DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND. Spelen. BUITENLAND. Zaterdagavondpraatjes. KiffideHhuisvesf 29«££i-33} Haarlem ZATERDAG 22 AUG. 1908. S3,t3 Jaargang; No. 6667 ABONNBMBKT8PBIJS: Per 8 maanden voor Haarlemfl.85 Voor de plaatsen, waar een agent is gevestigd (kom der gemeente) 1.85 Voor de overige plaateen in Nederland franco per post 1,80 Afzonderlijke nummers0.05 Bureaux van Redactie en Administratie: Interc. Teflefoonniammep 1426. PRIJS DER ADVERTENTIÊN: Van 16 regelsf0.60 (oontant)f 0.50 Elke regel meer0.10 Groote letters naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 cent per advertentie contant. Alle betalende abonnés op dit blad zijn, volgens de bepalingen en onder de beperkingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor bedragen van: GULDEN bjj veefces van éen anderen vinger. De uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de Maatschappij „Ocean", Bijkantoor voor Haarlem, Nieuwe Gracht 11. Dit nummer bestaat uit üier bladen, iu. o. de Of- f i c i e I e K e r k I ij s t en het Geïllustreerd Zondags blad in 16 bladzijden. EERSTE BLAD. De straat- en koffiehuisfilosofen Doemen het een gevolg van de •lechte tijden, dat er tegenwoor dig zoo ontzettend veel gespeeld Wordt. 't Kan. En als de slechte tijden over zijn, zal er waarschijnlijk een andere reden worden gevonden om te spelen l .Spelen" is eigenlijk het woord Diet: 't meer vulgaire woord „gok ken" uit de Amsterdamsche spreektaal in de woordenlijst der flollandsche taal overgebracht, ook al door onze tegenwoordige pro zaïsten die zich bij voorkeur van zulke termen bedienen geeft beter weer de hartstochtelijke wijze Van veel-geld-weggooien om een heel klein kansje te hebben iets te verdienen, die tegenwoordig zoo velen beheerscht en... ten gronde richt. 't Is in ons land begonnen met de loterijen. Eerst waren het fatsoenlijke loterij en, uitgaande van landbouwvereeni- giugen, van tentoonstellingen, van congressen. Sommige daarvan waren al heel oud, en deswegens maakten ze aanspraak op soliditeit, ja zelfs op... beroemdheid. De loterij van de Woerdensche paardenmarkt, die Van de Haarlemsche paardenmarkt en nog heel veel andere kende iedereen in den lande. Toen kwamen de loterijen zonder paardenmarkt, maar voor een of ander weldadig doel. Die waren óók nog „fatsoenlijk", in den regel althans. Daar was dan een duitje mee te verdienen, en aangezien alles Waar wat aan te verdienen valt heel spoedig door de winstjagers van onzen tijd wordt geëxploiteerd, volgden dra de loterijen om de loterij-zelve. Meneer Jansen, meneer Willemsen of Pietersen of Klaasen, liever nog meneer Levyson, Jacob- son of Salomonson, begon een loterij voor z'n eigen zak, en in alle si garenwinkels van het land zag men nl heel gauw de briefjes hangen. Daar waren er, die zich tevreden stelden met de zuivere winst, ont staan door het verschil van de op brengst der loten met het bedrag der uitgeloofde prijzen. Maar en dat is begrijpelijk er waren er óók, en zeker niet het minst in aantal, die nog wat verder gingen, en die met allerlei knoeie rijen en ongeloofelij ke brutaliteit hun zaakjes ten nadeele van het publiek en ten voordeele van zich zelf exploiteerden. Uit dien tijd dateeren ook de grootere speel-gelegenheden, maat schappijen als Lotisico, Premieloten- banken, enz. van welke de eerste, op solieder basis gevestigd dan de andere, ook een geheel ander ka rakter draagt, maar waarvan andere blijkbaar met minder-deugdelijke middelen gewerkt hebben en dan ook, ten nadeele van hen die erop vertrouwden, teniet zjjn gegaan. De bekende wet-Kuijper heeft vele van die speel-zaken