DAGBLAD voor NOORD- en 7UID-H0LLAND.
1
Yerkiezing voor de
Kamer yan Koophandel.
't Woningvraagstuk.
BUITENLAND.
EEN ERFENIS.
BINNENLAND.
NCïfidertiuisveftt 29-3S33, HaaHem
DONDERDAG 5 NOVEMBER 1908.
33ate Jaargang No. 6730.
Bureaux van Redactie en Administratie:
Intercommunaal Telefoonnummer 1426.
10. FiKKERT,
H. J. GEUL. J 021,
A. DE GLEROD,
Th. S. J. JAMEI,
FEUILLETON.
2) I
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ABONNEMENTPRIJS:
Per 3 meondem voor Haarlej*f 1,86
Voor de plaatsen, waar een agent is gevestigd (kom der gemeente) 1.86
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1.80
Afzonderlijke nummers 0,06
PRIJS DER ADVERTENTIÊN
Van L-« regelsf9,60 (eentaat) fO,SO
JKke regel meer»,ie
Groote letters naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 36 cent per advertentie eentant.
Alle betalende abonnés op dit blad zijn, volgens de bepalingen en onder de beperkingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor bedragen van:
1800
GULDEN bij
levenslange onge
schiktheid tet
werken.
400
GULDEN bij
overlijden.
300
GULDEN bij
verlies van éen
hand of voet.
150
GULDEN bij
verlies van
éen oog.
100
GULDEN bij
verlies van
éen duim.
GULDEN b|
verliet van
één
wijsvinger.
15
«ÜLDBN bij
verlies van
éen anderen
vinger.
De uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de Maatschappij „Ocean", Bijkantoor voor Haarlem, Nieuwe Gracht 11.
Dringend bevelen vrij alle kies
gerechtigden voor de K. v. K. aan,
morgen (Vrijdag) hun stembiljet in
te vullen met de namen der af
tredenden
die door de Kath. Kiesvereeniging
zijn candidaat gesteld.
De stembus is geopend
van I uur.
Het Comité der Kath. Soc. Actie
belegt de volgende week Dinsdag
hier ter stede een vergadering, waar
in „het woningvraagstuk" zal wor
den besproken.
Het woningvraagstuk
Alevel alweer wat raars, zegt
er een.
Dat is hier in Haarlem toch
niet noodig, denkt 'n ander.
A.1 die sociale nieuwigheidjes!
bromt een derde.
En toch durven we zeggen, dat
de Kath. Sociale Actie een voor
Haarlem en omliggende gemeenten
uiterst goed en vruchtbaar werk
gaat verrichten met deze vergade
ring!
Het krijgen en hebben van goe
de, hygiënische woningtoestanden
is een bij uitstek sociaal onder
werp, moet ook een voornaam onder
deel zijn van Katholieke actie.
Sociaal, omdat goede woningtoe
standen nauw samenhangen met
vermeerdering van welvaart, met
Vermeerdering van voorspoed, met
behoud en bevordering van gezond
heid.
Katholiek, omdat door het stre
ven naar een goed, gezellig, hygië
nisch huis voor iedereen, veel zede
lijke ellende kan worden weggeno
men, veel kan worden gedaan tegen
drankmisbruik, onzedelijkheid, gods-
dienetverwaarloozing, ontevreden
heid.
We hebben wel eens hooren zeg
gen, dat woningnood, speciaal wat
betreft arbeiderswoningen, in Haar
lem niet zou bestaan.
Wie dat zegt, kent de feiten niet
De armbezoekers, met name de
leden der Sint Vincentius-vereeni-
ging, zouden er een boekje over
kunnen open doen, hoe ontzaglijk
Veel ten onzent nog te doen is
tegen de verwaarloozing van de
meest primaire eischen van licht
en lucht, hoevele arbeiderswo
ningen we nog hebben in nauwe,
ongure sloppen en stegen, hoe
veel éénkamerwoningen hier neg te
vinden zijn, hoe door te hooge
huurprijzen het commensalen-hou
den nog maar al te veel noodzaak
blijft, met al de dikwijls treurige
gevolgen van dien.
Maar juist het grootste euvel hier
nevens is, dat zoo weinigen weten,
hoe in-treurig de woningtoestanden
bij nog maar dl te veel minder-
gegoeden zijn!
