DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND. SCïnderihuisvesi 2§t»3i«339 Haarlem BUITEN LAND. BINNENLAND. ^aterdagavondpraatjes. Brieuen uit het donkere Werelddeel. T ZATERDAG II JUL! iSOS. 33st3 Jaargang No. 6932 ABONNEMENTSPRIJS: Per 8 maanden voor Haarlem 1.35 V oor de plaatsen, waar een agent is gevestigd (kom der gemeente) 1.35 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1.8C Afzonderlijke nummers8.05 Bureaux van Redactie en Administratie: Inters. Telefoonnummer 8426. PRIJS DER ADVEBTSNTIËN: Van 16 regelsf0.60 (eontant)f 0.60 Elke regel meer0.10 Groote letters naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 cent per advertentie A contant- Aile betalende abonnés op dit blad zijn, volgens de bepalingen en onder de beperkingen op de polissen vernield, tegen ongelukken verzekerd voor bedragen van: GULDEN bij verlies van éen anderen vinger. De uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de Maatschappij „Ocean", Bijkantoor voor Haarlem, Nieuw» Gracht 11. Dit nummer bestaat uit yier bladen, tu. o. de Of- Jj c i e I e K e r k I ij s t en het geïllustreerd Zondags blad in 16 bladzijden. EERSTE BLAD. IX. ^an den vreeselijken hongersnood in Oesoga öj) velen der lezeressen »n lezers ïa' ik door mijn laatste schrijven over de luiheid der Basoga versehil- ^hae gedaehten hebben opgewekt. »"at een ellendig lui volk!1 zal hiemg ijverige huisvrouw hebben f geroepen, terwijl zij de courant j met haar voeten knusjes in een Paar zachte pantoffels: „wat doet en fatsoenlijk mensch ook onder °on volk te gaan!" Ik kan mij zeer goed voorstellen, °P verscheidene huistafels de «Nieuwe Haarlemsehe Courant" eene soortgelijke opmerking Ter<i weggelegd, en het eerste ge deelte der opmerking kan ik niet anders dan onderstrepen. Maar het tweede? "V erscheidene menschen schijnen "e v«rgeten, dat ook zij heidensche Voorvaders hebben gehad, die in dst en ijver voor den arbeid, de Hasoga heusch niet overtroffenEn ad de Kerk niet door haar reu zenarbeid Europa hervormd tot in aar diepste lagen, daii zouden wij hans op heel wat lageren trap van eschaving staan! Nergens kan men h»t beschavings proces beter gadeslaan dan waar Volk nog van meet af aan be- ailüQ moet. Hier in de binnen- den van Afrika zijn de toestan- ^eu oog Yrij wej gelijk als bij onze eidensche voorouders, een negen- ®ntal eeuwen geleden, en het eer- ei dat opgewerkt moet worden, is Sl en ijver voor den arbeid. Wie san en zal het doen? De regeering zal dat wel gemak- eüjk klaarspelen? De negers wor- en gedwongen om te werkenka- oen en rubber en andere produc- onaei?°P d» Europeesche a. kten, schitterende verslagen over "den vooruitgang der kolonie en den toeuemenden werklust der negers gorden opgezonden naar Europa, terwijl het volk hoe langer hoe meer het werk gaat haten... fegeeringsdwang is zeker niet het -Jhiste middel. Indische en Arabische kooplieden komen in het land, en stallen hun aanlokkelijke koopwaren uit voor de begeerige oogen der negers. En kelen gaan aan het werk om zich de weelde van die kostbare zakeu, zooals een ring, een spiegeltje of een mes, te kunnen veroorloven; meerderen gaan stelen, doch de groote massa wordt er niet door getroffen. Zou de Kerk dan. voor die taak berekend zijn? Kalm en rustig werd hier en daar een missiestatie opge bouwd een paar eenvoudige huizen met een kerkje, waarvan niets zou doen vermoeden, dat daar een groot werk begonnen werd. De godsdienst van Hem, die in een stal geboren werd, heeft altijd een nederig begin. Langzamerhand kwamen de men schen voor onderrichting; eerst schuchter, later wat. vrijmoediger, lederen