DAGBLAD voor NOORD- ©n 7^1D-H0LLAND. I Van aïies wat! BUITENLAND. BINNENLAND. De Onschuld Zegeviert. 29"31-33, Haarlem DINSDAG 5 JANUARI f909. 33ste jaargang No. 6782 Bureaux van Redactie en Administratie Intercommunaal Telefoonnummer 1426. Wegens den feestdag van H H. Driekoningen ver schijnt dit blad morgen avond niet. Verspreide Berichten. v NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT ABONNEMENTSPRIJS: Per 8 maanden voor Haarlemf 1,35 Voor de plaatsen, waar een agent is gevestigd (kom der gemeente) 1.35 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post- 1.80 Afzonderlijke nummers ,,S0,05 PRIJS DER ADVERTENTIÊN: Van 16 regelsf0,60 (contant) f0,50 Elke regel meer0,10 Groote letters naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 cent per advertentie a contant. Alle betalende abonnéa op dit blad, die in het bezit eener verzekeringspolis zijn, zijn volgens de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor: GULDEN bij verlies van één wijsvinger. GULDEN bij levenslange onge schiktheid tot werken. 410 GULDEN bij overlijden. 300 GULDEN bij verlies van éen hand of voet. 151 GULDEN bij verlies van éen oog. 100 GULDEN bij verlies van éen duim. 15 GULDEN b| verlies van éen anderen vinger. De uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de Maatschappij „Ocean", Bijkantoor voor Haarlem, Nieuwe Gracht 11. XIX. Bioscoop-voorstellingen. Een reusachtige vlucht hebben se genomen, de bioscoop-voorstel lingen in onzen tijd! Uit mijn jeugd herinner ik me nog de snel draai ende „levende beelden" een ronde bordpapieren doos, die op een spil stond en snel draaien kon. De doos Was van boven open en had lange verticale openingen in 't bovenge deelte. In de doos zette men een band of strook papier, waarop figuren, die een man of dier weer gaven, telkens in opeenvolgende poses van eene beweging. Een kat b.v. die springt, en waarvan elke volgende afbeelding de beweging «en tikje verder te zien gaf, tot bij bij de laatste afbeelding op den grond stond. Door het snelle draaien au zag men, door de verschillende openingen, die bij 't draaien tel kens het beeld onderbraken, de afgebeelde figuren als in be weging. Dat is precies hetzelfde als de bioscoop tegenwoordig doet: een snelle opeenvolging van beelden, fiie een reeks snel opeenvolgende fotografische opnamen weergeven, «n waardoor eveneens de illuzie ge wekt wordt van het leven. Sedert nu de opnemingstoestel len zóo verbeterd zijn dat ze het nemen van foto's snel achtereen op ■de meest-gemakkelijke wijze, in een hand camera bv., toelaten, sinds dien tijd staat de bioscoop voor niets, en worden de zeldzaamste en merkwaardigste gezichten, uit de verste en onbereikbaarste stre ken, op het meterslange film van «len bioscoop overgebracht. Door reproductie van de oorspronkelyke opname is een haast onbeperkt veld geopend voor de uitbreiding en popularisatie der bioscoop-voor stellingen. Mea zal gemakkelijk begrijpen, fioe buitengewoon groot het. voor deel is dat voor leering en vermeer- fiering van kennis uit den bioscoop is te trekken 1 Daar is geen beter, geen handi ger onderwijzer dan het gezicht: het aanschouwelijk onderwas ia het beste en degelijkste van al. Voor aardr^jks- en volken-kunde, voor algemeene ontwikkeling en specialo wetenschappen als dier kunde, delfstof kunde enz. kunnen de aanschouwelijke voorstellingen van den bioscoop, ter plaatse zelf genomen, van onberekenbaar nut zijni ?e ©pvoedende kracht, die van bioscoopvoorstellingen kan uit gaan, is inderdaad zeer groot. Wat we totnogtoe alleen door middel van tijdschrift-artikelen of couranten correspondenties, en