DAGBLAD voor NOORD- ©n 7^ïD-H0LLAND«
ff
IJ
KWARTJES ADVERTENTIËN
Tegen Stroom op.
Van alles wat!
BUITENLAND.
iCiüëeptalswasi 29«3i-35&, Haarlem
BINNENLAND.
D-INSD&Ö S6 FEBRUARI 1909.
33«« Jaargang; No. 6817
Bureaux van Redactie en Administratie:
Intercommunaal TeBafooimummer 8426.
Qe Administratie der
Nieuwe Haarl. Courant,
beueelt zich aan uoor de
plaatsing uan dienstaan
biedingen, aanuragen om
dienstpersoneel, aduer-
tentiën, uan huur en uer-
huur enz. in de rubriek
Éénmaal uoor 25 Cent,
driemaal uoor 50 cents, a
contant. Hoogstens 6 regels
Men wordt uerzocht uit-
drukkelijk op te geuen
- Kivartjes-Aduertenfie. -
XXIII
'eUILLËTO.N.
TURKIJE.
Verspreide Berichten.
Hl.
KUWE HURLEMSCHE COUMUn
ABONNEMENT.PRUSi
Per 8 waanden voor Haarlemf 1,35
Vo»r do piaatsen, waar eea agent is gevestigd {kom der gemeente) 1.85
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post; 1.80
Afzonderlijke nummers 0,03
PRiJS DER ADVERTENTIEN:
Van 1—6 regels0,60 (conlaat) f0,5®
Elke regel meer„8,10
Groote letters naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 cent per advertentie contant.
Alle betalende abonnés op dit blad, die in het bezit eener verzekeringspolis zijn, zijn volgens de bepalingen op de polissen vermeid, tegen ongelukken verzekerd voor:
GULDEN bij
levenslange onge
schiktheid tot
werken.
410
GULDEN bij
overlijden.
GULDEN bij
verlies van éeu
hand of voet.
GULDEN bij
verlies van
éen oog.
GULDEN bij
verlies van
éen duim.
GULDEN bij
verlies van
één
wijsvinger.
GULDEN bij
verlies van
éen anderen
De uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de: Maats^i
cean", Bijkantoor voor Haarlem, Nieuwe Gracht II.
Afbrekers.
®aar is een spreek«roerd„la
•ritique est, aiséa, mais l'art est
diffieils". Wij Hollandera vertaleu
iat i* den regel door te zeggen
't is gemakkelijker af te breken,
dan op te bouwen.
Eu nu geloove men niet dat ik
af wil geven op onze goede vader
stad en hare omgeving, of dat ik
'a „eafant terrible" wil zijn met volle
kennis en weten, wanneer ik zeg,
dat, we die m. i. verkeerde criliek
vooral in deze streek nogal eens
aten toepassen, eu ze kennen uit
ondervinding.
Oritiekoch, dat is gezond.
Wat critiek ik bedoel natuur
lek goede critiek leidt tot
verbetering: een goed criticus geeft
tijii aanmerkingen bijtijds en in
vriendschap, hij wijst de zwakke
ponten aan, maar looft tevens de
Daal- trad de dokter binnen.
Wat is dat hier voor een taptoe,"
■prak hij. „Het lijkt wel of ge hier
dien terugtocht van. den dooi
Maast!"
Hij verheugde zich oprecht over
de redding van het kind, die hij trou
wens na zijn bezoek in den nacht ook
wiel verwacht had. Intusschen ver
meed Meunier het hier nog als dok
ter te poeeeren. Hij sprak eenvoudig
rijn tevredenheid uit, nam liet kind
op en constateerde ,dat het niets
j*ear scheelde.
„Dank zij den Hemel en ook u,
dokter," sprak Dimier ontroerd.
„Kom, kom, ik heb er werkelijk
niets aam kunnen doen. Geef den
kleine nu voorloopig niets dan melk
ea ga vanmiddag met hem in de
plantsoenen wandelen."
