A. VON DER MÖHLEN - Gr. Markt 25
ANEGüflC
Mengelwerk.
Een Inlandsche
Christen heldin.
OFFICIEELE KERKLIJST.
HAARLEMMERMEER
(aan de Lijnden.)
feiscoe WasscheriJ
Yervery
Gr. Houtstraat
«O-
K. VEREENIGINGEN.
De oorlog der toekomst.
leis over China.
Telefoon No. 147.
HAARLEM
Specialiteit in WITTE en TRICOT COEDERËN, ROKKEN en BLOUSES.
PISCAlfe's - - -
SCHOENENMAGAZIJN.
Het beste adres voor soiled werk.
der
Zonelag, half 8 Vroegmis, 10 uur de
Hoogmie. half 2 Catechismus, half 3
Lof.
Donderdag 's morgens bïechthooren t ot
10 wwr.
Keïkv.d. H. Franciscus van Sales.
Zondag, 7 uur Vroegmis, 10 uur de
Hoogmis, 's Namiddags 3 uur Lof met
Bozenhoedje.
Dmedag, half 9 gezongen h. Mis ter
»ere van den H. Antonius.
In de week om half 9 de h. Mis en
daarna Catechismus.
Donderdagavond, 7 uur Lof met predi
katie. Voor en na het Lof gelegenheid
om te biechten.
Vrijdag, 7 uur Vroegmis, 10 uur Hoog
mis. 's Namiddags 3 uur het Lof met
Bozenhoedje.
Zaterdagmiddag van 4—8 uur gelegen
heid om te biechten.
De gebeden worden verzocht voor
de Wed. Gijsberta Meijer, geb. v. d. Burg,
en Joannes Kuigrok,
die met de laatste H. Sacramenten der
Stervenden, is voorzien.
De SCerkberichten, die te Iaat in
kwamen voor dit nummer, zijn op
enomen m de NIEUWE HAAR-
EMSCHE COURANT van heden.
^HAARLEM
Telef. 426-1046
D» ïL K. Ysreenigingen van Haar
lem, tn Omstreken vinden in deze rubriek
gelegenheid om KORTE ook huishoude
lijks) modedselingen, agenda's enz. bekend
M makm.
HAARLEM.
Si*t jozefsgezeiien-Vereeniging.
VereenigingsgebouwZoetestraat No. 3
Geopend des Zondags van 12-3 en van
»-10 unr. Op werkdagen van 6 tot 10 uur
'm avonds.
R. K. Militaire Vereenigïng.
Zoetestraat 13.
Het gebouw is dagelijks geopend, des
avonds van 610 uur en op Zon- en
Feestdagen den geheelen dag.
X. K. Vereniging tot bescherming
van meisjes, gen. „St. Martha."
Het Bemiddelingsbureau der Vereeni-
ging is geopend eiken Dinsdagmiddag
van 12 2 uur, voor betrekkingen als
dienstboden enz., Donkere Spaame 22,
alwaar voor R. K. dienstmeisjes wier
«uders buiten de stad woonachtig zijn
lederen Zondag- en Woensdagavond van
310 ure gelegenheid bestaat tegen de
geriDge vergoeding van 5 ct. per,week
haar vrijen tijd aangenaam en gezellig
door te brengen.
Aanmelding daartoe aan het „Te Huis"
op bovengenoemde avonden.
Uefdcwerk: St. Josephs Ambachts-
leeriingen.
Zoetestraat (voor jongens van 1317 jaar).
Zondagavond van 56 uur Godsdienst
onderricht, van 6 tot half 8 gelegenheid
tot ontspanning.
R K. Zangvereniging
ARTI ET RELIGION!,
dir. de Heer JAC DE JONG.
De werkende leden zullen begrijpen,
dat, nu de uitvoering van het Kerstmis-
en Driekoningen-Oratorium meer en meer
nadert, hunne tegenwoordigheid op de
repetition noodzakelijk is.
Dames en Heeren worden dringend
verzoobt op den -angegeven tijd aanwezig
te zijn, opdat tijdig met de repetitien kan
worden aangevangen.
HET BESTUUR.
Ben nieuw werk van den beken
den Ecgelschen romanschrijver H.