dan nog zeer onvolmaakt, „van hooren zeggen", vernemen kouden, dat zien we nu in natura voor onze oogen gere produceerd, gefotografeerd op de plaats zelve niet alleen, doch ook gefotografeerd wat de gansche actie betreft. Het is dan ook geen wonder, dat de bioscoop zoo spoedig en zoo ontzaglijk populair is geworden. Dat zij een industrie is gewor den, die dra een groote vlucht nam, geleid als ze werd door mannen met flair van zaken-doen en kijk op wat het publiek in den smaak valt. Dat er wereldreizigers zijn, die van stad tot stad, van land tot land, van werelddeel tot werelddeel reizen, alléén met het doel, zeldzame op namen te doen voor deu bioscoop, vreemde zeden en gewoonten te vereeuwigen in beweegbare beelden, op de film. Dat er expedities wórden uitge rust naar onbekende streken, oor logscorrespondenten staan in de gelederen van strijdende legers, enkel en alleen om het publiek zoo spoedig en volledig mogelijk de wonderen van Noordpool of Midden- Afrika.en de verschrikkingen van den oorlog of van vreeselijke rampen als in persoon te doen bezoeken en bij wonen De bioscoop is werkelijk een groote macht ter opvoeding van bet volk en ter verbreiding van kennis. Maar iedereen zal het inzien evenveel goed als de bioscoop kan verspreiden, even machtig als dat aanschouwelij k onderwijs kan werken ten goede, even verderfelijk kan het wezen, even slecht en demorali- seerend kan het zijn, vooral voor jeugdige gemoederen. En helaas is dat dikwijls het ge val. Naast de opnamen van natuur taferelen enz. worden tegenwoor dig bioseopiscbe opnamen gemaakt van expresselijk daarvoor in elkaar gezette seènes, hetzij van humoris tische!), hetzij van dramatischen aard. Op zichzelf kan ik daar niets tegen zeggen, maar de ondernemers van bioscoopvoorstellingen, die zulke scènes vertoonen, moeten hier wèl scherp toezienZelfs zonder nog juist immoreel te zijn, komen toch in vele van die scènes voorstellin gen voor, die al te vrij zijn, die het jeugdig oog en jeugdig gemoed althans, niet ongestraft kan zien en volgen. Daarenboven hebben zoo als iedereen mij zal toegeven de bioscoop vertoon ers vaak een soort voorliefde voor bloederige en harts tochtelijke scènes, waarbij al heel spoedig de maat wordt overschreden, jeugdige toeschouwers vooral wor den opgezweept, en neigingen wor den aangekweekt die op 't zachtst gesproken niet zeer loffelijk zijn te heeten. Ik houd daarom volhoe op voedend bioscoopvoorstellingen ook werken, hoe belangrijk ze ook kunnen bijdragen tot vermeerdering van kennis, hoeveel nut er ook uit is te trekken, toch moeten we ermede voorzichtig zijn I Katho lieken met name, wien eerst en vooral het onbevlekt gemoed en het zieleheil van hunzelf en van hun kinderen ter harte gaat, moeten de bioscoop-voorstellingen, in onzen tijd zoo veelvuldig, met behoedzaamheid aanzien, en niet op stel en sprong aan de hunnen vmoorloven erheen te gaan, vóór dat ze eerst inlich tingen hebben ingewonnen. Want al zijn er gelukkig I bij de ondernemers dezer soort van publie ke vermakelijkheid óok velen, diehun groote verantwoordelijkheid gevoe len en met zorg voorstellingen ver mijden welke op de ziel en het gemoed schadelijk kunen werken om van stootende en immoreele voorstellingen natuurlijk heelemaal te zwijgen, er zijn er óok, die niet zoo nauwgezet zijn. En derhalvevoorzichtigheid zij en blijve aanbevolen Hier kan onze krant de redactie veroorlove mij dat te zeggen 1 een goede voorlichter zijn F. ITALIË. Na de aardbeving. Afschuwelijk moet de toestand; zijin de vernielde landstreken .Want nu alles verwoest is, komt de hongersnood e|n de koude