DERDE BLAD.
Vre-n
1c na>-
Van Overal.
ZATERDAG 18 APRIL 1908.
preek voor zichzelf.
Een burgelijke huiskamer, na
ten eten. Blijkbaar heeft men
'lastig gegeten. Het dessert is
^aangeroerd, drie servetten
tangen over drie leege stoelen
Ze zijn er blijkbaar op gegooid
terwijl de bezitters ervan zich
hebben weggespoed. Alleen de
heer des huizes is overgeble
ven; hij zit te knabbelen op een
beschuitje.
is n gek gevoel, zoo heel alleen
J 11 raadpleegt zijn horloge).
tf te pas acht uurMaar mijn
tev ig altijd bang, dat zij te laat
ff En mijn kinderen ook. Dat
ze van hun moeder.
At! neemt een tweede beschuitje).
Jj| Is waar, op dit uur hoort men
UptTenminstein mijn tijd
!f.,,s dat zoo... Maar 't is lang ge-
3- sinds ik...
ftette).
hoe lang is dat al geleden?...
hiii', 'n jaar?Hoe oud is Max
poojaar. En hij was 3, toen hij
li» i hevig de roodvonk hadDan
.twaalf jaar geleden. Ali, wat
Jin' te toen bang voor m'n jongen,
kï fras pas drie jaar en zoo'n lek-
(Ikrullebol.
V(,er een beschuitje).
I Hg ^it mÜn
k Wat zegt.
hn I houdt Z'
vrouw me nooit
Nooit 'n enkel woord,
ze mij in de gaten
|te,Aaa me soms minuten lang zit -
Ik, inkijken. En ze blijft 'soch-
ij'7s langer in de kerk dan gewoon,
j U ze laat mij vrij\Vat zou
A1;11 mij denken?.Och, ze weet,
|4ar als 't erop aankomt, niet
telen zal. Op mijn sterfbed een
rnj^er, daar zal ik voor zorgen.
er.- hf'b ik nog den tijdPas twee-
.tefrtig Nog tijd tot
tóf 11 'i steekt de hand uit om
,.a beschuitje te nemen).
Uw 1°1 Hè, geen beschuitjes
ir'r- Ik heb alles opgegeten, zon-
V()( 1° merken Niets anders
jjtej me om op te knabbelen
]J^ii staat op. en wandelt door de
tepyp terw2il teil zn servet
Vph" *ja, zulke dingen gebeuren...
op-
ri(J., J!^en. week abbé Bagon, die me
li,? .1 grieksch geleerd lieeftVo-
i;i ',aaf mijn broer te Bordeaux....
Kp, nHik loop ik dezelfde kanszoo
hisrh1 200 dood. En als ik lo-
/ff.doondacht en deed....
dool i' tegl' zijn servet op tafel en
dit jaar niet.
teta
Y-arende met de oogen.)
e^n, ik ben niet heelemaal ze
gen....
te veel
de
«er i nieu n
WT* ,:e veel twijfeling
(tte.?'erPingen.
bin i sleekt, beidé handen in
?®kzakken en staat stil:
'•at 'n berg van tegenwerpingen
Sen den godsdienst bestaat er. Ko-
teaal.
|flij_ zoekt):
3 inquisitie, Galileioch, ei-
(terJ zÜn die oude histories al hon-
1 (,,1.3-1 weerlegd. Maar er zijn
te nieuwe ook? Maar welke?
,'tej begint weer op en neer te
°Pen)
ten i "^e wetenschap? Och, die we-
Sahap. Kan zij ons zeggen, waar
j. Vandaan komen, en waarheen wc
i-an na dit leven Hebben de dok-
j i«ts kunnen doen tegen den
Ik heb van hem wat gele-
ll;Een nieuwe uitgave van Re-
tgi1' Al dat gepeuter met die bijbel
tean u f^e man mhr' koop-
v hsboeken, hij ontdekte er bepaald
wAtee teksten of misschien wel
«■ASo-fic cijfers in. Neen, dat maakt
geen indruk op me. Daar heb ik trou
wens ook te weinig verstand van.
