DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND. urn-s- mnjwi".r mn Over een revolutie. BUITENLAND. BINNENLAND. De Dochter van den Millionair. iCiiideHtetisi&wesi 23»3I*>339 Haarlem donderdag g aug, isos. S8113 Jaargang No. 6954 ABONNEMENTSPRIJS: Per 8 maanden voor Haarlem f 1.35 Voor de plaatsen, waar een agent ia gevestigd (kom der gemeente) 1.85 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1.8C Afeonderhjke nummers 0.05 Bureaux van Redactie en Administratie: Interes. Telefoonnummer 142®. PRIJS DER ADVERTENTIE» Van 16 regeisf0.80 (contant)f 0.50 Elke regel meer0J0 Groote letters naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 cent per advertentie contant. Alle betalende abonnés op dit blad zijn, volgens de bepalingen en onder de beperkingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor bedragen van: 8» Iht Üy over y en lllill hand of voet. fi_ü éen oog. B li IM éen duim. schiktheïd tot werken. éen oog. verlies van éen wijsvinger. GULDEN bij verlies van éen anderen ringer. De uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de Maatschappij „Ocean", Bijkantoor voor Haarlem, Nieuwe Gracht 11. Zonder een enkel geweerschot, heeft Turkije den sprong gemaakt v&n het meest autocratische régime dat, waarvan men heeft gezegd het is het despotisme, getemperd hoor.den moord naar een °P sociaal gebied vrijen regeerings- Vorm. De vraag is nuzal dat duurzaam Vezen In ons buitenlandsch nieuws heb ben we die vraag al eenige malen lji het kort besprokenhier is het he plaats om eens eenige meer uit voerige beschouwingen over die ^Ven curieuze en onverwachte als °Qtzaglijke omwenteling ten beste te geven. Wel het merkwaardigste van al ï8, dat deze reusachtige ommekeer «oo vreedzaam is gegaan. Revolutiesin het woord zelf hgt al de gedachte aan bloed en strijd en wanorde en dood. Maar deze revolutie was vreed zaam. Waarom? Omdat het heele volk rijp schijnt te zijn geweest voor de Vrijheid in regeeringsvorm, iets Wat men zoo zelden kan zeggen in aulke gevallen. De Sultan heeft de grondwet niet enkel verleend, om dat het volk die wenschte, maar •omdat hij niet meer kon rekenen op den steun van het leger, om de stem des volks te verstikken. Het Volk behoefde niet gewelddadig op te staan, omdat er niemand was hie zich tegen den volkswil verzette, on de Sultan kon zich niet verzetten, omdat hij niet zou gehoorzaamd zijn, door' niemand! En wie heeft dezen ommekeer in Eet Turksche voik bewerkt? Zeer zeker uitsluitend de JoDg- ïurksche partij. In ons buitenlandsch nieuws van gisteren vertelden we een en ander over de organisatie van deze ge heime partij, een soort van politieke Vrijmetselarij, waarbij de leden el kander niet kennen, noch hun hoof den, doch allen strikt gehoorzamen aan het bevel, dat uit het onbe kende hoofdkwartier langs onbe kende wegen persoonlijk aan alle leden van deze machtige geheime organisatie wordt medegedeeld. Om meer indruk te maken op de licht-onvlambare Turksche ge moederen, zijn de grondregelen der Jong-Turken, die steunen op hec beginsel van eerbiediging van den oigendom, haat tegen het despotisme en een steeds-voor-oogen-gehouden altruisme (vooral dit laatste is in het hedendaagsche Turkije, waar de zelfzucht en eigenbaat zoo in geworteld is, merkwaardig) omgeven door een heel stelsel van regels, ritualiën en formaliteiten. Men werd, als in geheime broe derschap, een curieuze en vreemde ceremoniën in de partij opgenomen; men had het gevoel iets bizonders, iets geheims te kennen; en speeu- leerend tevens op den formalisti- schen en aan uiterlijkheden han genden geest van de Mahomedanen, vergaten de leiders der