n.
23.
1
DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND.
42JU dull 011 IIIU BP
f
ICindeB»hB£i&v©ffit 2S*»3!«3Sf Haarlem
mm GULDEN bij 9IIII «P» 1 Kfft «K™ Iflfl ""f'N fifl
Heemstede.
Hiliegomsche
Alledagjes.
BUITENLAND.
De Dochter van
den Millionair.
NiJDAC 112 JUN8 J908.
33st3 Jaargang Mo. 6909.
6.
Bureaux van Redactie en Administratie:
interc. Telefoonnummer 1426.
Van 16 regels
Elke regel meer
Groote letters naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 cent per advertentie i oontant.
PRIJ8 DER ADVEBTENTEÈN:
f0.00 contant)! 0.50
0.10
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 8 maanden voor Haarlem fl.85
Voor de plaatsen, waai- een agent is gevestigd (kom der gemeente) 1.86
Voor de overige plaatsen in Nederland franoo per post 1,81
Afzonderlijke nummers 0.05
Alle betalende abonnés op dit blad zijn, volgens de bepalingen en onder de beperkingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor bedragen van:
wgsvmger.
GULDEN bij
verlies van
éen anderen
vinger.
De uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de Maatschappij „Ocean", Bijkantoor voor Haarlem, Nieuwe Gracht 11.
Voor de uerkiezing uan een
'id in den gemeenteraad uan
Heemstede op Dinsdag 16 3uni
beuelen wij dringend aan den
Heer
H. J. Ba. PEEPERKORH.
Ontoerekenbaar?
't Zit tegenwoordig in de lucht.
Geen rechtszaak van eenig belang
kan er zijn, of we zien doktoren als
..deskundigen" namelijk omtrent
den geestestoestand van de beklaag
den optreden; we lezen van hal-
»e- en kwart-toerekenbaarheid, van
zedelijke minderwaardigheid", van
•.psychose" en „hysterie", we hoo-
fen de verdedigers pathetisch uitroe-
Pen, dat hun cliënt ontoereken
baar was
Ziet naar- de berechting van den
Afschuwelijken moord te Zeist; ziet
baar het terechtstaan van het be
ruchte inbrekerstrio te Amsterdam,
baar het hooger beroep van de Arn-
bemsche millioenen-fraudeurs
Om nu maar een paar der meest-
sai 11 ante gevallen van deze dagen
te noemen.
Dat teekent den geest des tijds:
den geest des ongeloofs.
Verzwakt wordt het bewustzijn
»an bet kwaad als zoude, verzwakt
bet godsdienstig principe, dat wij
onze kwade neigingen en hartstoch
ten hebben te beheerschen. Natuur
lijk: waar het motief der goddelijke
■Wet is weggenomen en alleen het
lagere, het menschelijke, als richt
snoer voor doen en laten moet gel
den.
En wie profiteeren er van
De boosdoeners, de misdadigers
batuurlijk. 't Kunstje van botte
stompheid, suffig-zich-voordoen, im
beciel-gelijken, schijnt al heel gauw
te worden geleerden de heeren mis
dadigers, groote en kleinere, nemen
bet met graagte van elkander over.
Vraag er den rechtbankverslag
gevers van de bladen maar eens na!
't Komt ons voor, dat het goed is,
op dit verschijnsel eens te wijzen.
Het is weer een nieuw bewijs voor
Se stelling, dat zonder een funda
ment van godsdienst en op hoogere
motieven steunende zedelijkheid de
maatschappij een weg opgaat, die
Verkeerd leidt!
VII.
Een lange inleiding.
Katholiekendagen storten in het
Roomscbe maatschappelijk leven een
machtige bezieling.
Overal, waar ?ulke grootsche wa-
penkeur gehouden werd, is de krach
tige inwerking in het praktisch leven
afdoende gebleken.
De hoog-ernstige beraadslagingen
der Katholiekendagen stuwen met
breeden en krachtigen golfslag nieu
we ideeën, gedragen door de oude,
beproefde, onvernietigbare Waarheid
van het Katholicisme, de maat
schappij in. Vèrweg en jaren lang
deinen ze voort, om ten laatste ge
heel en al door de verlossingbaren-
de kracht der daad belichaamd te
worden.