dag kwamen zij door de missiestatie, en nieuwsgierig als zij waren, begonnen zij overal rond te kijken. Hier was men bezig met planken zagen, daar met timmeren, daar met metselen; iedereen was aan het werk, en geen wonder dat het goede voorbeeld bij velen uit stekend werkte. Daarenboven kwa men zij ieder en dag in de catechis mus, waar druppelsgewijze de Christelijke leer gegoten werd in hersenen, die nooit eenig hersen- of geheugenwerk verricht hadden. On bewust werden zij betere menschen, en toen hun werd voorgehouden, dat werken de plicht van iederen mensch is, scheen tot hun eene waarheid, die als van zelf sprak. Het is waarlijk eigenaardig om aan te zien hoe een heiden veranderd door de hersenarbeid, die de cate chismus hem doet ondergaan. De oogen zijn hem geopend, hij is nu wat verstandelijk ontwikkeld en gaat een geheel ander leven beginnen. Maar ik verdiep me thans te veel in algemeen© beschouwingen, en vergeet dat de m'eBschen uren en uren in den omtrek sterven van den honger! Deze maand Juni zal voor Basoga de verschrikkelijkste maand zijn van d»n hongersnood, al minder en minder wordt het voedsel, en meer en meer nemen d» krachten af... Wie thans te zwak is, is ten doode opgeschreven, alleen wie deze maand weet door te worstelen, kan waarschijnlijk gered... Misschien zullen enkelen denken, dat ik met wat al te levendige kleuren schilder.. Och, was het maar waar, doch als ge ia den geest met mij meegaat naar een heuvel, twee uur ver van hier, Blangee genaamd waarop ongeveer 140 huisgezinnen wonen, en ge ziet dan, hoe daar in de maand MeL 80 personen stierven door den hongersnood, dan behoef ik u niet meer te zeggen, hce daar de toe stand is, en of ge met een licht gemoed de Juni-maand uitgaat. Doch we behoeven niet eens zoo ver te gaan. Op onze eigen gron den hier, waarop ruim 700 men schen wenen, in hst vruchtbaarste gedeelte van Oesoga, waar volgens menseheDgeheugenis nog nooit een hongersnood geweest is, kunnen we niet langer de menschen in het leven houden. De laatste 3 weken stierven er gemiddeld 5 per week... van honger Gisterennacht stierf een man, die nog geen minuut loopens van mijn huis woonde14 dagen geleden kwamen zijn buren mij vragen om medicijnen, omdat de man niet meer loopen kon. 't Was echter geen ziekte, maar zwakte door den honger! lederen dag ontving de man voedsel, doch het was te laat Een dag of tien geleden zat ik 's avonds in de veranda, toen ik plotseling het bekende alarmgeroep hoorde, waaronder men jacht maakt op dieven. Een paar minuten later kwam men met het laconieke be richt zij hebben er één vermoord. Vader en zoon waren voedsel gaan stelen, en de zoon was met een speer gedood. Het lijk had men aan een stok gebonden en daar hing het met half geop»nden mond en oogen en de ingewanden uit het lichaam. Den volgenden morgen liad ik nauwelijks de catechisrnusles gege ven, of een heiden kwam mij Tra- gen, zijn kind te doopen: het was stervend van den honger! Ik volgde den man door de ba- nanenrijen, en na 3 4 minuten was ik in zijn hut. Achterin, in het halfdonker, lag een meisje van een jaar of tien, vermagerd tot een geraamte en nauwelijks ademhalend. Brie andere kinderen liepen rond rond en huilden van den- honger. De vrouw zat aeergedoken in een donkeren hoek en weeklaagde, dat zij allen gingen sterven, terwijl de man miy mistroostig wees naar het stervende kind Daar zijn oogenblikken in het leven, waarop men geen woorden van troost kan uiten, en waarop die woorden nutteloos zijn. Daar iju oogenblikken, waarop de stem stokt in de keel, waarop men zich klein gevoelt, kleiner dan het kleinste