Jong-Turken, bij alle propaganda voor bun vrij zinnige denkbeelden t op politiek ge bied, toch nooit de riten en plech tigheden in de geheime „loges" waar deze een belangrijk deel van den arbeid vormden. Zoo breidde deze soort van poli tieke vrijmetselarij zich uit: op dés- centralisatie aangelegd, met tal van provinciale-, districts- en plaatselijke comité's, werd de rustelooze organi satie der Jong-Turken in de laatste jaren steeds grooter, totdat men nu kan zeggen dat eigenlijk de revolutie is overgegaan in den geest van het volk, en dat de Padisjab, door de Grondwet te decreteeren, eigenlijk niet anders deed, dan zichzelf nu aansluiten bij die groote beweging, welke door heel het volk haar adepten telt. De Jong-Turksche beweging is uitsluitend Mahomedaamsch. In de geheime genootschappen dezer Jong- Turken werden de Christenen niet toegelaten. Doch ook de Christenen hebben zich met enthousiasme aan de zijde der vrijheidsbetoogers ge schaard, en van ongekende verbroe dering der rassen en relegies is men in Turkije getuige geweest. Ook hiervoor dringt zich de vraag op: zal dat zoo blijven duren?. Reeds zijn er berichten, dat de eenheid onder de Jong-Turken op losse schroeven staat. De verschillen de leiders zijn het niet in ieder op zicht met elkander eens, en zooals immer, dringen de meer radicale elementen zich op den voorgrond. Dat kan voor de heele Turksche grondwetsbeweging de dood worden. Want het Jong-Turksche ideaal van grondwet en verbroedering van rassen en religies gaat regelrecht in tegen het oude, starre, burbaarsche, exclusieve Mahomedisme, tegen den Christenhatenden Islam met al zijn onverdraagzaamheid, gegrond op den absolute macht van den heer- scheer over zielen en lichamen: den „opvolger van den profeet.". Daarom is deze revolutie niet alleen een staatkundige, maarin ze ker opzicht ook een godsdienstige. Gaat ze echter in het eerste op zicht te ver, dan doet ze dat na tuurlijk ook in het tweede, omdat nergens dan in Islamitische landen het verband tusschen staat en eere- dienst zóó sterk is. En dan beteekent datde val van het Islamitisme, envoor- loopig althans natuurlijk ook de anarchie op godsdienstig gebied, die de anarchie op staatkundig gebied na zich zal sleepen. Het is daarom in ieder opzicht te wenschen, dat de radicale elemen ten der Jong-Turken nu niet zullen winnen. Want dat zou aan deze vreedzame revolutie op den roerigen Balkan een naspel geven, waarvan we den inhoud slechts met vrees en beven raden: een naspel van dood en verderf, van bitteren strijd en lange wanorde, van verschrik king en moord! frankrijk. Nieuwe arbeidsconf lieten. Tegenover de aanmatiging der werk lieden-syndicaten treden nu de werk gevers wat krachtiger op, nu de kracht proef der anarchistische leiders mis lukt is. Als antwoord op de eischen van de werklieden in het bouwvak hebben de Parijsche aannemers besloten, van Zaterdag 8 Augustus af alle bouwter reinen te Parijs te sluiten. Dienten gevolge zullen 15,000 tot 20,000 man werkloos worden. Ook het werk van vier nieuwe lijnen van den onder- grondschen spoorweg zal stil komen te liggen! 