G. Wells, onder den titel van „De
oorlog in de lucht", beschrijft de
toekomst welke ons wacht wanneer
luchtschip en luchtvlieger het ge
meengoed zullen zijn van alle
„beschaafde" volken en allen wed
ijveren in het pogen, deze te maken
tot oorlogswerktuigen, ter verove
ring of om zich te verdedigen.
Ook in dit boek is het Duitsch-
land, dat den stoot geeft, bij zijn
streven naar de de wereldheerschap
pij-
In stilte heeft het te „Franconia"
een reusachtig luchtvaart park in
gericht, waar.; honderdtallen lucht
schepen, een verbeterd type van
dat van Zeppelin en zg. „Dra
chenflieger", een soort van torpedo-
door één man bestuurd, werden
vervaardigd en bewaard, en tevens
zich in de magazijnen bevonden
voor een nieuwen kogel, waarvan
de samenstelling geheim was, ge
schikt voor den lucht-ooriog.
Maar evenals Duitschlaud, had
den ook de andere mogendheden
zich in stilte op dien oorlog voor
bereid, zoodat, nadat de Duitsche
luchtvloot onder bevel van Z. K.
H. prins Karei Albert, wiens vlag
geheschen werd op de „Vaterland",
de Atlantische Oceaan overstak om
Noord-Amerika aan te vallen, hier
mede het sein gegeven werd tot
een algemeenen verdelgingsoorlog
in de lucht. Engeland had zijn
luchtvaartparken te Aldershot en
in het Himelaya-gebergte, Britsch
Indië; Frankrijk en Italië wedijver
den in 't geheim in de vervolma
king hunner luchtschepen en lucht-
torpedo'sAmerika had twee groote
parken in het Oosten en in het
Westen des lands. Maar het waren
bovenal Japan en China, die zich
in stilte op de aanwending van
het nieuwe vervoermiddel tot oor
logsdoeleinden hadden toegelegd,
indachtig aan de uitingen van den
Duitschen Keizer betreffende „bet
gele gevaar." Een Japansche werk
tuigkundige had een vlieger uitge
vonden, van bet zwaarder-dan-de-
lucht type, welke de Duitsche
„Drachenflieger" verre overtrof;
het werktuig deed denken aan een
reusachtigen vleermuis en bad even
als deze een soort van klauw, waar
mede het zich aan de luchtschepen
kon vastklampen; de bestuurder
was gewapend met een geweer en
een tweesnijdend zwaard, en voor
zien van ontplofbare kogels.
Nauwelijks was dan ook de Duit
sche luchtvloot boven New-York
verschenen of in alle oorden der
wereld stegen luchtschepen en vlie
ger-torpedo's op, om deel te nemen
aan den algemeenen oorlog, welke
de uitbarsting was van de spring
stoffen van haat en ijverzucht die
sinds jaren overal waren verzameld.
Iedere nati voor zich waande zich
de sterkte in dezen krijg in de lucht,
doch bespeurde te laat dat ook zijn
tegenstander er op was vooibereid.
Duits chland had verwacht, zich de
wereldheerschappij waarnaar het
streefde, te verzekeren door de on-
werping van Noord Amerika, doch
zag zich in eigeD land en met ge
lijke middelen besprongen door
Frankrijk en Engeland, en in Ame
rika door China en JapaD, wier
vloten honderdduizenden maDnen
aan de Westkust ontscheepten, ter
wijl hurme de Duitsche aanvielen.
Terwijl deze New-York door mid
del van bommen uit de lucht ver
woestten, geschiedde hetzelfde met
Berlijn daarop volgden Parijs, Lon
den, Weenen en alle andere groote
steden, tot de waanzin alles en allen
aangreep, het verdelgingswerk alge
meen en niets gespaard werd.
De schrijver verklaart dien ver
delgingswaanzin uit het feit, dat de
luchtschepen niet bij machte ble
ken, op andere wijze den vijand
tot onderwerping te brengen, daar
de druk door hen uitgeoefend op
hield mei hun vertrek en voorts
uit de ongevaarlijkheid waarmee
dit dwangmiddel kon worden toe
gepast. Zwevend boven een stad,
ver buiten het bereik van den vijand
had men slechts enkele bommen
over boord te werpen, om den vijand
onberekenbare schade toe te bren
gen. Doch deze wijze van oorlog
voeren had ook een keerzijde, ni.
dat de getroffen bevolking, eens
klaps van alles beroofd, geen mid
del spaarde om zich te wreken en
daar de bouw van luchtschepen en
vliegers betrekkelijk gemakkelijk
en goedkoop was, greep men naar
dit middel om de zucht naar wraak
te koelen, door kleinere steden,
dorpen en fabrieken te verwoesten.