kind. Ik verrichtte mijn priesterlijk werk, gaf den man een teeken om mij te volgen en verliet de hut. Daarbuiten schitterde en straalde en lachte de zon mij tegen, achter mij was de bitterste ellende in de donkere hut. Heerschte zulk een toestand in een land als Nederland, dan zou men zeker kunnen zijn van een oproer, zooals de Middeleeuwen er verscheidene hebben geboekt. De neger hier is een geheel ander mensch, gedeeltelijk draagt hij zijn lot met stoicijnache onverschillig heid en voor het overige tracht hij te stelen wat hij stelen kan. Voort durend hoort m»n dan ook van diefstallen. Sommigen hebben wat onrijpe aardappelen of bananen, en anderen wat mais. 's Nachts begint de strijd tegen menschen en die ren. In minder bewoonde sireken wordt de oogst van den hongerigen neger bedreigd door de wilde var kens, in de meer bewoonde streken door zijn medemenschen. Gewoon lijk met hun vijven of zessen gaan de dieven er op uit, gewapend m»t hun lange, scherpe speren. Als kat ten sluipen zij in de duisternis door kat hooge gras naar de bananenrij of het aardappelveld van een meer gelukkigen buurman. Deze slaapt buiten met zijn zonen, de speren naast zichom hun oogst te bewaken. Een paar der dieven houden de wacht, terwijl de anderen het werk verrichten. Soms loopt het zonder strijd af, doch meestal ont waken de eigenaars en volgt een strijd op leven en dood, waarbij aan geen van beide kanten genade wordt geschonken. Men is hier in Afrika, en weinig wordt het leven yerv een mensch geteld. De maand Juni zal voor Oesoga een vreeselijke maand zijn, voor Holland wellicht een heerlijke. In gedachten zie ik de stroomen van Zondagsche wandelaars naar den Hcut, en de trams met dicht opeen gepakte genietenden voortglijden naar Bloomandaal en het Zand- voortsche strand. Ik geniet met hen mee en zie weer dien heerlijken Blo e mendaalschen straatweg,doch hoe weinigen, van die allen zullen er zijn die het geluk der be schaving waardeeren en er onze moeder de H. Kerk dankbaar voor zijn!.... Hoe weinigen, die een enkel oogenblik nadenken over de onnoemelijke ellende, die geleden wordt, waar de Kerk haar beseher- mingswerk nog niet verricht heeft.... Zelfs de grootst» ellende van on zen evenm»nsch raakt ons niet en laat ons koud, als zij maar ver genoeg verwijderd is. C. SCHOEMAKER, Miss. apost. Kamuli, Oesoga, 6 Juni 1908. FRANKRIJK. De president naar Mariënbad? Men vertelt dat Fallières na zijn Russische reis een badkuur van drie weken te Mariënbad gaat doen, waar dan ook koning Edward is. Dat zou dan een heele gebeurtenis zijn, zoo'n verblijf van twee «taats- hoofden in die badplaats tegelijk 1 En er worden dan ook al politieke bor duursels op dat bericht gewerkt. Intusschenwe denken dat het veel weg heeft van een grapje: Fallières is nogal dik, en Mariënbad is goed tegen zwaarlijvigheid: zoo zal de een of andere diplomatieke grappenmaker met die badkuur zijn voor den dag gekomen. ENGELAND. Dienstplicht. De Engelschen zweren over het algemeen dat weet men 1 bij hun vrijwilligersleger. Hen ontbreekt het niet aan pogingen om den dienstplicht in te voeren, doch deze «tuiten gere geld af op den onwil van den wet gever. Deze week heeft het Lagerhuis weer zoo'n dienstplichtontwerp afgestemd, en dat nog wel onder groote vroolijk- heid. t Was trouwens ook een beetje al te mal! Het ontwerp, van zekeren kapitein Smith, stelde persoonlijke dienstplicht voor, doch op zeer gematigde wijze. Als alle bewoners van Groot-Britanni» op 18jarigen leeftijd onder de wape nen werden geroepen, hadden zij slechts 48 dagen te dienen om volmaakte soldaten te worden! Van 20 tot 30 