'tls en blijft dus strijd in Frank rijk op sociaal gebied. En we zijn nog lang niet aan het einde Alweer een „Matin"-proees. De „Matin", het beruehte liberale trottoirblad, krijgt tegenwoordig kiap op klap. Na de laatste processen tegen Hum- bert heeft nu ook de oud-minister Cbaumié, die door den „Matin" op allerhatelijkste wijze is vervolgd, en beschuldigd 'van nepotisme, het blad aangeklaagd. De „Matin" is daarbij erg klein ger bleken. Terwijl bet den minister op allerlei wijze heeft vervolgd en be spottelijk gemaakt, bood het nu excu ses aanMaar Chaumié is nu daarmee niet meer tevreden, en zet zijn eischen door. Dit wordt een proces, waarvan Parijs smullen zal! DfUITSCHLAND. De „Zeppelin" vernietigd. jWe spraken gisteren van de „Overwinning der lucht". Zeker. Zeppelin heeft dien «eretitel ver diend, da,t hij dei eierste was die dg lucht overwon en met een luchtvaar- vaartuig, zoo geregeld en snel als een snelvarend stoomschip, een tocht kon afleggen die een „unicum" is. Maar.... Daar is toch de natuur nog altijd, die sterker is dan menschenwerkEn of de natuur dat gisteren nog eens uitdrukkelijk wilde doen gevoelen? Tegen het einde van dien reuzen- tocht, toen het luchtschip van Zep pelin meer dan driekwart van den 24 uren-tocht had afgelegd, kranig den loop van den Rijn was gevolgd, van Zwitserland af tot aan Mainz, en toen te Pr iedriehs h af en reeds al les stond opgesteld voor de feeste lijke ontvangst en een hulde Mas voorbereid, zoo grootsch als men nog niet had gebracht aan den 70-jarigen Zeppelin, toen kwam er een ouwe- der van éen half uur.... en de „Zeppe- lin"-ballon, die meer dan een half millioen guldens heeft gekost, is op één slag vernietigd. ÏWe hebben hedenmorgen nog geen uitvoerige berichten hoe dit is toe gegaan. Het gas in den. ballon schijnt ont brand en ontploft te zijn, en van den ballon moet weinig of niets meer te redden zijn geweest. Zoo'n zwaar en reusachtig monster lijdt natuur lijk sterk van een wervelwind als bij onweer voorkomt, en daar men juist was gedaald (bij Echterdingen in Ba den) om een defect aan den motor te herstellen, kwakte de storm het luchtschip tegen den grond, en ver nielde het.... Voor Zeppelin is dit tragisch.... Na, den zegetocht, die haast zoo kranig was volbracht, zulk een ©inde [Want wil men een idéé van Zeppe lin's tocht? Men kan die het best begrijpen als men aanneemt dat Zeppelin opsteeg te Maastricht, vervolgens voer naar Antwerpen, voorts van daar over Rotterdam, Haarlem en Den Helder naai' een punt zóóver boven Den Helder nog liggende, als deze plaats boven Haarlem ligt! Dan terugkeerende van die plaats over de Zuiderzee om bij Arnhem den tocht- te eindigen. Op dat punt van die nu voor onze lezers zich voor te stellen lijn ligt Echterdingen, waar de ramp geschiedde. Morgen (of onder onze laatste be richten, zoo ;wfe ze nog ontvangen) geven we de nadere bijzonderheden van de ramp, die zeer zeker op het Duitsche volk vooral, dat enthou siast was voor Zeppelin, ontzaglij ken indruk zal maken. In tusschenaan de beteelcenis van Zeppelin's overwinning der lucht dcet dit ongeluk niet af. Ook stoom schepen vergaan. Zeppelin heeft het groote vraagstuk opgelost, en zoo hij den moed heeft weer opnieuw te beginnen, zal zeker het Duitsche volk hem geen crediet weigeren...; In tusschen één ding is nu op nieuw geblekenmen kan de natuur krachten wel een poos lang voor ei gen doeleinden spannen en dwingen in de baan van 't menschelijk ver nuft, maar die krachten blijven toch de sterkste, ook hoven het vernuftig ste dat is uitgevonden, en het zal zaak zijn, dat nooit te vergeten. Vooral niet hij het vraagstuk der luchtschepen, waar de natuurkrach ten zoo onberekenbaar zijn, en de beheersching der menscben erover nog zoo jong is TURKIJE, Wat zal het worden? Wij verwijzen voor algemeene be schouwingen over den toestand naar ons hoofdartikel van heden. Gisteren vertelden we dat de jong- Turken eischen, dat de politiek van het ministerie wat radicaler worde. Welnu: ze hebben alweer al meer dan ze verlangden: de grootvizier en het heele ministerie zijn al afgetreden!.... Wat zal dat nu worden? Men verwacht nu een zeer