DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND. --- 48|}—3flfl~=r 158™" 100 sS" Damiaatjes. De nieuwe voorschriften des Pausen betreffende den Kerkzang. BUITENLAND. BINNENLAND. SöüilleiptBEisiswest tlaai®S< Baandag 31 auc. 1908. 33*** Jaargang: No. 6674 Bureaux van Redactie en Administratie: inierc. Telefoonnummer 1426, >J< Tegen het spelen. Verspreide Berichten. BK HAARLEHSCHE COURMTT ABONNEMENTSPRIJS: 8 maanden voor Haarlem 11.85 Voor de plaatsen, waar een agent ia gevestigd (kom der gemeente) 1.35 voor de overige plaatsen in Nederland franco per post „1.80 A&onderiijke nummers0.05 PRIJS BES ADVERTENTTÊN: Van 16 regelsf0.60 contant)! 0.50 Blke regel meer.0.10 Groote letters naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 cent per advertentie A contant 1000 AHe betalende abonnés op dit blad zijn, volgens de bepalingen en onder de beperkingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor bedragen van: sehiktheid tot werken. 60 ▼erhes va* éen wijsvinger. 15 GOLDEN bij vmfies vac éon anderen ringer. De uitkeerlag dezer bedragen wordt gegarandeerd door de Maatschappy „Ocean", Bijkantoor voor Haarlem, Nieuwe Gracht 11. Wij vernemen, dat vanwege de be teegde overheid een onderzoek is in- i®steld tegen de door ons gesignaleerde 8peelhuizen te Zandvoort. Het schijnt evenwel, dat bij d# teonaaal bestaande wetgeving een a,doend optreden niet mogelijk is. 't Streven moet dus zijn, de wet 2°ódanig te wijzigen dat de politie ^et vrucht tegen de „clubs", de «académies" en andere speelgelegen- «epen kan optreden. Wat we trouwens ook wel zeiden. pat echter het kwaad ook in andere «ringen ongerustheid haart en men 00 k daar maatregelen ter beteugeling terlangt, bewijst wel het voorstel dat door den radicalen heer Mr. Caroli den Raad van Amsterdam is ge daan, en dat Zaterdag j.l. onder ons «Binnenland" is medegedeeld. Ofschoon wij voor ons niet gelooven dat dit voorstel in zijn algemeen heid wat ver gaande spoedig zóó ral worden aangenomen, toont het tehter wel, dat het euvel van het 8Pe' door alle partijen wordt gevoeld, te dat bij allen een drang bestaat, het te beteugelen. Ons ware het liever, en het lijkt °fis ook practischer, dat te doen door Middel van een Rijks-wet. Welke ons Christelijk Ministerie hioge brengen 1 Pastoor W. P. H. Jansen van deemster heeft in het pas versche den St. Gregoriusblad een lezens waardig artikel gewijd aan de nieuwe ^oorschriften van Z. H. den Paus betreffende het zingen van het „Gre- Soriaansch". Men weet, dat vroeger algemeen hls het „officiëele" Gregoriaansch beschouwd werd de bewerking, die bij Pustet te Regensburg is ver tehenen en die op verreweg de heeste onzer kerkkoren nog immer lh gebruik is. öie editie was door de Pausen "lus IX en Leo XIII vaak genoeg hanbevolen en door hen als wen selijk voor de heele Kerk aan- Sowezen. Voorgeschreven evenwel was de Hegensburgsche zangwijze nimmer. Paus Pius X, die reeds als Bis- tehop veel voor den kerkzang deed, heeft zich dadelijk na zijn verhef- hfg tot Opperherder met den kerk- Zang beziggehouden. En het gevolg deze bemoeiing was het bekende Decreet, motu proprio gegeven, Waaronder o. m. als 'sPausen uit- 2_r u kkelijkewil wordt verklaard, dat op den duur in geheel de Kerk het Gregoriaansch wordt gezongen naar eene bepaald-aangewezen wijze, welke nu niet meer die van de Regensburger editie is, maar van eene nieuwe „Editio Vaticana" door Z. H. den Paus aangewezen als of ficiéél, welke naar den Gregoriaan- schen zang der Benedictijnen door eene speciale commissie is bewerkt. De vraag doet zich natuurlijk voor, of onze kerkkoren nu zijhun Gregoriaansche gezangboeken,welke dan ook, zullen moeten afschaffen, en