DAGBLAD voor NOORD- en 7UID-H0LLAND. KA 3 Ti3 Iets ©Ter Coöperatie. bINNENLAND. Zaterdagavondpraatjes. iCi§iffet®taisw@st Haarlem BUSTEN LAN ZATEROACÜ 19 DECEMBER 1903. 33ste Jaargang No. 6771 Bureaux van Redactie en Administratie: SsstetPC^mmusiasiS TelefoonsiuniiKer 1426. Zt>u I Dit nummer bestaat uit uier bladen, ui. o. de Of- ficiëele Kerk lijst en het Geïllustreerd 2 o n da 9 s- blad in 16 bladzijden. EERSTE BLAD. Zij dk zich met 1 Januari per drie maanden op de NIEU WE HAARLEMSCHE COU RANT abonneeren, ontuangen de tot dien datum uitkomende nummers gratis. RUSLAND. Verspreide Berichten. 19 DECEMBER, Per 3 A 3 O N N E iW E N TB R IJ S: den voor Haarlem f 3,35 Voor ia plaatsen, waar een agent is gevestigd (kom der gemeente) 1.85 Voor 4e overige plaatsen in Nederland franco per postj Afzonderlijke nummers 1.80' $0,05 PRIJS DER ADVERTENTIÊN: Van 1—6 regelsf0,60 (contant) f«,60 Elke regel meer Groote letters naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 cent per advertentie 4 contant. Alle betalende abonnés op dit blad, die in het bezit eener verzekeringspolis zijn, zijn volgens de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor GULDEN bij verlies van één wijsvinger. GULDEN bij levenslange onge schiktheid tet werken. 400 GULDEN bij overlijden. 301 GULDEN bij verlies van éen hand of voet. 150 GULDEN bij verlies vaa éen oog. 100 GULDEN bjj verlies van éen duim. GULDBN bij verlies van éen andeeeo vinger. De uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de Maatschappij „Ocean", Bijkantoor voor Haarlem, Nieuwe Gracht 11. UWE HAARLEMSCHE COURANT Naar aanleiding van het uitvoe rige ingesonden stuk, dat in het Tweede Blad dezer Courant is op genomen, naar aanleiding ook van allerlei wonderlijke verhalen •mtrent »nze opinie over .coöpe ratie" ia den meest algemeenen zin, die naar ons ter oore kwam, de rondte d*en, komt het ons ge- wenscht voor, in het kort en prin- «ipiëel nog eens onze sinds jaren reeds vaststaande meening over het eigenlijks wezen en begrip van „soöperatie" in het algemeen uiteen te zette». De naeening, hier ontwikkeld, snoet niet beschouwd worden als een verweer tegen, noch als een antwoord ®p het bovenbedoelde in gezonden «tuk wat trouwens van zelf big ken zal maar als de •bjectief-theoretische uiteenzetting van een epini6, die ook vroeger herhaaldelijk door ons aldus is uit gesproken. Ons standpunt is: Coöperatie mag slechts zijn: noodweer. Daarmede hangt o.i. geheel samen het oordcel, dat op een gegeven •ogenblik over dezen of genen vorm van coöperatie is uit te sprezen. Coöperatie samenwerking - is in het gewone spraakgebruik ge worden i i e bepaalde soort van samenwerking, die zich beweegt op het economische terrein van den aan- on verkoop van waren. Wij behooren niet tot degenen, die zeggenelke coöperatie is uit den boose! Wij hadden het voor recht, de allereerste Middenstands- tongressen hier te lande als lid van het Hoofdbestuur bij te wonen daar hebben W3 voorstellen gehoord, die niet meer of minder wenschten, dan elke coöperatie (met name con sumptie-coöperatie) bij de wet te verbieden I Zulke denkbeelden nu zijn dat mag gezegd worden uit den tijd. We hebben rekening te houden met de wisseling ook in den uiter- lijken vorm, die de fnaatschappelijke samenleving ondergaat. We kunnen dus in het practische leven niet meer kortaf zeggen: de coöperatie moet geweerd worden. Behalve nog dat dit een onmoge lijkheid is Doch zooals boven gezegd: o.i. moet coöperatie blijven een middel van verweer, niet een middel van aanval. Waarom? Eike