liberaal, radicaal ministerie. Maar of de joDg-Turken dan voldaan zullen zijn? Zooals we al meer zeiden: ze zijn verdeeld. In Genève hebben de jong- Turken, die daar wonen, al een ver gadering belegd, om er over te be raadslagen of het raadzaam was hun streven te richten op afzetting van den Sultan! Welk besluit genomen is, is nog niet bekend. Dit jong-Turksche comité htndeit dus in lijnrechten strijd met het comité te Adrianopel, dat pas, zooals we meldden, een manifest heeft open baar gemaakt, waarin de Sultan „de eenige toevlucht" wordt genoemd en waarin verzekerd wordt, dat er dag en nacht voor het leven van den Sultan gebeden wordt. Het stuk eindigde met den geestdriftigen uitroep: „leve de Sultan!" Er bestaat verder ook verschil van gevoelen tusschen het jong-Turksche comité te Konstantinopel en dat in Macedonië. Het laatstgenoemde is veel radicaler. Een aaneengesloten phalanx vor men de jong Turken dus niet. Er zijn onder hen heel wat uiteenloopende richtingen en omtrent doel en mid delen zijn de verschillende groepen het niet met elkaar eens. Dat is voor Turkije, dat nu heele- maal op de jong-Turken steunt in dezen tijd, geen erg pleizierig ver schijnsel 1 Verspreide Berichten. De Congokwestie. De Belgische K amer heeft gisteren weer een goed deel van het koloniale eharter voor de Congo goedgekeurd. Vandaag is er stemming, of de Kamer de zitling tot October zal ver dagen. De Macedonische benden, die zoolang den Balkan in rep en roer hebLen gezet, onderwerpen zich een voor een. Dat is tenminste een gunstig gevolg van de grondwet in Turkije! Verzoening? Een gerucht wil, dat de Keizer en de hertog van Cumberland in den herfst te Muncken zullen samen komen, om elkaDder do hand der ver zoening te reiken. Het keizerlijk bezoek aan Zweden. Het Duitsche Keizerlijke echt-^ paar is gisterenavond kalf zeven uit* Stockholm vertrokken. Het afscheid van den Koning en de Koningin, die den tocht tot Kastell Holmen medemaakten, was uitermate hartelijk. Een politieke diefstal? Onder zeer opvallende bijomstandigheden, welke echter in het „Berl. Tagebl.*, waaraan dit bericht ontleend is, niet nader omschre ven worden, is aan vorst Obolensky, den kabinetschef van den Caar, een porte feuille ontstolen, die waardevolle docu menten en staatspapieren bevatte, welke aan de keizerlijke familie toebehoorden. Aardbeving in Algerië. TeCon- stantine en omliggende plaatsen heb Sen een groot aantal opeenvolgende aard schokken plaats gehad, waarvan de sterk ste 12 seconden duurde. In Constantine zelf, zijn talrijke huizen in puin gevallen. Geen dooden. Hofberichten. Z. K. H. de Prins had gister namid dag omstreeks vier uur een onder houd van ongeveer een half uur met den minister van Oorlog in diens kabinet aan het departement. Van het Loo. Z. K. H. Prins Hendrik is voor nemens, in den loop dezer maand voor eenigen tijd naar Dobbin te gaan. H. M. de Koningin gaat dan zoolang bij H. M. de Koningin-Moeder op Soestdijk logeeren. H. M. de Koningin-Mooder ie. de Residentie. H. M. de Koningin-Moeder kwam gisteren ochtend half twaalf per Staats spoor vergezeld van eenige dames en heeren Harer hofhouding, in de resi dentie aan, tot het in ontvangst nemen gisterenmiddag van den huldegroet der Haagsche burgerij. De ontvangst door het talrijke pu bliek aan het station en daarbuiten wa3 allerhartelijkst. Overal spontaan hoerageroep. Aubade aan de Koningin-Moeder. Met groote hartelijkheid is gisteren middag de Koningin-Moeder door de inwoners der residentie, ter gelegen heid van Haar öOsten verjaardag gehuldigd. Reeds lang te voren had zich een comité uit de burgerij gevormd, met het doel, de