verplicht zijn de EditioVa- t i c a n o te nemen Vooreerst hangt dit af van den wil der Hoogw. Bisschoppen. Waar de Bisschop zulks voor schrijft, is de nieuwe Gregoriaansche zang verplichtend. In ons Bisdom is dat evenwel nog niet gebeurd, maar het laat zich toch aanzien, dat het vroeg of laat daartoe zal komen, en dan dient men toch op onze kerkkoren eenigszins voorbereid te zijn 1 In het bovenvermelde artikel van pastoor Jansen nu die zich daarin allesbehalve geestdriftig toont voor de nieuwe zangwijze, maar die zich als gehoorzaam zoon der Kerk nêerlegt bij wat de Paus voorschrijft worden eenige raad gevingen te dezen opzichte gegeven, die naar 't ons voorkomt in wijderen kring de aandacht verdienen. Bet gedeelte van het artikel, dat op de practijk van den nieuwen zang betreffing heeft en dat leert wat er speciaal ten onzent op dit gebied nü moet geschieden, nemen we hier over. Pastoor Jansen schrijft: „Een vraag van practiseh be lang iszullen die gewone koran, d i. jie koren onzer gewone zangers in d,e steden en ten platte lande,, de Vaticana kunnen leeren zingen En wat zal de beste wijze zijn om ze in dje voorirachtsmanier in tei wijden en te oefenen Voorop zij gesteld, of liever nog maals herhaald dat het geheel af hangt van den wil der Hoogwaardi ge Bisschoppen te bepalen, wanneer deze editie op ide koren zal worden ingevoerdliit valt geheel en al bui ten de bevoegdheid, van het St. Gre goriusblad. Afgezien derhalve daarvan, maar aannemende, dat de editie ten lange laatste in gebruik zal worden geno men, tenzij de H. Vaider, zwichtende misschien voor den aandrang van vele bisschoppen, voorloopig de (M©- dicea nog facultatief laat, meen ik de eerste vraag in (tez© voege- te kun nen beantwoorden Ik voor mij geloof niet ik hoop echter dat ik mij vergisjiat onze gewone kerkzangei's in steden 011 dorpen in staat zullen, zijn de vol ledig© gezangen van het Gradu ale Vaticanum te leieren zingen. iJVat mij voor de koren, in hun ensemble onuitvoerbaar voorkomt, dat zijn Ide rij k-geneumisüttixla gezangen van Ide Gxadualia en tractussen; (deze ma ken in het nieuwe zangboek den in druk van louter solo-gezang te zijn en wel zonder eenige or gelbegeleiding te zingen door enkele goed geschoolde en geoefende zangersde Alleluja's, bij ide Gra- dualia behoorenile, vallen weer meer onder het bereik tier koristen. De voornoemde gezangen van die Gra dual ia en tractussen zou ik derhalve voorloopig maar laten recitoeren,, zoo mogelijk op hoogere feesten méérstemmig, tenzij men «en paar uitmuntende zangers zou kunnen oe fenen in die stukken- De overige ge zangen, Introitus, Offertorium, Com munio, Ordinarium Missae zijn, na degelijke studie', voor alle koren uit voerbaar, Het zou dan ook misschien wel, naar mijn bescheiden meening, op den weg liggen van (drukkers ©nl uitgevers, ieep editie van het Gra duale tot stand te brengen, waarin van de Grajdualia en tractussen al leen de te necitaeren tekst gedrukt is, zonder boten; (dat zou 00'{ het voordeel hebben, (dat jte Gradualia wat kleiner van omvang eli handi ger werden en tevens minlder geld zouden kosten, iets wat óók in het oog mag worden gehouden. Met ©en paar volledige Graduale's zou men dan op .ieder koor toe kunnen. kW at de tweede vraag aangaat, mijn meening is. dat men heel ger schikt met de studie van het nieuwe gezangboek kan beginnen, door ide koren te oefenen in het Ordinarium Missae. En aangezien de verdeeling der neumen en meiismen in groepen van 2 en, 3 noten in de uitgaven! met Gregoriaansch notenschrift niet zoo heel erg duidelijk is, daarente gen wèl duidelijk in de uitgaven, die. gedrukt zijn met moderne noten op balken van 5 lijnen, zou