(Hij gaat tegen den muur staan,
de handen in de broekzakken, de oo
gen zoekende)
Kfjk, zóó stel ik mij de din
gen voor. Er moet een God zijn.
Wat ik ook doe, ik moet aan Hem
geloovenAls ik een tandensto
ker in den woestijn vind, dan zeg
ikhier is iemand uit de beschaafde
wereld voorbij gekomen. Geen ge
volg; zonder oorzaak. Geen leven
zonder oorsprong, zonder onderhou
der. En dan, ik heb een ziel,
ik voel het, te weerga, want ik vecht
tegen haa.rMen vecht niet al
leen, maar met z'n tweeën Tus-
schen God en de ziel bestaateen
verhouding, die men godsdienst
noemtEn van alle godsdiensten
staat de katholieke mij het best aan
trouwens ik noem mij nog steeds
katholiek
(Hij herneemt zijn wandeling.)
Donders, wat haai ik mij in 't
hoofd Muizenissen Neen, dit
jaar nog niet.
(Hij staat weer stil)
Maar toch is 't heel juist, wat
ik daar straks met mezelf redeneer
de.
(Hij gaat weer zitten.)
Ja, ik. ben katholiek. Maar ik
doe er niet naarEigenlijk is
mijn toestand niet logischEen
vrijmetselaar is een vrijmetselaar,
een jood een jood, een protestant
een protestantIk ben katholiek
en niet katholiek.
Want een katholiek, die zijn'
Pasclien niet houdt, is als een kerk
zonder altaar.
(Hij staat plotseling op.)
Eigenlijk ben ik een ideoot. Een
zeer gezien man voor de, wereld,
met 'n lintje in mijn knoopsgat,
maar een, die ten slotte heel wei-
nig logisch leeft.
(En dan, heel ernstig.)
Zou ik nog bang zijn bovendien
Voor de wereld, voor mijn vrien
den Heb ik vroeger niet gelachen
om Petrus, die bang was voor de
keukenmeid van Caïplias En zou
ik nu zelf bang zijn Dat ware
erg. Jongen, dan zou je je moeten
schamen.
(Na eèn oogenblik denkens)
Toch is 't wel een beetje waar.
Ik ben heusch een beet je bang
Maar dan moet ik dadelijk de koe
bij de horens vatten Hoe meer
ik erover denk, hoe duidelijker mij
de zaak wordt.... Ja, ik zal wer
kelijk 'n beetje gegeneerd zijn, als ik
j ga biechtenMijn twee jongens.
dat is wat anders. Die zijn van den
nieuwen tijd. Maar ik ben nog van
den tijd van Gambetta.
(Hij loopt op en neer. Slaat een
mug van de lamp af. Legt de ser
vetten van de stoelen op tafel. Opent
eindelijk de deur en trekt zijn jas
aan. Jan schiet toe om te helpen.)
Gaat mijnheer nog uit.
Ja, en als mevrouw eerder
thuis komt dan ik, zeg haar dan,
dat zij niet ongerust behoeft te zijn
want ik ben gaan biechten.
Hè
(Hij. de stoep afgaande): Jongen,
dat werd tijd. Het heeft me werke
lijk moeite gekost, om dit aan Jan te
zeggen.
Ik bok niet.... (gerucht m
den gang), maar ik geloof, dat ik
mijnheer hoor.... Ja, hij is het.
(Mijnheer komt binnen): Neen,
Jan. blijf nog evenVrouw, ik
moet je wat vertellenIk heb
gebiecht.
En daar Jan hem met groote oen j
gen staat aan te kijken pakt hij
hem plotseling bij de beide schou
ders)
Ja, oude jongen, dat was
twaalf jaar geledenEn met jou, j
hoelang is 't met jou geleden.
Met mij
(Jan plukt wat aan zijn schort.)
Mijnheer: Enfin, je weet het
nu, het. hek is van den dam
PIERRE TERMITE.
Vlaamsch en VlaanderenSand.
Het „H. v. A." schrijft:
BINNENLAND.
voor meer algemeen ontwikkelend van den godsdienst heeft in sociaal
onderwijs.