Vorstinne op de eene of andere wijze te huldigen, welk comité, toen de plannen een vasteren vorm hadden aangenomen en besloten was tot het houden van een aubade, aan stonds de toezegging kreeg van schier alle Haagsche zangvereenigingen en militaire- en burgerlijke muziekkorp- FEUILLETON. (Naar het Fransch) 49) „Ja, juffrouw, ik stel belang aan alles, wat u mij daareven met zoo- Veel bezieling en welsprekendheid Verteld hebt, doch u begrijpt, dat het bedrag een beetje groot is, dat liet uw crediet verre te boven, gaat én ik dns pp hieuw© bevelen van hw vader uit In die wachten moet. Intusschen, juffrouwik wil zeg gen, lieve pupil,' vervolgde hij, Vanhoop niet geheel en al en laat blij den tijd ©enige rekeningen en stukken na te zien, waarover het ©rmoodig is u te spreken." „Ik heb slechts acht dagen tijd," «©id© Rosalind©. „Heb ik bet mil- j ioen hiet binnen dien tijd, dan ben ik verloren!" „Binnen drie dagen zult u ant woord van mij hebben," hernam Fa- lamon. Op dit oogenblik waarschuwde ©en jf-igon aardig, zacht schelletje d©n| bankier, dat iemand hem oogenblik- Wikkelijk wenschte te spreken. Hij stond op en vroeg Rosalind© ver lof, zfeh ©enige ©ogenblikken te [ver wijderen, hetgeen hem werd toege staan. Degene, die hem zoo dringend ver langd© te spreken, was Guillaume, hij vond den makelaar in ©en klein salon, aan het uiteinde, van een vleu gel van het hotel gelegen. Guillaume wist zeer goed, dat Ro salind© zich reeds een uur in Fala- nion's woning bevond, hij wierp den bankier een vragenden blik toie, waarop dez© onmiddellijk zeide: „Zij wordt bepaald krankzinnig of wel zij is in handen gevallen van de grootste schelmen va;n Parijs. Weet u hoeveel zij noodig heeft; wat zij mij uit uw© fondsen komt vragen Zij verlangt een millioen!".... „Ha!" riep Guillaume uit; „in stede van te beven, ben ik ten zeerste met het geval ingenomen. Nu gaat mij een licht op Daar is dan einde lijk het middel, waardoor die edele markies d© Malatesta een millioen, met d© punt van zijn zwaard verove ren zou. Daar is dan d© geheim© drijfveer, welk© op ©en gegeven oo genblik werken moet en, welk© ik niet ontdekken kon. .Welnu, mijn beer Falamon, bet bedrag is toege staan. Beloof het millioen in bank papier en schatkist promessen. Ik heiast er mij mede de .portefeuille aan juffrouw de Villefort ter hand ta stellen. Ga, goede vriend, en tracht uwe verwondering te bedwin gen." Werkelijk was de bankier ©enigs zins verdoofd van den schok. Hij antwoordde dan ook met geien woord, doch liep met langzame schreden! naar het kabinet terug, als iemand, di© in gedachten verdiept is en ver geefs een raadsel tracht op te lossen- Hij trad bet vertrek binnen, waar Rosalind© nog steeds op hem wacht- tej, doch thans had hij zijn® tegen woordigheid van geest geheel terug gekregen; er kwam zelfs een trek van vroolijkheid op zijn galaat, zoo dat zijn schoone pupil tot hem zeide „Goed nieuws? Hebben wij een© gelukkige ontdekking gedaan „Ja, dat is zoo," antwoordde hij. „Ik hoop, juffrouw, dat ik u binnen vier en twintig uur ©en goede tijding zal kunnep brengen." Mi ftfeti feCIH i*W Ml MÉ SKI XII. Op een der laatste avonden in Sep tember, stapte ©en elegant gekleed heer tegenover een vermaard restau rant op den boulevard uit en bestel de ©en diner in ©en afzonderlijk ver trek. Men geleidde hem naar een klein salon, waarin zich een ronde tafel bevond en vroeg voor hoeveel per sonen gedekt moest worden. Zich met eene zekere voornaam heid tot de bediende wendende, ant woordde de vreemdeling, terwijl hij aan zijn knevel trok „Telt zelf maar!"' „Mijnheer bedoelt....."