DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND. Kinderhuisvesi 29-3I-33, Haarlem Staatsexploitatie van Spoorwegen? BUITENLAND. BINNENLANu. ^aterdagavondpraatjes. ZATERDAG 16 MEI 1908. S3ste Jaargang No. 6889. ABONNEMENTSPRIJS: Ber 8 maanden voor Haarlem 11.35 Voor de plaatsen, waar een agent is gevestigd (kom der gemeente) 1.35 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1.8L Adionderlijke nummer» „0.05 Bureaux van Redactie en Administratie: Inferc. Telefoonnummer* 1426. F KI.Ik DEK ADVERT ENTTEN Van 1—regels Ill.iai (««.uianttf 11.50 K.lfce rege' meer 11.10 Groote letters naar plaatsruimte. |Vien«iaanhie<tiiii en '25 '■ent j>er advertentie A contain. Alle betalende abonnés op dit blad zijn, volgens de bepalingen en onder de beperkingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor bedragen van: levenslange^ onge- II fl 11 GULDEN bij Q fl II G^DENbij 1 Efl GULÜEN 1 H 0 fl ^rfeftan'' ■UU IIUU hand of VOet- IIIU éen °0g' NülJ éen duim. |J IJ wijsvinger. schiktheid tot werken. GULDEN hij verlies van éen anderen vinger. De uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de Maatschappij „Ocëan", Bijkantoor voor Haarlem, Nieuwe Gracht 11. Dit nummer bestaat uit tuiee blade^ beneuens de Officiëele Kerk lijst en het Geïllustreerd Zon dagsblad in 16 pagina's. EERSTE BLAD. De vrijzinnig-democratische partij in de Tweede Kamer is op dit oogen- hlik bezig, een beweging te orga- üiseeren voor staats-exploitatie on zer spoorwegen. De bekend© motie, door de heeren Bos c. s. voorgesteld, om uit te spre ken de wenschelijkheid van die staats-exploitatie, kwam deze week in behandeling en zal de volgende Week nog verder worden besproken. Krijgt da motie een meerderheid, dan is ongetwijfeld uit de Kamer- zelve een wetsontwerp in den geest van staats-exploitatie te waehten de voorstanders daarvan hebben hun plannen en cijfers al klaar, en zullen zeker niet voor de omzet ting van hun theoriëu in de praktijk terugdeinzen. Of de motie echter kans van aan neming heeft? We denken het niet! Naar inlichtingen, uit de meest vertrouwbare bron door ons ont vangen, zal de geheele antirevolu tionaire partij ais één man tegen stemmen. Al heeft men getracht sommige antirevolutionairen, met name de heeren de Waal Maltfijt «u Kuyper, voor te stellen als me destanders ran de heeren Treub en Bos, de enkele uitlatingen van déze leiders, dagteekenend van jaren geleden, zullen geen beletsel vor- dien om het beginsel der motie-Bos, ^elke staats-exploitatie van spoorwe gen nü gebiedend noodzakelij knoemt toch af te wijzen. De heer de Waal Malefijt zal ongetwijfeld zelf zijn standpunt nader verdedigen. Wat de oud-liberalen betreft, on- ^er dezen zijn misschien eenige ^oorstanders, zeker vele tegenstan ders. En wat da Katholieke staatspartij ^augaat, ook hier zijn de tegenstan ders van staats-exploitatie van spoorwegen in de meerderheid. Dat dioet reeds gebleken zijn op een ®aötal vergaderingen, die de Ka tholieke Kamerclub speciaal voor hit onderwerp heeft belegd. Wij achten het derhalve zoo goed als zeker, dat de motie-Bos in de Tweede Kamer zal worden ver worpen. Wat wij voor ons niet zullen be treuren. Wij willen allerminst, beweren dat het tegenwoordige stelsel van spoor weg-exploitatie het ecnig-ware is. Noch, dat er niet heel wat aan onze spoorwegen te verbeteren valt. Want al zijn de Nederlandscbe spoorwe gen, en bovenal, de Holl. IJz. Sp. Maatschappij, wat materiëel betreft velen buitenlandschen spoorwegex ploitaties voor, daar is toch in de tarieven, dienstregelingen, be voorrechtingen, bouwhistories, be zoldiging van het personeel «dz. zóóveel wat onbillijk en onrechtvaar dig en onlogisch en