DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND. IjeSI Ramp in Zuid-Italië; Aan de Kiezers, en heo die het worden kunnen BUITENLAND. Zaterdagavondpraatjes. HinsSeHhuisvest 29-31-33, Haarlem "kTi ZATERDAG 16 JANUARI 1909. 33st® Jaargang No. 6791 Bureaux van Redactie en Administratie: Intercommunaal Telefoonnummer 1426. Dit nummer bestaat uit Jj e r b 1 a d e n, ui. o. de 0 f- JJ c i e I e K e r k I ij s t en het geïllustreerd Zon da gs- biad in 16 bladzijden. EERSTE BLAD. Wï voor ons willen gaarne op onze wijze daaraan medewerken en bet werk der propagandisten steu nen. regeit nrr mis. cenü sillijk* blai'j ItlWE HUBLEMSCUE COURUT ABONNEMENT,PR IJ Si Per 8 maanden roor Haarlemf 1,35 Voor de plaatsen, waar een agent is gevestigd (kom der gemeente) 1.35 Voor d« overige plaatsen in Nederland franco per post; 1.80 Afzonderlijke nummers „[0,05 PRIJS DER ADVERTENTIÊN: Van 1—6 regelsf0,60 (contant) f#,» Elke regel meerBt,10 Groote letters naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 cent per advertentie contant. 1600 Alle betalende abonnés op dit blad, die in het bezit eener verzekeringspolis zijn, zijn volgens de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor: GOLDEN bij levenslange onge schiktheid tot werken. 400 GULDEN by overlijden. 300 GULDEN bij verlies van éen hand of veet. 150 GULDEN bij verlies van éen oog. 100 GULDEN bij verlies van éen dnim. GULDEN bij verlies van één wijsvinger. 15 GULDEN bij verlies van éen anderen vinger. De uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de Maatschappij „Ocean", Bijkantoor voor Haarlem, Nieuwe Gracht 11. A. M. D. G. f25.—. Bijeengegaard Aan de Jan Gijzenvaart fl.OO. Veel kleintjes maken een «roote. f2.50. Van vader, moeder en acht kinderen. f 1-00. Die geeft wat hij heeft, Is waard dat hij leeft. f 0.25. Van een Pastoor. f5 00. Van N. M. f0,2ö. Van B. Wie volgt? f2.50. De zonder meer ons toegezonden Selden zullen aan Z. H. den Paus *ordea opgezonden, om daarmede de slachtoffers der ontzettende ramp bij stand te verleenen. We hebben vandaag eea woordje t® spreken tot allen, wien 's lands helang ea de zegepraal der Chris telijke beginselen ter harte gaat. De tijd nadert, dat de kiezers lijsten worden vastgesteld. En nu is het voor ieder Chris telijk man, die zijn plicht begrijpt -en opzichte der publieke zaak, van A®t hoogste belang, dat zijn naam jteme op die lijsten, opdat hij mede jbvloed kunne uitoefenen op 's lands regeering. En óók, omdat Misschien juist van zij n stem het afhangen, wie de meerderheid 2_blleQ hebben in de Tweede Kamer, le in Juni a.s. geheel sal worden hernieuwd! De kiesvereenigingeazoowel hier Ier stede als in den omtrek, zijn druk bezig aan wat men met een typisch woord noemt: de kiezers- kweek. We herinneren dus weer eens uitvoerig aan de verschillende be palingen der Kieswet, die de ver killende categoriën van kiezers vaststelt. Daar zijn dan vooreerst de be lastingkiezers. Belastingkiezer is hij, die over het laatste dienstjaar vóór Maart uiterlijk al zijn aanslagen in de .Rijksbelastingen heeft voldaan. Die belastingen zijn: Personeele belasting, Grondbelasting, Vermo gensbelasting en Bedrijfsbelasting. Deze aanslagen behoeven niet te loopen over een vol dienstjaar; men moet eenvoudig de verschul digds belasting op tijd hebben be taald. Belastingkiezers behoeven zich niet aan te geven; zij worden ambts halve op de kiezerslijsten gebracht, Alleen zij, die mede-eigenaren zijn in een onverdeelden boedel waar voor in 1907 grondbelasting is be taald, terwijl hun aandeel in die belasting f 1 