DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND. -sart Anil—» ?HH"— a 1M—r Ifll) De Paus en Frankrijk. BUITENLAND. ""Zaterdagavondpraatj es. tCï m dei* tauïs west 2S«3«S**S3s Haarlem zaterdag 30 mei isos. SSste Jaargang No. 6900. Bureaux van Redactie en Administratie; luiere. Tetefoofinummer 1426. ASie betalende abonnés op dit blad zijn. voigens de bepalingen en onder de beperkingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor bedragen van: De uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de Maatschappij „Ocean", Bijkantoor voor Haarlem, Nieuwe Gracht 11. Pit nummer bestaai uit tiuee bladen, beneuens de Officiëele Kerklijsten het Geïllustreerd Zon dagsblad in 16 pagina's. EERSTE BLBP. >i* Heemstede. De eenheid der Katholieken te Heem stede loopt gevaar. Daar is, om den zetel van wijlen den hoogvereerden Nestor van den Raad,den heer Peeperkorn Sreen strijd ontbrand, die wij niet zonder leed wezen aanzien. Tegen de beslissing der Roomsch- Kathoiieken Kiesvereeniging in, die in een druk bezochte bijeenkomst met meerderheid van stemmen den heer H. J. N. Peeperkorn candideerde, is niet alleen een tegencandidaat gesteld van Katholieke zijde, maar is zelfs een neutrale kiesvereeniging op gericht! Dat doen jonge Katholieke man nen, die Katholieke traditiën hebben hoog te houden, zeer die wèl weten dat alleen door eenheid kracht wordt ge boren en dat tweedracht altijd ver lies na zich sleept Nog eens: met leedwezen zien wij die houding aan! Toen eenmaal de R. K. Kiesver eeniging uitspraak had gedaan, toen moest de candidaat dier vereeniging de candidaat zijn van alle Katho lieken. Dat eischt de organisatie en de partij, dat eischt gezond beleid en goede tactiek. Het Katholieke Heemstede, waar de Roomsche partij tot dusverre zoo flink voor den dag kwam, mag en kan met deze dissidenten met mede gaan. Wat ook persoonlijke voorkeur zij, waarheen ook desympathiën trekken, voor alles moet de discipline bewaard blijven En deze „neutrale" kiesvereeniging, die dóór Katholieken tegen deRoomsch Katholieke kiesvereeniging is opge richt, mag niet triomfveren, voorden goeden naam van het Roomsche Heemstede Daarom bevelen wij dringend aan, dat alle Katholieken bij de verkiezing die op handen is, den candidaat der -Katholieken zullen stemmen Die can didaat is en moet zijn degene die door ■de R. K. kiesvereeniging erd gesteld, de heer H. J. N. PEEPERKORN. Hem te stemmen is allen Katho lieken in Heemstede, die vooreerst prijs stellen op het behoud der een heid in de Katholieke partij, en die ten tweede niet wenschen, dat naar het spreekwoord „de derde met het been wegloopt, waar twee anderen om kijven", een dure plicht! De auticlericale pers, van alle landen naar het schijnt, de kof fiehuis-politici, de liefhebbers van critiek en de bedilzuchtigen, vele niet-Roomschen, en zeker de ongeloovigen van allerlei slag, die allen putten zich uit iu onder stellingen, wat toch maar de reden kan zijn geweest, dat Paus Pius aan de Fransche Bisschoppen in zake de bekende amendementen-Berger en -Lemire een gedragslijn heeft voorgeschreven, die zóózeer een ma terieel nadeel is! Dat kan niet, zegt de oppervlak kige wereld, gebeurd zijn zonder een bijbedoeling, zonder een ergje. Al die redeneeringen komen materialistisch genoeg alleen neer op het thema: „men gooit toch maar zoo geen millioenen weg, of men moet er vooideei inzien. Doch wélk voordeel?...." .Het non possumus van Pius X in zake de Fransche Scheidings- wet met wat daaraan annex is, be grijpen de anticlerióalen, de politi kasters en godsdienstbedillers even min als het non possumus