dwaas c n onjuist moet heeten, dat er naar verande ring van den bestaauden toestand zeer zeker moet worden uitgezien., Maar.wij hebben nog nimmer afdoende hooren bewijzen, dat staats exploitatie dit alles zal beter maken Wij gelooven, totdat men het ons onwedersprekelijk anders aantoont, dat staats-exploitatie evenzeer on billijkheid in de tarieven, oubekookt- heden in de dienstregelingen zal opleveren, dat bevoorrechting en protectie niet zullen verdwijnen (wie twijfelt er aan, die den Staat wel eens aan het werk zag!), dat het personeel toch niet naar volle tevredenheid zal bezoldigd worden (let op alle andere staats-werklie den dat de nü terecht afge keurde talmerij met het bouwen van nutkige of noodzakelijke wer ken toch niet verdwijnen zal. En we vreezen daarbij, dat het even almachtig als verfoeielijk bu- reaucratendom, dat het publiek als alleen voor zich bestaande adht, op de verschrikkelijkste wijze zal toene men wij vreezen dat de exploitatie kosten enorm zullen stijgen en een ruïne zullen worden voor onze staatsbegrooting, vooral in ons land, waar de spoorwegen van het ver voer te water zulk een enorme, in andere landen in het geheel niet voorkomende concurrentie hebben. Onze bezwaren, waarvan we en kele releveerden, zijn volstrekt niet van principiëeien aard. Integendeel, wij achten het voornaamste openbaar vervoermiddel èn om zijn algemeen belang èn om de bizondere omstandig heden van verkeer met den vreemde, van lrandels-concurrentie 'met het buitenland, een zaak van zóó groote beteekenis, dat de Staat die als de personificatie is van bet algeaaeen belang, hier zeer zeker ófwel rege lend ófwel toeziend, ófwel besturend, naar mate de omstandigheden zijn, mag optreden. Maar wij oordeelen vooralsnog do bezwaren tegen een staats-exploi tatie grooter dan de voordeelen die deze brengt. En we vreezen ook, dat men zich door de tactiek dei- voorstanders van staats-exploitatie wel wat op een dwaalspoor laat brengen. Voor ons toch is de vraag, welke onze spoorwegpolitiek be- heerschen moet, niet dezemoet de Staat de spoorwegen naasten, of niet? maar deze: boe kunnen in bet algemeen belang verschillen de misstanden en misbruiken, on gerechtigheden en onvolmaakthe den, welke de tegen woordige spoor weg-exploitatie aankleven, het best worden verbeterd?... Dat dit nooit beter kan dan door staats-exploitatie, gdooven we aller minst. En daarom al stellen we ons principiëel niet er tegen hopen wij dat de motie-Bos die de zaak o. i. op te eenzijdig terrein brengt, niet zal worden aangenomen. Maar we hopen daarbij, dat uit de discussie van de volgende week de noodzakelijkheid zal rijzen, op verschillende punten onze spoorweg- politiek te herzien. Dat dit dan zal moeten zijn in de riehtiDg van méér en practischer staat-inmenging, daar over bestaat bij ons geen twijfel! D UITSCHL AND. De Keizer, Willem de Zwijger, en Koning Leopold. Een curieus drietal, zal men zeggen Toch waren ze gisteren alle drie in Wiesbaden de Keizer om er n.l. een standbeeld van den Zwijger, Prins Willem van Oranje, te onthullen, en Koning Leopold van Belgë om.... ja, om er een badkuur te doen, beet het, om den Keizer eens te spreken en te hooren hoe deze over hem eu de Congo- affaiie denkt, zeggen anderen. Over geen van beide gebeurtenis sen noch over de onthulling, noch over de ontmoeting van den Duitscheii Keizer met den Belgi schen votel is vetl belangrijks te vertellen, 't Belangrijkste van al zijn de beschouwingen die gele verd worden over de bedoeling die Leopold zou hebben gehad om een onderhoud met Keizer Wiihelm aan te vragen. Doch daar officiëel wordt gemeld dat er „heelemaal geen politiek" achter zit en er toch wel