opgeruimd: de parasieten van den spelharts- tocht, de kleine particuliere loterij- tjes.zijn geheel verdwenen, en slechts enkele hebben, door zich conform de wet te veranderen, in anderen vorm het bestaan kunnen verlengen. Maar de spelhartstocht-zelf is door die wet niet bedwongen. Integendeel Men zou zeggen, dat die erger is geworden, en... gevaarlijker I Want Lna de loterijen heeft men pas de echte „gok"gelegenheden gekregen, die nu ons volksvermo gen aantasten, die onnoemlijk veel kwaad doen, die duizenden, vooral jongeren en oner varenen, reeds hebben ten gronde gericht! Daar zijn vooreerst de beruchte „Académies de billard". Daar ziju voorts de in den laat- sten tijd als paddestoelen oprijzende bookmakers-kantoren, die het kwaad dat op de wedrennen zoo welig tiert, nu overbrengen in eiken kring, in elke plaats, dag aan dag, het heele jaar door. Dat is de categorie: wedden. En voorts zijn er de obscure speel- clubs, die nog gevaarlijker zijn: het befaamde „jeu de poule" dat, ja, verboden is, maar dat op verschil lende plaatsen nog voortleeft; het „jeu de barraque", dat door een onbegrijpelijke juridische spitsvon digheid wel geoorloofd schijnt te zijn, al begrijpt een kind dat men er beetgenomen wordt en zijn geld kwijt raakt alsof m6n het in het water smeet. En zoo meer. Dat is de categorie: hasard. En in ons vrije Nederland bloeien tegenwoordig die twee speelvormen vooral Amsterdam loopt ervan over, In ons goede Haarlem heeft men tal van „agentschappen" van de bookmakers, die u laten wedden op paarden die ge nooit gezien hebt, op banen waar ge nooit geweest zijt en waar ge misschien nooit komen zult, dag aan dag. En heel wat zijn er, die hieraan meedoen! We kennen koffiehuizen in onze stad, die zich genoodzaakt hebben gezien, voor hun clientèle buiten- landsche „sportbladen" of liever couranten voor het spel bij de wed rennen zich aan te schaffen! Zandvoort geeft u te aanschou wen een „Club de Zandvoort", die waarlijk annonceert: „Distractions des villes d'eaux"De man die dit schreef was zeker wat „distract": hij zal bedoeld hebben „attractions" zooals z'n collega aankondigt die de „Club d'Amsterdam" exploiteert „Jeu de Barracq. Nieuwste at tractie!" En let wel deze ,>clubs" speelholen zou juiste naam zijn! houden zich niet verdekt, maar annonceeren openlijk hun bestaan door aanplakbiljetten, staan open voor iedereen, en... slepen op een heel gemakkelijke manier, in een nauw, vies achterkamertje waar een biljart de heele ruimte bijna vult, het lieve geld van jong en oud in den zak van den „ondernemer". Dat zulke gelegenheden, onder het oog der politie, blijven bestaan en ongehinderd hun verfoeilijk werk blijven volhouden, is iets onbegrij pelijks! Wij vragen: kan dit alles niet worden beteugeld? Den spelhartstocht uitroeien, zal wel een onmogelijkheid zijn. Maar wat wèl mogelijk moet wezen, is het onderdrukken van zulke bru tale ondernemingen, die het spel als het ware zoo gemakkelijk mo gelijk maken, die zoo openlijk den hartstocht aanwakkeren, die voor jongelui en ondergeschikten zoo vierkant de gelegenheid openen tot den ondergang of tot oneerlijkheid. Tegen de gokgelegenheden als op Zandvoort onder den rook van het politiebureau zijn geopend, tegen die bookmakers-agentschap pen, die openlijk hun ondernemin gen annonceeren, dient o.i. wettelijk te worden opgetreden. Dat kan niet, zegt men? Wel, in Engeland is b.v. het laatste: het wedden buiten de ren baan, zeer streng verboden, en ont duiking wordt zwaar gestraft. En het eerste? Where is a will, there is a way zouden we denkenen als men in den Eaag werkelijk eens wilde, dan was er wel