bedraagt, behooren zich tusschen 1 en 15 Februari aan te geven aan de secretarie, waar zij een formulier ontvangen, dat vóór 15 Februari ingevuld en ondertee kend aan de secretarie moet worden ingeleverd, met het belastingbiljet. Wie verhuisde naar een andere gemeente, en in een vorige belasting betaalde, dient zich eveneens aan te geven, met overlegging van het voldaan geteekende belastingbiljet De rijwielbelasting telt niet mee. Wie op 1 Februari zijn belasting nog niet voldaan heeft krijgt van den ontvanger een waarschuwing thuis, (een gratis-waarschuwing) waarin gezegd wordt, dat als de belasting op 1 Maart niet is voldaan men niet op de kiezerslijst komt. Het groote verschil tusschen de belastingkiezers eenerzijds en alle andere kiezers anderzijds is voorna melijk naar buiten op te maken uit deze omstandigheid: al die overige kiezers, d. w. z. de huur-, inkomen-, spaarbank- en examenkiezers, be hooren zich aan te geven tusschen 1 en 15 Februari ter secretarie. Zij ontvangen een formulier, dat onderteekend en ingevuld moet worden ingeleverd aan het Gemeen tehuis. Huurkiezer is hij, dieopden 3l3ten Januari sedert 1 Augustus vau het vorige jaar in een huis of een deel van een huis heeft ge woond van een zekere huur waarde, die voor iedere gemeen te afzonderlijk is bepaald. Men mag in dien tijd ook éénmaal verhuisd zijn, mits dan ieder der woningen den huurprijs heeft, door de wet vastgesteld. Men kan ook echter kiezer worden wanneer het huis of het gedeelte van het huis, dat men bewoont, niet den geëischten huurprijs heeft, doch wanneer men in zijn woon plaats grond in huur heeft, en samen daarmee het voor de gemeente geldende bedrag wordt verkregen. Natuurlijk moet men dien grond minstens vanl Augustus van 't vorige jaar af in huur hebben. De huurkiezer moet zich aange ven. Alleen wanneer hij in dezelfde woning bleef als het vorige jaar, en hij stond reeds op de kiezerslijst, is aangifte niet noodig. De bepalingen voor de huurkie- zers gelden ook voor deschippers; zij moeten alleen den vastgestelden tijd een schip in eigendom of huur hebben gehad van 24 kb. M. in houd of 25.000 KG. laadvermo gen. Inkomsten- of loonkiezers zijn zij, die van 1 Januari van het voorgaande jaar tot 31 Januari van het volgende achtereenvolgens "bij niet meer dan twee personen, ondernemingen, openbare of bijzon dere instellingen in dienstbetrek king zijn geweest, en daar een loon hebben genoten, dat ook voor iedere gemeente apart in de wet is vastge steld. Het loon, in vaste dienstbetrek king door de vrouw genoten, kan worden gesteld bij dat van den man en evenzeer het halve loon van minderjarige, inwonende kinderen. Wanneer dat alles bijeen het door de wet geëischte bedrag haalt, kan de man kiezer worden. Men behoeft niet meer het juiste bedrag van loon of inkomen op te geven, doch kan volstaan met de verklaring, dat het loon het door de wet gevorderde bedrag bereikt. Als loon wordt ook gerekend het pensioen of de lijfrente, door open bare instellingen verleend en ook dat, door ondernemingen of bijzon dere instellingen uitbetaald. Na tuurlijk blijft Let bedrag van het inkomen voor iedere gemeente on veranderd. Ongevallenrente wordt ook als loon beschouwd. Staat ook in een of ander bedrijf in den regel het werk gedurende een gedeelte van het jaar stil, dan wordt de tijd, waarin niet gewerkt wordt, toch als diensttijd beschouwd. Is men ten hoogste twee maanden ziek, dan wordt toch het loon ge rekend ontvangen te zijn. Ook de kost en de inwoning wordt als loon gerekend, naar een daarvoor bij de wet voor iedere gemeente