niets van zal uitlekken, wat werke lijk de reden is geweest, kunnen we er gevoegelijk het zwijgen toe doen De spoorkaartjes-belasting. Waartoe staats-exploitatie van spoorwegen al leiden kan en het gevaar is allesbehalve denkbeeldig of overdreven heeft Duitschland nu ook weer getoond met zijn spoor kaartjesbelast iDg. De begrooting sloot nietwat nood, zei de Duitscbe „Eisenbahi;- minister"we schaffen de retours af, geven alléén enkele reizen meer, en maken alles nog wat duurder bij onze staatsspoorwegen. Daaren boven leggen we nog een aparte belasting, naar de klassen progres sief, op spoorkaartjes, ook die van de particuliere maatschappijen. Zóó geschiedde. Maar ditmaal heeft het publiek zich uuauiem „passief" verzet: de reizigers gingen een klas lager reizen, en de ont vangsten zijn in plaats van ver meerderd, schrikkelijk verminderd. Hat officieel rapport van de Duitsche „spoorwegdistrictsbestu- ren", pas verschenen dringt dan ook aan op opheffing van dezen regeeringsmaatregel, die echter in haar geschiedenis alweer, zooals we reeds zeider., een argument is tegen staatsexploitatie. MAROKKO. Terwijl Duitschland, tot groote ergernis van Frankrijk, de afge vaardigden van Moelai Hafid out- vjngt en officiëel toespreekt, zet Frankrijk ze aan de deur Een telegram uit Parijs meldt althans, dat vier afgevaardigden van den tegensultan, die gisteren aan het ministerie van buitenlausche zaken en aan het paleis van den presi dent een audiëntie verzochten, stil letjes buiten de deur werden gezet en niet werden ontvangen! Intusschen wordt de vooruitgang van Moelai Hafid's krijgsgeluk en van zijn invloed daardoor niet ge stoord: de tegensultan heeft nu zjjn leger een stelling doen innemen tusschen Fez en Mequinez, van waaruit het de beide steden en den van Tanger naar Rabat voerenden pas beheers cht. Abdul Azis kan nu niet veel uit voeren. Nieuwtjes in drie regels. De jubileumtentoonstelling te Praag is gisteren door aartshertog Frans Ferdinand geopend. De wei op de ouderdomspen sioenen zal de volgende week in het Engelsche Lagerhuis worden ingediend. In October, zoo wordt uit New- York gemeld, zal de hertog der Abruz- zen met juffrouw Elkins trouwen. De Duitsche staatssecretaris van koloniën, Deru burg,is inbonden en door koning Edward gisteren ontvangen. Een ernstig treffen in Marokko. Drie Eransche officieren en 13 man schappen gedood,en talrijke gewonden. Verspreide Berichten. D e schand aalpers i u Fr a n k rij k Het is te hopen dut liet beruchte en lawaaiinakerige boulevardblad van Parijs, de „Matin", nu eens een lesje zal krijgen. De senator Humbert heeft n.l. hij den proctireuv-gevi-raal een klacht wegens smaadschrift ingediend tegen de „Matin", wegens het publiceeren van een reeks artikels, 'waaiin beweerd wordt, dat hij betrokken zou zijn in de zaak-Roclie£te. Humbert was vroeger secretaris-generaal van de „Matin", en worét nu, nadat hij naar een andere krant is overgegaan, door dit blad onrneedoogend vervolgd, 't Is echter een kwestie, of de rechtbank het machtige regeeringsblad zal aandur ven De spe el hol kon ing I Te New- York is overleden zekere Allen, die den bijnaam had van „sp e e lh o 1 - ho n i ng". De man is 75 jaar gewordenhij had met dobbelen een groot vermogen ver gaard.