De menschen die er wonen, zijn
er zélf vaak aan gewend, ze weten
niet beter.
En de meer-gegoeden komen niet
in die krotten.
Wie het weten, dat zijn degenen
die zich met dit vraagstuk bezig
houden, dat zijn de arm verzorgers,
dat zijn ook... de huisjesmelkers!
Zeker, onder de categorie der eige
naars van arbeiderswoningen zijn er
en we kennen ze óók in onze
stad die heel wat ten koste
leggen aan noodzakelijke verbete
ringen, verbeteringen trouwens, wel
ke door wet of verordening in onzen
tijd verplichtend gesteld worden.
Maar er zijn er óók onder, die
het systeem van „halen wat er te
halen is" toepassen, tot schade van
zedelijkheid, gezondheid, familie
leven, godsdienstigheid en bescha
ving hunner huurders
Hier zijn dus reeds eeuige cate-
goriëu genoemd van degenen, voor
wie de behandeling van „het
woningvraagstuk" theoretisch en
practisch van groot belang mag
worden genoemd!
Voeg erbij de drankbestrijders,
die zeer terecht W6ten en uit
spreken, dat het alcoholisme nooit
afdoende zal zijn te bestrijden,
wanneer vooraf de misstanden in
de arbeidershuisvesting niet zijn op
geruimd.
Voeg daarbij de hygiënisten, die
in het gebrek aan licht en lucht,
in den slechten toestand der priva
ten e# het ontbreken van zindelijk
heid terecht de grootste vijanden
zien voor de volksgezondheid, en de
krachtigste bondgenooten van de
tuberculose en andere ziekten
Voeg daarbij de kindervrienden,
de onderwijzers, de sociologen,
hebben niet allen in verbetering
van de huisvesting een machtigen
steun voor hun werk
De welvaart van een volk hangt
voor een groot deel af van den
gezondheidstoestand. En deze is
onmiddelijk verbonden aan goede
woningtoestanden.
Moet dit sociale belang door
ieder weldenkend mensch als hoogst-
belangrijk beschouwd worden, de
Katholiek heeft boveudien nog een
hooger inzicht, als hij verbetering
van slechte woningtoestanden be
pleit.
Zedelijkheid en godsdienstzin,
matigheid en orde, zindelijkheid en
familieleven behooren vóóral door
de Katholieken te worden bevorderd.
En die alle houden direct ver
band met een hygiënische, goede
huisvesting
Daarenbovende verbetering van
slechte woningtoestanden maakt een
onderwerp uit van regeerings- en
gemeentezorg: voor elkeen die de
politiek van den dag nagaat, is de
kennis van den huidigen.stand van
dit vraagstuk absoluut-noodzake-
lijk.
En voor hen, die de Christelijke
naastenliefde practisch in toepassing
bréngen door den arme te bezoeken
en te helpen, mag een grondige
behandeling van het woningvraag
stuk in Katholieken geest zeer zeker
een even nuttige een noodzakelijke
bijdrage heeten tot hun practische
kennis van de hedendaagsche arm
verzorging
Aan de leden der St. Vincentius-
Vereeniging met name zal dus deze
vergadering zeker buitengemeen
welkom zijn: het sociale werk niét
alleen, maar ook en vooral het
Katholieke werk der verbetering
van huisvesting zal Dinsdag a. s.
immers in behandeling komen.
Om al deze redenen wenschen
we reeds nu met aandrang de aan
dacht op die vergadering te ves-
tigen.
Zij bewijst, dat de Katholieken
van Haarlem in sociaal werk, op
Roomsche wijze gedaan, niet achter
staan bij andersdenkenden: integen
deel, vaak voorop gaan.
Eu de talrijke opkomst te dezer
vergadering zal hopen we
bewijzen dat in alle klassen onzer
Roomsche burgers die geest van
sociale werkzaamheid, naar Katho
lieke beginselen, levend is!
DUITSCHLAND
Allerlei onthullingen Spanning
met Frankrijk. Duisehland's
wisselende politiek.
[We leven in eep felbewogen tijd!