vastgesteld bedrag. Wie op Zon- en Christelijke feestdagen den kost echter niet geniet, behoeft voor deze dagen niets af te trekken. Hij wordt toch gerekend vollen kost en inwoning te genieten. Loonkiezers moeten zich, zooals gezegd, ieder jaar opnieuw aange ven tusschen 1 en 15 Febr. Spaarbank- enGrootboek- kiezers. Wie op 1 Februari a.s. sedert een jaar f100 nominaal op het Grootboek heeft staan of f 50 in de spaarbank, zoo dat het in derdaad zijn eigendom is, kan op grond daarvan aanspraken maken op het kiezerschap. Hij moet tusschen 1 en 15 Fe bruari zich op de secretarie aan melden onder overlegging van een bewijs van de directie van het Grootboek of het bestuur dejr Spaarbank, dat hij inderdaad sedert een jaar eigenaar is van de gevorderde bedragen. Het is niet meer noodig, dat men een boekje hebbe van de Rijkspostspaarbank; sommi ge andere spaarbanken tellen ook meêdoch daarvoor moe ten de lichamen, waarvan deze spaarbanken uitgaan, rechtsper- sjoonlijkheid hebben, en, zoo ze na 1 Mei 1900 zijn opgericht, moe ten ze een waarborgsom van f25,000 bij de Nederlandsche Bank hebben gedeponeerd. Wie reeds Grootboek- of Spaar bankkiezer is, behoeft zich niet opnieuw aan te geven; daarvoor wordt ambtshalve gezorgd. Examen-kiezers. De wet zegt dat zij kiezers kunnen worden, die, „met goed gevolg hebben afgelegd een examen,ingesteld doorofkrach- tens de wet of aangewezen bij al- gemeenen maatregel van bestuur en in verband staande met de benoembaarheid tot eenig ambt, de vervulling van eenige betrekking of de uitoefening van eenig bedrijf of beroep". Voor alle kiezers geldt nog deze bepaling Het kiesrecht van bovengenoemde categorieën van personen wordt toegekend, wanneer zij zijn manne lijke ingezetenen des Rijks, tevens Nederlanders, die den leeftijd van 25 jaren hebben bereikt. Wie dit jaar op 15 Mei zijn 25ste jaar bereikt en in de termen valt, kan dus kiezer worden. Hiermede is bet voornaamste opgesomd van de eischen tot het kiezerschap. 't Grootste en „voornaamste bur gem cht", zooals men het kiesrecht wel eens noemt, is dus vrij gemak kelijk te krijgen Lijn er onder onze lezers, die géén kiezer mochten zijn, laat ze dan even bij een der be stuursleden van de Kiesverenigin gen, of bij een der propagandisten om inlichtingen. gaan, hoe ze kiezer kunnen worden. Ook wij stellen ons gaarne daar toe bereidons redactiebureau kent sedert den sneden groei die de Nieuwe Haarlemschein het laatste jaar heeft doorgemaakt, elk kind in Haarlem En op de Kinder- huisvest2933 kan ieder, die nadere inlichtingen wenscht, terecht worden geholpen, zoowel in persoon als bij geschrifte. Men bedenke het welin dit jaar zal het Nederlandsche volk in Juni geroepen worden van zijn gezindheid en politieke overtuiging blijk te geven bij een algemeene verkiezing voor de He Kamer! Dat dan het Katholieke kiezers- leger zoo sterk mogelijk zij en er niemand ontbreke in zijn rangen, die er toch in behoortdaarvoor te zorgen is ons aller dure plicht! ITALIË. De staat, de priesters, en de ramp. Uit een brief van een geestelijke, die te Rome verblijf houdt, aan een onzer Katholieke bladep, is het vol gende genomen „In die Kamers en in al de offi- cieele en officieuse publicaties en in al de bladen, die niet bepaald godsdienstig zijn, wordt inu de lof trompet gestoken over het optreden der Koninklijke familie, dei* solda ten, der geneesheerep, der hulpco- mité's enz. enz. enz. maar geen enkel woord over hetgeen de aartsbisschop pen en verschillende priesters met bewonderenswaardige toewijding de den. Meer nog, men belette een hon derdtal