jaar moesten zij dan elk jaar 14 dagen onder de wapenen komen. Onderwij zen, politieagenten en geestelijken, chronische drankzuchtigen en misda digers zouden vrijgesteld worden. De hilariteit steeg ten top toen de speaker uit de grap ook nog de par lementsleden van dienstplicht wilde vrijstellen. Antimilitaristisch aangelegde jODge- lui hadden dan twee prachtige mid delen om van den dienst vrij te ko men: zij hadden slechts parlementslid te worden of.... aan den drank te raken I Het ontwerp, op deze wijze bestre den, was natuurlijk niet te redden. Het viel als een baksteen. DE BALKAN. Oorlog in 't zicht De oorlogzuchtige stemming van Bulgarije met zijn uitstekend georga niseerd landleger wordt met den dag heviger en een Balkanoorlog schijnt inderdaad te dreigen. Dr. Rodolfo Toa, medewerker der Romeinsehs „Tribun»" schrijft aan zijn blad uit Sofia (de „Tribuna" pu bliceert het als hoofdartikel) „Zoowel de Bulgaarsche minister van Handel als die van Binnenlandsche Zaken hebben mij verklaard dat de Bulgaren onverschillig zijn tegenover de her vormingsplannen der mogendheden en zich geheel op eigen kracht ver laten." Bulgarije is in hoofdzaak over Servië ontstemd, dat volgens de ministers zijn benden op vreedzame Bulgaarsche dorpen aanhitste. De openbare meening moet in Bul garije sterk voor een onmiddelyke oorlogsverklaring aan Servië zijn. AMERIKA. Bryan eandidaat der democraten. Ten slotte is gisteren toch Bryan de algemeene eandidaat der democra ten voor het presidentschap geworden. Het door de Denversche conventie aangenomen program bepleit onmid dellijke herziening der tariefwet, door verlaging van invoerrechten, beveelt vrijdom van rechten aan voor artike len, welke concurreeren met de pro ducten van in de macht der trusts zijnde producenten, en belangrijke re- ductiën in de rechten op voorwerpen van dagelijksch gebruik, in het bij zonder wat betreft die artikelen welke concurreeren met Amerikaansch fabri kaat, dat in het buitenland goedkoo- per verkocht wordt dan binnensland»; bepleit de noodzakelijkheid vaD een behoorlijk gewaarborgd waarborgfonds voor alle nationale banken, voor on middellijke uitbetaling van depositeu- ren in eenige insolvente nationale banken dringt aan op krachtige toepassing der strafwet op schuldige trustmagnateD. Verspreide Berichten. - Revolutie in Servie? Uit St. Petersburg werd gisteren aaD «le Londen- sche „Standard" geseindHet gerucht loopt, dat er in Servië een revolutie is uitgebroken. Majoer Njatzy heeft zich, naar het heet, meester gemaakt van het tuighuis en van den inhoud van het wapenmagazij». Wij venden nog geenerlei bevestiging van dit berieht. Het gele gevaar. Er is een voor stel gedaan om ia 1909 te Seattle, aan do Noordwestelijke kust van de Veree- nigde Staten, een internationale confe rentie te houden in zake de landverhui zing van Oosterlingen. De Chineesche gezant te Washington schijnt het plan uitmuntend te vinden. Een kranig stuk! Zeventien Engelsche onderzeesche booten, die aan de oefeningen in de Noordzee zullen deel nemen, zijn uit Dover in de Forth-baai in Schotlar d aangekomen. De afstand van 390 zeemijlen hebben zij in 49 uur onaf gebroken stoomens afgelegddaarbij bleven zij, behalve de uitzichttoren, geheel onder water. De „Ma.tin" in angst. We ver telden onlang», dat de Fransche lawaai makende krant „Matin" tot 50.000 francs schadevergoeding is verdeeld wegens be- leediging van Senator Humbert. Het blad was daarover zoo boos, dat het een venijnig artikel «chieef, waarin het zijn beleedigiDgen herhaalde en tevens nog de jury uitschold. Senator Humbert doet nu der „Matin" een