De spanning tussehen Duitschland
en de aindere mogendheden blijft
maar voortduren, en wat daar jnog
van komen zal, is een raadsel
Vooreerst is er een diplomatiek
geschil gerezen in zake de bekend®
deseurteurs-kwesti© te Casablanca.
Duitschland wil hebben, voor en al
eer het arbitrage toestaat, dat
Frankrijk spijt betuigt over het ge-
beurde, de Eransche regeering .ech
ter wil daar volgens den officieu-
zen Temps" niet aan, en, neemt het
hoog op.
Dan is de „Ma,tin" aain het stoken.
Die had. van de week al een paar
hatelijke artikeltjes over de zorge
loosheid der Duitsche diplomaten,
met name over het feit, dat Del-
oassé indertijd 'aan Duitschland zeer
welwillend© voorstellen heeft ge
daan, waarop eenvoudig nooit ant
woord is gegeven.
Nu heeft de Matin" weer wat
andersDuitschland heeft tegen En
geland gestookt in het bekende ge
val van Doggersbamk, toen Rodz-
jestwenski'e vloot op Engelsehe vis-
scbers echoot.
Engeland en Rusland hadden toen
besloten tot arbitrage. Een En-
gelsch, een Russisch, een Fnansch en
een Amerikaansch admiraal waren
tot arbiters benoemd. Deze vier zou
den zich tot den keizer van Oosten
rijk richten om een vijfden arbiter
aan te' wijzen.
Volgens de „Matin", die zegt dat
de schriftelijke bewijzen ervan in
de diplomatieke archieven berusten,
zon de Duitsche diplomatie toen al
les gedaan hebben om te verkrijgen
dat de vijfde arbiter een Duitsch
admiraal zon zijn, en wel prins
Heinrich. Het Duitsche plan was,
dat deze Duitscher op alle punten
Rusland volkomen zou steunen, zoo
dat de Engelsch-Russische verzoe
ningsconferentie veranderd zou zijn
in een conferentie van vernedering
voor Engeland. Engeland zou dan
tevens woedend geweest zijn op
Frankrijk, dat het te Parijs als 't
ware in een v,al gelokt zou, hebban.
De ITansch-Engel schc vriendschap
en de Russisch-Engelsche toenade
ring zouden zoo beiden een flinken
klap hebben kunnen krijgen.
'tPlan is mislukt omdat de admi
raals er niet aan wilden.
Aldus de „Matin".
Ook de andere Fransche blaklan,
vooral de „Figaro", gaan weer duch
tig tegen Duitschland te keer
'tls wel ontwijfelbaar zeker, dat
het prestige van het Duitsche Rijk
en van zijn politiek door dit alles
ontzettend heeft geleden.
En Duitschland's isolement is na
de jongste keizerlijk© onthullingen
grooter dan ooit
De Rijksdag, die gisteren voor het
eerst bijeen kwam, zal er vandaag
over gaan oreerental van interpel
laties zijn al ingediend.
DE BALKAN.
Da bescheiden wenschen van Servië
Gisterenmiddag onder onze laat
ste berichten hadden we het tele
gram nog kunnen opnemen, dat Ser-
vië's „bescheiden" wenschen ons
kenbaar maakte, had niet de lengte
ervan en onze beperkte plaatsruim
te da,t belet, we achtten het toch
beter om er vandaag, met een paar
kantteekeningen er bij, over te spre
ken.
De mededeeling van wat Servië
wil, komt van den eersten minister
MilaUowitz, die nu te Parijs is.
De man zegt begrepen te hebban,
dat er van het niet meer aanvaarden
der annexatie wel geen sprake zijn
kaü. Servië moet zich daar dus mee
verzoenen.
„Maar zeide de minister
wanneer de inlijving wordt aan
vaard, dan is het noodzakelijk voor
de toekomst van Servië, da.t het d©
noodige waarborgen krijgt voor zijn
voortbesta,an.