van Pius IX tegenover het- nieuw bakken Italië I'e rechtskwestie, de feitelijke onmogenlijkheid voor den Paus om éénige inmenging van een anti-Ka tholieke regeering, en die van Frank rijk nog wel ten allerlaatste, te dulden in zui ver-geestelijke o.' de Katholieke hiërarchie rakende zaken, die ontgaat zonderling- genoeg aan de meesten onzer tegen standers. Wij willen hier geene uitvoerige historische schets geven van wat de nieuwe kwestie, die zooveel pen nen in beweging brengt, juist behelst. En evenmin zullen we ons ver meten, een soort van verdediging te willen leveren van wat Paus Pius deed, Roma locuta is voor óns ook de eigenlijke beëindi ging der zaak. Maar toch met het oog op zoovelen ook onder ons, die in ge sprekken of lectuur die materialis tische beschouwingen die we hier boven aanhaalden voortdurend hoo- ren of onder de oogen krijgen, mag te dezer plaatse nog wel eens een woordje over die opspraak wekken de houding des Pausen gezegd wor den. Een woordje, dat niet anders is dan de ouderstreeping van de recht skwestie, die bij 's Pausen houding heeft voorgezeten, en die zooals we zeiden voor aller lei overwegingen van materiëeien aard wordt voorbijgezien. Door de amendementen van den Katholieken priester-afgevaardigde Lemire £n den Katholieken senator Berger zouden van de geconfiskeer- millioenen der z.g. j undaiies, welke de Fransche Staat eenvoudig had iugepalmd, althans nog een aan tal 't zou wel haast de helft geweest zijn, zegt men gered worden. I ie millioenen zouden minister Briandhader mee ingestemdge komen zijn aan de, naar gewoon bur gerlijk recht opgerichte vereenigin- gen van priesters, welke uitkeering bij overlijden en ziekte ten doel hadden: een soort van onderlinge ziekte- eu begrafenisfondsen dus. En aan den wil der erflaters van de fundaties zou dan tegelijk vol daan kunnen worden: de priesters die van die verzekeringskassen lid waren, zouden zich verbinden de H.H. Missen naar den wil der fun datiestichters te Lezen. 't Leek werkelijk mooi gevonden. 'n Heel kapitaal gered voor de Kerk en de geestelijken en de gees telijke bediening, en daarbij tevens in acht genomen de intenties der fundatie-vermakers Geen wonder dat de Katholieke leeken in Kamer en Senaat er ooreu naar hadden, om deze amendemen ten aan te nemen! En ook onder de geestelijkheid waren er velen zij het ook lang niet allen, zooals nu de anti-katholieke pers gelieft te beweren die voor dat plan wat voelden Briand, die èn de Kerk van zijn eigendom berooft èn de uitvoering van vrome stichtingen onmogelijk maakt, was dan toch voor een gedeelte gedupeerd door die handigheid van abbé Lemire, zoo meende men Totdat de Paus sprak. Toen werd het duidelijk dat hei materieel gewin, dat mogelijk zou zijn, geheel zou worden teniet ge daan door een machtig geestelijk verlies. Toen werd het duidelijk ook, dat het anticlericalisme, met toedoen van den ongetwijfeld te goeder trouw zijnden abbé Lemire, aan de Kerk een strik spande. Toen begreep men, dat het Ker kelijk recht zou worden geschonden met deze overeenkomst, en dat de Paus dat re ebt niet kon en mocht uit handen geven, al waren er drie maal méér millioenen mee te win nen geweest! Want die „mutualitésc, die coö peratieve verzekeringskassen van geestelijken, vallen dan toch weer onder eeD andere speciale wet, waar door het onmogelijk zou zijn in hare statuten een bepaling op to nemen, dat afvallige priesters of schisma- tieken buitengesloten konden wor den. Derhalve zouden die vereenigin- gen het doen lezen der H.H. Missen van de kerkfundatiëo niet op zich kunnen nemendat ken geen Paus