'oespionneeren
en uit te vorschen. Maar in dezen
modernen tijd, nu alles zoo snel
gaat, zullen we die bestuurbare ball-
lons weldra in 't luchtruim zien om
te strijden, zoodat de lucht-zelf als
de moderne kampplaats voor aanval
en verdediging zal worden gebezigd
Het eerste doel der vijandelijke
ballons zal ongetwijfeld zijn: te
trachten elkaar te verwoesten en te
vernielen, om zoo de kansen van
den tegenstander te verminderen.
En al is het nu waar, dat dit niet
zoo heel veel menschenlevens zal
kosten, omdat de ballon-schuitjes
slechts weinig soldaten zullen kun
nen bevatten, een feit toch is het,
dat de arme luchtschippers aan een
gewissen en zekeren dood worden
overgeleverd. Want elk gevoelig
mensch rilt er toch reeds van, als
hij er aan denkt hoe die arme
menschen uit de hoogste hoogte
zullen neerploffen, wanneer een bom,
een granaat, den ballon zal door
boren en stukschieten!
Maar de overwinnaars zullen het
daarbij natuurlijk nog niet laten
Dan zal het tweede gedeelte van
hun opdracht nog verschrikkelijker,
nog afgrijselijker zijn dan het
eerste.
Bij de uitvoering van het tweede
gedeelte der opdracht zullen zij een
regen van helsche werktuigen, een
regen van ontplofbare stoffen doen
neerkomen op de legers, die op 't
oorlogsterrein zich hebben opge
steld.
Want men heeft toch ook hier
omtrent reeds proeven genomen.
En men zegt, dat deze proeven op
de meest voldoende wijze geslaagd
moeten zijn: 20 kilo ontplofbaar
oorlogstuig werd op een hoogte van
400 M. uitgeworpen naar een be
paald doel; en de helft is neerge
komen in een 25 M. groote ruimte
rondom de aangeduide plaats!
Kan men soms „schitterender"
resultaat verlangen?
Voor zoover nu nog de onin gewij-
in 't geheim der vinding kunnen
doordringen, dat de genieofficieren
zooals men denken kan, met zooveel
zorgvuldigheid bewaren, schijnt het
toch nog, dat men niet bij elke proef
de ballons volkomen besturen kan.
Maar de eerste stap is nu toch
gezet, en zooals het altijd was, zal
het ook nu wel wezen: de eerste
stap is altijd het moeielijkst. De
rest is nu nog maar een kwestie
van tijd en de tijd is mogelijk niet
zoo verre meer, dat de betaljons in
de bestuurbare luchtballons zich
gaan gereedmaken voor den strijd,
zooals de matrozenafdeelingen thans
op onze groote oorlogsschepen in de
volle zee.
De belastingbetalers zullen weer
diep in hun zakken kunnen gaan
tasten!
Frankrijk, dat 't succes van de
„Patr.ie" zoo luide heeft toegejuicht
heeft reeds bij wijze van een drin
gende uitgave een bedrag van vijf
millioen francs gevoteerd voor den
bouw van een „luchtvloot
De vijf legerkorpsen, die in voor
uitgeschoven linies de oostelijke
grenzen van Frankrijk bewaken,
krijgpn elk hun bestuurbaren lucht
ballon.
En dit staat natuurlijk vast: nu
eenmaal de/.e nieuwe weg is inge
slagen, zal men er niet op blijven
stilstaan.
Duitschland zal zich natuurlijk
niet in de schaduw willen laten
stellen en deze allernieuwste con
currentie op oorlogsgebied opent
veelbelovende vooruitzichten
Zij jaagt ons op ontzagelijke
kosten reeds nu zijn de uitgaven
oor leger en vloot de meest be-
luidende van elk staatsbudget: de
staatsschuld wordt al hooger en
hooger, en klimt tot ontzaglijke
cijfers.
En toch kan men er zeker van
zijn, dat ook Duitschland zomer
slag of stoot de nieuw gevraagd®
kredieten zal toestaan, wanneer de
generaals zullen verklaren, dat de
bestuurbare ballon in den toe-
komstigen oorlog een afdoend wapen
zal zijn, dat de machtigste zee
kastelen naar den bodem der zee
zal kunnen boren en in een oogen-
blik heele regimenten te land zal
kunnen vernietigen
Met recht kunnen wij zeggen,
dat wij de gevangenen zijn gewor
den der militairistische dwaasheid.