hulp kan niet zóó snel en zóó overal ge bracht worden, dat de duizenden die nog zijn overgebleven, dadelijk van het noodige kunnen worden voor zien. De tooneelen die zich daarbij voor doen, zijn dain ook ontzettend. Er wordt gevochten en gemoord: velen der overlevenden worden bij schermutselingen, die plaats hebben om levensmiddelen of kleeding, ge wond. Ook wordt er gevochten om een onderkomen te krijgen. Telkens en telkens ziet men man nen en vrouwen vechten om een plaats in een spoorwagen of om een plaats in een barak, want ieder zoekt zoekt bescherming tegen de koude of tegen den regen- En de zwakke ren leggen natuurlijk het loodje. De overheden laten levensmidde len uitdeelen, die door de halfver- hongerde menschen met wellust wor den verzwolgen. De algemeene ellende spot volgens de berichtgevers met elke beschrij ving. Van standsverschil is geen schaduw meer over. Ieder heeft hon ger en bedelt om een stuk brood. Aardschokken met onderaandsch ge rommel volgen elkaar onophoude lijk op. De overlevenden verlaten in scharen het ongelukkige oord, om na,ar Napels of Palermo te vluch ten Een goede maatregel. De minister-president heeft een nota uitgegeven, waarin staat, dat met het oog op het zenden door de bladen van correspondenten, die van de gebeurtenissen fantastische be schrijvingen geven, maatregelen aan kondigen, waartoe van de zijde der regeering geen plan bestaat, en on juiste berichten van allerlei aard zenden, er een beroep wordt gedaan op de vaderlandsliefde van alle di recteuren van Italiaansche bladen, om geen correspondenties aan te ne men, die niet op ernstige gronden, berusten en waarvan de herkomst en de echtheid niet kunnen worden ge waarborgd. Bedding en hulp. Er gaan weer allerlei verhalen van wonderbaarlijke reddingen, toevalli ge samentreffingen' kinderen die spelend bij de lijken hunner ouders zijn aangetroffen, enz. Daarop zal wel de bovenstaande waarschuwing slaan van den minis ter-president de Italianen zijn nog al vruchtbaar in dat soort van ver balen, en we herinneren ons dat de- h elfde historiën in 1904, bij de jong ste aardbeving in Italië, de ronde deden. Intusschen wordt er overal hulp gebracht. Gisterenmiddag kwam een groot aantal overlevenden en gewonden uit Calabrië en Sicilië te Rome aan. Zij werden naar het ziekenhuis van de Heilige Martha in het Va,ticaan gebracht, dat Z. H. de Paus heeft laten inrichten en aa]n de Italiaan sche regeering heeft aangeboden- Daarbij deed zich nog een opmer kelijk incidentje voor: Kardinaal Merry del Val bezocht de gewonden, en tijdens dat bezoek kwam Nathan, de burgemeester va;n Rome, daar aan: de kardinaal en de burgemees ter hebben toen eenige hoffelijke woorden gewisseld. jVat de hulp van elders betreft; de Vereenigde Staten hebben 500.000 dollars bewilligd in geld en 300.000 dollars in natura levensmiddelen' enz. Engeland zal óók een schenking doen, en zoo komen van overal be richten van hulp en troost. De kwetsuur der Koningin. Minister Mira,hello heeft medege deeld, dat de kwetsuur van de Ko ningin ontstond door een stoot met een hoofd tegen de borst toen zij een vrouw wilde beletten zich in zee te werpen. Het bloed kwam H. M. op de lippen, maar zij weigerde zich geneeskundig te la.ten behandelen. Een staaltje. Als een staaltje van den omvang der schrikkelijke ramp wordt uit Messina, gemeld, dat omgekomen zijn het heele 83ste regiment met uitzon dering van den soldaat Eucao, de lste, - 2de, 3de, 4de, 9de, 10de en 11de compagnie van het 22ste regi ment, het 89ste regiment op 5 onder officieren na, alle karabiniers, alle tolwaehters, alle stedelijke ambtena ren