priesters van Napels en eveneens vap andere plaatsen om ter hulp te snellen, liet de zieken izonder geestelijke hulp en sacramen ten sterven, eia ging dan nog schrij- zen„We hebben in Messina den Ko ning gezien, de soldaten enz. enz., maar priesters hebben wij er niet ge zien. O, dat ongelukkig Italië „En nu wendt men alle middelen aan om de zieken en gezonden te be letten in de hospitalen van den H. Vader of der religieuzen te komen, en de kinderen om in kerkelijke ge stichten te worden opgenomen, om hen zóó van godsdienst en geloof te vervreemden".... Wij meenen dat óók om dit laatste te verhoeden het schenken van bij- draegn aan dep H. Vader, om te ge bruiken voor de slachtoffers der ramp, niet warm genoeg kajn wor den aanbevolen! FRANKRIJK. Uit regeeringskringen en parlement. Clémenceau heeft een ontwerp tot kiesrechthervoiming ingediend, waarin hij een soort van evenredige vertegen woordiging wil invoeren. De verschillende berichten daarover gaven ons nog geen duidelijk beeld van wat die regeling eigenlijk is, en dus reserveeren we ons een oordeel, erbij voegend, dat we het voorstel, dat grif door de radicalen en socialis- tev wordt gesteund, niet zoo erg hard vertrouwen. In Frankrijk is alles nu eenmaal partijzaak! De socialist Zévaës heeft een voor stel ingediend om voortaan te verbieden dat afgevaardigden of senatoren deel zullen uitmaken van de raden ven beheer van financiëele of industriëele instellingen. Over Marokko werd gisteren in da Kamer geïnterpelleerd, doch er bleek niet veel anders uit dan dat de regee ring niet gezind is om alle rapporten etc. openbaar te maken. Amnestie. Zooals te verwachten was heeft de radicaal-socialistische Regeering van Frankrijk een wetsontwerp voorge steld om aan de raddraaiers en op roerlingen te Draveii, die zich op last van het Parijsch Lomité général du travail tegen de militairen zoo bloedig verzetten, amnestie te verleenen! Geheel in de lijn der revolutionaire beginselen die bij deze regeering vóór- zitten I De soldaten laat men doodschieten door socialistische schavuiten, en dan worden deze naderhand begenadigd. De wil van het volk, weet ui.... Bij de beraadslaging zullen wel harde woorden vallen, maar aange nomen wordt het ontwerp tóch: in Frankrijk schijnt tegenover Clémen ceau's radicale dictatuur geen voldoends tegenwicht meer te bestaan. DE BALKAN. De toestand betert zich. Het lijdt geen twijfel: de toestand op de Balkan verbetert ziender oogen. Ook het boycot zal nu worden opge heven; Ahmed Riza, de voorzitter der Turksche kamer, heeft toegezegd dat het boycotcomité telegrafisch be vel zal geven om voortaan Oosten- rij ksche waren te lossen en aan te nemen. Dat is das werkelijk een goeds tijding! Als nu de verhouding van Tarkije met Bulgarijë óók maar beter wordt en dat zal natuurlijk als gevolg van Oostenrijk's optreden wel geschieden I dan behoeft er niet aan getwijfeld te worden, of voor deze zijde der Balkankwestie is geen oorlogsgevaar meer. 't Eenige wat nog ongerustheid op levert, is bet krijgsgeschreeuw van Servië en Montenegro, dat nog niet ophoudt. LXXII. Om bijgeloovigheid af te ieeren, en van een fuifje dat ik toch niet verzuimen mocht. ,Wat de propa- aandaciub doet, en hoe naast het aantal ook de eenheid er wezen moet. 