een term te bedenken, waardoor wettelijk dit kwaad kon worden beteugeld. Het is hoog noodig! En het is een zaak, die in het belang van de gezonde zeden van ons volk geen uitstel leiden kan! BELGIË. De knoeierijen te Schaerbeek. Er is toch nog een humoristisch kantje aan het „Panama" van Schaer beek, de duitendieverij van den liberalen wethouder Van de Putte met zijn liberale vriendjes Houssa, Lejeüne en anderen! Door den anti-clericalen gemeente raad zijn namelijk een aantal straten precies die, waaraan de beeren zooveel geld hebben„verdiend" indertijd genoemd naar dien wethou der en zijn trawanten. Schaerbeek is een „Boulevard van de Putte" rijk, een „Rue Octave Houssa" en nog zoo'n paar! Nu ;die beroemdheden echter op lichters zijn gebleken, moeten de naambordjes eraf! De straten zullen verdoopt worden I En Schaerbeek zoekt naar andere beroemdheden, liefst.... die overleden zijn. Met de levende beroemdheden zal men 't niet gauw meer probeeren! DlUITSCHLAND. De Dusseldorfsehe Katholiekendag. Met dezelfde warmte, geestdrift en bezieling als waarmede ze is be gonnen, is de Katholiekendag te Dusseldorf geëindigd. Ja, misschien met nog meer geest drift, want die steeg yan den begin ne tot het einde maar onophoudelijk. Zooals we mededeelden, heeft Z. D. H. Mgr. Van de Wetering, aarts bisschop van .Utrecht, eenige ver gaderingen bijgewoond, waar Z. D. H. met alle onderscheiding en bij zondere eerbewijzen werd ontvangen en toegesproken door bestuurdenan van den Katholiekendag en Z. E. Kardinaal Fischer. Van de laatste vergadering kan nog worden vermeld, dat ook Mgr. Andreas Jansen van Bunnik er een rede heeft gehouden, |die zeer de aan dacht trokover de verhouding tus- schen de Katholieken en die Prote stanten in Nederland gedurende de jongste halve eeuw. De eminente redenaar bracht daar in de zegenrijke gevolgen voor oogen van de politiek, door Dr. Knijper en Dr. Schaepman gevolgd, teneinde Je Christelijke partijen tot een te bren gen om to volgen een Christelijke po litiek, waarbij het geloof in Christus ten slotte de band is van allen tegen hat wassende ongeloof. Spr. hoopte dat ook ©ens in Duitschland de dag zou komen, waarop alle Christeiij- ken eensgezind ondier de schutse yan den Heer Jezus Christus zouden op trekken tegen den grooteu vijand, het ongeloof en het scepticisme in onze dagen Donderende toejuichingen begroet ten deze welsprekende rede. .Daarna werd door den Zwitser- schen afgevaardigde Kixtz nog ge sproken over den Paus, en de vol gende stellingen werden aangenomen als conclusie: „De 55ste algemeen© vergadering van de Katholieken in Duitschland, zendt, in overeenstemming met alle trouwe Katholieken over de gebade wereld, aan den Heiligen Valer to Rome, Paus Pius X, de eerbiedigste geluk- en zegenwenscben met zijn 50-jarig priesterjubileum en richt hare gebeden ten hemel, om voor hem van God den Allerhoogste een lange en gelukkige regeering over de Kerk af te smeeken. „Zij legt bij deze gelegenheid we derom dei uiting van hare onwankel bare kerkelijke trouw en aanhanke lijkheid aan dei voeten van Zijne Hei ligheid, belooft opnieuw den opvol ger van Petrus en stedehouder Gods op aarde eerbied en gehoorzaambeii en verwerpt met name met den Hei ligen Vader de dwalingen, die hij in de Encycliek Pascendi Dominici gre- gis van 8 September van het vorige jaar verworpen heeft. „Zij bidt ook tot den heiligen Geest, den heiligen Vader te troosten en te sterken in de ernstige benauwd heid, waarin de Kerk in zoovele lan den verkeert, opdat bij iden rechten weg moge vinden, om voor de godde lijk geopenbaarde leer op de heele wereld de harten der