ter wereld gedoogenmen mag dan toch niet een zoo zuiver kerkelijk eu geestelijk werk als uit toevertrouwen aan leden van een vereeniging waaronder zich ook schismatieke priesters konden bevinden l En die zoudea erin zijD, dat heeft de historie in Frankrijk reeds doen zien, en de regeering zou er wel voor gezórgd hebben Zelfs e mogelijkheid van zulk een hei ligschennis moest uitgesloten wor den, ziedaar dan reeds één pak kende en alleszins rechtvaardige, op kerkelijke rechten geheel steunende reden waarom Paus Pius zjjn Non possumus hooren deed! Daar zijn natuurlijk voor~Tïët Pauselijk besluit nog vele andere redenen geweest. Doch reeds deze eene doet zien, dat het anti- el ericaal „wat zit er toch achter?" geheel ongemotiveerd is. Het kerkelijke recht sprak, de kerkelijke tucht en hiërarchie wa3 in gevaar Doch dat alles begrijpen de anti- clericalen niet, of willen ze niet begrijpen. En dan komen ze tot fraaie ge volgtrekkingen als b. v. de luchtige, mondaine „Figaro", wiens „Katho lieke medewerker" zoo betitelt de man zich waarlijk de onder stelling maakt en uitwerkt dat de Jezuieten (natuurlijk die Jezuieten weer!) en de Assumpiionisten er achter zitten, en den Paus hebben omgepraat, teneinde na den val en de uitschudding der seculiere Fran sche geestelijkheid daar eens ten eigen bate de baas te gaan spe !en Tot zulke dwaze onderstellingen o, onze Hollaudsche anti-Katho lieke bladen Deinen ze ijverig over en schrijven er in hoogen ernst het hunne bijkomt men, wanneer men bij den Paus met geweld iets anders wil ouders!ellen dan alleen zijn zorg voor het geestelijk be lang, handhaving van zijn gees- t e 1 ij k recht meening, heeft weten te brengen. Het Fransche „Journal des Débats" meent, dat de Paus zijn weigering om de „mutuelles" toe te staan, alléén baseert op de ver wachting dat de Regeering door de allerfelste antigodsdienstige maat regelen een reactie ten gunste van den ouden godsdienst zal uitlokken, waardoor Frankrijk weer Katholiek zal worden. Die onderstelling is natuurlijk dwaas. Motieven als deze zijn al even onwaardig als de curieuze beweeg redenen die den Paus door de „Figaro" worden toegeschreven. Maar één ding uit wat het „Journal des 1 ébats" schrijft, zal waar big ken: Frankrijk zal vernieuwd worden in Christus door den fleren en op zijn recht staanden Paus, welke God in Pius X aaD de wereld heeft ge schonken. Reeds zijn er de gelukkige aan wijzingen voorhet ware, vrome Katholicisme leeft onder de ver drukking op 1 Geve God, dat Paus Pius eens nog de zegepraal van het Geloof mag zien, zuiver bewaard en door geen anticlericale wereld lijke macht beduimeld, in datzelfde Frankrijk wiens officiëele bewinds lieden nu hun haat tegen Kerk en God zoo onbeschaamd botvieren Herhaald behoeft hier niet te worden, dat de Katholieken van Frankrijk met vreugde het tijdelijk gewin hebben opgeofferd voor gees telijk behoud, dat de Bisschop pen allen in trouw en gehoorzaam heid aan den Voist der H. Kerk de wijze Pauselijke beslissing heb ben aanvaard en er naar handelen. Ook de waardeering van die hou ding ontbreekt bij onze tegenstan ders. Natuurlijk: het goddelijk merk- teeken der éénheid van de Katho lieke Kerk ontgaat hun als zoo danig. Maar wij gaan daar groot op En wij, Katholieken, verheugen ons, dat de geestelijkheid van Frank rijk zich zoo unaniem trouw aan de Kerk heeft geloond, en voor die getrouwheid zelfs zoo zware mate- rieele offers en voor een deel mis schien ook het verstandelijk offer van zich-neerleggen bij-anderer- FRANKRIJK. Geen „alliance." De „entente" schijnt „entente" te blijvende Engelschen