DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND. Katholieken en Protestanten. n. BUITENLAND. Merkwaardige adver tenties ên berichten. Kindei*§iuisve8t 29«38»33f Haaplem Woensdag 26 aug. isos. 33*® Jaargang No. 6670 Bureaux van Redactie en Administratie: Inferc. Telefi immer I4ZS. FEUILLETON, NIEUWE HUULEMSCHE COURMT ABONNEMENTSPRIJS: Fer 8 maanden voor Haarlem fl.85 Voor de plaatsen, waar een agent is gevestigd (kom der gemeente) 1.35 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1.80 Afzonderlijke nummers0.05 PRIJS DER ADVERTENTCÈN: Van 16 regelsf0.60 (contant)f 0.50 Elke regel meer»0.1# Groote letters naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 cent per advertentie contant. 1000 Alle betalende abonnés op dit blad zijn, volgens de bepalingen en onder de beperkingen op de polissen vermeld «ULDEN bij levenslange onge schiktheid tot werken. i- 400 GULDEN hij overlijden 300 GULDEN hij verMes van éen hand ®f voet. 150 GULDEN big verlies van éen oog. 100 tegen ongelukken verzekerdvoor bedragen van: GULDEN bij GULDEN bg gj f| v erlies v an verlies van g*g 1éeE éen duim. wijsvinger. 15 GULDEN bg verlies van éen anderen vinger. De uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de Maatschappij „Ocean", Bijkantoor voor Haarlem, Nieuwe Gracht 11. Vervolg van de rede van Mgr. Dr. Jansen op den Duitschen Katholiekendag.') Hoe was dan voor ongeveer een halve eeuw in Holland de feitelijke toestand? Van de intrede der her vorming in Holland tot de Fransche devolutie, aldus meer dan twee eeuwen lang, bevonden zich de ^an de Moederkerk getrouw ge zevenen met betrekking tot de Uitoefening van den godsdienst en Van hunne burgerlijke rechten in een toestand, welken men met recht als een helotendom gekenschetst heeft. Zooals bekend is, zegevierde Holland de Hervorming in den vorm van het Calvinisme. Dien overeenkomstig stoelt het Credo van de Nederlandsch-Hervormde Kerk op de naar Calvijn's leer ge komen besluiten der Synode van Dordrecht. Dordrecht is derhalve voor ons, Hollanders, ongeveer wat Witten berg voor U is. In Rome en Dordt is, naar Hollandsche opvatting, de tegenstelling tusschen de beide be lijdenissen het kortst uitgedrukt. Meer dan twee eeuwen lang had Dordt aldus de volstrekte suprema tie over Rome. Maar zie, op het oinde der 18de eeuw voerden de Zt Frankrijk overgewaaide begrip pen over vrijheid, gelijkheid en broederschap, tot de moeizaam samengestelde constitutie van het jaar 1798, welke allen bewoners Van het land vrije uitoefening van hun godsdienst en de burgerlijke gelijkheid toekende. Zoodra de Vrijheidsroes evenwel voorbij was en het er op aan kwam om de rechten, welke door de Grondwet hen Katholieken gewaarborgd wer den, werkelijk te verleenen, verhief rich toentertijd een geweldige reactie 'velke dit met alle denkbare middelen trachte te beletten. Deze reactie liet biet af, maar nam integendeel nog hl hevigheid toe, toen het Congres Van Weenen de Zuidelijke Neder landen met de Noordelijke tot het Koninkrijk der Nederlanden ver enigde. De schuld daarvan draagt ^Vel gedeeltelijk, maar toch niet hoofdzakelijk, de ten opzichte van he Katholieken onverdraagzame en sleeht ingelichte eerste Koning, illem I, wiens onverstandige en 2elfs tot opstand prikkelende maat regelen de bijna geheel katholieke bevolking der Zuidelijke provinciën ^eldra weder van het vereenigde koninkrijk losscheurden. De heftige eQ aanhoudende reactie vond haar °orzaak minder in persoonlijke grieven dan wel daarin, dat zich te de eerste decennia der 19de eeuw in den boezem der protestant- sche bevolking een krachtig opleven van het Calvinistisch bewustzijn