Maar waarom tracht de Haagsche
conferentie, zooals zij nu vereenigd
is, niet loyaal dien ijzeren kring van
moorden en doodslag te verbreken?
Het ware te wenschen, zegt de
Berlijnsche „Germania", dat nu voor
altijd, en dat wel bij gezamelijke
overeenkomst van alle Staten, ver
boden werd, ontplofbare stoffen uit
bestuurbare luchtballons te werpen.
Is het de menschelijkheid en
naastenliefde dezer 20e eeuw waar
dig, dat men alles zonder uitzon
dering stelt in den dienst der ver
woesting en vernieling?
Het nageslacht zou ongetwijfeld
de nagedachtenis zegenen van den
man, die dezen algemeenen volks-
wenscli tot werkelijkheid zou weten
te brengen
Het is nu nog lijd om hiertoe
het hoogste initiatief te nemen,
maarde tijd dringt!
Zou de Vredesconferentie er nog
toe overgaan
't Is te vreezen!
Algemeen Overzicht.
De wereld leeft politiek ge
sproken in afwachting wat deze
en de volgende week brengen zal.
Want dan is het een week der
verzoeningen, als men de toonaan
gevende buitenlandsche bladen mag
gelooven.
Daar is vooreerst de hoog-be
faamde ontmoeting van Koning
Edward met den Duitschen Keizer
te Wilhelmshöge.
Keizer Wilhelm zit in zijn Wil-
helmshöhe al te wachten, hij heeft
er, zooals onze drieregelberichten
Zaterdag meldden, den Koning van
Siam ontvangen, doch overmorgen
is het de dag van het groote bezoek
dan komt oom Edward
Intusschen zitten de Minnisters
ook niet stil.
Koning Edward gaat, zooals men
weet, na het bezoek aan Keizer
Wilhelm dadelijk den ouden Frans
Josef te Iscal opzoeken. En on
middellijk daarop zal Tittoni, Italië's
eerste Minister, te Gemmering met
den Oostenrijkschen kanselier Baron
van Aerenthal komen spreken
Op denzelfden dag komt in het
kleine plaatsje eveneens de hertog
van Avarna, de Italiaanscbe gezant
te Weenen.
In verband gebracht met dit be
richt, krijgt het volgende een zeker
niet te onderschatten politieke be-
teekenis.
Het gerucht begint zich namelijk
te Weenen te verspreiden, dat de
Russische minister van Buitenland
sche Zaken, Iswolsky, nog vóór het
eind der maand óók al een bezoek
aan de Oostenrijtsche hoofdstad
zal brengen.
Komende na de ontmoetingen
van baron Von Aehrenthal met
Tittoni, maar vooral na de vorsten-
samenkomsten te Swinemünde, Wil-
h' luishöhf.- en Ischl, verkrijgt het
'iiderhoud der beide ministers een
wezenlijke politieke waarde!
Echter is het bericht nog niet
■eker en dient het bevestigd te
worden.
In Marokko (we moeten nog
elkens op die brandendste van alle
buitenlandsche kwesties terugko
nen!) is het nog allesbehalve rus-
ig. Vooral te Mazagan vreest men
zeer voor een algemeenen aanval
tp den stad en de Europeanen heb
ben dan ook in groote getale de
onveilige plaats verlaten en zijn naar
hanger opgetrokken.
Ia Casablanca is het eveneens
uog voortdurend schieten!
Frankrijk zal er wel toe moeten
overgaan, zijn expeditietroepen ont
zaglijk te versterken. Eu ook Spanje
hoe ongaarne ook, moet meedoen.
Spanje za1 zich belangrijke offers
moeten getroosten om krachtdadig
mede te werken tot herstel der
orde.
Met koortsachtige haast wordt
dan ook aan departementen van
oorlog en marine gewerkt, om de
noodige strijdmacht voor de uit
zending toe te rusten.
Zaterdag vertrok de kruiser „Nu-
mantia" van Ferrol naar Cadix,
waar reeds een aantal andere krui
sers gereed liggen voor het vertrek
naar Marokko. Met een stoomboot
der „Transatlantische Maatschappij
zijn 500 soldaten naar Casablanca
vertrokken.