nieuw proces aaD, en ook elk d»r twaalf juryleden gaat tegen het blad procedeeren. Ze vragen stuk voor stuk 100.000 francs schadevergoeding. Dat kan voor die krant een leelij k ding worden Hofberichten. De tuinpartij van de Koningin- Moeder in Soestdijk, bepaald op 14 dezer, wordt uitgesteld wegens over lijden van Hr. Ms. nicht, hertogin Joan Albrecbt van Mecklenburg, die de XLVIII. Een, dit Die de ooren wil wassehen, wat ik niet gedwxn wil worden. De badplaats Zandvoorten deO verveem-express van de Hollandsche Spoor. Het afschuwelijke van ons Haarlemsehe station en hoe de vreemdelingen het zullen vinden. i© aan den weg timmert, dan snl 'I® bekijks, en als je ia <1® krant jv.| fft, zooals ik, dan moet je er op -van tijd tot tijd een reple- n "t te krijgen. Een geroutineerd y-utenmensch haalt dan z'n schou- jj/,) °P en fluit een deuntje, maar hP J*e verzekeren dat ik, die geen |*roeps - kranten me ns eh ben, be- ifiaald er van schrok toen ik van do een ongezouten brief uit Zaïid- ,°°rt kreeg over m'n jongste Zater- aSavondpraatje. Die meneer, die me wou afstraffen, noemde z'n aaain niet dat gaat méér zoo, hopr I inaar in plaats van zijn naam aacht hij me het bericht, dat ik.... «oei j© voor: dat ik bezig was om yW126 badplaats" in discrediet te onangen en af te brekenlüKat zeg me daarvan! Nu zal ik vooreerst vertellen dat Zandvoort „mijn bad plaats" heelemaal niet is. Vooreerst zien ze mij, noch mijn vrouw, ooit in de open zee, en bepaalt het „baden" van ouzo heele familie zich, zooals bij zeven-achtsten van alle Haar lemsehe families het geval is, een voudig tot het beroemde „pootje- wasschen" van onze kleine jongens op die een of twee Zondagen in den zomer, dat we eens naar de zee gaan. Maai* afgezien daarvan moet ik er toch sterk tegen opkomen, dat ik Zandvoort zou willen afbreken: ik zou je danken! Al voel ik ,nu niet zoo machtig veel voor die hoopen, Duitsehers, die Zandvoort blijkbaar zoo „himinlisch" vinden, en al be hoor ik nu niet tot de massa Amster- damsche medeburgers, die Zand voort hebben gemaakt tot wat men in heel Nederland „het Joden-aqua rium" noemt daarom wil ik toch niet dat iemand zegt dat ik Zand voort kwaad wil. Integendeel! Als ik vertel dat het in de Passage te genwoordig een dooie boel is, wel, dan constateer ik niets anders dan een feit dat iedereen kan bevestigen, en ik houd het er dan ook voor, onder ons gezegd en gezwegen, dat mijn booze briefschrijver uit Zand voort niemand anders is dan eten van de kellners uit de Passage, te meer omdat ik in zijn schrijven die beminnelijke voorliefde voor Germa nismen meen te ontdekken, welke men bij heeren van dit beroep in de Hollandsche badplaats Zandvoort lang niet zelden aantreft. „Klaagt u liever over de wijze, waarop de baan van Zandvoort naar Haarlem wordt geëxploiteerd, schrijft mijn ongenoemde briefschrijver, waaruit ik met mijn nog overgebleven school kennis van het Duitsch, dadelijk de gevolgtrekking heb gemaakt, dat mijn Zandvoortsche vriend de Hol landsche Spoor bedoelde. De goed© man vindt n-1- dat er geen sneltrei nen genoeg loopen van Zandvoort naar Haarlem en Amsterdam. Hm, t kan wezen, ofschoon ik niet begrijp, waarvoor we nu altijd dat mooie O verveen zouden moeten voorbijstoo- man want daar zou een „snel trein" dan toch op neer komen- Of bedoelt mijn goede vriend, dat de treinen harder moeten rijden? Och heer, dan zou 'het de moeite van het ritje haast niet waard wezen, want nauwelijks zit je erin, of je zoudt er weer uit moeten. En zeg nu trou wens niet, dat de Hollandsche Spoor Zandvoort en zelfs Overveen niet goed bedenkt of vergeet! Van den