eoöperatie heeft de strek king, den tusschenpersoon ia eenigen handel (agenten, reizigers, winke liers, grossiers enz.) uit te schakelen. Dat is duidelijk voor e«n ieder. Nu zijn er sociologen, die zeggen dat het voor de maatschappij geen nadeel zou zijn,wanneer eengroot deel der handeldrij vende middenklasse uit de samenleving zou verdwijnen. De waren zouden goedkooper worden, de koopkracht zou worden vermeerderd, de sociale toestanden zouden erdoor verbeterd worden. En de tusschenpersoneu wier bedrijf geruïneerd zou worden, zouden wel weer m andere functies er bovenop komen. En dan geldt, voor socio logen als deze, altijd het .klassieke" zouden we haast zeggen voor beeld van de trekschuitkapiteins en de jagertjes, die ook wel verdwij nen moesten toen de locomotieven en stoom booten kwamen. Met deze beschouwingen zijn wij het geheel niet eens. Daargelaten Dog dat de midden klasse, dis een der kernen uitmaakt van onze burgerijdie juist de klasse is waarop de organisatie onzer maat schappelijke toestanden steunt, om dat ze een der talrijkste, een der ernstigste, een der meest-gezeten standen is, daargelaten dat de Middenstand met die enkele schui tenjagers of schippers niet kan wor den vergeleken in gewicht, getal en beteekenis, zouden wij het voor heel de maatschappij een ware ramp achten, wanneer de midden stand verdween, of zelfs maar ver zwakte in aantal of beteekenis. Men ga eens na om te besef fen wat dat beteekenen zou de ontzaglijke schare van hen, die nu leven van en door den middenstand: men ga daarbij ook eens na, hoe die Middenstand in vereenigingen, openbare bedieningen, in Kerk en Staat het fundament vormt van dezer bestaan. Men bedenke, dat er haast geen klasse der maatschappij is, of ze profiteert op hare beurt van den Middenstand... tot de sociologen- advocaten, die theoretisch bewijzen dat de Middenstand onnut zou zijn, toe! Neenhet verdwijnen van den Middenstand is niet in het be lang der maatschappij. Als hij ge breken heeft, dan verbetere men die, doch handele niet als de geneesheer, die om een zieken vin ger te genezen, den heelen arm zou afzetten I Daarom dus: coöperatieals regel en algemeen toegepast, zóódanig dat ze den Middenstand lam zou slaan of doen verdwijnen, dient afgekeurd Daar kunnen echter gevallen zijn, waarin coöperatie nuttig werkt. Om het anders, en objectief in het kader van onze bewijsvoering te zeggen: daar kunnen gevallen zijn dat het kwaad, door coöperatie te doen aan de samenstelling der geheele maatschappij door verzwak king der middenklasse, bij verge lijking minder is dan het voordeel, dat de maatschappij in een bepaald geval uit een zekere coöperatie trekt. En hier kan slechts sprake zijn van één voordeel: het behoud van een zeker aantal personeD, of van een zekere klasse van personen, in diezelfde maatschappij. Alleen redenen van zelfbehoud mogen dus o.i. aanleiding geven tot coöperatie: het maatschappelijk behoud van een of andere klasse der maatschappij, dat zonder coöperatief werken wordt bedreigd, en "door coöperatie blijft verzekerd, dat is een motief wat kan worden goedgekeurd. Onze conclusie is derhalvegéén coöperatie, tenzij uit nooddwang Wordt vervolgd.) ENGELAND. Hervormingen, in. Eogelsch-Indiö- Minister Morley heeft zijn plannen betreffende in te voeren hervormingen in Engelsch Indië van 't Hoogerhuis uiteengezet. Hij heeft strenge maat regelen genomen, die de onruststokers zullen onschadelijk maken, de rust doen weerkeeren en 't gezag van En geland in Indië sterker dan ooit vesti gen. Dan heeft hrj