7. Aan middelbare technische
scholen beboeren wintercursussen
te worden verbonden voor jonge
lieden uit de werkplaats of die
vroeger de ambachtsscholen hebben
bezocht en daarna de werkplaats
om voor opzichter, bouwkunde,
waterbouwkunde, electrotechniek,
werktuigbouwkunde te worden op- Donderdag moesten de dagblad
leid s F schrijvers, welke voor de Boetstraffe-d
g a aA lijke Rechtbank van Brussel de debat- veroordeeld,
8. Een enkele, zeer kostbare een teJn volgden in de erge zaak van Meche-zeh'en te zorgen, wat de meest
vrale middelbare technische school j jen een zeer betreurenswaardig feit harde wreedheid is.
voor opzichter is niet aanbevelens vaststellen. En naast deze religieuzen, hoeveel
waardig. De groote meerderheid der getui- leeken, die om hun Katholiek ge-
9. Ten zeerste is gewenscht een gen, gedagvaard door de verdedigers loof worden vervolgd
centraal nijverheids-instituut of be- 'ter betichten en door den advocaat Neen, niemand heeft ze geteld,
drijfsmuseum, met daaraan ver-1der burgerlijke partij, bedienden zich al de
vervolgden en uitgebannenen
bonden patroonsleergangen en wan- vaiL panische taal. Zij hadden vanaf deo hooggeplaatsten officier
menanderan, die wachten op eene
democratische kringen! beloofde betrekking, die niet komt.
En of hij in hun toekomststaat Eu toch lijden zij minder van den
en onder hun hoede veilig zou zijnll honger dan van hunnen toestand
dat zij gemaakt waren voor het
gemeenschappelijk leven en dat men
hen heeft uiteengejaagd; voor een
leven van stilte en dat men ze op
de straat heeft geworpen; voor de
verzorging van zieken, kinderen en
gebrekkigen en dat men hen heeft
om alleen voor hen
(Een uur later. Mevrouw komt
terug, en vindt de huiskamer leeg.)
Mijnheer niet hier
Mijnheer is uit.
Niet gezegd, wanneer hij terug
zou komen
Neen.
Niets gezegd
Jawelmaar
.Wat maar? Ik begrijp er niets
van.
5c Nationaal Congies van den
Middenstand.
Voor het op 29 en 30 Juli a. s.
te Dordrecht te houden 5e Congres
van den Middenstand, zijn reeds
verschillende praeadviezen voor het
te behandelen onderwerp „Vakop
leiding van den Middenstand", m
druk verschenen en aan de Midden-
sta nds-Vereenigingon verzonden.
Nu is in druk verschenen het
praeadvies van dr. D. Bos, lid der
Tweede Kamer, hetwelk door den
praeadviseur op 30 Juli zal worden
ingeleid op de volgende stellingen
Algemeene ontwikkeling en voor
bereiding is voor den ondernemer
allereerst noodzake'ijk. Ze dient ten
minste tot vijftien a zestienjarigen
leeftijd te worden voortgezet.
Deze algemeene vorming vindt
bij voorkeur plaats in een lagere
school gevolgd door eene hoogere
burgerschool met driejarigen cursus,
of wel door uitgebreid lager onder
wijs van denzelfden duur.
Bij de voorbereiding voor de in
dustrie dient bet meer uitgebreid
lager onderwijs, ook wat wis- en
natuurkundige vakken betreft, niet
achter t.e staan bij de hoogere bur
gerschool.
3. Voor jongelieden, die Diet in
staat worden gesteld dergelijk on
derwijs te genieten, is herbalings j
onderwijs van algemeene ontwik-
keling en met opklimmende klassen i
gedurende 3 jaren ten minste noo-
dig, ten minste G maanden per jaar
met 8 a 10 uur in de week.
4. Ten behoeve van dit onderwijs
is leerplicht gewenscht, betzij bij
rijkswet algemeen, hetzij door ge
meentebesturen krachtens "bevoegd
heid big rijkswet te verleenen als
overgangsmaatregel.