* Niet mindtr dan 300 maai is hij in hechtenis genomen wegens overtre ding van de verbodsbepalingen op het spelen; doch nooit is daar een veroor deeling op gevolgd. Een typische ontmoeting. Bij een ontvangst ten huize van Botha, den burgemeester van Bloemfontein, zijn Lord Methuen en generaal de Wet aan elkaar voorgesteld. Lord Methuen moet tegen den Boerengeneraal gezegd hebben, dat, daar-de Engelsche troepen er nooit in geslaagd waren hem in de guerrilla in handen te krijgen, hij blijde was hem nu eindelijk gevonden te hebben. Er volgde een opgewekt gesprek tusschen de twee generaals. U i t Man t eo (Noord Amerika) wordt berient, dat de vliegmachine der gebr. Wright gedurende een proeftocht naar beneden viel en totaal vernield werd. De eigenaars liepen eenige lichte kneuzingen op. Vorst E uien burg heet lijdende te zijn aan zenuwtoevallen, veroorzaakt door een overmatig'gebruik van morphine, dat hij tegen slapeloosheid nam. Uit de Staats-Courant Bij Kon. best, van 14 dezer is dr. A. J. W. Monnik, geineente-ueneQgheer te Vorden, benoemd tot officier inde orde van Oranje-Nassau. Bij Kon. besi. van 14 dezer is aan dr. G. Kal ff, hoogieeraar te Leiden, opgedragen de regeering te vertegen woordigen, op het XXXste Neder- land8ch taai- en letterkundig congres, in 1908 te Leiden te houden. Bij Kon. besl. van 14 dezer zijn benoemd tot lid en voorzitter der commissie, aan weike in 1908 wordt opgedragen het afnemen van bet examen, bedoeld in art. 12 der Hooger Onderwijswet, dr* C. J. Eggink, inspecteur der. gymnasia tot leden der commissie dr. W. H. van de Sande Bakhuyzen.' oud-rector van het gymnasium te Utrecht; dr. P. V. Sormani, rector van het gymnasium te Nijmegen; dr. A. van iJgendijk, rector van het gymnasium van het college St. Wil- lebronl te Amsterdam; dr. M. J. Beversen, conrector van het gymna sium te Zwolle; dr. Th. P. JÜ. van Aalst, rector, van het gymnasium te 's-GravenhageJ. Martin Miiller. leeraar aan liet Gereformeerde gym nasium te Amsterdam P. A. van Deinse, leeraar aan het gymnasium te Arnnein dr. P. \V. Merkes, leeraar aan bet Gereformeerd gymnasium te Amsterdam dr. W. van Loghem, leeraar aan het gymnasium te 's-Gra- venhagedr. H. W. C. E. Bückman, leeraar aan het gymnasium te Am sterdam dr. D. P. A. Verrijp, leeraar aan het gymnasium te Arnhem. De gewone audiëntie van den minister van landbouw, nijverheid en handel zal op Woensdag 20 Mei e. k. niet plaats hebben. Minister idenburg. De heer Idenburg, minister van koloniën, eergisteravond te 's-Graven hage aangekomen, heeft gisteren, voor zooveel noodig, bezoeken van kennis making bij zijn ambtgenooten in het Ministerie afgelegd, het eerst bij den tijdeiijaen voorzitter van den minis terraad, mr. Heemskerk. De schellen van de opgen. ,;De Residentiebode' schrijft, spé ciaal met het oog op Haagsche toe standen, het volgende dat èn in het algemeen èn met het oog op Haar- lemsche toestanden ook door onze lezers mag worden ter harte geno men „Herhaaldelijk is de kwestie ter sprake gebracht, of hier ter stede ai dan niet van overheidswege een nieuwe schouwburg moet worden ge bouwd en ingesicht en of er sub sidie aan het tooneel kan worden gegeven. Principieel hebben antirevolutio nairen van iederen stand zich tegen overheidsschouwburg of overheids subsidie gekant. Niet aldus altoos alle Katho lieken. Sommigen meenden, dat da schouwburg openbaren steun mocht genieten, om aan het vertier en den bloei onzer schoone stad te gemoet te komen. Voorzeker is zulks een loffelijk doel. Maar het mag niet tot eiken prijs verkregen worden, met name niet ten koste van eerbaarheid en gods dienstzin. Op hoe onbeschaamde wijze die beide menigmaal op het hedendaag- sche Schouwtooneel hetwelk te recht verdient schouw tooneel te worden geheeten worden aange- XL. Wat je tot loon krijgt voor je geschrijf Hoe se. mij voor een hooswicht uitmaken, en wat ik daar tegen heb. Een praatje uit ouwe tijden en een blik in. de toekomst. Wat beter is: hard schreeuwen en niets krijgen, of bedaard vier he'll en wat tot stand brengen! fi'7. heb je nou van dat kranten- avoA^f'" nnJn