„Vindicamus haeredidatem
patrum nostrorum." Zoo sprak
onze hoogbeminde Kerkvorst, Mgr.
Cal lier, in die roerende stonde
bij 't scheiden op den Delftschen
Katholiekendag in Wijnmaand van
1906,
Me dunkt, het is niet te veel
gezegd, als ik beweer, dat deze leuze
„Laat ons strijden voor het
erfdeel onzer vaderen," het
hoofdmotief is, dat in den arbeid
op en tengevolge der Katholieken
dagen zijn weelderigheid in variatie
vindt.
Die grondgedachte schenkt vrucht
baarheid aan het zaad, op die
groote en grootsche samenkomsten
van Katholieken mild uitgezaaid.
Daarom kon Z. D. H. den Bis
schop van Haarlem herinneren aan
de conclusie betreffende de patro
naten, besproken op den Alkmaar-
schen Katholiekendag. „Wat toen
gewensebt werd," aldus sprak Mgr.
te Delft," is gekomen, en er komt
nog meer. Ziet ik hoop, dat er
thans ook vercenigingen voor den
Middenstand zullen worden gesticht,
en nog spoediger dan de patronaten
gesticht zijn." Die hoop is door
krachtdadige actie verwezenlijkt. En
wat na de Üelftsche Katholieken-"
dag geschiedde, zal ook thans na
dien van Haarlem gebeuren.
Hier werd den 20sten Mei breed
behandeld het hoogst belangrijke
onderwerp „Lectuur".
't Was een heerlijke samenvat
ting, toen professor Pater De Groot
er uitsprak zijn magistrale rede,
waarvan ieder woord was als een
houw op het marmerblok, waaruit
het beeld lectuur zienöeroogen werd
uitgebeiteld.
Gesterkt met de kennis in de
afdeelingsv8rgaderingen geschon
ken, bezield door de mooie en in
houdrijke zegging van Prof. De
Groot, aangevuurd door het Herder
lijk woord van hun Bisschop gingen
de mannen, daar te zamen, zich
weer verspreiden over 't diocees om
er de kracht, de bezieling, de aan
moediging over te planten in de
vele werkers, die tot krachtige actie
steeds gereed staan.
'k Schreef hierboven: een lange
inleiding. Dat mag deze terugblik
zeker heeten, want ik wil heden
spreken over onze Volksbibliotheek,
over onze Hiliegomsche R. K. Lees
bibliotheek. Maar omdat ik wellicht
later ook andere beschouwingen
over Hiliegomsche toestanden in
verband met lectuur hoop te geven,
meende ik de inleiding niet te lang
en niet misplaatst.
V olksleesbibliotheek.
Hillegom heeft zijn R. K. Lees
bibliotheek. Op initiatief van het
Kruisverbond, in 1904 tot stand
gekomen, bleek al spoedig hoe groot
de behoefte was, dat er op werd
gewacht. Thans telt de bibliotheek
reeds 1153 nummers en wat het
voornaamste punt is: er wordt veel,
zeer veel van de gelegenheid ge
bruik gemaakt. Mannen zijn er, die
met prijzenswaardigen ijver, met
opoffering van veel vrijen tijd en
met getroosting van veel moeite de
instelling hun diensten verleenen.
Hun zij hier saluut gebracht. Ik
ben diep doordrongen van het besef,
dat hun arbeid niet te hoog geschat
kan worden. En zij op de eerste
plaats zullen zeker rekening gaan
houden met wat in de eerste af
deeling op den Haarlemschen Katho
liekendag is gezegd en geconcludeerd
over Volksbibliotheken,zij op de
allereerste plaats zullen in practijk
omzetten, wat daar besproken werd.
In de noodzakelijkheid der oprich
ting eeuer Volksbibliotheek, voor
gesteld in de eerste aangenomen
conclusie uit genoemde eerste sectie,
is reeds door de stichting der biblio
theek hier te Hillegom voorzien.
Haar geheele bestuur voldoet vol
komen aan de derde conclusie over
de leiding. Bepalen we ons thans
tot de tweede conclusie luidende:
„Deze bibliotheken, waaraan, zoo
mogelijk, leeszalen te verbinden zijn,
moeten voor het grootste gedeelte
bevatten ontspanningslectuur,
omdat deze het meest gevraagd
wordt en hierin' dus voor het meeren -
deel van het volk het grootste ge
vaar ligt voor geloof en zeden.