5. Voor de industrie kan de
middenstand reeds nu ten behoeve
van de jongelieden, die de H. B. S.
inet 3 j.c hebbni afgeloopen of
daarmede gelijkstaande inrichting,
uitstekend daarna gebruik maken
van de ambachtsscholen of de werk
plaatsen met leerlmgovereenkom-
steu en aanvullend avond-vatonder-
wijs.
6. Middelbare technische scholen
van tweejarigen cursus met een
speciaal derde jaar voor bijzondere
takken van industrie behooren in
verschillende cleelen des lands zoo
spoedig mogelijk te worden geves-
tigrl. Zij velgen op de H. B. S. 3j.J
c. of gelijksoortige school, zoo mo
gelijk met een jaar voor practisch
ambachtsonderwijs, en op ambachts
scholen met een jaar voorbereiding
delleeraren.
10. De op- en inriabting van dit
museum moet geschieden van rijks
wege, die van de scholen sub. 6
en 7, bij voorkeur door particulie
re vereenigingen met ruimen rijks-
steun.
11. Ten dienste van den handel
zijn de in den „Leiddraad" genoemde
inrichtingen aanbevelenswaard.
12. In een bandelsmuseumbehoort
zich de algemeene inlichtingsdienst
voor den handel te concentreeren.
tot den dorpsveldwachteral de be
proefde huisgezinnen, omdat de wet-
Vlaamsche taal.
gelijk en dat was hun recht.
De vertaler bad werk bij de vleet!
En wat over zijn hout ging, de voor- -
zitter der rechtbank heeft geen enkel i telyke bevordering met komt, a!
woord tot die getuigen gericht, om die armen, opgejaagd en verdrongen,
de eenvoudige reden, dat bij de omdat zij hunne ziel niet wilden
Vlaamsche taal niet machtig genoeg verloochenen en overtuigd waren
is om er zich in uit te drukkenVan hunne hoop. Zij allen, zij zijn
Dc tusschenpersoon, de vertaler, j de groote edellieden onzer dagen,
was bygevoig de ondervrager en de Wjj t de maunen rQe
leider der debatten en zoo kwam het u
dat de betichte, vrouw Feremans, die zich gehaast bebben om broe-
zelve dikwijls hare plaats verliet, om derlijk te hulp te komen aan die
hare stem in het kapittel te laten huisvaders, genoodzaakt eene be
hooren! 'tls bijna ongelooflijk! trekking te zoeken."
Niet genoeg daarmede: de advo- Bazin deelde verder mede, dat
kaat van den tweeden betichte, zoon voor deze laatsten een plaatsings-
Bekalve dit praeadvies en het Feremans, vond bet noodzakelijk, bureau was opgericht, teneinde hen
reeds vroeger verschenen van den herhaaldelijk aan te dringen opdat de aaQ eene betrekking te helpen
heer J. N. Hendrix, zullen er nog vertaler de getuigenissen, afgelegd in
een aantal adviezen in behandeling het Vlaamsch, in het Fransch zou Een heerlUke flater!
komen, uitgebracht door verschil- overzetten, voor de verdedigers cue De Belgische anti-clexicale pers
It-jj j geen Vlaamsch kennen! -
iende Mffidenstands-Vereenigingen. Maar toch zijn er
Uit c.e groote belangstelling voor beweren dat wetten op het Vlaamsch
dit Congres blijkt wel, dat het te in onderwijs, in bestuur en gerecht j
behandelen onderwerp voor den louter overdrijvingen en de Vlamin-
Middenstand van het alllergrootste gen huilende de wisjen en gepaten-
belaug is, en op het Congres tot teerde zagemannen zijo.
belangrijke debatten aanleiding zal E0n toestand, als die waarin de
p.GVfen Vlamingen alle dager! verkeeren, zou
in om 't even welk land, geen 24
uren geduld worden.
Katholieke Organisatie in Frankrijk.
„Honnenr et Conscience" (eer en
geweten) eene Fransche vereeniging,
die zich ten doel stelt, een werk
van rechtvaardigheid en eerherstel
Sociaal-Democratie en Godsdienst.