vrouw gister- ia 'h ^oen z® RA haar verbazing die .krant las dat er iemand was, Vertel Zaterdagavondpraatje yan lijk *1 1 we®k allesbehalve vriende- deiï d ontvangen, en had gevon- let 'dD mijn opinie over de Haar- te k' 7Paarden t ram nergens naar «ehrijf, ^eb ie nou van je ge- l>esla t Neemt allemaal tijd in ie en bij slot van rekening krijg stok v°s- m'e^ de nienschen aan den gel ijp ,n ik vind dat die man groot °Uze .met te vertellen dat be^l ^ai'lemsche paardentram nog Of is en mooi in de verf zit. riscfi<7 s°ms die leelijke elec- vfouxv tramm-eties mooier?" M'n ?Üu ls' als er wel meer vrouwen laato+ dd ©ens met dengene die Ussch aan bet woord was, wat wee haakjes voor mij in mijn eigen zaken een leelijk ding is, want ze gunt, als het tusschen ons tweeën gaat, nooit het laatste woord aan mij,,'k Ben benieuwd, wat je dien meneer, die gróót gelijk heeft, gróót gelijk, hoor je! zult terug schrijven!" zei ze nog bij wijze van afscheid, want er kwam juist volk in den winkel, en zoo moest ze naar voren. En nu zit ik met de pen in de hand te turen naar hetgeen die me neer me zoo leelijk voor den neus zet, die beweert dat onze paardentram nog allesbehalve uit den tijd is, en dat de koetsiers en conducteurs er van óók al niet uit den tijd zijn, en dan betoogt dat ik zoo maar wroe- delijk a-1 die nienschen op straat wil zetten, want dat ik er toch niet op aandring dat de Holl. Spoor, die de nieuweconcessie zal krijgen, a.1 die oude beambten der paardentram overnemen moet. Ben ik werkelijk zoo'n booswicht „Och. die lieve trammetjes zien er wezenlijk nog zoo netjes uit, en dat je die nu zoo maar goedsmoeds wilt opruimen".... zoo zegt mijn ontevre den tegenstander, 't Is waar, hij heeft gelijkze zijn mooi, en ruim, en makkelijk, behalve op de drukke dagen, als je er niet meer in-kunt. klaar m'n lieve hemel, dat is toch geen reden om ze ten eeuwigen da ge te houdenDe trekschuit, die ik in mijn jongen tijd nog ge ken d heb, was óók zoo'n net en zindelijk en gezellig dingje zgt er zoo knus en prettig in 't roefje .en jongens, die dingen waren meest zoo netjes ge schilderd! En het personeel? De schipper was compleet een vrind van je, nog veel meer dan die goeie ouwe conducteur met z'n zilveren banden om z'n pet en zijn vriendelijke grij ze bakkebaardjes, en met den schippersknecht kon je nog veel ge moedelijker, en veel meer op je ge mak óók omdat 't, langer duurde, een praatje maken dan je nu een half woord wisselt over 't beroerde weer met den voerman op die houten hots- kloinpen of dien conducteur met dien zwarten doek onder zijn kin. En hulpvaardig dat ze waren, die ouwe trekschuitluiM'n vader heeft me dikwijls verteld uit z'n tijd, dat hij per schuit naar het Haagje ging, en dat de schipper extra voor hem het gezelligste hoekje in de roef bewaar de en een flink dik kussen op de bank en in den winter een lekkere warmwaterstoof met een komfoortje voor de pijp, die m'n vader, als een echt oud-Haarlemmer, nooit uit den mond legde behalve in de kerk, on der 't bidden, of als ie sliep. Neen, bij zulke gedienstigheid en vriende lijkheid, daar zijn zelfs die goeie ouwe tramwegmannen van de Haar- lemsche paardentram nog niets bij Maar 't is toch geen reden ge-' weest, om den aanleg van de spoor tegen te houden, en ze hebben den schipper en de knecht en het jager tje ook niet bij de concessie voor den sjioortrein overgenomenik heb al thans nooit gehoord van een trek- schuitschipper die machinist op een locomotief geworden zou zijnToch kan je moeielijk beweren, dat de trekschuit met het net-geschilderde roefje niet veel netter eruit zag als die roeterige spoorwagens.... maar ook dat is géén beletsel