„Aan deze ontspanningslectuur
verbinde men op doelmatige wijze
ontwikkelings-leetuur en men
trachte daarbij zooveel mogelijk
den smaak in deze meer «rustige
lectuur aan te kweeken."
Een gezonde critiek kan niot
anders dan ten goede strekken, en
waar ik louter opbouwende critiek
't klinkt wel ietwat vreemd,
want critiek besehouwt men, ik
meen echter ten onrechte, als een
soort van breekinstrument bedoel,
daar schroom ik niet eenige zwakke
plaatsen ia onze R. K. Bibliotheek
aan te wijzen. Ik beoog daarmee
verbetering, versterking, herstel te
bevorderen.
Een leeszaal is aan onze inrichting
niet verbonden. Zooals de omstan
digheden thans zjjn, zou het on
raadzaam wezen. Daarvoor is op
Hillegom tenminste te groot gebrek
nogaan een R. K. Volksgebouw.
Maar daarover doe ik thans het
zwjjgen.
Het grootste gedeelte moet zijn
ont,8pannigslectuur. Aan die voor
waarde voldoet onze bibliotheek,
want als ik de Annalen van O. L.
Vrouw van liet Heilig Hart (16 jg.),
die van de Afrikaansche Missiën e.d.
zeer nuttige en mooie geschriften
niet meetel, dan kom ik tot deze
uitkomst, dat er van de 1153 boeken
niet minder dan 1121 ontspannings
lectuur zijn. Slechts 32, waartoe ik
dan reken De Levens der Heiligen,
Leven van den H. Antonius, Chris-
toffel Columbus, De H. Vader, Feest
vierende Katholieke Kerk, Gesprek
ken over Godsdienst, Leven van Paus
Pius IX en meerderen van dezen
aard, zijn te rangschikken onder
ontwikkelingslectuur.
Eerst iets over ontspanningslec
tuur.
Even beslist als ik voor volwas
senen (en niet-volwassenen) ten
sterkste afkeur detective-romans
met het eeuwig terugkeerend Hol
mes-type en zijne steeds ten tooneele
gevoerde misdadige objecten van
onderzoek, even beslist keur ik voor
de kleinere en grootere jeugd af
de lectuur van werken van G us ta v
Aimard en die er op lijken, de
Aimard-achtige dus, met de talrijke
variaüss van overspannende, over
prikkelende Indianen-geschiedenis
sen.
En zulke telt de R. K. Biblio
theek er nog al wat: de eerste 19
nummers bijv., en dan de Leder
kousen en Padvinders en Wilddoo-
ders en Mohikanen van Gouverneur,
Ik weet wel, de wijze van tot
standkoming der bibliotheek is er
niet vreemd aan, dat zulke werken
voorkomen. Hoe van E. Gerdes
werken in deze bibliotheek blijven
staan begrijp ik niet, zelfs al be
handelen ze de tijden van voor de
Hervorming, 't Maakt de lezers toch
vertrouwd met dezen schrijver, dat
gevaar mag niet onderschat worden,
te meer niet, daar zijn geschiede
nissen boeiend mogen heeten.
Ik heb met deze d« zwakke plaat
sen niet allee bekeken, ik bemerk
dat de ruimte aardig inkrimpt. Een
herziening van den catalogus in dit
opzicht is niet overbodig.
En nu de ontwikkelingslectuur.
Ik wil aannemen dat er 50 boeken
van deze soort lectuur in onze bi
bliotheek zijD, het grootste gedeelte
is in den geest als de genoemde.
Dat is uitstekende, heel goede ont
wikkelingslectuur. (De Algemeene
Geschiedenis van L. Mulder is in
onze boekerij zeker een „dwaling.")
Evenwel zal men niet kunnen ont
kennen, dat het getal werken in
vergelijking tot het geheele getal
zeer gering en dat de aard eenzij
dig is. Daarom zou het wel in den
geest der tweede conolusie zijn, als
ei op doelmatige wijze in wat meer
ontwikkelingslectuur voorzien werd.
Bestaan daartoe geschikte werkjes?