het allicht raadzaam zijn, de zangers te oefenen uit zulk een uitgave, waarvan er meerdere zijn (1) 'en Idie ook goedkoop zijn. Een zaak van zeer groot gewicht hierbij acht ik de begeleiding-; zelfs voor organisten, die geroutineerd zijn in de begeleiding der Miadicea, acht ik, althans in den beginne, een gedrukt© begeleiding noodzake lijk, daar zij met liet oog op ide ge heel andere v oor drach ts wij ze en d© frazeering ook geheel anders dient te zijn dan (te tot dusverre gebrui kelijke. En is zoodanig een bege leiding niet bij de hand, dan zou ik de zangers liever zonder bege leiding leeren zingen, daar een] verkeerd© .begeleiding meer hin dert dan helpt: experto crede. Het spreekt van zelf, dat ite direc teur goed pp de hoogte moet zijn van de nieuwe voor dr ac h t w ij zeDit zal wel (de grootste moeilijkheid blij- (1) Er zijn er verschenen bij Pus tet, bij Schwann, hij Desclée. ben. Hoe kunnen (de koorleiders ta melijk spoedig ingewijd worden in da eigenaardigheden, om nog niet ietens te spreken van de finesses, van dien zang en deszeifs uitvoering? Daar toe zouden allicht gewestelijke, bijv. dekenale cursussen kunnen (dienen, waarbij de koorleiders in een zekere streek of dekenaat zich eerst ge meenschappelijk onder goede leiding zouden oefenen, alvorens op te tre den tegenover hun koor. Het wil mij voorkomen, dat met een en ander ge schikt begonnen kon worden in te aanstaande herfst- en wintermaan den; immers ide meeste, ja wel alle koren houden in herfst en winter meer geregeld repetitie (dan in de zomermaanden. Is men echter een maal begonnen met de nieuwe me thode voor bet zingen van het Or dinarium Missae der Vaticaan- sche editie, (dan moet men .onverbid delijk consequent zijn en (diezelfde methode pok toepassen op de ant woorden van het koor, op ld© wisse lende gezangen, Introitus enz., die men nog zingt uit (de Miedicea, op (de gezangen van Lof en Vespers, kortom op alle Gregoriaansch dat men te zingen heeft." De raadgevingen, in het boven staande vervat, zal men goeddoen op al onze kerkkoren te overwegen en te bespreken. Zooals pastoor Jansen zélf van oordeel is, ook al ziet hij de mu zikale voortreffelijkheid der nieuwe editie niet in, zal het eenmaal wel komen tot een uitdrukkelijk voor schrift, om in alle kerken het Gregoriaansch te zingen naar de „Editio Vaticana." Wanneer men dit voor oogen houdt, zijn de raadgevingen van pastoor Jansen hoogst practisch en wel de aandacht waard FRANKRIJK. Handelscrisis. Frankrijk dat op alle gebied zoo schikkelijk achteruitgaat, gevoelt ook in zijn handel de gevolgen van de socialistisch-radicale politiek die bezig is het land ten gronde te richten. In de laatste zes maanden is de export van Frankrijk, het grootste middel van welvaart, met een half milliard, dat is 500 millioen francs, gedaald 1 En deze cijfers worden nog ernstiger, als we uit de officieele tabellen zien, dat de verkoop van gefabriceerde ar tikelen gedaald is met 232. millioen, en de inkoop van grondstoffen voor de industrie met 147 millioen in het zelfde tijdperk. Dat bewijst klaar, dat Frankrijk'3 industrie reusachtig achteruitgaat. Eu dat hier de invloed van de slappe houding der magonnieke re geering tegen de beruchte C. G. T. oorzaak van is, lijdt voor niemand twijfel! MAROKKO. Abdul Azis. Abdul Azis komt er wat genadiger af na zijn nederlaag, dan daarvóór in de schatting der berichtgevers namelijk. Te voren was hij altijd een luie, niets beteekende man geweest, nu teekent men hem als een held. In den slag was bij buitengemeen moedig. Algemeen gaven de soldaten hunne bewondering te kennen voor den Sul tan, zoo schrijft de correspondent van de „Matin". Tot dusverre