een reeks hervor mingsplannen, die hij ondanks den oproerigen geest gaat uitvoeren. Hij zal 't Parlement voorstellen de vol gende wijzigingen in 't bestuur Uitbreiding van het aantal centrale en provincialen radenopneming daarin van een aantal leden, door kiezers aangewezen; toekenning van de bevoegdheid aan den Wetgevenden Raad om besluiten te nemen over zaken van gewicht en aanbevelingen aan de regeering te doen. Morley wou niet kunstmatig er voor zorgen, dat de regeering in die vergaderingen steeds de meerderheid heeft. De onderkoning kan altijd ziin goedkeuring aan een maatregel of besluit onthouden. Maar geen Parlement voor Indië wil Morley invoerenhij wenscbt er ook geen begin mee te maken. Daarvoor is het z. i. nog de tijd niet. Bij de heele Kngelsche pers hebben Morley's plannen een goed onthaal gevonden. De „Daily Telegraph" is van mee ning, dat Morley in zijne tegemoet komingen zoo ver mogelijk gaat en de rest van het Indische volk zelf afhangt. De „Times" oordeelt in denzelfden geest. Morley's hervormingsplannen, zegt zij, bewijzen Engeland's vertrou wen in de aanhankelijkheid van de Indiërs, die te goeder trouw zijn, ge zond verstand bezitten en ontwikkeld zijn. Het Hoogerhuis nam het wets ontwerp betreffende den 8-urigen ar beidsdag voor mijnwerkers aan. Even eens de Londensche ha ven wet. Weer ingetrokken. Het besluit tot aftreden van den president der Doema, waarover wij gisteren schreven, had niet nagelaten indruk te maken. De partijleiders hebben vereenigde pogingen aangewend om Chomjakuff op zijn besluit te doen terugkomen. En het is hun gelukt. De president blijft dus nu weer. Als ze hem nu maar niet meer ver wijten, dat hij een slaper is. TURKIJE. De Sultan en zijn troonrede. Nu is men weer niet tevreden, al thans niet van liberale zijde. De Sultan heeft nu zoo netjes zijn Troonrede opgezegd en nu mopperen de liberalen, dat de Sultan ook bij deze gelegenheid weer niet eens den eed op de Grondwet heeft afgelegd. Maar, moet die man dan blijven zweren? Is éénmaal niet genoeg? Nadat de plechtigheid was geëindigd, ging de opper-ceremoniemeester het diplomatieke korps de groeten van den Sultan over brengen. De Deken verzekerde, dat alle Mo gendheden een groot belang in Turkije stellen (hm, hm 1) en om de daad bij 't woord te voegen ontving Sultan Abdil Hamid reeds een felicitatie telegram van Koning Edward en van 't Italiaansche parlement. De volksvertegenwoordigers schijnen niet zooveel hartelijkheid aan den dag te hebben gelegd bij de ontvangst van den Grooten Heer. De oudste zoon van den Sultan zal in 't voorjaar met den Min. v. Buiten- landsche Zaken de Europeesche ste den gaan bezoeken. En prins Frnet, zoon van prins Madjin zal in Engeland voor ingenieur gaan studeeren, zoo zal de West-Europeesche bescnaving meer en meer worden ingevoerd. Heden heeft nu de eerste zitting van 't Parlement plaats. DE BALKAN. Toenadering tot Bosnië en Herzegowina. In den Rijksraad is de beraadslaging over Bosnië en Herzegowina voort gezet. Na sluiting der debatten werd de dringende motie van Lichtenstein be treffende de bekrachtiging der inlijving door 2/3 van het parlement met een meerderheid van 2/3 aangenomen. De motie van den Sloweenschen afgevaardigde Susterschitz betreffende de aan Bosnië en Herzegowina te schenken waarborgen en grondwette lijke vrijheden, werd eveneens met een meerderheid van twee derden aange nomen. Het voorstel der socialisten om aan de twee provincies een grondwet te geven op democratischen grondslag, werd niet aangenomen; er ontbraken 15 