Ongetwijfeld. Ik zal er tot besluit
eenige noemen van verschillende
uitgevers, om alle gedachten aan
eenige partijdigheid, hoe ook, te
voorkomen. Alle werkjes van „Ge
loof en Wetenschap" (uitgave
Naaml. Venn. Spaarnestad) zijn goed.
Ik noem bijv. Christelijke Knnst,
Moed en Vertrouwen, Moderne
Christenen, Spiritisme, De Christen
vervolgingen in 't licht der heden-
daagsch critiek, de Hedendaagsche
bewijsgronden voor het geloof, Is
Godsdienst noodig, Het Christen
dom der Catacomben, de Anti-
Christelijke leer der Theosofie enz.
enz. Of zulke boekjes noodig zijn
in een R. K. Leesbibliotheek te Hil
legom? Wie er bewijs voor verlangt,
heeft aan mijn adres: Van Dorp,
Red. van dit blad, slechts een brief
kaartje te schrijven!
Van de eveneens talrijke F u t u r a-
uitgaven en die van de vereeni-
gicg P et rus Can i si u s afzonder
lijke boeken op te sommen moet
ik om wille der plaats naiaten. Als
zeer aanbevelenswaardige, ik durf
zelfs zeggen hoognoodige boeken
noem ik nog Het Heilig Mis
offer en zijne Ceremoniën,
een verklaring van Mystiek en Li
turgie aoor pater Van Nieuwbarn
geschreven (uitgave Malmberg),Kin
derzegen, en nog andere uitgaven
van de Wilt, Nijmegen, enz. enz.
In den zomer wordt gewoonlijk
de bibliotheek weer aangevuld en
in orde gebracht. Een prachtige
gelegenheid is dat ongetwijfeld, om
aan de beraadslagingen op den Ka
tholiekendag practische resultaten
te geven. Dat kan niet ineens, en
dat behoeft niet ineens, maar ge-
leidelijkvoort&rbeidend indien geest,
ontstaat er een volksbibliotheek, die
steeds meer aan de strenge en de
strengste eischen aal gaan voldoen.
VAN DORP.
BELGIE.
Alweer een spoorwegongeluk.
't Wordt een serieNu is er weer
een trein ontspoord in België, en wel
tusscheu Mods en Doornikde hoop
ineengeschoven wagens verbrandde door
het vuur uit de locomotief en het
droevig gevolg ervan is geweest dat
drie personen gedood en vijftien ge
wond werden.
Ligt het aan de staatsexploitatie?
Of is er een fatum over de Belgische
spoorwegen in den laatsten tijd?
Men is er wèl ongelukkig I
ITALIË,
Meneer Nathan.
De heer Nathanmen kent
hem immers wel? Opvolger van
prins Ruspoli, opvolger van de al
oude praefectenburgemeester
van het Koninklijke Rome
De heer Nathan dan, die als can-
didaat van de anti-clericale partij
tot burgemeester van het eeuwige
Rome is gekozen, vrijmetselaar en
anti-Katholiek van professie, toont
zich nu zoowaar ook heftig anti-Ko
ningsgezind! En nu heeft de par
tij des Konings, die in Rome natuur
lijk wel anti-Katholiek moet wezen,
hem nogal op het kussen geholpen!
Ziehier een paar staaltjes.
Bij een feestmaal, dezer dagen ge
houden, waaraan officieren, afge
vaardigden, leden der provinciale en
gemeenteraden deelnamen, bleef de
burgemeester van Rome onder het
spelen van den Koningsmarsch zit-
lten, terwijl alle anderen opstonden.
Toen een der deelnemers na het einde
op een niet voor verkeerde opvat
ting mogelijke manier met een sten
torstem uitriep: „Nu nog eens een
Koningshymne en dan allen op
staan!" stond na wat aarzelen bur
gemeester Nathan in een boozen
luim werkelijk opdoch slechts
om de zaal te verlaten
En in een kennisgeving voor het
feest der Grondwet, die op het oogen-
blik op alla hoeken der straten is
aangeplakt, verklaart Nathan, dat
binnen korter of langer tijd de ei
schen van den vooruitgang het nood
zakelijk maken de grondwet andere
grenzen te gevenDe afgevaardigde
Santini heeft naar aanleiding hier
van reeds aan den president der Ka
mer een interpellatie gezonden.