voltrok. Oorzaak hiervan waren de uit Duitschland en Engeland overge waaide valsche verlichting en de beginselen der Fransche revolutie, welke vooral in de beschaafde krin gen ingang hadden gevonden. Die kringen nu trachtten hunne eigene, ten opzichte van elk positief geloof vijandelijke begrippen onder het volk te verspreiden, vooral door de Maatschappij tot nut van 't Alge meen, die talrijke geschriften uitgaf, overal lezingen deed houden, en scholen oprichtte en onder haren invloed bracht. Tegen dit streven nu trad met kracht en goed gevolg op het herlevend Calvinisme, het welk in Groen van Prinsterer een staatsman en geleerde van beteek e- nis, een hollandsehen Stahl, zijn aanvoerder, in Isaac Da Costa, een hoogbegaafden dichter, zijn geest driftvollen zanger vond. Noodzake lijkerwijze echter versterkte de her leving van het Calvinistische be wustzijn de sinds meer dan twee eeuwen gevoede overtuiging van de uitverkiezing van het Nederlandsche volk als een nieuw Israël, en di verklaart en verontschuldigt zelfs eenigermate de hardnekkigheid, waarmee men de oude suprematie trachtte te handhaven en aan de Katholieken de hun door de Grond wet van 1814 geschonken rechten te onthouden. Zóó verliep de eerste helft van de eeuw in een van beide zijde met heftigheid gevoerden strijd, welke voor de Katholieken steeds nieuwe teleurstellingen opleverde. Onvruchtbaar echter was deze tijd voor hen niet. Zij werden daardoor gestaald in hun geloof en in hun trouw jegens Kerk en Paus. Aan deze omstandigheid bijzonder is het te danken, dat nog heden de Ne derlandsche Katholieken door de geheele wereld als voorbeeldig ge roemd worden. (Instemming). Drie eeuwen zijn zij zonder bisschoppen geweest en hebben zij onophoudelijk moeten strijden om weder bisschop pen te bekomen, waarbij de Apos tolische Stoel hun met vaderlijke zorg ter zijde stond. Is het dus te verwonderen, dat zij in eerbiedige en gehoorzame aanhankelijkheid aan Paus en Bisschoppen zich niet laten overtreffen? Modernisme vindt men, helaas, binnen onze Nederlandsche grenzen wel, doch bij de Nederland sche Katholieken geen spoor ervan! (Bijval.) De standvastigheid der Neder landsche Katholieken in den strijd voor hun goed recht begon eerst vruchten te dragen, toen na Wil lem I de tweede Willem, een groot moedige, loyale vorst, bezield met het verlangen, om aan al zijn on derdanen recht te laten weervaren, de teugels der regeering in handen nam. Onder hem kwam het na langdurigen strijd tot de in goeden zin liberale Grondwet van 1848. Terstond daarop gingen de Katho lieken over tot de stichting van een zelfstandige politieke partij. Daar zij in de Tweede Kamer, die 70 leden telde, over niet meer dan een dozijn zetels konden beschik ken en van de aanhangers der oude Staatskerk voor hun rechtvaardige zaak niets te hopen was, gingen zij een bondgenootschap aan met de liberalen, onder leiding van den minister Thorbecke, welke het met de gelijkstelling der Katholieken eerlijk meende en die op kracht dadige wijze zocht te bewerken. De uitkomst beantwoordde aan de ver wachting: in het jaar 1853 onder de regeering van Willem III werd eindelijk door Paus Pius IX de ker kelijke hiërarchie hersteld en wel op de voortreffelijkste wijzeeen gebeurtenis van ontzaglijke betee- kenis. Geheel in den geest der nieuwe Grondwet werd van dé zijde van den Staat aan de op nieuw georganiseerde en zich krachtig ont wikkelende katholieke Kerk eene vrijheid toegekend, van welke men nauwelijks een flauw begrip heeft in zeker groot land, waar men bij allerlei [omstandigheden gewoon is met geestdrift te zingen: „Freiheit, die ich meine, die mein