'n Netelig onderwerp, en een zaak waarover ieder een z'n mond vol heejt. Kan een schitterende uit voering en nog een paar andere dingen. Dia* wiss Donderdag- van deze week ®®n goede dag voor degenen die soms "ijgeloovig mochten zijn, opi hu!n bij- Seioovigheid af te loeren!; Dp Iden dertiendeja..,-,H jam mer nog dat 't geen Vrij dag waa daarenbovepMaai- op; diep der tienden hebbep we dan tóch in Haarlem allesbehalve een misfor- tuintje gehadintegendeel, wij Roomsehen, kunlien gerust spreken ®rvan, dat die dertiende voor o|as oen gelukkige dag is geweestTwee otanncu van rechts tegelijk in den gemeenteraad, en in één slag, zonder out; we het op de voor ons geregeld onfortuinlijke herstemming behoef den te laten aankomen, wel, zeg ®te nu eens, dat dertie|n een onge luksgetal zou wiezenMij hoef je daar niet mee aan boord tie komen: ale ik dan inog bedenk, da,t ze ons n Leiden op dien zalfden dag een lesje gegeven hebben, dat we zullen probeeren na to volgen, door den ge meenteraad „om" te zetten van links naar een rechtsche meerderheid, dap zeg ik toch waarlijk niet te veel als ik beweer, dat de dertiende juist ditmaal een gelukgetal is geweest voor de Roomsehen en Christelijke.! in onze streekGeen wonder dat de Roomse !he en de Antirevolutionaire kiesvereenigingeb samen op den avond van de overwinning een fuifje belegden in Sint Bavo, waar het op zoo'n dag een allergezelligst gezicht is, de Christelijke vrienden en bond- genootep óók te ziejn binnenkomen! Ik ben er ook een uurtje wezein kij ken, hoewel m'n vrouw vond, dat er tegenwoordig' vergaderingen genoeg of liever te over gijn, om nog naar fuifjes te trekken. Maar dat mocht ik toch niet verzuimen, dacht me, ep het heeft me pleizier gedaan, want daar was een geest van verbroede ring en broederschap, v.a|n éénheid en samenwerking, dien het een rnensch goed doet zoo eens bij te wonen- Dat geeft moed voor de toekomst zei den ze terecht op die bijeenkomst, waarover ik maar niet te veel zal vertellen, maar die mij den indruk gaf van buitengewoon groot vertrou wen op een gezonde, principiëele sa menwerking tusschen de Christelijke partijen! Ik las in onze krant dat er al namen worden genoemd voor de groote verkiezingen van dezen zomer: nu, de belangstelling is er bij onze luidjes wèl, dat heb ik al gemerkt! Onze propagandaclub, die een voorbeeld mag heeten voor alle andere tegenwoordig, wat de orga nisatie betreft, al mankeexen er nog een paar mannetjes aan als 't werk druk loopt, zal naar ik hoor de vol gende week beginnen aan de nood zakelijke taak om de kieaers op te rakelen en de kiesgerechtigden, die nog géén kiezer zijn. op te sporen- Misschien helpt het, als ik onze Roomschë luidjes, die nog niet op de kiezerslijst waren geplaatst tot nog toe, eens dringend aanspoor om in Sint Bavo op de avonden, die onze redactie wel in dit blad nader zal pu- bliceeren, poolshoogte te gaan ne men en inlichtingen in te winnen Elk stemmetje weegt, waarde vrien den! En naast dé getalsterkte be hoort dan natuurlijk ook de een dracht te komen, die onze Christe lijke kiezers in 'Haarlem 'de ze week zoo prachtig heb ben bewaard! Konden we maar zeker ervan wezen, dat die een dracht in alle kiesdistricten, waar we ze zPo hard noodig hebben, ook voor de groote verkiezingen lp Juni verzekerd en behouden blijft! Ik wil niet speciaal de Haar lemmer meer noemen, maar ik kan me toch niet weerhou den om de menschep daar, die met allerlei groote woonden en met de beste bedoelingen naar ik graag wil aannemen op him eigen stand-1 punt willen blijven staan, te verwij zen naar ee|n artikeltje in het koste lijke weekblad „De Voorhoede" van verleden week over „Capdidaten", waarin zoo ad rem en je zoudt zeg gen haast opzettelijk er op gewezen werd, dat voor Kamercandidaat nog wat anders en méér (noodig is, dap dat men op z'n dorp 'nummer één is De goede zaak en de eenheid vóór alles, dat