stemmen. Het wetsontwerp betreffende de in lijving werd naar een bijzondere com missie verwezen. Wilbur Wright'svliegproeven. Wright legde gisteren te Le Mans met zijn vliegmachine 99 K.M. af in 1 uur 53 min. 59 sec. Een verloving van prinses Vict ria Louise van Pruisen met koning Manuel van Portugal wordt door de „Norddeut- sche" tegengesproken. In Chili hebben de Ministers van fi nancien en buitenlandsche zaken ontslag genomen. Hofberichten. De particuliere heeren en de offi cieren, die aan de Koningin audiëntie ter dankbetuiging of voorstelling heb ben aangevraagd, zullen daartoe a e. Woensdag 23 dezer namens H. M. door den Prins ten Paleize worden ontvangen. Nederland op de üruEselsche tentoonsteilin g. De Arnhemsche Machinefabriek en de fabriek van Spoorwegmateriaal te Amsterdam, stelden uit een technisch oogpunt gisteren een onderzoek Id naar liet tentoonstellingsterrein. 1000 M2 die voor de machine-galerij be schikbaar worden gesteld, zijn aanae Hollandsche afdeeling toegevoegd. Gemeenteraadsverkiezing te Botterdam. Bij de gisteren gehouden herstem ming voor den Gemeenteraad in het le district werden uitgebracht op den heer J. C. Mulder, lib., 2302 en op den heer G. Voorhoeve, chr.-hist., 1607 zoodat eerstgenoemde is gekozen. De Kamerzetel van Zaandam. Het Centr. meldt thans nader, dat niet drukke bezigheden, zooals de li berale pers vermeldt, de oorzaak zijn dat de heer De Boer zich niet meer beschikbaar stelt, doch voorname lijk het feit, dat hij zich met de be weging voor algemeen kiesrecht niet vereenigen kan. Dit werd ons van volkomen betrouw bare zijde verzekerd. Wij herinneren eraan, dat de heer De Boer behoort tot de Liberale Unie, die zich vóór algemeen kiesreéht uit sprak. Nederland en Venesuela, De goorlagt- verklaring Reuter seint uit Brussel: „Indépen- dance'* zegt, dat men van de regeering van Castro alle mogelij fee dwaasheden mag verwachten. Een oorlogsverkla ring echter zou den lachlust opwek- wekken, da&r men zich zou moeten afvragen, op welke wijze het land feitelijk: de vijandelijkheden zou kun- Cen aanvangen. De opwaehtmg bij Buitenl. Zaken. Aan het Departement van Buiten landsche Zaken staat de meening vast, dat de afkondiging van den staat van beleg in Venezuela, waarvan het be richt uit Car&cas, naar alle deelen der wereld is overgeseind, en waarbij de woorden „state of war" gebruikt zijn, de aanleiding is geweest tot tot de misvatting dat Venezuela aan Neder land den oorlog had verklaard. Aan de zinspeling van Castro, in een gesprek te BerlijD, op de moge lijkheid der zendiDg van vertrouwde agenten naar Nederiand, eer.e aitlatiDg welke nagenoeg onopgemerkt is voor bijgegaan, wordt hier nogal waarde gehecht, te meer daar op het voorstel der Venezolaansche Regeering, gedaan in hare tweede, begin November ont vangen nota aan het Nederlandsche Gouvernement om onzerzijds een di plomatiek persoon naar Caracas af te vaardigen, niet is ingegaan. Teename der revolutie. Uit Washington wordt aan de „Ti mes" geseind onder dagteekening v>n 17 Dec.Uit particuliere bron verneem ik, dat de revolutionnaire beweging in Venezuela toeneemt. Als dit werkelijk het geval is, zal dit der regeering der Vereenigde Sta ten wel genoegen doen Men vreesde LXIX. De politiek in het Scho- terkwariier. De politiek bijde Veiserpont,env-rpand die in de contramine was. De politiek in Hitlegom en waarom ik hoop dat het goed aj zal loopen. De politiek in Haarlem, en een Zalige Kerstmis toi slot. Zoo, Lebben ze ïn het Schoter- kSvaarticT een liberale kiesvereeni- hCing