* „Mijnheer bedoelt, dat jelui dwa ze snaken zijt!" hernam hij, „en als ik ©en diner bestel in een afzonder lijk salon, gevoel ik achting ge noeg voor mijn persoon, om alleen mij zelf op zulk een. maaltijd te trak- tearen. Zet dus voor één persoon bor den gereed e:n bedien me voor vier Deze woorden kwamen den be diend© zoo zonderling voor, dat zij z© aan den eigenaar van het hotel overbrachtendaarop begaf dezie zich in persoon naar den vreemde ling, wien hij, met de noodige plicht plegingen uitlegde, dat het salon ge woonlijk bestemd was voor diners van meerdere personen, doch dat hij, wanneer mijnheer erop gesteld was, afzonderlijk te ©ten, nog wel een kamertje voor hem ter beschikking had. [Wat moet dat beteé kenen vroeg de onbekende', terwijl hij zijn kne vel, voor den spiegel opstreek. „Een kamertje? [Wilt u mij in een kamer tje latan eten? Schaam u, mijnheer. Ik blijf hier, want ik heb lucht en ruimte noodig. Ziet u mij soms voor een papegaai aan, welke men in ©en kooitje sluit Laat terstond in dit salon d© tafel voor mij dekken; be grepen „Ja," Mijnheer," antwoordde de ander. „Welnu dan, spoed u of anders ga ik heen." De eigenaar verdween ten einde de noodige hevelen te geven-. Een dei' bedienden kwam den vreemdeling verzoeken een lijstje der gerechten op te maken, welke hij verlangde. Daarbij bood hij hem een boek aan, met groen lederen omslag, waarop verguld© letters; benevens een potlood en ©en blad papier. De bezoeker beschouwde dez© voorwer pen met ©en soort van verwondering- daarop barstte hij in een schaterend gelach uit en vroeg of men soms een paar regels van zijn schrift erlang de, voordat men hem het eten bracht. Ontsteld ging de knecht den pa troon dit nieuw© voorval medebee- len. „Het zal zeker een zeer voornaam vreemdeling zijn," meende deze. „Waarschijnlijk komt hij hier ver vandaan en kent onze gebruiken niet." Hij spoedde zich naar het salon, tan eind© „Zijne Hoogheid" uit te leggen, wat het boek, het potlood het blaadje papier te beteekemen hadden. „Dank je," z©i de vreemdeling, „maar als ik inijn koks een diner be stel, eischt hij niet van me. dat ik hem een ganschen brief schrijf. Krijg ik nu wat te ©ten, duizend duivels of ik marcheer op [Wat moest men met zulk een beve lende Hoogheid aanvangen, die elk oogenblik dreigde heen te gaan De patroon, met de zaak verlegen, besloot zijn vrouw te raadplegen. „Wel," zeide deze, „het is zoo een voudig mogelijk. Zijne Hoogheid wil zoo spoedig mogelijk het middag maal gebruiken, zonder zich om het menu te bekommeren...." „Ah! ik vat het!" riep haar echt genoot uit, alsof hem eensklaps een licht opging. „Wat hebben die vrou wen toch veel verstand! Zij weten aan alles een mouw te passen!" Tien minuten later bracht de eigenaar van het restaurant, door vier of zes bedienden gevolgd, een overvloedig maal in het salon. De fijnste wijnen werden op ©en tafel tje ter zijde geplaatst en daarop ging men Zijne Hoogheid, die voor het venster een brief las, waarschuwen, dat het eten op hem wachtte. „Zoo is het goed," zei de vreem deling, zich aan tafel zettende: „ik maak u mijn compliment, mijnheer d© restaurateur, en verzoek u een oog op de bediening te houden. Dat sprak wel van zelf De pa troon had slechtst toezicht op één tafel in zijn gansch© inrichting en putte zich uit in het verzinnen van fijn© gerechten, ten einde de maaltijd zoo weelderig mogelijk te maken van de koninklijk© of keizerlijke Hoogheid, die zonder menu dineer de. „Iets, dat zeer .begrijpelijk is van een prins, gaf zijn vrouw te verstaan. (Wordt vervolgd.) NEIIWE HURLEMSCHE COORUiï 1000 15

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1908 | | pagina 1