Herz erfüllt." In mijn vaderland ik zeg het met trots worden de bisschoppen overeenkomstig de kerkelijke wet ten met volkomen vrijheid geko zen benoemen de bisschoppen met volkomen vrijheid hunne parochie geestelijken en professoren van Se- minariën, verrichten deze hunne ambtsbezigheden in volkomen vrij heid, leven en arbeiden religieuzen van beiderlei geslacht in volkomen vrijheid.' Ook Jesuïeten? vraag ik in uw naam, evenals dr. Schaepman het deed op de 41e Algemeene Ver gadering der Duitsche Katholieken. En evenals hij antwoord ik in deze 55e vergaderingOok de Jesuïeten 1 Desniettegenstaande heb ik, die de geheele verblijdende ontwikkeling onzer Kerk mede beleeld heb, van conflicten tusschen Kerk en Staat of van geheime aanslagen van de eerste tegen den laatste nooit het ge ringste bespeurd (levendige bij val) Natuurlijk was het te verwach ten, dat het herstel der katholieke hiërarchie groote opgewondenheid in het land zon veroorzaken; de storm van „verontwaardiging" en van „ontzetting", die in werkelijk heid opstak, overtrof nog alle ver wachting. Ik zal niet trachten deze te beschrijven. Het zij voldoende te constateeren, dat van toen af Protestanten en Katholieken scher per tegenover elkander stonden dan ooit te voren. (Hoe kwam het dan desniettemin zoo spoedig tot een vreedzame verhouding en langza merhand zelfs tot een eendrachtig samenwerken tusschen beiden? De voornaamste factor in dit merkwaardig proces was de aan beiden gemeenzame zorg voor de positief-christelij- ke opvoeding der jeugd. De in Nederland gevoerde en althans in beginsel besliste schoolstrijd ver diende in een algemeene vergade ring van Duitsche Katholieken uit voeriger behandeld te worden, dan mij thans veroorloofd is. Immers die strijd heeft gevoerd tot een principiëele oplossing, welke con sequent doorgevoerd en in toepas sing gebracht, aan de redelijke eischen van alle kerkgenootschap pen en van alle niet-revolutionaire partijen, voldoet, zooals dit in een modernen Staat, welke aan verschil lende kerkgenootschappen gelijke bescherming heeft te verleenen, wordt vereischt. Ik vermeldde reeds, hoe in het begin van de vorige eeuw de man nen der „verlichting" hun best deden, godsdienstige onverschillig heid te verspreiden door het stichten van vrije scholen en door hun in vloed te doen gelden op de openbare, de gemeentelijke scholen. Nu begon omstieeks half de eeuw de met hulp der Katholieken tot zegepraal gekomen liberale partij een beslist doctrinair karakter aan te nemen en zich van zeer verderfelijke mid delen te bedienen. Zelf in een on verdraagzame sekte ontaard, trachtte zij de sekte-scholen, zooals zij de vrije godsdienstige scholen noemde, het bestaan onmogelijk te maken doordien zij een wet op het lager onderwijs wist door te drijven, welke neutraliteit der openbare scholen voorschreef en aan de vrije con- fessioneele scholen, welke door de ouders opgericht en onderhouden werden, elke bijdrage uit openbare kassen weigerde. De klaarblijkelijke bedoeling was, het, wat de groote meerderheid aangaat, nog positief- christelijke volk tot een Christendom boven geloofsverdeeldheid of, om het juiste woord te gebruiken, tot een naam-Christendom op te voeden. Natuurlijk gaven de Katholieken aan de liberalen, welke aldus hun vroeger karakter verloochenden, den bons. En thans begonnen zoowel de katholieken als de door Groen van Prinsterer gestichte anti-revo lutionaire partij haren heldhaftigen strijd voor „de vrijheid der school en voor gelijke rechten van het openbaar en het bijzonder onder wijs". Ten koste van onbeschrijflijke groote offers werden christehjk- geloovige onderwijzers