willen aan een „alliance" blijkbaar niet aan. Althans de Engelsche pers is over het gisteren door ons mede gedeelde idéé, dat vooral in Fransche diplomatieke kringen schijnt te huizen, niet erg te spreken. Om twee redenen nietvooreerst ducht men van een „alliance" een noodzakelijke versterking der leger macht. Engeland zou dan bij oorlog hebben te vechten op Let land, Frankrijk met troepen moeten bijstaan. En dat wil de Engelschman niet: hij blijft in dit opzicht in zijn „splendid isolation" op zijn eiland, omringd en beschermd door zijn machtige vloot. XLII, In zaken gaat het nog altijd maai- slapjes! [We leven werkelijk in een intens slechten tijd, zoo'n tijd van crisissen, van malaise, van te- geslag. 't Is al maar klagen wat je hoortde winkeliers, de effecten- menschen, de groothandelaars, de reizigers! En niet te vergeten de buitenmenschen die leven moeten van mooi weer en veel vreemdelin gen. 't Lijkt wel, dat die in de laat ste jaren stiefkindertjes van moeder Natuur geworden zijn, en al zegt mijn oudste jongen, dat we in een periode van zonnevlekken leven, en dat we daarom zoo'n waaierig en re genachtig en stormachtig zomert je hebben - je zoudt toch zeggen, wat loeren die jongens in den tegen woor- tigen tijd al niet! ik zeg maar: zonnevlekken of niet, maar het is oen ramp voor velen. Daar had je den Hemelvaartsdag: (Woensdag Was het keurig weertje, en warm van belang, echt-zomerschen de menschen dachten al op een uitstapje een ritje naar buiten.... Jawel, Donderdagmorgen stonden we weer met een halven stormwind en een dreigende luchten al werd op den dag het weertje wel wat beter, daar riJ n er toch honderden geweest, die •te stilletjes thuisblijven, en de bui tenmenschen die op een overvol be doek hadden gerekend, kwamen al teeer bedrogen uit! Neen, de tijd is er niet naar, om met een opgewekt gezicht vertrouwen te hebben in de toekomsten ik houd het ervoor, dat al dat speculeeren wat je tegen woordig zoo gemakkelijk kunt doen en wa,t helaas zoo vaak wordt ge daan, door den slechten tijd nog in de hand wordt gewerkt. Je kunt het zoo gemakkelijk doen! Van de week was er zoowaar een „reiziger in speculatie-affaires", om den man zoo eens te noemen, bij me. .Want die Amsterdamseh© en andere kan toren houden er, naar het schijnt, reizigers of agenten op na, die den winkelier en den burgerman afloo- pen en hen voor een beetje geld een zoet winstje beloven. De kerel zag er schunnig genoeg uiteen af getrapte broek en een vies jasje over z'n dikken buik, ©en goor hoedje en geen manchetten, je type van ver- loopen individu. En hij deed zoo geheimzinnig: eerst dacht ik dat 't een agent was van een nieuwen grossier in kruidenierswaren, die on der de duiven van zijn concurrenten kwam probeeren te schieten, en ik was op m'n hoede en ook wat gereserveerd, terwijl ik mijn vrouw tevens een knipoogje gaf in de rich ting van de geldla. Maar van krui denierswaren had de vent geen be nul: hij zag notabene capucijners voor bruine boon-en aan! En al heel ga,uw bemerkte ik, dat ie wat anders wou: jawel, 't kwam er dan bij horten en stooten uit, of ik niet wou doen in „premie-affaires". Je stortte een bagatel, een twintig, der tig gulden, en dan had je een maand lang kans op het in de hoogte gaan van de Amerikaansche markt en zoo die werkelijk in da hoogte ging, de winst van een stuk, ter waarde van een paar honderd dollars, geloof ik. Amerikaansche sporen weerIk liet den man eens heelemaal uitpraten, want ik was wel nieuwsgierig om te hooren hoe dat zaakje in z'n werk ging, en werkelijk: de „reiziger" was voor zijn vak gekniptHij wist me