opgerichtOch „voor wat zou den ze niet"ze hebben gelijk de luidjes, dat ze ook hunnerzijds pro- Jbeeren 00a hun politiek sopje gaar te koken. Alleen moet het voor onze luidjes e»» aansporing wezen om kun eigen organisatie zoo krachtig mogelijk te maken, en dan ben ik het voorts geheel eens met den redacteur, die in een kruiskopjé in onze courant ideze week »oo ernstig er voor waar schuwde. dat de Roomschen en de Christelijken ernstig moeten zorgen, de eendracht met de bewoners van oud-Bohoten te bewaren, nu die libe rale heertjss alle lui uit feehoten- kelf er uit willen knikkeren - bn- ïin, die laatste vergadering bi] otaal, waar dn propaganda al zoo aardig :is be^sq«a«»si, is mij een waarborg dat ze daar in, het Sehoterkwartier den boel goed aanpakkende Zatet- dagavondman was er niet genoodigd, en als niet-bewomer van het „kwar tier" stond ik er ook eigenlijk ge heel buiten, maar wat ik er van in de krant gelezen heb, versterkt me in de meening dat daar in het Sehoter kwartier flink wordt gewerkt en dat men zich er niet laa.t beetnemen door de zoo opeens ontwaakte actie der liberalen, die door een express e- selijk gestuurd propagandist Van meneer Neteoher uit Santpoort wordt aangevoerd. Die politiek, die poli- tiektouh,Overal doet ze ba&x in vloed gelden I Daar heb je nou bij voorbeeld de Velser pont: je zoudt, zoo zeggen dat dat toch geen ding is, dat méér buiten de politiek staat jdan die groote, vierkante bakken, 1 die dag cm nacht daar op en neer over 'het Noordzeekanaal varen! En toch, wat jk je zeg, toch komt bij dat ding de politiek óók al te pasW ant daar heeft me Van de week meneer i Passtoors, dien je natuurlijk allen kent, waarde lezers, in de Tweede Kamer staan vertellen wat de klach ten zijn valn al de luidjes die met de pont te maken hebbenniet alleen op een mooien dag' als alles loopt of 't op rolletjes gé,at, maai' óók bij be roerd weer, óók als er ijs in het kanaal, óók als de machine eens wei- gert, of de ketting eens breekt, of er wat anders hapert. Nieuws heeft 1 meneer Passtoors natuurlijk niet ver teld wat wou-ie zeggen, dat iedereen in de buurt van Santpoort, Velsen en Beverwijk niet. allang weet Ma,ar voor de Kamerleden kon het nieuws geweest zijn, en daarenboven: 3® moet net zoo lang op het aambeeld hameren, tot je ijzer week is gewor den, za,l meneer Passtoors denken. Nu, nauwelijks liad-ie dan uitgezegd wat 'm op z'n hart lei, of daar stond meneer Reijne op. Meneer Reijne, met da,t brilletje op z'n neus en zoo'n verwonderd gezicht, kennen mijn lezers zeker óók wel Hij loopt nog al eens een Houtstraatje langs. Nu is meneer Reijne liberaal, op e® top liberaal, en de afgevaardigd® voor Kampen in de Kamer- Dat hij dat geworden is, heeft hemzelf het meest van allen verwonderd, heb rk hooren zeggen, en ik wéét dat er lui zijn, die zich er machtig over ver wonderd hebben! Enfin, dat fiu daargelatenmeneer Reijne dan stond op toen Passtoors had uitge sproken, en omdat Passtoors een man van rechts is, en in zijn district goed staat aangeschreven als een die hart heeft voor z'n luidjes. vond meneer Reijne het goed, 'm eens wat te gaan afbreken. Die pont zei hij is best, 't is een juweel, en hij loopt of hij gesmeerd isEn a,l die praat jes, dat-ie niet deugt, dat zijn maar krantenkletspraatjes! En van ver keersstremming, wel, je hoort er niet vanZoo vertelde meneer Reijne in de Kamer, Bij mezelf dacht ik, toen ik dat las in de krantdie heeren in Den Haag laten zich toch óók maar alles op 'r mouw spelden Want net twee dagen van te voren werd er geconstateerd