opgeleid, werden eigen confessioneele scholen opgelicht, terwijl bij verkiezingen de liberalen met alle macht bestreden werden. {Wordt vervolgd.) BELGIË. De knoeierijen te Schaerbeek. De liberale en anticlericale pers be handelt het schandaal te Schaerbeek, waar de anticlericale meerderheid van den gemeenteraad zoo allerhevigst is gecompromitteerd, nog steeds „en bagatelle". En toch blijkt het meer en meer, dat hier geen fraude door één of twee misdadigers is gepleegd, maar dat er een stelselmatige dieverij en omkoo- perij heeft plaats gehad, die de liberale en socialistische meerderheid ondanks alle pogingen der Katholieke raads leden, die het spelletje doorzagen, jaren lang oogluikend heeft toegelaten. De waarnemende burgemeester Ber- trand, de schepen Mas en nog andere liberale kopstukken zijn al even erg gecompromitteerd als de nu gevangen genomen heeren jullie bent precies dezelfde, alleen heeft van de Putte de boeien om, en gij niet," zoo zeide openlijk een Katholiek raadslid in de jongste raadzitting, die ontzaglijk ru moerig was. De liberale meerderheid, die nu tot één stem is gedaald, houdt intusschen krampachtig vast aan hare mandaten en wil niet, zooals de Katholieken eischen, eenparig bedanken om de kiezers uitspraak te laten doen. Geen wonderde heeren zijn er zeker van, dat ze dan in een hoek zullen wor den gezet, en daarenboven vreezen ze dat er nog erger aan het licht zal komen. En ze gaan intusschen door, de Katholieken te tergen, Men had, dwaas genoeg, een boule vard naar den nu gearresteerden wet houder de Van de Putte boulevard genoemd. Die boulevard is nu haastig verdoopt en het liberale college heeft ar den naam [aan gegeven van Voltaire-boulevard I En de oude vau Arteveldestraat, die naar een van de omgekochte ingenieurs Houssastraat moet heeten, is na Houssa's arrestatie óok vernoemd in.... Victor Hugo-straat I De anticlericale schrijver was zeker beter plaatsver vanger voor Houssa, dan de oud- Viaamsche burgerheid van GentI FRANKRIJK. Kerkvervolging. Clémengeau houdt niet af van zijn maatregelen tegen de Katholieke Kerk. Al de burgemeesters van Frankrijk hebben thans van de prefecten aan schrijving ontvangen om zich te ver zetten tegen de betaling ook de geringste van plaatsen- of stoelen geld in de kerken. Clémengeau hoopt blijkbaar aldus de geestelijkheid te dwingen, uit ge brek aan middelen de kerken te ver laten. Mgr. de bisschop van Verdun heeft in een geharnaste circulaire tot den prefect van het Maas-departement al tegen dezen maatregel geprotesteerd en er de onwettigheid van aangetoond. Maar.... of dat helpen zal? Bij de rechtbanken heeft de klacht der Katholieken ook al niet veel suc ces meer: de regeering heeft langza merhand het corps rechterlijke amb tenaren, evenals dat der hoogere officieren van het leger, „ver-anticle- ricaliseerd"de Katholieken zijn uitgedreven of men maakt .hen het leven onmogelijk. MAROKKO. De stemming in Duitschland. Uit Marokko-zelf is vandaag geen nieuws te melden. Men vertelt alleen dat Abdul Azis den eersten tijd nog te Settat, onder Fransche bescherming, de kat eens uit den boom zal kijken. Moelai Hafid trekt op naar Tanger, om er zijn zege vierenden intocht te houden. Opmerkenswaardiger dan deze losse berichten is het echter, den toon der Duitsche pers eens na te gaan. Sommige bladen zijn niet malsch voor Frankrijkzoo uit zich b.v. de „Voss. Ztg." vrij hartelijk. Het blad is van meening, dat Moelai Hafid voortaan de eenige souverein in Ma rokko zal zijn. Maar, zoo voegt het eer aan toewij hebben geen hqop, de Franschen Oedjda en Casablanca, dat zij „voorloopig" bezet hebben, te zien verlaten. Als