is wat men heeft te bedenken, vooral bij die groote ver kiezingen, e!n als ik dan zeg dat één heid alleen tot kracht voert, en tweedracht niet anders is dan spelen in de kaart der tegenpartij, dan is dat niet anders daP herhalen vap een oude waarheid, die zelfs zij het dan ook in verkeerden zin - werd begrepen en toegepast door die vijf tig huzaren, die van de Week als éép man de kazerne uittrokken, en tegen wien met z'n vijftigen de politie op de dorpe nin den omtrek heelemaal machteloos stond. Enfin, de kerels zijn terug, en ik mag Inu maar hopen, dat ze er wat genadig afkomenhet is blijkbaar meer domheid geweest dan kwaadwilligheid, dat zfe zoo tegen de discipline hebbep gezon digd, en gelukkig was er van apti- militarisme geen sprake. Och, onte vredenheid hou je altijd, en het spreekwoord dat nieuwe bezems sehoon-vegen, is eep bekende waar heid, die tevens met zich mede brengt het idéé, dat die nieuwe be zems bij de eerste vegen wel eens wat hard en onbuigzaam lijken Maar., op militair gebi^l waag ik me maar liever niet, ik heb er trou wens geen kijk op en weet van t militaire niet veel méér dan hetgeep ik hoor van onze tegenwoordige dienstbare, die met 'n infanterist ver keert, een korporaal geloof ik, dus nog al 'n hoogeZe is valn de week met 'm naar de uitvoering vap 't Oratorium geweest in de „Vereeni- ging" op kaarten, die onze krapt zoo welwillend voor 'n prikje ter beschikking stelde, en geprofiteerd dat ze hebben, vap belalng! Enthou siast waren ze, over het zingen niet minde r|ian over de voorstellingen op het tooneel, waarbij ze nog heb ben gekibbeld over de kwestie of 't kindje in de kribbe „echt" was of „nagemaakt", zooals hij beweerode. Die juffrouw, die zoo hóóg zong, had 'n stem als een engel, zei ze bij het thuiskomen, en van de groe pen hadden ze die met Herodes er bij, die zoo'n extra gemeene tronie had, wel een van de mooiste gevon den! Nu, ik zal me over die kunst- critiek van onze dienstbare en haar korporaal niet verder uitlaten, doch ik zou, nu ik toch hierover spreek, wel eens willen vragen, of het niet goed zou wezen dat op zulke uit voeringen (en dap ook op vergade ringen natuurlijk eveneens) werd gecollecteerd voor de gave, die onze krant aan Zijne Heiligheid wil aan bieden om 'daarmee "de slachtoffers van de ramp in Italië ter hulp te komen. Dat zou allicht een duitje opbrengen, en er is dat behoef ik wel niet te zeggenals je geregeld' de krant leest, dan ijs je er vap ontzaglijk veel noodig om dep boei weer wat op te knappen. Enfin,! ik geef zoo'n idéé voor beter, doch daar zijn vergaderingen en uitvoe ringen genoeg in dezen tijd, die er voor zouden in aapmerking komen, om een inzameling voor Z. H. te wet tigen, zonder dat men nog een expres- selijk feest zou organiseeren ten bate van de slachtoffers der ramp. Want daarvoor ben ik. eerlijk gezegd, niet erg gestemd! Het stuit mij tegen de borst, om feestvieringen ep wufte vroolij kheid en scherts en zaag en wat al niet meer op touw te zet ten voor zoo'n droevige gebeurtenis als dezeNeenis er tóch wat te doen, en maakt men van die gelegen heid gebruik om wat bijeen te krij gen, 'dat is goed, maar géén aard beving-feestvieringen asjeblieft Van zoo'n feest zou je tea slotte nog meer narigheid kunnen hebben, dan de feestcommissie van de wielrijders- feesten van dezep zomer nu heeft van die groote fuif, 'die zoo heerlijk is geslaagd. Doch daarover praat ik de volgende week nog wel eensmijn portie ruimte heb ik al ingenomen datmaal l i 16 JANUARI

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1909 | | pagina 1