had men hem voor lafhartig gehouden, thans gaf hij de bewijzen een dapper sol daat te zijn. Zijn burnoes werd door boord met kogels, zoodat de Muzel mannen zelf» dachten, dat hij een talisman |moest bezitten, die hem de onkwetsbaarheid verzekerde. Zijn oom werd naast hem gedood, zijn broeders en neven gekwetst, de sultan echter, kalm temidden van de verwarring, nam rustig maatregelen voor den terugtocht. En deze was lang en moeilijk. Langs den weg niets anders dan vluchtende ruiters, die zich vervolgd wanende door de achter hen aankomenden, voortdurend in verschillende richtin gen schoten losten. En thans heeft de Sultan met Mu- zelmansche gelatenheid zich geschikt in zijn lot. De berichtgever had het verlangen te kennen gegeven hem te zien. Da sultan echter verzocht hem te wach ten, tot hij een besluit had genomen voor de toekomst. Intusschen schijnt het ongeluk zijn moed gestaald te hebben. Hij wil strijden tot het bittere eind en niets onbeproefd laten om het hem ont glippende gezag te herwinnen. En desniettegenstaande verloochent hij zijn goedig karakter niet, hij blijft vriendelijk en meegaande en laat zich zelfs door amateurs in het bijzijn van zijn soldaten photographeeren. MoelAi Hafïd. De groote kwestie, of de mogendhe den Moelai Hafid zullen erkennen, wordt nog steeds besproken. Ook de man-zelf ziet wel in, dat voor hem veel daarvan afhangt. Te Tanger acht men het dan ook zeker, dat Moelai aan het verlangen der mogendheden zal voldoen om de diplomatieke en financieele verplich tingen, door Abdul-Azis aangegaan, na te komen. Dit is n.l. het eenige middel voor hem om zich erkend te zien, hetgeen hij natuurlijk zeer goed begrijpt, maar het is toch vrij zeker, dat hij als we derdienst van de Franschen zal eischen de ontruiming van het gebied der Chauja's, wat niet belet, dat hij zich ten slotte toch tevreden zal moeten stellen met de geleidelijke ontruiming, die de Franschen reeds sedert lang op hun program hebben staan. De ongelukkige financiëele toestand waarin Moelai Hafid zich bevindt, zal hem wel noodzaken, om zich wat meegaand te betoonen. Zijn gevangenneming intusschen wordt niet bevestigd, SERVIË Loontje komt om z'n boontje. Het lijkt of Peter van Servië, die zoo -knaphandig Alexander wist uit den weg te doen ruimen, vroeg of laat zijn trekken thuis zal krijgen en hetzelfde lot zal deelachtig worden. Te Boedapest althans zijn uit Servië nu weer zeer omstandige berichten ontvangen ten aanzien van een nieuwe samenzwering, welke ten doel zou hebben koning Peter te onttroonen en de ïepubliek uit te roepen. Als leiders dezer revolutionnaire be weging worden genoemd Llioebo Sto- janovits, oud-minister-president, en Voja'Velikovits, die de eerste president der republiek zou worden. Öe ontevredenheid over de regee ring van koning Peter is zóó alge meen, dat, naar luid van die berich ten, de uitroeping der republiek zeker succes zou hebben. Ons dunkt echter dat zoo iets het beste lukt, als men bet niet publiek maakt I RUMENIË. Honing Carol. Koning Carol van Rumenië, die naar men weet getrouwd is met koningin Elisabeth, alias Carmen Sylva, is ernstig ziek. Men vreest voor complicaties. Een nieuwe Belgische vlag? Men bespreekt in België druk de moge lijkheid en wenschelijkheid om in de bo venste hoek van de driekleur (rood, geel, zwart) een hoek af te schieten en er een blauw vak met een gouden ster (de Congo-vlag) in te zetten. Dat wordt an ders wel een kleurenallegaartje op die manier Vorstenbezoeken. Een tele gram uit St. Petersburg aan de „Times" spreekt van een bezoek dat koning Haa kon binnenkort aan Rusland denkt te brengen. Gewichtige paperassen ver dwenen. Volgens de „Petite Républi- que" is