Het aanbod om een kop koffie te
blijven drinken, sloeg de dokter af.
„Ik ga de blijde tijding boven bij de
lames Daniel brengen," eprak hij,
„de hoede buurt zal in uw, geluk jiee-
*w. dat kult ge zieni i
i
goede, om niet de schuld op zich
te laden, dat hij er den moed uit
jaagt een goed criticus ook obser
veert het gahéel, en maakt zijn aan
merkingen in verband met het ge
heel, dus in verband met volledige
kennis van persouen en zaken, van
draag- en spanwijdte, van omstan
digheden en toevalligheden.
De critiek, goed toegepast, is
een middel ter verbetering, dus ten
behoud van het bestaande en ter
verbetering zoo noodig van wat niet
goed lijkt.
Anders is het met de af brekers.
De afbrekers integendeel houden
vast aan een idéé fixe: betutte
len eu bevitten kleinigheden, zien
geen goed meer in het voorwerp van
hun verkeerde critiek, en denken
alleen op afkeuring, niet op verbep
tering.
Dat afbreken is de „critique
aisée", waarvan het spreekwoord
gewaagt. Ge komt haar tegen iu bet
dagelijksch leven, eiken dag! En
wat we ook willen beweren van
eigen onpartijdigheid wel, on
danks onzen besten wil, doen ook wij
toch allen wel eens aan dat soort
van critiek, die geen critiek is,
maar afbreken, mede!
Wie daar het meest voor te waken
heeft, dat is de redacteur van een
Courant! Immers het is vaak zijn
laak, om zijn meening uit te spreken
over den een of anderen maatregel,
over een publieke zaak, over een
publieke handeliug. Eu dan komt
het er voor hem op aan, dat zjjn
critiek niet ontaarde in afbrekerij,
dat hij personen van zaken wete te
onderscheiden, dat hij vrij blijve
in zijn eindoordeel en zich niet late
inspireeren door bijkomstige om
standigheden
Me dunkt, het moet een ideaal
wezen voor een krantenschrij ver, die
zijn meening maar immer heeft te ge
ven, ais hij zich zóó kan verheften bo
ven bet, vitterig en kleinzielig gedoe
van de groote massa, om zuivere,
onbeïnvloede critiek» te doen hooren,
die ze moge dan wezen hoe ze
wil toch immer zich gehoor zal
verschaffen
Maar wanneer die plicht van
„met-afbreken" vooral rust op den
schiij ver iu een Courant, dan heb
ben daarnevens toch ook de lezers
eenzelfdeu plicht
Opbouwen, niet afbreken!
Onze redactie zal het me ver
geven, zoo ik heden eens duidelijk
en practisch spreek, en in alle op
rechtheid zeg, dat een courant geen
slechter vrienden kan hebben dan
zij die haar werk in particulieren
Nauwelijks had de deur zich ach
ter hem gesloten, of dokter Meu
nier's gedachten waren heel ergens
anders.
Langzaam ging hij de trap pp en
schelde bij de Daniel's aan. De oude
vrouw deel open, maar zoodra Liza
des dokters stem hoorde, snelde ze
toe en vroeg met bevende stem„Hoe
is het met den kleinen Abel
„Wel, hij drinkt zijn melk op. zoo-
als iederen morgen," antwoordde de
dokter verstrooid, maar hij genoot
toch van de vreugdevolle verande
ring, die het bezorg le meisjesgelaat
bij zijn woonden onderging.
„Is het waar, wezenlijk? O, wat
ben ik idan blij. Ik heb zoo goed ge
slapen, dat ik mij wezenlijk schaam
de, aan de Dimier's, bijna niét meer
gedacht te hebben."
Op dit oogènblik begon 'ie pape
gaai te schreeuwen, en de kanarie
vogels vielen terstond mee in, zoo
dat men elkaar in de kamer onmoge
lijk meer verstaan kon.