„De waarborgen, die wij Vragen,
zijn tweeërleilo. een strook gronds
in het Noorden van het district No-
vi-Bazar ten einde de veiligheid van
Servië te verzekeren door dat een
nieuw voortdringen van Oostenrijk
wordt verhinderd en een stootkussen
gevormd tussehen dit land en Tur
kije en om te verhoeden, dat Servië
door den sand jak ingesloten kan
wordenom Servië en Montenegro
een verdedigingslinie te geven te
gen een nieuw voortdringen van
„Het zijn vlekken van het bloed
van het meisje," antwoordde Zus-
te Brigitta „Bloedvlekken, die
sinds langer dan veertig jaren door
geen gebed, door geen tranen konden
Worden uitgewischt, bloedvlekken^
Waarvan eein heilig voorgevoel mij
Kegt, dat de vloek op het hoofd der
tnoondenaars en hunne kinderen zal
riisten, zoolang zij aap dit kruis
kleven. Welaan, bidt gij voor dit
kruis eiken dag uws levens, mis
schien zullen uw gebeden den door
dien vloek getroffenen in dit leven
biet meer baten, maar toch hub zie
len in het andere leven tien goede
komen."
„God is mijn getuige, gaarne neem
!jk deze verplichting op mij. Zoo
lang ik leef zal ik dien plicht trouw
vervullen! Maar waarom koost gij
mij, de onwaardigste, om deze vrome
oefeningen te verrichten Zooveel
vrome kloosterzusters leven binnen
deze gewijde murenzij hebben haar
deugd getoond in den heftigsten,
strijd en haar gebed zal meer bij
God vermogen dan het mijne."
„Vaak gebruikt God de zwakken
tot vernedering van de sterken, en die
nederigen zijn Hem bet meest wel
gevallig," antwoordde Zuster Bri
gitta. „God heeft u uitverkoren, niet
ikja God, die uw vurig gebed ver
hoord en uws- vaders onverschillig
heid tegen God en de menschen heeft
doen ophouden."
„Mijn arme vader," zuchtte Aga
tha, „ook hij moet weleer verre van
hier gewoond hebben. Doch over zijn
vroegere levensgeschiedenis hangt
de sluier des geheims, welke wiet-
gens de voortdurende somberheid
van den ongelukkige wel iets te den
ken geeft."
„Wijl echter zijn hart thans biet
meer gesloten is voor de zachte wer
kingen van godsdienst en mejnschen-
liefde, zoo zal dit zelfde hart wel
licht nog geopeind_ worden voor de
vreugde. Doch mijn dierbaar kind,
vervul mijn verzoek en leef geluk
kig! God zegene u door mijn hand!
Ga, en ontbied een Zuster bij mij,
ik gevoel mij hevig „aangedaan."
Het meisje gehoorzaamde. De
vrome kloosterzusters en die biecht
vader der stervend© kwamen en hun
gebeden vergezelden de ziel van Zus
ter Brigitta tot voor Gods_ troon.
De moederlooze Agatha, had in haar
een tweed© moeder verloren. Over
stelpt van droefheid en smart keer
de de jonge dochter naar huis. Haar
Vader riep haar.
„Is Zuster Brigitta dood?" vroeg
hij deelnemend. „Ja, zij is ongetwij
feld gestorven," voegde hij er onmid
dellijk bij, „uw tranen zeggen het
mij."
„Ach, ja, zij is -gestorven," zucht
te Agatha-
„Arm kind, gij hebt aan haar veel,
ja, alles verloren-"
„Zeg dat niet, vader."
„Ik zeg, wat ik weet en gevoel.
Gij hadt een beteren vader verdiend.
Doch wat hebt gij daar
„Een gedachtenis van Zuster Bri
gitta."
„Geef eens hier! Een kruis," zei
hij, het opmerkzaam beschouwend.
Plotseling werden zijn gelaats
trekken ernstig en somber. „Wat
zijn dat voor vlekken vroeg hij.
„Bloedvlekken. Reeds langer dan
veertig jaren kleven zij op dit kruis
en zullen wel nooit uitgewischt
worden."
„Reeds langer dan Veertig jaren
herhaalde de vader mompelend in
zich zeiven. Vervolgens wreef hij
het kruisje met zijn vinger. »De
vlekken zijn niet weg t© wisschen,
zei hij, „maar het bloed kloett aan
mijn vingeren."
„Werkelijk?" zei Agatha ver
heugd, want zij nam de woorden,
baars vaders in letterlijken zin op.