de Fransche legercode, die, in geval van mobolisatie, den sleutel vormen moet voor de geheime correspondentie van de vijfde brigade, spoorloos uit Port Montlignon verdwenen. Hoewel de mili taire overheid de zaak strikt geheim houdt, weet genoemd blad te berichten, dat de diefstal reeds eenige dagen gele den ontdekt werd. Of men hier met slor digheid, dan wel met spionnage te doen heeft, kon tot dusver nog niet uitgemaakt worden. Hofberichten. De princes van Reuse is Zaterdag ochtend om 7.34 naar Duitschland ver trokken. H. M. de KoniDgin-Moeder deed haar uitgeleide tot het station; de burgemeester van Baarn was aan wezig. De Koningin-Moeder vertrok om 8.50 naar 't Loo. Antonio, naar de plaats zijner in woning, de koopman van Venetië ge- ■j°emd, bevond zich, n iettegens taan - zijn rijkdommen, eens in ie '^gelegenheid een aanzienlijk© geli- ten* aan een vriend ter hand te ..tellen. Maar wijl de omstaniighe- l'1 op spoed aandrongen, vervoeg- ','e Antojnio zich bij Shy lock, een rij- ften Jood, die Antonio vijandig ge ïnd was. Shylock leent de 'driedui- ®nd dukaten, maar op voorwaarde joat als Antopio niet op den bepaal- ©T1 dag d© som terugbetaalt: „ik Shylock »®en zuiver pond mag- snijden van (uw vleesch", •»Uit welk deel van uw lichaam (ik verkies". Antonio op het succes van zijn handelsvloot vertrouwend, ontertee- ent maar blijft wijl stormen Jin schepen vernield hebben op ©n l ie paalden tijd in gebreke het .©techuldigde af te lossen. Nu jteagt Shylock Antonio aande °°d, met mes en weegschaal gewa- imd, vvil den koopman het stuk ij^sch ontsnijden, als Portia, eene i ouwelijke advocate, (die voor An tonio spreekt, den Jood (die op het punt van snijden staat, verplettert met de bedreiging dat deze slechts een pond vleesch mag snijden, doch zonder liet vergieten van ook maar één enkelen drup pel bloedswant de schuldbekentenis spreekt van vleesch en niet van bloed. Shylock, de onmogelijkheid inziende zonder bloedvergieten, vleesch te snijden uit Antonio, trekt zich radeloos terug. .Welnu Evenmin als Shylock Antonio een pond vleesch kon ontnemen zonder diens bloed te sterten even min kan een onderwijzer het ver stand vap een kind ontwikkelen en tegelijk de jeugdige ziel onaange roerd laten. Onderwijs en godsdienst of juister wetenschappelijke opleiding en godsdienstige vorming ontwikkelen zich in den mensch even samenhangend als vleesch en bloed. De godaiienstlooze (openbare) onder wijzer beweert wel, dat onderwijs niets met geloof, niets met religieus© gevoelens te maken heeft; maar dat komt, omdat de man, (door gemis aan eigen kerkelijk leven, niet beseffen kan welk goed hij zijn leerling ont houdt. Shylock kon aan eigen lijve de uitspraak van Portia toetsen maar openbare onderwijzers, die godsdienstloos zijn grootgebracht, kunnenden invloed van d®W godsdienst op het Onderwijs uit eigen ondervinding niet. beseffen en verkondigen dan ook te goeder trouw, 'k geloof het graag! dat onderwijs met godsdienst niets te maken heeft. Hun redeneering, dat bijv. 2X2 op een Roomsche school evengoed 4 is als op een opepbare, miskent den in vloed van den onderwijzer; net zoo min als een vader er alleen is om geld te verdienen en ©en moeder om brood, te snijden, evenmin is een on derwijzer er alleen om cijfers te zet ten of woorden te schrijven. Verarm, openbare onderwijzer, met dergelijk© drogredenen nw eigen onderwijs, niet en verlaag u zelven niet tot ©en. ambtenaar in sommen en volzinnen; heb tenminste den moed te belijden, dat gij net. zoogoed als een geloovig onderwijzer de vorming van het kind niet alleen van het verstand maar ook der ziel, welke heiden even goed één zijn als vleesch en bloed in