„Het Centrum" schrijft
De vorige week werd te Utrecht
een uitvoerig debat gehouden tus-
schen twee predikanten, van wie
de een de onvereenigbaarheid van
godsdienst en sociaal-democratie j te verrichten jegens de slachtoffers
aantoonde, en de and6r het tegen- der vrijmetselaars-politiek, heeft
overgestelde trachtte te betoogen I hare jaarlijksche algemeene verga-
Leider dier vergadering was de dering te Parijs gehouden. Op het
sociaal-democraat Mendels, die den podium en in de zaal vond men
avond sloot met eenige korte op- de mannen vol werkkracht en de
merkingen, waarin hij op zijn beurt vrouwen vol toewijding terug, die
verzekerde, dat de sociaal-democra- ach wijden aan de Katholieke zaak.
tie zich niet rioht tegen den gods-De bekende schrijver Renê Bazin
dienst, mits deze niet wordt aange
wend als een schild ter verdediging
van het kapitalisme. „Dan", zeide
hij, „richten de wapenen der soci-
menschen, die hef een heerlijke flater gemaakt.
het Vlaamsch Voor eemgen tijd, meldden de
bladen met verontwaardiging, dat
een muziek-onderwijzer op een dei-
middelbare scholeneen „creatuur
der regeering" dus zijne leerlin-
lingen een „ezelachtig clericaalge
zang" had laten zingen en zagen
hierin eene „verfoeielijke schending
der gewetensvrijheid."
De verbaasde muziek-onderwijzer,
zond nu eene mededeeling aan de
bladen, waarin hij meldde, dat hij
zijne leerlingen alleen het... pel
grimskoor uit de opera „Tannhau-
ser< geleerd had.
aal-democratie zich óók tegen den
godsdienst, niet omdat het de gods
dienst is, maar niettegenstaande het
de godsdienst is."
Teekenend, zulk een verklaring!
Voor den christen is de gods
dienst altijd en overal nummer
één, moet men den godsdienst altijd
en overal boven alles stellen, mag
men hem niet verlagen tot een
„schild" voor welke aardscke be
langen ook.
De sociaal-democraten denken
daar gansck anders over.
Bij hen is het aardsche, en dan
nog wel bun maatschappelijk stel
sel de hoofdzaak, en al het andere
ook de godsdienst moet daar
aan ondergeschikt worden gemaakt.
Of men ook een koogen dunk
Uitlotingen.
2 pCt, Loten Stad Antwerpen van 1W0S
Trekking van 10 April. Seriën
1888 4617 6807 7226 8578 15530 15881
18604 20926 21293 21721 25326 27979
28848 29918 30011 36704 88499
presideerde. Premiën:
„Bonneur et Conscience" komt 4617 is°iooo
niet alleen te hulp aan de verstrooide -gooil 18 250 30011 22 20000
en beroofde cougreganistendit ge- S8499 14 500
nootschap strekt zijne weldaden ook de volgende elk fL 200
Serie 'No.
1888 11
15530 4
21293 14
21721 10
StOll 23
uit tot de leeken, „die voor een
daad van Katholiek geloof worden
vervolgd". Van het lijden van deze
allen, gaf Reué Bazin de volgende
treffende schildering:
„Hoeveel dooden r eds, of door
verdriet of door de ellende hunner6307 2
verbanning onder de religieuzen, 15530 2
wier goederen men heeft geroofd,21293 4
wier recht om gezamenlijk te leven
en wier recht om onderwijs te
Serie No:
4617 7
15530 11
21293 15
27979 2
36704 24
Serie No. Serie No
630,' 25 7226 13
15384 10 20929 21
21721 1 21721 2
28318 6 80011 19
88499 4 83499 18
De volgende elk fr. 160.
Serie No. Serie No. Serie No. Serie No.
7266 21
18604 25
21721 13
27979 19
80011 18
8578 6
20929 14
25826 6
28318 1
86704 10
hun heeft ontnomen.
wier recht om onderwijs
geven, hun beroep en hunne roe
ping, Tnen
Welk
sleepen die vrouwen voort, die alleen No_ 435399 fr, 200U00. No. 79019,
en verlaten in Frankrijk zijn ach- 697075 423852 671309 elk fr. 100000.
tergebleven.