„Dan is het voorgevoel van de over
ledene in vervulling gegaan, en
Oostenrijk, dat in de toekomst ile
beide landen kan bedreigen en te
vens om Servië in staat te stellen
zich economisch te kunnen ontwik
kelen, door aan dit land door Mon
tenegro heen een toegang tot de. zee
te geven, die noodig is voor zijn
voortbestaan en zijn onafhankelijk
heid.
„De tweede waarborg, dien wij wen
schen, heeft betrekking op id© be
volking zelve van de twee gean
nexeerde provincies. Er bestaat
daar een voortdurend gevaar voor
Servië, dat noodig voorkomen moet
worden en dat een groot© bedrei
ging is voor dit land. De bevolking
van Bosnië en Herzegowina is van
Servisch ras. Wat in deze landen
geschiedt zal steeds een sterken te
rugslag uitoefenen op ons land Ten
einde ongeregeldheden en mogelijke
oorlogen, waarin Servië medege-
sleept zou kunnen worden, t© voor
komen, verzoeken wij, dat Oosten
rijk aan de twee geannexeerd© pro
vincies autonomie schenkt, waardoor
het Servische ras zal worden be
schermd, bij voorbaat iedere slechte
kiem wordt verstikt en waardoor ie
dere uitbarsting van een oproer,
waarvan wij den terugslag zouden
ondervinden, onmogelijk wordt
Men ziet da.t het werkelijk beschei
den is
IntusschenServië zou op z'n vin
gers kunnen uittellen, dat er geen
sprake kan wezen van aanvaarding
dezer beide wenschen, althans niet
van d© tweede.
Nieuw oorlogsgevaar?
En dus kunnen we in aansluiting
op het bovenstaande blijven zeggen,
dat het oorlogsgevaar (Servië contra
Oostenrijk) met alles wat daaraan
zou kunnen volgen, blijft bestaan!
Méér nogServië doet van die rare
dingen, dat men steeds op.verrassin-
gen moet verdacht blijven!
Zoo heeft het eergisteren opeens
het heele garnizoen van Belgrado
in oorlogsuitrusting naar de forten
geroepen, omdatin buitenland-
sche bladen had gestaan dat Oosten
rijk Servië zou aanvallen
Servië is en blijft de zwakke plek
in de Balkankwestie 1
Rusland's steun aan Servië.
In een officieele bekendmaking, na
het vertrek van den Servischen kroon
prins uit St. Petersburg openbaar ge
maakt, geeft Rusland openlijk betui
gingen van eympathie voor Servië en
de belofte van steun in ronde woor
den op voorwaarde dat de Serviërs
zich rustig houden.
Rusland herneemt hier dus zijn
oude rol van beschermer der Slaven
op den Balkan en het maakt zich rie
crisis in het Oosten ten nutte om
eigen invloed op den Balkan te ver
sterken.
Naar aan een Fransch blad geseind
wordt, dringt Rusland er bij de Donau-
monarchie op aan Bosnië en Herze
gowina zelfbestuur toe ts kennen. Dit
streven harmonieert dus ten volle
met het streven der Serviërs, hierboven
medegedeeld.
De tijd zal nu moeten leeren of de
Donau-monarchie naar den eenparigen
wensch van Russen en Serviërs zal
willen handelen
AMERIKA
De presidentsverkiezing.
Volgens de laatste berichten van
wordt de vloek weggenomen van het
hoofd der moordenaars en hunne kin
deren."
„Van het hoofd der moordenaars
en"hunne kinderen?" herhaalde d©
vader als in een droom. Doch plot
seling riep hij uit: „Neen, neen!
De vloek wordt niet weggenomen.
Dit kruis werd bespat door het
bloed van een onschuldig kind, en
dit bloed
„Gij zijt dus de moordenaar..,.,"
viel Agatha hem met een wanhoops
kreet in de rede, en zij zonk bewus
teloos op den grond.
„Ja, de moordenaar van mijn kind,
aan wie de vloek in vervulling is ge
gaan," riep de vader uit en sloeg
zich voor het voorhoofd. Dan kniel
de hij neder en riep met door tranen
verstikte stem op zielroerenden1
toon: „Sterf niet, mijn kind. wan
neer gij sterft, zijn wij voor eeuwig
geseheiden. Uw weg voert omhoog,
naar den hemelde mijn© voert om
laag, naar de hel.