De Italiaansche anti-clericalen zijn
wèl met hun meneer Nathan opge
scheept
RUSLAND.
De ontmoeting te Reval.
De bijeenkomst te Reval is afge-
loopen. Het stadje ligt weer in rust tot
het einde der volgende maand, als wan-
FPf iiMJPTOto
(Naar het Fransch)
5)
III.
Van den boulevard komende,
teorkt men in de rue Faitbout, aan
rechterhand drie of vier kleinei
hotels op van een eenvoudigen doch
Eerlijken bouwtrant, welke door tui-
omgeven zijn. Op een zachten,
halmen Septemberavoud verscheen
man van omstreeks vijf en veer
is jaar aan de deur van een dezer
koningen en wendde zich tot den
portier met de vraag .of de heer Fa-
J anion thuis was Dit was een der
zienlijks te bankiers. De portier
(°°nde zich zeer voorkomend jegens
z©11 nieuw aangekomene. Hij vroeg
naag zijn naam, noch naar de
van zijn bezoek ,zooals vele
Portiers die gewoon zijn een vreem-
„hog een formeel verhoor te doen
(^orgaan
Deze raadpleegde slechts een re-
yster en antwoordde dat mijnheer
alamon «m acht uur den heer Guil-
^öie verwachtte.
„Die ben ik," zeide de bezoeker.
„Wees dan zoo goed naar boven
te gaan, mijnheer." Ter zelfder tijd
schelde de portier, ten einde den!
vreemdeling aan te dienen. Een be
diende in een eenvoudige livrei ver
scheen aan de trap, en de heer Guil
laume noemde zijn naam, zonder dat
hem daarnaar gevraagd weid. La
ten wij er aanstonds bijvoegen, dat
mijnheer Guillaume hoogst eenvou
dig gekleed was.
De heer Falamon, die gewaar
schuwd was door het schellen van
den portier kwam zijn bezoeker
reeds in de eetzaal te gemöet.
„Welke ©ene nauwgezetheid, mijn
heer!" zeide de waardige bankier.4
„Dat is de beleefheid van konin
gen en bedelaars," gaf Guillaume
ten antwoord.
De heer Falamon geleidde zijn
gast naar een ruim studeervertrek,
hetwelk met ©ene deftige weelde ge
meubeld was en waar alles welstand
en aanzien verried. Hij schoof een
leunstoel bij zijn schrijftafel en ging
zelf niet zitten, voordat Guillaume
had plaats genomen.
„Mijnheer," zeide de bankier, „ik
heb het werk doen beëindigen, het
welk u mij opgedragen hadt. Hier,
in deze lade, ligt uw ganschen gel-
delijken toestand omschreven. [Wilt
u het zelf nazien
Guillaume schoof zacht de reeds
half geopende lade dicht.
„Ik onderzoeken, hetgeen u zelf
hebt gezien en gecontroleerd, mijn
heer Ealamon!" riep hij uit. „Voor
wien ziet u mij aan Ik kom u
slechts vragen naar de totale be
dragen, niet naar de bizonderheden
in cijfers."
„'Uw vertrouwen vereert mij en
doet mij veel genoegen, mijnheer"
hernam de heer Falamon. „Dit is
dan het algemeen overzichtDe som,
welk© u bij mij heeft gedeponeerd
bedraagt twee millioen twee hon
derd vijftig duizend franken. Van
dit bedrag heeft u zestig duizend
franken afgezonderd, waarvan ik de
rente moet uitkeeren a,an iemand, die
ik niet noemen zal. Bovendien be
stemt u, naar u mij geschreven hebt,
niet waar, twee honderd duizend
franken voor ©en open crediet ten
bate van iemand, dien ik eveneens
niet behoef te noemen. Samen dus
twee honderd zestig duizend franken
zoodat nog ten dienste van u over
blijft de som van ©en millioen negen
honderd negentig duizend franken."
„Dat is volkomen juist," zei de
heer Guillaume. „Ik wist niet, dat
ik zoo rijk was. Doch geduld maar,
ik ken een vogel, die er veel van
houdt het geld te laten rollen."
„En wien u niets weigert, mijn
heer?"
„Niets is nu juist het woord niet,"
hernam de heer Guillaume. „Ik open
een ruim crediet,.hetwelk noch
tans zijn grenzen heeft."