Van geregelde luchtslagen op groote
schaal was dan ook weldra niet
meer sprake; het werd een gueril-
laoorlog in de lucht, een verdel-
gingskrijg eerst in 't groot, daarna
in 't klein. In de verwoeste steden
en dorpen sloegen rooversbenden
hun zetel op, plunderden en roof
den wat nog overgebleven was
gezag, orde, tucht bestonden niet
meer; het recht van individueel
sterkste" heerschte. En naarmate
de oorlogstoestand voortduurde, een
voudig anarch, heerschte en geen er
kende regeering werd aangetroffen,
om daarmede vrede te sluiten,
keerde de menschheid gaandeweg
terug tot den toestand van bar-
baarschheid.
I -it is het toekomstbeeld door den
schrijver uitvoerig en met zijn be
kend talent beschreven.
Romantische overdrijving! Het zij
zoo. Maar in die o verdrij ving schuilt
deze kern van waarheid, dat de
luchtvaart gebruikt voor oorlogs
verrichtingen, inderdaad een lijd
perk opent van anarchie. Wanneer
elke oorlogvoerende partij over de
macht beschikt en het recht bezit
steden, dorpen gebouwen, in één
woord, alles te vernielen door mid
del van ontplofbare stoflen uit bal-
ton of luchtechip naar beneden ge
worpen, en dat Diet uit strategische
overwegingen, doch alleen om den
vijand te terroriseeren, dan komt.
men inderdaad voor een toestand
te staan, welks gevolgen onbere
kenbaar zijn.
Zooals men weet werd door de
eerste Vredesconferentie in 1899
eene bepaling aangenomen, gelden
de voor vijf jaren, waarbij het ver
boden werd om bommen of andere
ontplofbare voorwerpen van uit
ballons of nieuwe uitvindingen,
daarmee gelijkstaande te verwerpen.
Toen hing de luchtvaart nog »in
de lucht", en werd de overeenkomst
door alle mogendheden geteekend.
Op de Tweede Vredesconferentie
evenwel, toen België 't voorstel deed
om deze overeenkomst te hernieu
wen, werd dit bij name door Duitsch-
land ten sterkste bestreden en wei
gerden ten slotte alle groote mogend-
beden hunne onderteekening. Dit
feit teekent.
Wél is waar kunnen in het tijds
verloop van nu tot aan de derde
Vredesconferentie de niet ondertee
kenaars zich nog aansluiten, doch,
wij vermoeden dat dit een ijdele
hoop is.
Kan men dwang op de regeerin
gen uitoefenen
Het eeuigste middel, dat ons wet
tig ten dienste staat, is, dat de volks
vertegen tv oordigers in de parlemen
ten van hunne regeeringen eischen
dat zij zich hierbij aansluiten. Mis
schien gelukt het hunne gouverne
menten voor te bereiden, opdat de
gevolmachtigden ter derde Vredes
conferentie met de gedachten be
zield zijn.
Inderdaad verdient deze zaak de
ernstigste overweging.
Aangaande de maatschappelijke
toestanden in het hemelsche Rijk,
geeft een onzer priesters- la;n dgenoo-
ten, pater Pols, in het tijdschrift
„Anthropos" merkwaardige bijzon
derheden. Hij schrijft uft Ts'ing-
Choei
Sinds twee jaren heeft me|n
hier het Europeesche stelsel van on
derwijs ingevoerd, zelfs werd er eene
„Hoogeschool" opgericht, welke ver
bonden is aan het mandarinaat van
den mandarijn der kreits. Vlak
naast de school bevinden zich de wo
ningen der leeraars en kleine hokjes
voor de leerlingen; twee leerlingen
in ieder hokje. In de school staan,
banken voor de leerlingen en stoe
len voor de leeraars; nog ziet men
er Tekentafels, en zelfs enkele ouder-
wetsche werktuigen voor sterrenkun
dige waarnemingen. Aan den wand
hangt een sohrilkleurige reclame
plaatje van eene Europeesche si ga
rotten fabriek eene rookende juffer
op een rustbed.