en alle leden van den gemeenter raad Messina weggevaagd. In een zitting van den minister raad, door den koning voorgezeten, is besloten de ruïnes van Messina met ongebluschte kalk te bedekken aangezien het onmogelijk blijkt de lijken onder het puin vandaan te ha len, zonder gevaar te loopen een epi demie te verwekken. De huizen, die nog overeind staan, zullen met dyna miet vernield worden, zoo-lat van de geheele stad niets over zal blijven dan een paar forten en het torpedo- station DE BALKAN. Het roerige Servië. Servie gooit weer roet in het eten. Milowanowits, de minister van bui- tenlandsehe zaken, heeft in de Sobranje een redevoering gehouden, waarin hij op de meest kraaierige wijze tegen Oostenrijk te keer ging. 't Leek wel, of de kroonprine aan het woord was. De Sobranje heeft gejuicht, maar de Europeesche politici trekken bezorgd het voorhoofd in rimpels en Oostenrijk neemt ernstige maatregelen. Vooreerst heeft de Oostenrijksche gezant te Belgrado opdracht gekregen zich bij Milowanowits te vergewissen van de authenticiteit der gebruikte woorden, en verontschuldigingen te eischen als de overgebrachte woorden juist zijn. Een weigering van verontschuldi gingen zou de ernstigste diplomatieke maatregelen kunnen tengevolge heb ben. Het „Fremdenblatt", de redevoering van Milowanowits besprekende, zegt, dat die redevoering verwondering wekt door de daaruit blijvende vijandige gezindheid jegens de Donaumonar- chie en door een gebrek aan oprecht heid. Laten wij aldus het blad in het bijzonder het betreurenswaardige gedeelte beschouwen, waar Milowano wits uitriep: „Dat Oostenrijk zich er voor wachte de hand te slaan aan hetgeen ons toekomt 1 Indien deze woorden juist zyn over gebracht, dan behoort Milowanowits uitgenoodigd te worden zijn woorden nader te verklaren. De Servische po litici schijnen generlei leerling getrok ken te hebben uit hetgeen hun te Petersburg, Londen, Parijs en Berlijn werd gezegd. Nieuwe ontgoochelingen wachten hen, indien in den gemoeds toestand, welke thans te Belgrado heerscht, geen radicale wijziging komt. En dat lijkt wel niet. Zoodat het ons voorkomt, dat de Servische regeering regelrecht aan stuurt op een oorlog Turkije en Bulgarije. Hoopvoller dan met Servië is het tusschen Turkije en Bulgarije. De Bulgaareche regeering heeft uit Konstantinopel bericht gekregen, dat de Turksche regeering genegen is de onderhandelingen met het oog op een overeenkomst te hervatten. Verder verluidde het, dat men ook naar alle waarschijnlijkheid zich wat tegemoet komender zou toonen ten aanzien van het bedrag der schadeloosstelling. In ambtelijke kringen verzekert men, dat na de ontvangst van het bericht de ministerraad besloten heeft einde deeer week Liaptsjef als afge vaardigde naar Konstantinopel te zenden om de onderhandelingen te hervatten. Koning Eduard naar Berlijn. Beuter's agentschap verneemt, dat de Engelsche Koning en de Koningin in de tweede week van Februari een bezoek aan Berlijn zullen brengen. Aardbevingen. De bladen te Konstantinopel melden een hevigen schok van aardbeving, gisterenmorgen 4 uur te Saloniki gevoeld. Geen ernstige schade werd er door aangericht, H. M. de Koningin. De Haagsche correspondent van de „Tel." schrijft: H. M. de Koningin gaat bijna dage lijks in den middag een korte wande ling doen, en het schijnt werkelijk of het publiek nu begint in te zien, dat de opdringerige nieuwsgierigheid jegens H. M. zeer ongepast is. Zelfs op de dagen van felle, vinnige koude, die gepasseerd zijn, kon men onze Konin gin om ongeveer twee uur uit het paleis zien komen, om naar dat van Haar Moeder te gaan of een wande ling van een half uur of drie kwartier te ondernemen, slechts van een hof dame vergezeld. De Hagenaars, vooral f' t «y [Naar het Fransch) van RAOUL DE NAVERY. 