„Ongetwijfeld," stemde de bankier
toe. „Het crediet gaat dus heden in
en bedraagt twee honderd duizend
franken, welke ik op de eerste aan
vrage tegen bewijs kan uitbetalen
„Zoo is het."
„Zonder koers of tijd te bepalen
J a.
„Zoodat de begunstigde persoon
naar goedvinden over dit bedrag be
schikken kan
„Naar haar goedvinden en volgens
hare wenschen of grillen
„En moet er, wanneer de geheele
som is uitbetaald, een nieuw crediet
geopend worden
„Een oogenblikje," antwoordde de
heer Guillaume glimlachend. „Uwe
voorkomendheid voert u een weinig
te ver, waarde heer. Mijn vogel is
voorzeker schoon en hij zingt ook,
zooals hij gebekt is, doch hij is nog
wat wild, zoodat het niet goed zou
zijn hem al te veel vrijheid te geven.
Hij heeft netten en jagers te duch
ten. Laten wij ons dus voorloopig
maar tot een crediet van twee hon
derd duizend franken bepalenlater
kunnen we altijd nog zien. Ik zal er
eens over nadenken."
„U heeft slechts te bevelen, mijn
heer," zeide de bankier. „Dus dit is
goed afgesproken. Maar nu uzelf,
hoeveel geld heeft u noodig?"
„Ik?" vroeg de heer Guillaume,
terwijl hij met de hand langs zijn
voorhoofd streek, „maar ik heb nog
voor ©en maand genoeg."
„U. is zuinig, mijnheer. Het is
reeds bijna zes weken geleden, dat
ik de eer had u twee honderd vijf
en twintig franken ter hand te stel
len."
„•[Welnu, reken eens na," hernam
de heer Guillaume, „tegen drie fran
ken per dag moet ik nog het ronde
sommetje van negentig franken op
zak hebben, daarmede kan ik nog
een maand lang een leven als een
prins leiden."
„Dus zijt u dan toch een gierig
aard riep de heer Falamon uit.
„Gierigaard!" herhaalde de zon
derlinge bezoeker. „Neen, u vergist
zichik spaar niet waarom zou ik
ook? Ik bezit in Indië een vermo
gen
„Hetwelk een waarde vertegen
woordigt vanvroeg de ban-
kier.
„Daar heb ik u." zeide Guillaume;
„dat is ©en o,ogenblik van nieuwsgie
righeid, hetwelk uw stand kenmerkt.
O, die financiers. Ja, de vos verliest
wel zijn haar, maar niet zijn stre
ken
„Pardon," hernam de heer Fala
mon; „het komt, omdat er zooveel
geheimzinnigs om u is; uw leven is
zoo zonderling
„Dat n het geheim wel zoudt wil
len doorgronden," voegde de heer
Guillaume er bij. „Welnu, waarde
heer ,ik acht u bijzondei' hoog en wil
u dan ook wel dit geheim ontsluie
ren, doch heden niet en morgen even
min. De dag zal komen, .waarop u
jmijn leven zult leeren kennen als
ware het een boekthans moet ik
dit hoek echter nog gesloten houden.
Vraag mij niets. Doch ter zake. Ik
heb voor mij persoonlijk nog geld
genoeg bij me, maar daar men nim
mer weet, wat er gebeuren kan, zult
u mij verplichten met- ©en twintig
duizend franken ter mijner beschik
king te houden. In geval van nood
zal ik met een eenvoudige bon op
u trekken. Het is meer dan waar
schijnlijk, dat het in het geval niet
gebeuren zal, maar
„Dat blijft afgesproken, mijn
heer," zei de bankier. „Nu nog eene
enkele opmerking. Waarom veran
dert u uwe leefwijze niet, mijnheer
Guillaume, al ware het alleen maar
in het belang van uwe gezondheid
Ik ben er van overtuigd, dat u een
leven leidt vol ontberingen.
„Ikriep de millionair uit, ,,maar
ik richt festijnen aan als een vorst eu
geef mij over aan genoegens van
een koning."
„Met drie frank per dag?" vroeg
de verblufte bankier.
(Wcrdt vervolgd
HUH HAARLEM» COUMNT
1008
15
v