Betaalbaar 1 Mei a.s.
Loten van Parijs (Municipal), 3 pet.'
a fr. 400, van 1889.
een beklagenswaardig leven Trekking 15. Betaalbaar 30 April.
Ik ken er, die m ge
leende kleederen door de stad rond-
loopcn en een huishouden waarne-
No. 487787 114730 670993 64349 157297
102040 136737 97096 628565 243013,
elk fr. 1000.
1 ^aarlemsche Slichtingen,
'hellingen en Ondernemingen,
11.
e koninklijke fabriek der firma Beijnes.
sJ5oarlem is een stad van natuur-
jteoon en luxe, heet het wel eens.
bien kijkt dan vreemd op ais er
Kwijlt geantwoord: ia. maar óók een
van industrie!
°cli ig het zoo! We hebben hier in
tfj - ena werkelijk belangrijke indus-
\vpe»n nijverheids-inrichtingen als de
f,,i. honrad, als de Haarl. Machine-
"riek
«en
als de katoenfabriek, als do
OKfafische en lithografische ateliers
firma Enschedé om er maar
.paar te noemen benijdt ons
Ijzige stad van Nederland. En onder
jD jbrichtingen van nijverheid, waarop
4
aarlem groot mag gaan, is wel een
er
bekendste
en voornaamste de
6,°riek waarvan de naam hierboven
de „Koninklijke Fabriek" der
tea Beijnes.
,i te ij nes aan dien naam verbindt
,1 a in heel ons vaderland, overal waar
s locomotief fluit en de spoortrein
,.j At, dadelijk de gedachte aan een der
j, ^aardigste, bloeiendste, meest-inte-
I Ssaate industrieën die in ons vader-
„ted worden beoefendde vervaardi-
f ^8 van onze, tegenwoordig zoo con-
habele, luxueuze spoorwagens.
Ofschoon het maken van spoor-
p a?ens lang niet het eenige is wat de
Atea Beijnes in den loop der welhaast
l jaren, dat die naam hier is gevestigd,
üfeft bewezen met succes te kunnen
^voeren, is de spoorwagen toch op
oogenblik de voornaamste tak
fabricage en heeft die zeker 66k
w grootste populariteit gebracht aan
te'b naam der firma, die bekend is tot
tef over onze grenzen.
De geschiedenis van onze spoor
wegen en tramwegen, en stoomtram
men, en electriscbe spoorwegen
dat is eigenlijk óók de geschiedenis
der fabriek-Beijnes
In 1838 vestigde de grondlegger
dezer industrie, de lieer J. J. Beijnes,
zich hier ter stede als rijtuigfabrikant.
Met modellen, waarin hij de Fransche
élégance en de EngUsche voornaam
heid op geheel specifieke wijze wist
te combineeren, won bij al heel spoe
dig een groote clientèle, die den naam
van Beijnes als bekwaam rijtuigma
ker toen reeds in den lande beker.d
maakte. Geen wonder dan ook, dat
toch het spoorwegwezen opkwam, on
de eerste trein van Amsterdam naar
Haarlem, later naar Rotterdam, liep,
de spoorwagen die in de beginne
eigenlijk niet anders was dan een
groote omnibus op spoor wielen al
heel spoedig een voorwerp van fabri
cage werd in de toen nog bescheiden
fabriek des heeren Beijnes. In 1856
leverde deze dan ook de eerste acht
spoorwegrijtuigen, toch al veel ver
schillend van de eenvoudige, curieuze
wagens van den beginne, en sinds dat
jaar is de geschiedenis der fabriek-
Beijnes parellel-loopende met de uit
breiding van het ijzeren spoorwegnet
over ons Vaderland. De Holl. Spoor
deed de eene bestelling na de andere,
de Exploitatie-maatschappij volgde,
de Noord Brab.-Duitsche spoor betrok
haar geheele wagenpark bijna van de
firma Beijnes, en zoo loopen nu de
wagens uit de fabriek der heeren
Beijnes van Groningen naar Maastricht,
van Vlissingen naar den Helder, van
den Hoek van Holland naar Almelo,
kortom op alle spoorwegiijnen van
om Vaderland.