hainden hebt„Maar rlie godsdien stige vorming moet in de kerk ge beuren" zegt de openbare onderwij zer. Natuurlijkalleen van u kan zulk een gezegd© woniejn verwacht; want gij, die meent onderwijs en godsdienst te kunnen scheiden, acht scheiding van maatschappij en kerk ook als iets mogelijks, misschien als iets heel gewoons. Maar ik bedank wel heel zalig voor die verlaging iter Kerk; liever geen kerk dan zoo'n onbeduilente grootheid als u er van maken wilt. Neen, mijn© hoeren, onze Kerk, ops kerkelijk leven staat niet naast ons maatschappelijk le ven, maar doorstroomt het, zooals het bloed het vleesch, het geheele li chaam; wij bidden Zondags in d© kerk maar niet om er in de week mee op te houden; wij spreken Zon dags tot-, van-, met-, over-, door God maar niet om in de week van Hem te zwijgenhet verschil tus- sehen den Zondag en den dag in te week isdat wij Zondags verplicht worden te doen wat w© met goed plichtsbesef piet gauw in dj© week zullen nalaten en dat we tes Zondags gezamentlijk in één huis verrichten, wat We zes dagen afzon derlijk in duizend© woningen onder houden. Vooral kinderen doordrin gen wijd. w. z. geestelijken, onder wijzers en ouders, van den plicht ia h u i s te bidden zooals ze 'dat in de kerk, in de catechismus geleerd heb ben op ma,pne 1 ij ken leeftijd te bidden zooals z© dat in hun jeugd geleerd hebben; op winkel en werkplaats het geloof van do Kerk te belijden; en nu maakt juist uw openbaar onderwijs ©en halte in die godsdienstige ontwikkeling van het kindwant, uw school zwijgt het gelooven- en-biddon-buiten-de-kerk dooi en ge weet wel dat men ©en plant, behalve door (daadwerkelijk geweld, ook nog vernietigen kan door het>... onthouden van wa ter! Juist door uw godsdienstloos onderwijs leert g© het kind een ver keerden indruk krijgen van gods dienst niet met woorden maar door uw godsdienstlooze method© zegt g© tegen den jongen: „Hoor eens, jon gen, hier bidden wij niet; gelooven wij niet; hebben met God, ziel, He mel, eeuwigheid niets te maken" en daardoor leert d© Rooinsch© jon gen bidden en gelooven te beschou wen als iets wat alleen in de kerk thuis behoortleert hij te 1 v e nj zonder God, leert hij in zijn gods dienstig levep t© kwijnen door ge brek aan geestelijk voedselzoo leert hij jarenlang onderwijs en gods dienst te scheiden, zet die schei ding later door in 't maatschappelijk leven, en zegt dan: godsdienst is goed voor kleine kinderen en vrou wen maar piet voor mannen, om dat hij van mannen gedcerl heeft zonder godsdienst man te worden- Nu zijn die mannen, d. w. z. de open bare onderwijzers, nog geenszins d© ergstende schooljongens, die d© be zadigdheid, het fatsoen vap dep on derwijzer missen, zullen op hun ma nier zeg Frans, Piet, i\Vim moet jij gelooven? maak jij een kruis?, moet jij knielen? hebben jullie mor gen Zondag? enz. enz.) het belijden en bewaren van 't geloof den Room- schen jongen nog veel moeilijker ma ken. Meer kan ik in een Damiaatje niet zeggende schaar van ten redakteur dreigt al.... Maar nu vandaag de eerste steen gelegd is van de St Canisiusschool aan de Linschotenstraat, heb ik dit geestelijk© steentje willen neerleg gen in de harten der Katholieke ou ders van Rozenpriëel en omgeving, opdat zij met Shylock, dien zij mis schien dikwijls in Bouwmeester heb ben toegejuicht, doordrongen mo gen wordep van de onmogelijkheid! het maatschappelijk leven zonder, schade voor te welvaart te scheiden; van de Kerk, onderwijs zonder scha de voor hun kinderen te scheiden van; den godsdienst, vleesch zonder scha de der gezondhei d te scheiten van het bloed. .TING-TANG TING-TANG,

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1908 | | pagina 1