De school staat onder het hooge
toezicht van den mandarijn en van
enkele voorname ingezetenen, welke
bijdroegen tot hare oprichting; zes
leeraars zijn er aan verbonden met
een jaargeld van f250 voor het
hoofd, en f 150 voor de leeraars. Zon
der verlof van den mandarijn mag
geen der leeraars zich uit de stad
verwijderen; slechts éénmaal in de
week hebben zij een dag vrij, o
tweemaal in het jaar (met nieuwjaar
en tijdens den zomer) geeft de man
darijn ééne maalnd vacantie. Den
15en dag van elke maand zijn leer
aars en leerlingen verplicht Confu
cius te gaan vereeren in zijne pagode.
De school is gesplitst in twee af-
deelingen een voor lager onderwijs
met ongeveer 40 leerlingen, een voor
hooger onderwijs me,t jongens van
1520 jaar, bijna, allen gehuwd. De
leerlingen uit de stad zelve gaap
'savonds naar huis; doch overdag
is het allen .verboden de school te
verlaten. Het stilzwijgen is verplich
tend, hui ten de maaltijden en de ont
spanningsuren. Een bediende geeft
het teeken voor de lesuren met de
belop den eersten dag stellen de
leerlingen zich in gelid en begeven
zieli in stilte naar de verschillende
klassen. Bij het onderricht in de
sterrenkunde, helpt een erg gebrek
kig gereedschap den leeraar in de
'Uiteenzetting vain het weinige, dat
hij weet- aangaande de verduisterin
gen van zon en maan. Een les in de
wiskunde zal gegeven wordeln, zoo
dra de leeraar zelf maar iets daar
omtrent kennen zal!....
Over de troonopvolging in China,
ook een za,ak van actueel belang,
berichten de „Annales van Sparren-
daal" het volgende
„In China is de oudste der Keizer
lijke zonen niet noodzakelijk, d.i
krachtens eerstgeboorte-reoht, tevens
ook kroonprins. Ieder Keizer wijst
vóór zijn dood diegene zijner zonen
aan als troonopvolger, welke hij
daartoe het bekwaamste oordeelt.
Zoo was b.v. Keizer Hsien-fóng de
4de zoon van Keizer Tao-koaing.
Sterft de Keizer kinderloos en zon
der aanwijzing van zijnen opvolger,
kiest de familieraad een lid der Kei
zerlijke maagschap tot opvolger, en
deze wordt dan den overleden Keizer
toegevoegd als aangenomen zoon.
Toen Keizer T'oengtoheu den 12den
Januari 1875 overleed zonder man
nelijke nakomelingen achter te la,ten,
liet de Raad der prinsen van den
bloede de keuze van den troonopvol
ger over aan de beide gemalinnen des
overleden Keizers, welke hunne keu
ze vestigden op Tsai-t'ien, zoon van
prins Tch'uenn, meer algemeen he
kend onder den naam va,n „Zevenie
Prins" (ts'i ye, of ts'i wang). Als
Keizer werd aan Tsai-t'ien de Haam
bijgelegd van Koang-nu."
Toen in de afgeloopen maand Au
gustus het einde van Keizer Koang
su nabij scheen, deed de Keizerin-
Regentes Ts'eu-Hsi den familieraad
vergaderen om de zaak der troonop
volging te hespreken. De meeste
stemmen vereenigden zich op de
prinsen P'oe-luenn en P'oe-Y.
P'oe-luenn is ie oudste kleinzoon
van den oudsten zoon van Keizer
T,a,o-Koang, telt thans 34 jaar, weri
in 1904 als vertegenwoordiger van
China, gezonden naar de tentoonstel
ling van St. Louis, en is in den laat-
sten tijd meer op den voorgrond ge
treden als voorzitter der vergade
ring tot voorbereiding eeper grond
wet voor China,
P'oe-Y is de 4-jarige zoon van
prins Tchuenn den lievelingsbroeder
van den thans overleden Keizer Ko-
ang-su, die hem in 1901 als „zoeinge-
zant" naar Berlijn zond, om de ver
ontschuldigingen der Chineasche Re
geering over te brengen aan Keizer
Wilhelm, voor den moord den 16en
Juni 1900 door de Boksers gepleegd
op den Duitschen Gezaint, Baron Cle
mens von Ketteler.