Europa niet wil tusschenbeide komen, zal alleen de Fransche Kamer in staat wezen zijn veto te doen hooren tegen den tegen- woordigen staat van zaken, waardoor het internationale volkenrecht wordt getart. Zal de Kamer het doen De „Nationale Ztg.", het orgaan der nationaal liberalen, is vriendelijker. Het blad denkt, dat Frankrijk geen bezwaren zal hebben, de bezette steden te ontruimen, als de nieuwe sultan, Moelai Hafid, dat vraagt. Moelai Hafid van zijn kant moet dan de door Abdul Azis jegens Frankrijk aangegane finan- cieele verplichtingen voor ziin rekening nemen. De „Post" uit zich eenigszins in denzelfden geest als de „Voss. Ztg.". Na een duw aan Frankrijk, die het crediet van den denkbeeldigen sultan heeft staande gehouden, zegt het blad, van oordeel te zijn, dat Frankrijk een herziening van de acte van Alge- ciras verlangt en dat Duitschland en de andere mogendheden zich op het zelfde standpunt plaatsen. Maar ingeval het tot een tweede conferentie komt, dan moet het de taak der Duitsche diplomaten zijn, de Duitsche belangen in Marokko te verdedigen. Met de vruchten der eerste conferentie van Algeciras is de „Post" niet tevreden. De „Germania" (het Katholieke orgaan) betwijfeld, of Moelai Hafid de acte van Algeciras wel zal erkennen. Het acht zich tot dien twijfel gerech tigd. omdat de overwinning van Moelai Hafid over zijn tegenstander het fa natisme der Mohammedanen ontketend heeft. De „Tagiiche Rundschau" schrijft, dat na de jongste gebeurteniseen, Duitschland zijn houding niet behoeft te wijzigen. De „Berl. Neueste Nachrichien" het Als mien eens een verzameling van Clü'ieuse advertentië;n en ilito cou- 3"aJiten berichten aanlegde, zou men aardigs te lezen krijgen- Men kan zei onderscheiden in twee soor- de opzettelijke en id© onwille keurige aardigheden, en ds> laatste Zl3U uit den: aard van |de za:ak de Verin akel ij kste. 1 Een advertentie, zooals jdie on- ^kngs voorkwam in ©en blad, waarbij pasgeboren kind zijn dank be zigde yoor ld© betoonde: belangstel- ,Ulg, is toch eigenlijk niets meer gan 0en aanstellerij van de ouders. 11 Wanneer w© ©en advertentie le- waarbij wordt medegedeeld «Djen. 28em Juli a.s. hopen onze oif- nqrs hunne 25-jarige echtwereeniging herdenken", en die annonce^ is jdteen ondertetekend„Hunne Kin- 'kwi", zooidat geen sterveling daar- Ult op kan maken, .wie er bedoeld wordt, |dan is idat alleen jammer van de nutteloos besteld© adviertentiekos- ten. Het schijnt dan ook niet gemakke lijk bei wezen, bij familiegebeurtenis sen, de Hollaiudsche taal goed miees ter te blijven. Hoe komt een bedroef de weduwe anders tot ©en© aankon diging als deze „Heden overleed tot mijne diep© droefheid mijn geliefde Man ©n Va der enz." Aan een fatale stijlvergissing maakten zich de onderbetekenaars van de volgend© advertentie schul dig: „Dien l&en dezer overleed bet S. aan cholera onze geliefd© schoon zoon, de beer N. v. P. en den 18en d. a. V zijn ©enigst kindje, oud 8 maanden, nalatende eten diepbedroef de weduwe'1 Dat als .Huishoudster wordt ge vraagd een beschaafd, ontwikkeld Meisje, niet boven 85 jaar, vloeit natuurlijk voort uit een verstrooid heid van den zetter. Anders is het met jd© aankondi ging van ©en expediteur, -li© zijn onderneming o.a met dezen .volzin aanbeval „Voor beschadiging ieh vlugge ver zending Wordt ingestaan", zonder te beseffen, dat hij met |i©z© eigenaar dige woordkoppeling een heel an der effect verkreeg dan hij wenschte. Er is iets komisch in, wanneer ©en bekend stadgenoot ©en gehuwd paar Echtelieden vraagt. Soms geeft ook dankbaarheid aan leiding tot curieus© aankondigin gen „Een ieder, die onder Aagtekerke het ongeluk