Naar de jongste berichteumelden,
bedreigen dweepzieke Marokkanen
alle havenplaatsen van Marokko,
zoodat daar met verlangen wordt
uitgezien naar schepen en verster
kingen.
Over de buitenlandsche moeilijk
heden, die P e r z i in den laatsten
tijd voortdurend ondervindt en die
de kans op het zelfstandig voort
bestaan van het land zeer verzwak
ken, hebben we in de jongste dagen
al herhaaldelijk geschreven.
Nu komen daarbij nog de groote
binnenlandsche onlusten, die de deur
toe doen! Al vaak hebben we ook
daarover wat medegedeeld, maar
duidelijk waren die berichten niet,
omdat niet bleek wat de juiste oor
zaak was der voortdurende ontevre
denheid.
Een Engelsch blad vertelt echter
nu, dat de juiste aanleiding tot de
volksbeweging hierin is gelegen, dat
de Sjah teneinde met de reaction-
naire partij in zijn land op goeden
voet te blijven, de grondwet, die hij
zelf heeft gegeven, tot dusverre
steeds onuitgevoerd gelaten heeft.
Dit heeft groote verbittering ge
wekt en thans is blijkens een par
ticulier telegram in het parlement,
na eenige zeer woelige zittingen,
waarin de wankelmoedigheid van
den Sjah en de werkeloosheid van
het ministerie streng werden ge
gipst, besloten den Sjah te verzoe
ken de grondwet openlijk te erken
nen, het lijdelijk verzet daartegen
en de kuiperijen te stsken, wilde
hij kwade gevolgen voorkomen.
Slechts dan, wanneer de Sjah
bewees dat hij de grondwet eerbie
digt, kon men vertrouwen van de
zijde van het buitenland verwachten
en kon de rust in het binnenland
worden hersteld, zoo zeiden de
heeren parlementsleden.
't Blijkt wel meer en meer, dat
de nieuwe Sjah een harden dobber
zal hebben, wil hij het tegen de
meer vrije strooming onder zijn volk
volhouden!
In Amerika is een algemeene
telegrafistenstaking uitgebroken die
natuurlijk een ontzaglijke last aan
de handel veroorzaakt.
De beambten willen hooger loon
en minder werk: 't oude liedje.
Gisteren waren er reeds een vijf
tigtal steden bijbetrokken met eenige
duizenden beambten, leden van de
vakvereenigingen uit het Westen.
Men vreest evenwel een uitbrei
ding, ook ten Oosten van Chicago,
en zelfs te New-York, waar een
drie-duizend-tal beambten zullen
beslissen over de door hen aan te
namen houding, welk besluit van
groote beteekenis is voor den
handel.
Door de New-Yorksche telegra
fisten is besloten niet voor Vrijdag
een beslissing te nemen. Volgens
sommigen is dit geschied op verzoek
van president Roosevelt, die als
scheidsrechter zou willen optreden.
Reeds zijn besprekingen met hem
gevoerd.
Nieuwtjes in drie regels.
In Frankrijk is de pacificatie van
het Zuiden een feit: alle troepen zijn uit
de wijnstreek weggeroepen.
Weer een spoorbotsingde mail-
trein Parijs-Boulogne liep te Albeville
op 'n andere trein. Geen dooden.
In Rusland is een schandaal ont
dekt verduisteringen aan de Siberische
Spoor: tien millioen roebels weg.
In Cambrigde is een congres ge
opend voor de wereldtaal Esperanto.
Deelnemers uit de heele wereld.
Generaal Picquart is gisteren te
Rochefort door een krankzinnige aange
vallen en beleedigd. Zonder gevolgen.
In Italië houdt de anti-clericale,
door de vrij metselaars aangestookte agi
tatie, aan. Overalpriesterbeleedigingen.
Koninklijk bezoek aan Zeeland.
Aangaande het huldeblijk, dat
de Belgen voornemens zijn op 14
September onze koningin aan
te bieden, meldt men nader:
De burgemeesters, volksvertegen
woordigers en senatoren in ambts
kostuum zullen op het stadhuis te
Hulst aan H. M. namens de Bel
gische grensbewoners aanbieden een
grooten gouden gedenkpenning,
waarop door een der voornaamste
Belgische kunstenaars het wapen
van het Land van Waes gegrift is.