8) Hek gedeeltelijk geslpierde meisje liep langzaam voorthaar kerkboek, op haar borst rustende, sloot zedig* de plooien van ha,ar zwart zijden mantelhaar o-o-giem straalden bij het vooruitzicht op de heilige vreug de, daifc zij een tempel mocht binnen gaan zij naderde het altaar der H. Maagd, knielde neer en bleef onbe weeglijk liggen als de aanbiddende serafijn, die op het altaar geplaatst wa;sen toen ik haar zoo schoon, zoo zedig, zoo heilig daar zag, mompelde ik glimlachend„Later! Ik had, mijn ziel met baar verloofd. .Welke droom-en heb ik sinds dat oogenblik gekoesterd! Allen had den betrekking op haar. Ik leefde niet meer in mijn zelfzuchtige- ge dachte als een geheim zinnig braln d- ;punt trok zij mijn hart en: mijn droomealjen tot zich, en maakt-e mij de hoop duidelijk en vervormde mijn ziel. II aar verschijning onthulde mij een nieuwe wereld. Bij dat zuivere licht, als een weerkaatsing van de stralen eener vlekkelooze kon was ik een stofje, een ondeelbaar deeltje, mijn minderheid zelf-s behaagde mij. Als ik weer dacht dacht ik aan minder juist; als ik evenveel be minde, beminde ik minder goedals ik tot iets: deugde, da-n vermin-der de de drijfveer, -die mij deed hande len, de wa.arde mijner werken zeer. Den eersten dag, dat ik haar bij haar tehuis zag, zat haar oude zieke- lijke -en blinde tante, mejuffrouw Bernardé, in een groot-en leuning stoel, de zwarte kat lag op haar schoot te spinnen©enige huisvog-els kwamen tusschen de poot-en der an gorakat spelen, die de oogen half dichtkneep en da|n -d-e vogels met be vallige bewegingen streelde. Alexia nam haar borduurwerk weer op. Kalm en ernstig luisterde zij 'nagr mijn gesprek met, haar tante, mwaarbij zij nu -en dan een juist geplaatst wo-ordje voegde, een ver standige opmerking maakte en met gemak, zonder verwaandheid en zon der ij-del gepraat sprak. Ik vernam, dat haar vader, een eerzaam ambte naar, gestorven w-as, zijn weduwe, -als eenig fortuin een pensioen nala tende, dat m-et haai* dood ophield. Als weeze achtergebleven, werd Alexie door mejuffrouw Bernarde in huis -genomen; in werkelijkheid was het Alexie, die de- zieke be schermde. Ma-ar zij bewezen elkan der zoo-veel te edelheid en liefde, dat men niet, z-eggen kon, wie va|n beiden het meest beminde. „Ik ben reeds oud," zei mejuf frouw Bor narde, toen ik afscheid' van haar nam. „ik verlaat dezen leunstoel niet meer, -en God heeft m;j van het gezicht beroofd, maar ik kan nog hooren.... en de klank der stem onthult mij veel dingen.... Ik heb nog een proef te nemenreik mij de hand Ik gaf ze haar. „Go-ed," hernam zij, „gij biedt z-e geopend aan, een teeken van open hartigheid.... Gij z.ijt oprecht.,, Gij moet ongetwijfeld verbeteringen in uw karakter aanbrengen, maar dat zullen wij wel-bereiken.... Kom ons van tijd tot tijd bezoeken.... Ik meen op den bodem uwer gedachte te kunnen lezenwelnu, wanhoop niet Later!" ■Etn da-t woord bleef als- een he- melsche muzi-ek in mijn hart achter. Thans bete-ekent „later" voor mij „De Mercurius". Ik wist, uit -een brief van mijn ooms ree-der, dat het schip „De M-er- ourius" heette; welnu, ik zeg al tot mij zeiven„Later", Louis, dat is de tijding, -da-t liet schip met man -en muis vergaan is de zitting van het gerechtshof begint, het proces wordt aangevangen, de zaak wordt geoordeeld, je zaak is verloren..!, je zult de justitie niet om drie nutte- loo-ze weken levens vragen.... van dan af zal later" voo-r u beteeke- nen: over