winter had je zelfs een echte „O.ver- veen-express", die regelrecht uit het Zuiden van Duitschland naar .Oyerveen liep M|aarlijk! In Frank fort of Coblenz stapte je in den trein voor Overveen, en je bleef zit ten tot Overveen toe, altijd als je niet van te voren uit den wagen ging omdat je ergens anders wezen moest. En met een groot bord lazen de ver baasde Frankforters of Bazelaars of de Keulensche reizigers op dien trein de naamsaanduiding van wat z© on getwijfeld voor een wereld-stad van belang gehouden hebben: „Over veen" Die Overveen-express is in het zomerseizoen nu een Zand- voort-expres geworden: van Frank fort of nog dieper Duitschland in, rijdt men nu ineens door naar Zand voort: zeg nu niet dat de Holland sche Spoor niets voelt voor de groo te badplaats! Dat ze er nu bij ver gissing een paardenstal heeft neerge zet bij wijze van station, waaraan de ruif en.... de paarden nog maar ont breken om 't werkelijk een stal te doen zijn, dat is minder. (Want het prachtstation dat gebouwd staat te worden, en dat tegen het volgen de badseizoen wel klaar zal wezen, althans zeker tegen dat het vqlgend badseizoen is afgeloopen, mag er ge rust wez«jp»l 't Zal wel, maar ik hoor, erg onpractisch wezen, met wachtkamers boven, en de treinen den tra,p af, beneden, zoodat. de wachtkamers net ajs in Amsterdam 0,8. geregeld leeg zullen staan en da restaurateur er een strop aan heeft, maar je kunt toch ook niet alles ver langen, niet waar? 'tUiterlijk van het station zal mooi worden. wel nu, dat is al heel wat! Van het Haarlemsehe station kun je 'dat zelfs nog niet eens zeggen. Ik zou wel eens willen weten wie die gladdek ker van een bouwmeester is geweest, die daar ten aanschouwe van al de vreemdelingen die des zomers ons Haarlem met een bezoek vereeren, als éérste en voornaamste sieraad van het stationsgebouw, als iets dat je direct opvalt, en waar je naar kij ken moet of je wil of niet,een groote, leelijko fabrieksschoorsteen heeft neergeplakt! 't Is afschu welijk! Daar kom je van den Kruis weg, en zie: op de eereplaats, waar reen ander bouwmeester een cour d'honneur zou hebben ontworpen, of een vestibule voor eventueele vorstelijke be zoekers, of een practische klok, of een mooi balcon met versiering, op de eerste en mooiste plaats die je in het oog valt, daar staat een zware, hoog© schoorsteen, alsof ze in plaats van een station een machi nale broodbakkerij of een ijzerfa briek hadden neergezet. Neen, die architect van ons station lijkt me ook al niet de gelukkigsteAl maakt hij het nu piet zóó erg, als indertijd de bouwmeester van het Binnen hof in Den Haag, di.e het z.g. Stad houderlijk kwartier „restaureerde" en die vlak boven de plaats waar Zijne Majesteit de Koning indertijd placht binnen te gaan als Z. M. de Kamers opende, zes onverholen bestekamers bouwde, met lichtraam- pjes en duidelijke aanduiding door bouw en vorm, elegant en goed-bedacht en getuigend van goe den smaak is die leelijke fabrieks schoorsteen toch allesbehalve, wat u? Ik zal er van de week, als dat stuk van het nieuwe station in ge bruik komt, bij de groote feesten die ons te wachten staan en waar voor ik een beetje mooier weer wensch, dan we in de laatste dagen krijgen toegezonden, er eens een paar van de duizenden vreempjesi over spreken. Dan zal je eens wat hooren 1 Die man met zijn fabrieks pijp aan ons stationgebouw heefteen loopje met ons willen nemen, en hij maakt ons heele nieuwe station be lachelijk, let eens op wat ik je zeg 11 JULL KOWE HURLEMSCHE COURANT 1000 •1P- 400MOss 150Ills? 00"r IS

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1908 | | pagina 1