heeft door het ijs te zakken, wordt aangeraden zich t© hengeven naar het hof van P, D;, al daar; alwaar hij va.n schoon© kousen zal voorzien worden". Dit fraais is onderteekend |door een rechtsgeleerde. En wat. een tegenspoed voor eed Haarlemscba familie, dia Idank be tuigd© bij het huwelijk van haag zoon, om te moeten lezen, dat |d© zetter ben dajnk laat betuigen bij bet overlijden Van hun zoon BV met m©j. Johanna T; Kluchtiger is het dan' iu ©sn Hoornsche Courant te zien, dat op den 8sten Aug. jde heer .T. en Echt genoot© ö1/» jaar getrouwd zijn, dus gezamenlijk hun 12V2-jaxige echtver- 'eieaiging zullen .vieren, onder beekend door d© buren. Of een advertentie,. vetrmeldienda dat C. T. en H. M. K. hun 25-jarig© echtveneeniging zul len herdenken, mot hunne geacht© vrienden, J© moet het maar van jezelf zeg- gsn. Minder vriendelijk is een af scheidsgroet van dezen inhoud Jacob D. wenscht aan de Vrien den, Familie en Kennissen een harte lijk vaarwel, hij zijn verrtek naar Afrika, behalve aan de familie B., brugwachter daar en jlaar. De naam van den rampzaligen brugwachter en zijn woonplaats staan er voluit bij. Moge hij er geen slapelooze nachten, van gehad heb ben. „Markttrein Dinsdag. Deze trein is tusscbentijds aan verandering on derhevig", luidt ©en andere mede- deeling. 'tKan interessant wezen, met zoo'n trein mee te gaan. In LVVitmursuni wordt een eervol verklaarde stier te koop aangebo den, wat in weerwil van eigen aardige woordenkeus toch begrijpe lijker is dan, een advertentie„Te koop een flink kwaad paard". Wie zal zoo'n koopj© verlangen „Gevraagd ©en bekwaam Pianist, Gerard Domstraat 96, Café Tivoli. Aan hetzelfde adres jonge kippen, in eersten leg, te koop". Dan allerlei aanbiedingen: „Ter overname aangeboden een water- en vuuraifaire; met veel klanten en aanverwante artikelen", „Te huur, ©en pet gemeubileerde voorkamer voor een heer van 5 meter lengt© hij 3V2 meter breedte". In elk ge val is deze aanbieding aanlokkelij ker, dan deze: „Te huurkamer, keuken, alcoof en klein kamertjew Drie bewoners op de trap". Arme stakkers en dat in den winter! [Wat ter wereld het beduidt om te adverteeren, |iat geregelde en on- voorhanden zijn en voor spotprijzen geregelde pantalons in enorme keuz© verkocht worden, begrijpt waar schijnlijk niemand buiten jd® we reld, waarin men zoogenaamde: onge regelde goederen koopt en verkoopt. Maar wi© zon ooit gelooven, dat er te Groningen een zaakwaarnemer bestaat, die tevens goochelaar is Hij kondigt aan: „Ondergatoeken de belast zich met schrijven van re- questen, acten, memories, klachten enz. Ook belast hij zich met het in- casseeren van gelden verdedigen1 voor kantongerechten Geeft voor stellingen in de hoogere goochel kunst, afgewisseld door luimige voordrachten"; Wat een schat van afwisseling kan er zoodoende gebracht worden in de anders wel wat dorre zittingen: van de kantongerechten! Deze weinige zijn mar een greepje uit de vele. De voorraad is nog veel grooter, maar wij willen nog iets over merkwaardig© berich ten uit verschillende couranten me- dtdeelen. „Aan de papierfabriek der firma Van G en Z. kreeg gistermorgen ©en werkman ©en baal papier stof, op zijn hoofd met het treurig gevolg, dat hij zwaar gekwetst werd en :lr; H d© eerste geneeskundige hulp verleende Pleizierig voor den dokter Een ander bericht van wetenschap- pelijken aardBevorderd tot doch ter in de Nederlandsche letteren de heer J- iW- v B. geboren te B. Een medédeeling, die haar weder gade vindt in deze andere: „Op non- act. gesteld Mej, L B. van het 2e reg, huzaren". (Slot volgt.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1908 | | pagina 1