in den gemeen teraad van Velsen, dat de pont al weer een uurtje gepauseerd had! Vanwege de politiek moest dus de pont ee:n ideaal-verbinding wezen volgens meneer Reijnewel, ik kan me voorstellen dat ze daar in Velsen en Beverwijk het Kamerlid van Kampen uitlachenOverigens is het lachen als een boer die kies pijn heeft: want bijvoorbeeld Maan dagavond kon de tram er weer niet over, naar ik hoor! Och, och, als 't toeh maar politiek ismaar die van meneer Reijne is toch van je dunste soort, hoor! Net precies het zelfde als je zeggen kunt van die po litiek, die sommige lui uit Hillegom of Lisse, waar is het ook weer, drij ven om een meneer uit Hillegom in plaats van het zeer verdienstelijke Kamerlid uit Haarlemmermeer te stellen. Hoe het er nu mee zit weet ik niet, onze krant schrijft er te recht niet meer over, maar dat die luidjes daar, hoe goed of ze 't ook meenen, bezig zijn om een Room schen Kamerzetel aan een andere par tij in handen te spelen, dat is wel secuur! Nu zullen ze zich evenwel onderwierpen aain de einduitspraak van de Centrale Kiesvereeniging, hoor ik. 't Is een, loffelijk besluit, al ware het naar mijn opinie nog loffelijker geweest, als die heeren te voren hadden bedacht, dat hun drij ven dan toch niet in het belang der Katholieke partij zou wezen. Enfin, ik heb nog maar hoop, dat alles daar in Hillegom goed terecht zal komen, als eenmaal de eandidaatstelling ach ter den rug is. En dan voorspel ik, dat die meneer Balvers bij gelegen heid nog wel eens een stapje hooger op de ladder zal zetten; zoo ineens een sport of vijf, zes tegelijk, dat zou toch. wel wat buiten t boekje wezen, niet waar Zelfs in de poli tiek is' dat te erg, en óók daar is het, dat iemand stapje voor stapje moet gaan, om er secuur te komenZoo hebben we hier ia Haarlem om nu toch bij de politiek te blijven, waar ik ditmaal wel bij getrouwd lijk een candidaat voor den gemeente raad, die eerlang het eerste stapje hoopt te doen op de ladder, waar me neer Balvers al een sport of drie, vier, is opgeklauterd. Ik bedoel nu meneer Smit, die op 4 Januari door onze Roomsche en andere Christe lijke kiezers in District I den Raad zal worden ingebracht, als het af loopt zooals ik hoop en wenschUn der ons gezegd: een kwiek ventje, die Roomsche oandidaat, die wel tot dusverre niet veel van zich Let I100- ic aar dxe bedaard de kat eens uit'den boom keek, en zich meer op de rechten toelei. En in dien kring heeft hij, naar ik hoor, een goeden naam, iets waarmee ik 'm graag feli citeer, al hoop ikzelf er liefst nooit practisch wat te ondervinden, want jongen, je weet dat het met advoca ten als mede-jagers slecht hazen-van- gen is! Niet omdat ze onwillig zou den wezen, o neen, maar weet je de meeste hazen zijn hun! Dit tussehen twee haakjes even. Maar wat ik zeggen wou, ik geloof dat onze Roomsche Kiesvereeniging blij mag wezen, met dezen oandidaat. die, uit den gegoeden Middenstand, gesproten en met den meesterstitel daarenboven, twee vereischten be zit, die precies op dit oogenblik in ons Haarlem nog al „gevraagd' zijn in de politiek! Maar ik verwonder me zelf intussoben er over, dat ik zoo op mijn praatstoel zit over de politiekdat gebeurt anders niet veelIk schei er nn dan ook maar gauw mee uit, en maak van de gele genheid gebruik, om er een slot aan te maken, al mijn geduldige lezeres sen en lezers een zalig Kerstfeest toe te weaschen Wederkeerig hoop ik, dat ze t mij doenen dan zeg ik vast bij voorbaathartelijk dank 1*1

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1908 | | pagina 1