menscben te openen. „Zij moet den eisch handhaven, dat de Paus een volledige en werke lijke onafhankelijkheid geniete, wei- ba de onvermijdelijke voorwaarde voor do vrijheid en onafhankelijk heid van de Katholieke kerk is. Een voorwaarde voor de onafhankelijk heid is ook de volkomen financieels zelfstandigheid van het Pauselijk bestuur, die door regelmatige rijke lijke ondersteuning van de inzame ling voor den Pieterspenning ver zekerd moet worden. Zij maant de Katholieken van Duitschland ann, bet tegenwoordige jaar v-an het gouden priesterjubileum van den Heiligen Vader te gebruiken, om door bijzonder ruime giften een be wijs van hun innige vereering voor Z. H. en hun trouwe liefde tot hun Kerk te geven." Graaf Praschma, devoorzitter, sloot het Congres met een zeer wel sprekende rede, waarna Kardinaal Fischer het slotwoord sprak en den zegen gaf. FRANKRIJK. Moderne beeldstormers. Een ooggetuige beschrijft de beeld- storming aan het klein-seminarie van Lisieux dat op het oogenblik onder de handen der „liquidateurs" is, en dat door deze in woedenden katho- liekenhaat gehavend wordt, als volgt: Dinsdags had men reeds het ijzeren kruis afgezaagd, dat het hek bij den ingang bekroont, evenals de drie stee- nen krnisen van de sacristie. Woensdagmorgen zaagde men het steenen kruis van het oostelijk tran sept afeerst de armen, toen de recht opstaande balk, en men liet de stuk ken op den grond rallen, waar ze braken. Vervolgens viel men op den engel aan, die zich op het koor bevond. Eerst zaagde men het steenen voet stuk door, toen de ijzeren stang, die het beeld vasthield; daarna liet men het tot onder aan het dak glijden in den hoek van transept en schip, en liet het vervolgens aan een touw met het hoofd naar beneden zakken. Het touw was te kort; en terwijl een der werklieden een langer ging zoeken, riep de ander hem toe: „Haast je wat, anders stijgt al het bloed hem naar het hoofd." De engel was eindelijk om vijf uur beneden, en onmiddelijk ging men een stelling bouwen om het beeld van de H. Maagd, 's Nachts had de regen de planken zoo glad gemaakt, dat eerst 'Donderdagmiddag de werklie den hun droevigen arbeid konden hervatten. Het beeld was van steen; ze zaag den er het hoofd, het bovenlijf, en de beenen af, welke stukken ze op de binnenplaats neerwierpen. Vrijdags kwam de beurt aan de kruisen op den voorgevel van de kapel en op het westelijk transept; Zaterdags aan de kleine kruisen op de verschillende klokje torentjes. Dien zelfden dag viel ook het kleine stee nen kruis boven de ingangsdeur on der de heiligschennende handen der werklieden. Totdat in hun duivelschen haat de sectarissen alles hadden vernield, wat maar even kon doen denken, dat dit gebouw eens voor den katholieken eeredienst was bestemd geweest De nieuwe koers. Werkelijk seint Reater nu, dat de nieuwe Turksche regeering, zooals we fisteren reeds als waarschijnlijk deden voorkomen, een Franschen raadsman zaï uitnoodigen ter reorganisatie der financiën. Dat zal dan Rouvier wel zijn. We hooren nu ook, dat een Engel- sche specialiteit de Marine zal her vermen. En wat het leger betreft is een \i etsontwerp op den algemeenen dienst plicht bekend gemaakt, waarbij be paald wordt dat alle Ottomanen van 9,0—45 jaren onder de wapenen ge roepen kunnen worden. De diensttijd wordt op 6 jaar bepaald, d. w. z 3 jaren actief en 3 jaren bij de reserve. Later zal de actieve diensttijd tot 2 jaren verminderd worden. LUI. Komkommertijd.Ko- ninginnejeest in het zicht en wat de mama's ervan zeg gen. Dot moet je ervoor over hébben'n Zoet ■winstje, en waar nu het adres is. Roomsche lec tuur en wat er voor ge daan