Agatha sloeg de oogen weer op.
de twijfelachtige staten wordt Taft's
aantal stemmen in het Kiescollege
geschat op 302 en dat van Bryan op
De overwinning der republikeinen
en van de Roosevelt-politiek is dus
volkomen: de democraten zijn
wat Roosevelt al te voren heeft voor
speld inderdaad „tot pap geslagen."
Interessant is het, nog wat over de
wijze van stemmen te vertellen.
Het zal aldus seint de corres
pondent te New-York van de „Daily
Telegraph" de verbazing wekken,
dat in een land, zóó uitgestrekt als de
Vereenigde Staten en met een kiezers
corps van meer dan 20,000,000, de
uitslagen binnen de twee uren na de
■luitiDg der stembussen in voldoende
mate bekend zijn, om de mededeeling
van den einduitslag te rechtvaardigen.
Dat spoedstuk is enkel mogelijk
door het genie der Amerikanen voor
organisatie, en..., door de machines
die in eiken staat in gebruik zijn voor
het tellen der stemmen.
Een kiezer treedt het stembureau
binDen, identificeert zich, teekent in
een register en drukt dan op een
knopje. De machine zorgt voor de
reet! Dit gaat snel, ordelijk en accu
raat.
Hotberiehten.
H. M. de Koningin ontving gisteren
den met verlof hier te lande vertoe-
venden generaal-majoor van het In
dische leger G. C. E. van Daalen.
H. M. de Koningin heeft benoemd
tot dienstdoend kamerheer J. W. J.
baron Taets van Amerongen, burge
meester van Monster.
De buitengewone zending voor
Z. H. den Paus.
Jnr. Van de Poll en Graaf Dumon-
ceau zijn gisteren naar Rome vertrok
ken ter vervulling hunner buitenge
wone zending voor het Pauselijk
jubileum.
De nieuwe booten der „Zeeland,"
Thans is van Duitsche zijde aan
de maatschappij „Zeeland" gevraagd,
waarom de booten niet door Duitsch
land konden worden gebouwd. De
„Zeeland" toch, aldus zou geargumen
teerd zijn, wordt voor het vervoer der
mail door Duitschland met een groot
bedrag gesubsidieerd.
Verder is van Nederlandeche offici
eele zijde nog aandrang opde„Zeeland"
geoefend om de booteD in eigen land
te bouwen. Tot nu toe schijnt een en
ander niet veel te hebben uitgewerkt,
alhoewel de „Zeeland" nog geen be
slissing heeft genomen.
De drie bekende werven hebben de
„Zeeland" geantwoord aan den ge
stelden eisch van bouw der drie
schepen op één werf niet te kunnen
voldoen, maar nogmaals aangeboden
de schepen in onderliDg overleg te
bouwen op de drie werven.
Ned. Indië en de Brusselsche
tentoonstellin g.
In de vergadering vaD de Tweede
Kamer van 13 October j.l. sprak de
minister van landbouw, nijverheid en
handel
„Mag ik nog dit zeggen, dat ik mij
volmaakt zou kuDnen begrijpeD, dat
de Kamer mijD voorstel met groote
Zij was door den schrik enkel be
wusteloos geworden. Haar vader
droeg haar naar een legerstede en
zij kwam bij.
Met zachte stem en met een oog
van onbeschrijfelijke liefde jegens
haar vader, zei Agatha: „Gij ziet
aan deze beeltenis van den Gekruis
te, bloed, onschuldig vergoten bloed,
maar beschouw in den geest den,
Gekruiste zei ven en niet zijn beel
tenis: Ook daar is onschuldig ver
goten bloed, maar dat roept niet om
wraak, maar om zegening voor al
len die volgens Gods H. Wet willen
leven. Vader, laat mij in ean kloos
ter gaan en doe gij insgelijks om
uw zonden te bewenen."
„Wilt gij dan scheiden van mij
„Ja, vader, scheiden in dit leven,
om elkaar in de eeuwigheid woder
te zien.
En beiden namen afscheid van
elkaar. Agatha nam den sluier der
nederigheid aan en haar vader om
helsde het kleed der boete.
EINDE.