Die geweldige uitbreiding van deze
industrie doet vanzelf begrijpen, dat
de fabriek in den loop der t(jden
even ontzaglijk is uitgebreid! In zoo
is het ook. In December 1858 wel
haast vijftig jaren geleden: een jubi
leum dat gevierd moet worden in
onze stadwerd van de tegenwoor
dige fabriek aan het Stationeplein het
eerste gebouw geopend. Dat was voor
dien tijd al een groote inrichting
het gebouw was lang 61 en diep 20
'Meter: elk vak, had zijn afzonderlijke
werkplaatsen, een stoommachine,
draai-, schroef- en boorbanken waren
er opgesteld.
Maar nauwelijks was die fabriek in
werking, of ze werd al te klein door
den toevloed van bestellingen; en zoo
werd in den loop van jaren het eene;
stuk na het andere bijgebouwd: eerst
een nieuwe smederij van 14 Meters
front, daarna een nieuw gebouw van
53 Meters lengte, zoodat de heele
fabriek nu 128 Meter front bij 20 M.
diepte bezat. Doch ook dit kolossale
complex van gebouwen werd lang
zamerhand te klein voor de fabricage
der spoorwagons, die bij vijftigtallen
tegelijk werden besteld. Want na de
H. S. M. was de Ned. Indis.che spoor
wegmaatschappij (1866) gekomen,
toen de groote Exploitatie-maatschap
pij der SS (1869)de Rijnspoorweg-
maatscb. bestelde haar materieel bij
de fabriek-Beijnes, de Noord-Brab.
Duitscbe spoor kwam (1872) even
eens bij onze Haarlemsche fabriek
met hare orders. En zoo kwam in
1871 een vergrooting der smederij, die
een stoomhamer van 6 centenaars be
kwam, tot stand, werd de groote
spoorwagen-werkplaats met haar vier
stellen rails eb door den heer Beijnes-
zelf aangegeven kap constructie zon
der kolommen op 77 Meter lengteen
20 Meter breedte, gebouwd, wer
den nieuwe stoommachines met ketels,
de groote schaafmachine en andere
verbeteringen geplaatst.
Tot 1874 ging de fabriek met reuzen
schreden vooruit. Toen kwamen er
evenwel, door de buitenlandsche mede
dinging, een tweetal jaren van malaise.
Het fabriceeren van spoorwagons
hield opmaar de energie van den
heer Beijnes wendde zich dadelijk tot
iets anders, en met kracht legde men
zich wederom toe op het maken van
particuliere rijtuigen, totdat in 1876
de trams in de wereld verschenen.
Daarmee was een nieuw veld voor de
werkzaamheid der fabriek-Beijnes ge
schapen! En er werd gebruik van
gemaakt! Ten opzichte van de tram
rijtuigen volgde nu dezelfde geschie
denis als met de «poorwegrijtuigen
was meegemaakt: de Amst. Omn.Mij
was de eerste, en na haar volgden
zoo goed als alle binnenlandsche Tram
wegen, die van de fabriek-Beijnes
hunne tramrijtuigen betrokken. Dat
deed men zeker niet alléén om de
vaderlandsche industrie te bevoor-
deelen: de tramrijtuigen van Beijnes
hadden een eigen cachet van sier
lijken vorm en deugdzaamheid dat
nü nog wordt bewonderd, en dat door
het buitenland meer dan eens gepoogd
is na te volgen.
In 1877 kwamen de spoorwegmaat
schappijen met hun bestellingen weer
terug, en sedert dat jaar is de pro
ductie, de capaciteit, en de roem der
fabriek steeds stijgende geweest. Rij
tuigen (particuliere) worden niet meer
gebouwd voor het magazijn, alleen
op bestelling en dan zijn het ook
werkstukken van allereerste qualiteit,
want de fabricage voor spoorweg
rijtuigen is weer nummer éen gewor
den. En daar de luxe in de spoor
wegwagons onophoudelijk grooter
wordt (wie weet dat niet?) namende
eischen, waaraan de fabriek-Beijnes
zoo schitterend voldoet, ook steeds
toe. De in dit blad (en in ons Geïll.
indertyd uitvoerig be-
een bewijs! Eu niet minder de be
roemde „koninklijke trein", die in
1903 werd gebouwd, en waarvan het
5e rijtuig in 1906 werd bij-gebouwd.