Deze gedenkpenning zal worden
overhandigd door den heer Van
Naemen, burgemeester van St. Nico-
laas, omdat vooral deze stad veel
verplicht is aan het Huis van Oranje.
Foor toedoen toch van Koning
Willem I werd te St. Nicolaas ge
sticht een Nederlandsche Handels
maatschappij, die rijkdom bracht
niet alleen in St. Nicolaas, maar
ook in de omliggende gemeenten.
Het Koninklijk Paar te Dobbin.
Men schrijft aan de N. R. Ct. uit
Schwerin
Sedert een week zijn Koningin
Wilhelmina en Prins Hendrik op
Dobbin,hun Mecklenburgsch buiten,
waar zij na hun verblijf in den
herfst van 1905 niet meer geweest
waren. In die twee jaren zijn er
allerlei verbeteringen aangebracht.
Aan het station te Krakow zijn er
vorstelijke ontvangstkamers ge
maakt en het kasteel te Dobbin is
uitgebouwd, zoodat er meer bezoe
kers gewacht kunnen worden.
De Koningin en de Prins g even
zich geheel en al aan het buiten
leven. Uit Nederland is er een
motorboot aangekomen, waarmede
zij varen op het schoone meer met zijn
boschrijke eilanden, waarop eeuwen
oude met klimop begroeide eiken
en beuken staan.
Het weer is, jammer genoeg,
niet mooi geweest. In de eerste dagen
was het prachtig, maar ook zeer
heettoen [volgden er in heel Meck
lenburg storm en onweer, en daarna
bleef het somber weer, met slechts
zelden een doorbrekende zon.
Bij gunstigjweerj gaat de Ko
ningin nog al eens in het park of
op geschikte plekken elders in den
omtrek van het kasteel schilderen.
Met den Prins heeft zij al eenige
malen bij dorpelingen bezoek ge
bracht o.a. bij den houtvester. Ook
zijn zij in den romantisch gelegen
watermolen geweest en hebben er
de veranderingen, die er aange
bracht zijn, bekeken. De Prins
heeft ook al eens op school de les
bijgewoond.
En dan jaagt hij. Op het meer
is een eenden jacht gehouden, waar
aan ook de heer von Stein, rent
meester van de Koningin op 't Loo,
de heer von Bülow, huismaarschalk
van den prins, en twee andere
heeren uit de buurt deelnamen. De
jacht leverde 85 eenden en ver
scheiden waterhoenders op. In het
boch heeft de Prins een hert en
een wild zwijn geschoten. In het
Dobbinsche boscli is er heel wat
wild. Herten ziet men er soms in
kudden van dertig tot veertig stuks,
en wilde zwijnen zijn er ook genoeg.
Dezer dagen was er een Neder-
landsch houtvestersbeambte te Dob
bin om er bosch en wild te leeren
kennen. Hij gaat in Mecklenburg
ook eenige fazantenkweekerijea zien
om in Nederland het geleerde in
toepassing te brengen.
Waarschijnlijk begeven de Konin
gin en de Prins zich den 22en
dezer naar Rabensteinfeld als gasten
van groothertogin Marie, om van
daar uit deel te nemen aan de hof
feesten bij gelegenheid van de ont
hulling van het gedenkteeken voor
groothertogin Alexandrine, een zus
ter van keizer Wilhelm T, hier te
Schwerin. Die groothertogin Alexan
drine was de gemalin van groot
hertog Paul Friedrich, de groot
moeder van prins Hendrik en de
overgrootmoeder van den tegen-
woordigen groothertog.
Men verwacht hier voor de plech
tigheid het Duitsche keizer- en
kroonprinsepaar, Badensche prinsen,
het Deensche kroonprinsepaar, de
Russische grootvorstin Maria Pau-
lowna met haar gemaal grootvorst
Wladimir en alle Mecklenburgsche
prinsen en prinsesen.
Hofberichten.
H. M. de Koningin-Moeder is
gisteren uit Pyrmont vertrokken
naar Bentheim, teneinde aldaar een
bezoek te brengen aan den Vorst
en de Vorstin van Bentheim.
H M. zal morgenavond te boest-
dijk terugkeeren.
Audiënties.
De gewone audiënties van de
ministers van financiën en van
koloniën zullen onderscheidenlijk
Donderdag en Vrijdag niet plaats
hebben.
MEDWE HJUILEMSCHE COORJUTT