drie dagen: ..daarna is „later".... de eeuwigheid! Hoeveel woorden zouden aldus ge wogen moeten worden, om hun ge- heelen omvang te doeli kennen? XVI. Dezen morgen heeft zich een klei ne jongen op de binnenplaats ver toond. Hij schijnt elf jaar oud te zijn. Ar me kleine! Ik heb hem onder aah den muur geroepen en hem door de tralies een koekje en vruchten toe geworpen. Hij heeft mij met een hoofdknikje bedankt. Wat zal men hem doen Welk misdrijf brengi hem in deze omgeving Hoe weet hij er weer uit te komien tn-diea bet slechts een ongelukkige is, kan hij dan niet op den verkeerden weg ko men en la-ter een echte deugniet worden Ik heb twee gevangenbewaarders, de ©en ruw, knorrig, met een langen, ro-ssigen baard, de grendels met ©en helsc.h l-awaai wegtrekkende, onbe schaamd, niet spraakzaam, ©en ware gevangenbewaarder uit een opéra- comique, ©en echte oerberus (bewa ker der onderwereld) in deze plaats. Vruchteloos heb ik getracht het bet woord tot hem te richtennooit heeft hij zich gewaairdigd mij te ant woorden. Als hij begrijpen kon, welk ©en behoefte een gevafngene aaln ge zelligheid heeft, als- hij de-n do-ret kon beseffen, dien men ondervindt, om e-en gedachte mee te deelen, een menschelijke stem te hooren, dan zou hij, daar ben ik zeker van, zijn ruw heid w-el afleggen. Maar hij heeft er zelf-s geen vermoeden van. Men zou zeggen, dat de gevangenen hem to-e- behooren en dat hij, zich over een ongeluk op hem wrekende. zijn eenige vreugde daarin vindt hen te verdrukken. Mijn pogingen zijn dus vruchteloos gebleven; toen ik nog eens beproefde, hem aa-n 't spreken te krijgen, groomde hij zoo iets van „poging tot omkooping" en trok de deur zoo- hard a-chter zich toe, dat ze verbrijzeld zou zijn, als een gevan genisdeur verbrijzeld kon worden... Men noemt hem Matteau. De a-nd-ere, Nicou, gehoorzaamt ook wel aa,n de bevelen, maar hij tracht deze- zooveel mogelijk met de natuurlijke goedheid van zijn hart iu overeenstemming te brengen. Hij is soldaat geweest. Na. zijn ver moeiende veldtochten in het vader land teruggekeerd, verkreeg hij, dank zij de bescherming van een ge neraal, wi-en hij 't leven gered had, dezen post van cipier, waarin het hem mogelijk is zooveel stille dien sten te bewijzen. Hij handelt echter nooit tegen de ontvangen bevelen; zijn militaire stiptheid, zijn eerbied voor het wachtwoord verlaten hem nooit. De wet, die nll-e misslagen voorziet, re kent dikwijls buiten de deugd. Zij vergeet ze .daar zij niets heeft om haar als belooning te geven. Maar zoo de ondeugd zelfzuchtig te werk gaat de deugd strekt zich over, allen uit, Vermenigvuldigt zich, biedt- zich a-a-n, geeft zich met een koninklijken overvloed. In alle vormen, op alle uren treedt zij op om te bekoren ,te troosten, te helpen. Nicou maakt een bestendige stu die van het reglement; al wat er niet in verboden is, komt hem, ten bate der gevangenen, stilzwijgend geoorloofd voor. Als hij iets weige ren moét, dan gevoelt hij zich onge lukkig. En dijn de brave maai tracht u dooi* ©en glimlach van zijn oprechte lippen, door een goedige aanmoediging van zijn zware stem schadeloos te stellen. Onlangs trad hij mijn kamer binnen, in de eene hand hand mijn ontbijt houdende en met- de andere op zi.in schouder een half gekleed kind ondersteunend, dat hem schaterlachend aan zijn langen snorrebaard trok. Ik nam het kind en kuste het op beide wangen. De kleine jongen liep al spelend door mijn kamer. De oude soldaat keek hem met teedere blijdschap aan. „Laat mij dat kind!" riep ik le vendig. Wordt ver-iolgd.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1909 | | pagina 1