gebleken, om de trekschuit op te doeken voor wat beters, precies zooals ik in mijn vorig praatje bepleitte in zake de paardentram, die ik zoo graag voor wat beterseen electrische tram met behoorlijke verbindingen naar buiten, zou zien plaats maken, al ziet ze er ook nog zoo mooi geschil derd uit en al is 't ook nóg zoo'n knus voertuig Toch ben ik allesbehalve een bar baar, hoor je! En het doet mij spijt, dat die geachte inzender uit dat en kele feit dat ik de paardentram graag do#r een moderner vervoer middel zou vervangen zien, besluit dat ik onbarmhartig al dat werke lijk-vriendelijke en verdienstelijke personeel zóó maai' aan den dijk zou willen zettenIntegendeelMaar 'daarom ga ik tóch niet mee mét mijn ontevreden tegenstander, die in de concessie van de nieuwe electri sche, welke de paardentram dan toch wel zeker zal moeten vervangen, de overneming van al dat oude perso neel eenvoudigweg^ maar verplich tend wil stellen! Want. dat is een i onmogelijkheidEn 't onmogelijke kan je toch niet vragenMeneer Groot heeft indertijd in onzen ge meenteraad eens op dezelfde onmo gelijkheid aangedrongende lloll. Spoor, aan wie niet de oude con cessie wordt, overgedragen, maar die een nieuwe concessie krijgt, wil de hij het oude personeel der 14. T. M. maar overdoen; die H. S. M zou dan het personeel der ontbonden Trammaatschappij verplicht zijn in dienst te nemen, hoewei het hier toch absoluut niet geldt het overnemen van oen lijn, maar het aanloggen van een nieuw tramwegnet, dat met het nu bestaande niets te maken heeft JDat kan je natuurlijk wel vragen, maar je kunt tevens op je vingers narekenen, dat een maatschappij die een nieuwe concessie aanvaardt, zoo'n voorwaarde nooit zou willen inwilligenZoowel meneer Groot als mijn geachten tegenstander in de krant zijn dus op een verkeerden weg, dien ik zeker niet zou willen inslaan, als ik wat te vertellen had. en dien ik dan ook in de krant nooit in gemoede kan aanbevelen. Neen, 't eenige wat voor 't oude per soneel der H. T. M. bij overgang der concessie te doen is, dat is minnelijke schikking' En ik wéét, dat er m dien geest door eenige raadsleden en door B. eu en door de directie der paardentram zelf is gewerktik weet dat er zelfs door Commissa rissen van de paardentram een rui me som als fonds voor het perso neel is gereserveerd geworden, wat aan het verzoek om de menschen over te nemen (die dan toch voor het overgroote deel reeds vrij be jaard zijn en dus al héél gauw ge pensioneerd moeten worden) op rede lijke wijze kracht bijzet. Hoe drt alles zal afloopen, is niet te zeggen, maar wel mag ik hier zeggen, dat de leden van den Raad, die op deze wijze voor het personeel der paar dentram blijk gaven te willen zorgen en daarvoor zoo hun best hebben gedaan, de ware manier hebben aan gepakt Dat is wel wat anders dan met luid geschreeuw voor de pu blieke tribune allerlei hooge eiscnen te stellen, en daarom komt het wei minder in het gevlei bij het publiek, maar het is doeltreffenderLn ik kan dus mijn waarden tegenstander, die ingezonden stukken schrijft te gen den Zaterdagavondman, gerust vertellen dat ik met mijn aandrin gen op het. verdwijnen van de paar dentram volstrekt niet zoo'n boos wicht ben geweest als hij denkt en anderen wil laten denken, maar dat ik daarbij het belang van het per soneel wel degelijk in het oog hield, al liep ik niet te koop met ei- schen, die onmogelijk te vervuil 3n zijn 16 MEI. NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT 1000 •li 111 overlijden .11111 7 H T I li 1 I 7 SPUI 77 II 3 15 Moelai Hafid en Europa. ei Tl O m in 4- A 1J 1 VlTuU 1- 1 "1

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1908 | | pagina 1