De onovertroffen meesterschap van
spoorwagenbouw, die in dit pracht
werk is geleverd, heeft het kunnen
der fabriek van de firma Beijnes op
gens die nu worden vervaardigd I
staat de Koninklijke fabriek der firma
J. J. Beijnes op een der hoogste spor
ten van de ladder dier goedbekende
Vaderlandsche industrieën, welke van
Hoilandschen koopmansgeest en Hol-
landsche energie spreken en de legende
te niet doen, als zouden wij Hollan-
ondubbelzinnige wijze voor iedereen ders in kunnen en durven, in opvat-
aan het licht gebracht. Trouwens, voor ting en uitvoering, bij de buitenland
bet Koninklijk Huis had deze fabriek al sche nijverheid achterstaan 1 De ge-
eerder gewerkt: in 1874 reeds waren 1 schiedenis der fabriek-Beijnes is daar,
voor Z. M. den Koning een rijtuig leom het tegendeel schitterend te be
en 2e klasse, een bagagewagen en een wijzqp, en wie het voorrecht had, die
platte goederenwagen gebouwd,waarop uitgestrekte inrichting te mogen zien,
in 1875 de fabriek het Koninklijk hij komt vanzelf onder den indruk
Wapen mocht voeren en den naam van die levende energie, die met zoo
van „Koninklijke" verkreeg. Dat onszeer uit het snorren en draaien der
Vorstenhuis deze uiterst belangrijke tallooze machines, uit het doffe neer-
Haarlemsche nijverheid niet vergat.bonzen van den machtigen stoomhamer,
bewijst tevens de benoeming in 1883 uit het gif ren en gillen van Etoom-
van den toenmaligen oudste firmant schaaf en houtbewerkingsmachines,
J. J. Beijnes tot Ridder in de Orde van uit het druk geloopvanrijtuigmakers,
den Ned. Leeuw, en het bezoek dat
H M. de Koningin-Regentes met onze
12 jarige Koningin in 1892 aan de fa
briek bracht, waarbij de heer J. J. F.
Beijnes, die toen de oudste firmant wa6,
d« Orde van Oranje-Nassau verkreeg.
Zondagsblad)
schreven motorwagen der Z. H. E. S.
M. Rotterdam-Sohevingen, ls daarvan de hoogHaoderne eleotnsohe spoorwa-
meubileerders, stoffeerders, smeden,
bankwerkers, draaiers en monteurs
spreekt, als wel uit den rustigen
maar doordringenden blik, de scherpe,
rake, altijd de zaak oplossende regelen
en orders, het goede voorbeeld van
voortdurend toezicht en voortdurend
medewerken, en de immer vooruit-
ziende maatregelen van hen die deze
Dit is de levensloop, heel vluchtig belangrijke Haarlemsche kolosaale
geschetst, van een der belangrijkste nijverheidsinrichting beheeren en be-
indu8trieën in ons land, van een fa- j sturen. Zoo'n inrichting en zulke mj-
briek waarop onze stad met reden veren zijn beiden een roem voor een
kan roemen 1 Na verschillende ver- stad als Haarlem, en een met te on-
grootingen en vernieuwingen rijst derschatten factor in de plaatselijke
sedert 1896 het reusachtige gebou- i energie, die noodig is om aan een stad
wencomplex op, zooals we dat nuals de onze maatschappelijken bloei
aan het Stationsplein en Jansweg te brengen.
kennen: met haar 350 arbeiders, met
haar productievermogen van meer dan
60 reusachtige personenrijtuigen van
het tegenwoordige type per jaar, met
haar Hollandsche degelijkheid die ver
fijnde luxe niet uitsluit getuige
COURANT
ki
r o o o*oIn!.'- or\ Hot. wu.a hnn rppht oor
6307
18604
21721
27979
29918
21
8
11
1
23