die beele beurs-operatie zóó prachtig voor te stellen, en gaf me direct een pa,ar fondsen aan de hand, die secuur de volgende week met vijf procent hooger zouden staan, dat je er glad zou zijn ingeloopen, geloof ik.... als je niet, zooals ik, voortdu rend gekeken had naar den afgetrap t-en rand van die linkerbroekspijp, die met rafels over z'n versleten; schoen hing. Toen i-e klaar was, was, zei ik dan ook„Man, als 't nu werkelijk waar is wat je zegt, waar om neem je dan zélf niet zoo'n klein aandeeltje in die premie-affaire Je kunt 't waarachtig wel goed gebrui ken, geloof ik, en zoo'n secuur winst je tads je mij voorspelt, is toch zeker niet te versmaden!" jVVeet je wat de leeperd me antwoordde? „Me neer - zeit ie „meneer, ik zou het dadelijk doen, als ik maar con tanten had. Daar ontbreekt 't me anLeen u mij maar eens een hon derd guldens of wat, dan ga ik di rect Steels of Southerns koop-en, en 'k ben een man in bonis!" Nou, je begrijpt, dat ik op dat liefelijke aanbod maar niet inging, goed gevonden was het echter van den kerel zekerHij is ongetroost bij me heengegaan, en liep toen aan den den overkant bij den horlogemaker in. Maar dien tro fhij niet thuisj die was den vorigen dag op da verga dering van zijn Bond geweest, en hij liet nu aan een paar vakgenoo- ten ons mooie Haarlem eens kijken. Ter waarschuwing echter voor m'n lezers, waar deze reiziger in specu latieve fondsen soms óók nog mocht komen, heb ik hier dit gevalletje maar verteld. TV at zeg je ervan Ilc sprak er mijn buurman den hor logemaker over, teen die met zijn kennissen 's middags weer thuis kwam, ik stond juist aan de deur en die kennissen, waaronder een Amsterdammer was, vertelden me dat in groote plaatsen als Rotter dam en Den Haag en Amsterdam, da,t soort van agenten voor specula tiekantoren, net als agenten voor wedrengokkerij en andere zulke vun zige zaakjes, allesbehalve zeldzaam zijnNu, me dunkt, in dat opzicht mogen we dan blij zijn, dat Haarlem geen „groote stad" is, al hebben we ook hier onlangs zoo'n sportbureau gekregen, waar je je geld kunt ver liezen met te wedden op paarden die in Parijs of de hemel weet waar, in wedrennen meeloopen! „Geen groote stad, maar toch een vrien delijke stad" zei een van de kennis sen van mijn overbuur bij die gele genheid, en hij haalde op van de mooie wandeling, die de Bond van Horlogemakers den vorigen dag ge maakt had door 't mooiste deel van Bloemendaal, waarbij de muziek ver eeniging „Harmonie" in haar kra nige pakjes zoo dapper en verdien stelijk de muziek had geleverd. Daar waren die horlogemakers, voor zoo ver ze vroeger nog niet Bloemen- daal's bosschen hadden gezien of 't Kopje waren over gewandeld, eenvou dig verbluft van: waardeeren wij, Haarlemmers, die heerlijke streek ei genlijk wel genoeg Ja, wanneer je overal met zulke onhebbelijke ke rels te doen had als dien onbezol- digden veldwachter, waarvan ik gis teren in de krant las, dan zou 't wat anders wezen! Maar zoo'n individu is dan toch in onze omstreken een zeldzaamheid, en de bezoldigden, dat is de echt© politiedienaren, zijn in Bloemendaal vooral, één en al vrien delijkheid en voorkomendheid, dat moet hen nagegeven worden! Ik hoop dan ook over dat voorval, dat onze Nieuwe Haarlemsche van gisterenavond meldde, nog wat te vernemen: zulke onhebbelijkhe den doen onzen goeden naam en die der omstreken leelijk schade, t Is wel is waar iets, waaraan de autori teiten niets kunnen doen, (evenmin als ze blijkbaar paal en perk kun nen stellen aan het onverstand en de dolle onvoorzichtigheid van hen, die de gevaarlijke hellingen van 't Kopje per