wordt. Vooruit gang op allerhande gebied, en een fraai staaltje van Haarlemsche nijverheid. Neen, dat overkomt me niet vaak, dat ik .vacantia krijg. Eu dat was -óatetrdag jongstleden toch het $3val, toen we Zondag vierden, en dus de aterdagavondkout eens achterwege moest blijven. Nu heb ik stof van twee weken, zult u zeggen? Jawel, morgen brengenhet is de komkom mertijd, zooals u weet, en dan is zelfs onze illustr© stad Haarlem zon- nieuws. Of 't moest wezen, dat We zitten te wachten, op de gebeurte nissen vatn Koninginnedag, die dit Jaar heel wat minder zullen wezen dan vorige jaren. Nu, dat kan wel niet anders. Kant met de Olympi sche spelen die wel een beetje in het water zijn gevallen, gezien het akelige figuur dat ons land bij de ei genlijke wedstrijden in Londen heeft gemaakt en yooral bij de feesten van dep Algem. Nederlandschen Kieteijdersbond, is Haarlem zóó goed voor den dag gekomen, dat de feeststemming jer wel wat uit raakt op den duur. Toch zal Koninginne dag niet zonder volksfeest blijven, naar ik tot mijn genoegen heb gezien in de krant: een trommel- en klep- permarsch, twee dingen, afgekeken van Middelburg, waar ze voor het eerst vertoond zijn bij het laatste bezoek van de Koningin aan Zee land, e|n waar die toen zoo flink en vaardig zijn geslaagd, zullen dit maal dan Koninginnedag opluisteren en wie er nu al vol van zijn, dat is de jeugd[YVel, je versnoepte er van de week een dubbeltje aan, om de blijde gezichten te zien van al die kinderen die in een winkel in de Anegang hun trommel of vernuftig- uitgedachten klepper moesten halen, waarbij ze naderhand nog een oranje lint kregen om den trommel om te hangen! 'tZag er letterlijk zwart, en de mama's, die tegen dien tijd net uit waren met haar kroost, dat hij geval niet aan den marsch zal mee doen, waren zoo goed niet of ze moes ten óók over de brug komen, en óók een trommel koopen.... de jongens hielden niet opDat kan me dus in de volgende dagen een lawaai wor den van belang En menig moeder zal wenschen, dat het Koninginne- fiagbestuur eigenlijk maar liever een ander amusement had uitgekozen! dan fiat trommelen en klepperen....; Enfin,dat moeten we er dan maar voor over bobben. Net als die 10 centen meer, die de boekhandelaren leggen op onze Roomsche bijbeltjes, als je ze ten minste bij 'n boekhande laar wilt bestellen, zooals iedereen, die er een hebben wil, toch wiel eerst zal hebben gedaan. Nu, toen ik die stukken las in onzfe krant, dacht ik op een boekje van 25 centen 10 cent winst, dat is een zoet winstje, al is 't niet klein! 'kMocht willen dat het in mijn winkel óók zoo ging! Maar in ernstgaat daar mee nu niet bet goede denk beeld, dat de vereeniging be oogde van wie deze goeikoope uit gave uitgaat, voor ©en goed deel ver loren Enfinik hoorde met pleizier dat er andere maatregelen nu staan te worden genomen,, en met nog meer genoegen, dat de volijverige pater Van der Valk, aan de pastorie in het Kleverpark, de bij beitjes tegen den kostenden prijs, 25 centen, in voor raad heeft voor iedereen die er nu een hebben wil. Ik heb ler niet van gehoord, en het Kleverpark ligt een eind uit m'n buurt, maar ik denk en hoop, dat de bel niet stil gestaan heeft aan de pastorie van den Kle- verpaxkweg, en dat er heel wat boodschappen: „asjeblieft een bijbel tje voor 'n kwartje", door da dienst bode zijn aangenomen! Intusschen wachten we nu maar op da vergade ring, van Roomsche besturen, die ons een eind verder zal brengen paar het ideaal van een Roomsche lectuur- propagandaclub. Zooals onze krant in 'een kruiskopje terecht schreef, is de verspreiding van goede lectuur in ons Haarlem nog