Enkele leden vain den Kroonraad
zouden, naar luid der geruchten, be
zwaar hebben gemaakt tegen de keu
ze van P'oe-luenn of P'oe-Y en tot
troonopvolger hebben voorgesteld
Yu-ting, den zoon van prins P'oe-
toeng, de jongste spruit van bet re
geer ende vorstenhuis der Rs'ing.
Wel werd den 24en Januari 1900
P'oe-tsuenn, de zoon van Prins To,an,
den hoofdleider van den Boksers-op
stand, tot troonopvolger aangewe
zen, doch toen, den 21sten Januari
1901, prins Taan wegens mislukking
van den opstand, verbannen werd
na,ar Ning-hsia in de provincie Kan-
xf x( X fx f xf xfx fx x xf X
is
x4xfxfx(x xfx(x XX X 4 X
soe, viel ook zijn zoon P'oe-tsuenn;
in ongenade, werd bij Besluit- van
den 30en November 1901, wederom
afgezet en naar zijn papa terugge
zonden.: It t_i M*j|
Volgens de berichten uit China,
is nu echter juist dezer dagen ten
slotte P'oe-Y die definitief gekozen1
en tot Keizer is uitgeroepen, ajs
zoodanig gekroond.
OO
De Gallas-missie in Abyssinië
heeft altijd veel te lijden van de
vervolging der schismatieken. Aan
het hoofd dezer kerkvervolgers staan
de keizerin, vrouw van Menelik,
de schismatieke bisschop (Abuna)
en Ras Wold Gerorgis.
De Negus daarentegen is den
katholieken zeer genegen en ver
zekerde den Paus nog 't vorig jaar,
dat al zijn katholieke onderdanen,
zoolang zij zich niet aan
de rijkswetten vergrijpen, volle rust
genieten.
Wat er evenwel achter zyn rug
gebeurt toont onderstaande brief,
door een abyssinische christin uit
de hoogere standen, genaamd Anna
Wolesta, geschreven aan haar man,
Ato Joseph, keizerlijk abyssiniach
zaakwaarnemer te Lschibuti.
„Moge deze brief in handen van
mijnen heer Ato Joseph geraken.
Met den wensch, dat de Verlosser
der wereld u in goede gezondheid
beware, kus ik in liefde uwe hand.
Wat mijne gezoudheid betreft,
die is Goddank goed. Met genoegen
deel ik u mede, dat uw geacht
schrijven van 24 Augustus mij ge
lukkig bereikt heeft. Vandaag wil
ik u schriftelijk inlichten over de
droevige gebeurtenissen, waarmede
onze familie beproefd werd. Het
eerste nieuws daarvan hebt gij reeds
door de telefoon gehoord.
L.l. Woensdag, 19 September,
overviel een zekere Galati, van de
lijfgarde der keizerin, met een deels
met lansen en geweren bewapende
schaar, onverwachts onze woning.
Hij deed dit zonder van een Dagna
(hevelschrift) voorzien te zijn, zon
der zich eerst bij het gemeente
hoofd aan te melden, en gaf voor,
rechtstreeks in den naam van Taitu,
zijne meesteres, te handelen.
Zoodra ik een weinig bekomen
was van den hevigen schnk, dien
ons dat plotseling optreden op het
lijf joeg, wendde ik mij tot Galati
met de woorden 1 „Zoo gij de op
dracht hebt ons bezit te berooven,
verlang ik, dat het eerst, zoo als
de wet het voorschrijft onder be
slag gelegd worde." Maar op ruwen
toon antwoordde hij mij„Meent
gij dan, dat Taitu, mijne doorluch
tige gebiedster mij zendt om een
inventaris van uw vermogen op te
maken? Haar bevel luidt dat ik
hier alles rooven eu moorden moet."
Na deze woorden drong bij aan het
hoofd zijner btnde naar binnen
en begon het gansche huis op
schandelijke wijze te brandschatten.
Niets, wat niet spijkervast was
werd ontzien. Toen hij dit werk
onder mijn oogen volbracht had
was hij nog laag genoeg om mij te
vragen of er nog ergens iets ver
borgen was. Op mijn krachtig pro
test tegen zijn handelwijze, liet hij
mij, onze jongens Aschennaf en
Abbié benevens onze bedienden, in
boeien slaan en sleepte ons naar
Addis Abeba.
Toen wij daar aangekomen waren,
heette het, dat Dschanai (keizer)
en de Itege (keizerin) naar de M&ria-
kerk op de hoogte van Eutotto ge-