fiets probeeren af te stor men, en dan ongelukken maken of krijgen, zooals Donderdag weer eens gebeurde), maar tóch, zulke voor vallen gooien roet in 't eten en ge ven onze „vriendelijke stad en mooie omstreken" zooals die horloge maker Haarlem en Bloemendaal heel zoetsappig noemde, bij vreemden een kwaden naam. Zpo heb je meer van die dingen, die de mooiste zaken dreigen in de war te sturentoen Zaterdag de Prins in de stad was, zag ik nog zoo iets, dat allerverma- kelijkst werkte op de toeschouwers, maar dat óók haast een leelijk voor val was geworden, onze vaak zoo modern-doende stad allesbehalve ter ©ere. Dat was op de Nieuwe Gracht, toen de gieken en bootjes van „Het Spaarne" zoo aardig, schilderachtig en echt-Hollandsch voor het huis van den gouverneur op en neer wie gelden, en de Prins op het bordes kwam. t(Was net in 't mooist van heel die aardige betooging, terwijl de roeiers en stuurlui hun uiterste best deden om zoo kranig mogelijk voor den dag te komen.... alles was in spanning, de meisjes in de giek zaten kaarsrecht, de stuurlui ma noeuvreerden op 't mooist.... toen onder de brug over den Kruisweg kwam aanvaren een ja, een hoe zal ik 't-zeggen: een faecaliënschuit, een van die overdekte schuiten die we als overblijfsels van praehisto- rische toestanden op het gebied der hygiëne helaas in Haarlem tot onze schande nog maar al te veel hebben. De schuit voer met een lekker gan getje, de twee kerels er op in de groe zelig geel-bruine pakjes, die waar schijnlijk even doof waren voor 't feestgejuich en blind voor 't feest betoon als ze ongevoelig van reuk vermogen wel moéten wezen, de twee mannen boomden ferm door, en 't geval dreigde, dat de bootbe- tooging voor het huis van den heer Van Tienhoven met een zeer eigen aardig vaartuig zou worden ver meerderd! De havenmeester, me- ner Kriens. die in z'n mooie motor bootje aan 't morrelen was met den motor, merkte het gevaar echter ge lukkig opgelukkig, want 't zou een eeuwigdurende blamage zijn ge weest, die ons Haarlem zoo onsterfe lijk belachelijk gemaakt zou hebben, als we nu onsterfelijk beroemd zijn door Lourens Coster, de Damiaatjes en andere beroemde dingen. En nog net voor de Prins buitep kwam, kon de schuit, een aller-ongewenschte gast in deze betooging, naar terzij worden gehaald, waarna de twee schippers zich in behagelijk niets doen languit op het dek boven den geurigen inhoud, uitstrekten. Dat intermezzo heb ik in de kranten niet vermeld gezien, zelfs niet in onze Nieuwe Haarlemsche: 't pas te ook niet bij 't deftig krantenver slag van het Prinsenbezoek. Maar 't was er niet minder grappig om, en de Zaterdagavondman vindt het wat aardig dat hij dit primeurtje bij het Prinsenbezoek nu eens mag vertellen 30 MEI. HIVE HUILEMSCHE COORIIT ABONNEMENTSPRIJS: Pki 8 uiaaiulen roor Haarlem f 1.35 Voor de plaatsen, waar een agent is gevestigd (kom der gemeente) 1.35 Voor de overige plaatsen ia Nederland franco per post l,8t Alio aderlijke nummerr 0.05 PRIJS DER ADVERTKNTIÊN: Vsui 1—6 regels fO.SU (contant)f 0.50 Elke regel meer0.10 Groote letters naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 cent per advertentie contant. 1000 V Stift ill,1 hand of voet. 1 llli éen »og. I 8111 éen duim. schiktheid tot werken. 60 éen wijsvinger. 15 GULDEN bij verlies van éen anderen vinger. O Malais» aan allen kant. De buitenmenschen en hoe ze je een geldwinning komen aan- preeken. Een vriendelijke stad met mooie omstreken. Wat onzen goeden naam schade kan doen, en een primeurtje van een vermakelijk incident.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1908 | | pagina 1