bij lange na niet zoo als het hoort. Net zoo, min onder de „groot© lui" om die nu maai' zoo eens te noemen als ik 't altijd in mijn ■winkel hoor, als onder de werklui. Ja, zelfs onder de werklui nog beter Ik praatte er onlangs nog over met een heel ontwikkeld werkman, een van de voormannetjes uit het vak verenigingsleven in onze stad, die me zeida ,dat van sociale actie, van practisch sociaal werken, van eco nomisch© vraagstukken de werklie den tegenwoordig over het algemeien voel beter op de hoogte zijn dan het gros van ons, middenstanders, win keliers en wat daarboven isNu, ik moest den man gelijk geven- Maar- ik vraag j© dan ook: wat is er ooit voor ons, middenstanders en burge rij, gedaan op sociaal gebied, welke voorlichting krijgen wij Sedert het voorjaar bestaat er een vereeniging „Geloof en [Wetenschap" alhier, dat is waar, maar voor dien tijd hadden we niets. En onze jongens kwamen dan ook nergens: de Volkshond is voor de jongens, de zonen van de ge goede burgerij, dan toch niet be stemd, en alles wat daar gedaan wordt om sociale ontwikkeling te geven, heb ik voor mij in vroeger© jaren wel eens met ©en beetje ja- loerschheid aangekeken! Enfin, ik hoop nu maar dat „Geloof en Keten- schap" de verwachtingen zal vervul len, di© ik, en velen met mij, ervan hebben, en dat ook deze vereeniging zich zal toeleggen op ruimere ver schaffing en verspreiding van ont wikkelende lectuur dan we tot nog toe hebben gehad. En als dan de Roomsch© lectuur-propaganda-club komt, die in elk© Roogsche vergade ring, welke ook klaar staat met haar brochures, boekjes en vliegende blaad jes, dan zullen we in dit opzicht een heel eind vooruit geboerd zijn. Dan behoeft ook niemand meer te klagen, dat hij geen Roomsch bij beltje kan krijgen en dan zal er ook waarlijk geen enkel huisgezin meer zijn onder de Roomschen, of ie Roomsche bijbel,waaruit 's avonds voor 't naar bed gaan een stukje wordt gelezen, is er voorhanden. Kei, je slaat je handen in elkaar, als je ziet wat een fraai gebonden boekje', netjes gedrukt, met twee mooie kaarten van het Heilig Land erin, je voor j© onnoozele kwartje krijgt! Kat maken z© toch tegen- Noot van de Redactie. Kij hebben hooren verluiden, dat Uet bestuur van „Geloof en Keten- schap" inderdaad groote plannen heeft, die onzen Zaterdagavoniman wel in den geest zullen vallen. Hij wacht© nog maar eens een paar dagen! Redactie. woordig alles mooi, zei mijn vrouw, toen ze het vopr het eerst zag en ze deed er gauw een grauw papieren omslagje om, voor t vuil worden, zie je, omdat het nogal in vele han den komt. Ja, wat maken ze alles mooi, dat dacht ik ook van de week nog, teen ik zoo eens voor de fabriek van Beijnes stond te kijken en er weer een paar van die pracht exemplaren van electrische rijtuigen zag uitkomen, die daar gemaakt zijn voor de electrische spoor van Rotter dam naar ScheveningenAls je ziet, wat 'n werk of zoo'n prachtrijtuig is, dan neem je je hoed af voor onze Haarlemsche industrie, voor de inge nieurs, 'die zoo iets ontwerpen, en' voor fie Haarlemsche werklui, die met mekaar zoo iets hebben kunnen vervaardigen. En zoo'n gezicht doet j© altijd goed: het geeft je ver trouwen in de levenskracht en het behoud van onze goede stad, die er van haar mooie omstreken en van! i haar Hout en parken alléén toch maar niet komen kan, maar die wel degelijk door zulke bloeiende en kra nigs industrieën als die van de hee- ren Beijnes een steun krijgt in haar ruggegraat, welke niet te versmaden valt i 22 AUGUSTUS, WEME HURLEMSGHE MIRT 1000 400*=-" 300Si 150*5? 1003= UW 15

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1908 | | pagina 1