„Lize, ga even met den dokter
Idemaast, onderwijl ik koffie zet,"
sprak de argelooz© oude vrouw.
De twee traden Lize's studeerkamer
binnen. Minutenlang zwegen ze, tot
eindelijk te dokter het stilzwijgen
ver-brak met de woorden: „Wilt ge
mij niet wat voorspelen, juffrouw
Lize?"
Het meisje zette zich aan de piano,
en in zeldzaam geroerde stemming
luisterde dokter Meunier naar idie
kring, achter den rug van het), die
dat werk doen, afbreken.
Ook dat heet dan soms „critiek".
Maar is het niet waar, dat op
deze juist bijna immer het spreek
woord van „ia critique aisée* moet
worden toegepast V
Ik spreek hier in algemeenheden.
Ik weet niet, of onze Courant óok
zulke valsche vrienden heeftsit
ven ia verbo die 't woord iu
den mond bestorven hebben, als
men praat van de Courant„och,
ik zou ze wel lezen, maar d'r ont
breekt nog zooveel au!" Nogmaals,
ik weet het nietmaar het zal
wel. Want elke Courant kent zulke
„critici", die geen critici, maar
afbrekers zyu. Eu Diet alleen elke
Courant kent ze, maar iedere winke
lier en zakenman heeft ze, ten eigen
detrimente, vaak ontmoet in eigen
of vreemden kring, en heeft dan
bij zichzelf natuurlijk dadelijk ge
dacht aau dat spreekwoord: 't is mak
kelijker te betuttelen, dan zelf te
doen 1
Laat ik intusschen heu, die de
gewoonte van betutteling hebben
aangenomen het zijn er zoowaar
niet weinigen eetts den goeden
raad geven, om bij elke critiek die
ze uitbrengen, eens vrat meer te
denken aan de definitie van critiek
een poging tot verbetering 1 Dat
komt dan der beoordeeling van
particuliere daden, zoowel als der
beoordeeiing van openbaar gedoe,
van 't timmeren aan den publieken
weg, van openbaar werk en arbeid
voor het algemeen belang, onge
twijfeld in niet geringe mate ten
goede
F.
FRA NRIJK.
Een oude zaak.
Vandaag verjaart de zaak betref
fende dea dood van Felix Faure, van
wien men nog altijd beweert, dat hij
geen natuurlijken dood zou zijn
gestorven.
Men weet ook, dat de beruchte
weduwe bteinheil daarbij betrokken
is geweest. In dit stadium heeft de
afgevaardigde De la Haje, zooals we
gisteren meldden, gepoogd de verjaring
te stuiten door een aanklacht in te
dienen, wat óók gedaan is door den
bekenden Grégori, die openlijk de
weduwe Steinkeil van moord beschul
digt.
Doch deze aanklachten zijn niet
ontvankelijk verklaard door den
rechter, zoodat de oude zaak nu althans
gerechtelijk voor gesloten verklaard
wordt.
heerlijke accoorden. Een teedere blik
omvatte Lize's slanke gestaltetoen
het stuk uit was trad hij op haar
toe en sprak zachtjes„Mijn. beste
Lize!"
„Paul!" klonk bet nauwelijks
hoorbaar van haar lippen.
Maar even plotseling als hij haar
genaden! was, trad hij ook weer
terug op het hoeren van moeder Sa
bine's schreden in het vertrek daar
naast. Hij verzocht Lize verder te
spelen en ging bij bet venster staan,
waar liij met bewolkt voorhoofd- naar
buiten staarde.
Onvast sloeg Lize de toetsen aan,
niet in staat zoo spoedig haar be
daardheid weer te herwinnen. Hij
beet zieh op de lippen; nu had hij
moeten spreken, en de woorden wa
ren hem in den mond bestorven
De gedachte haar te verliezen, was
hem ondraaglijk, en toch verier
zwijgen was een onrecht, waartoe hij
zich niet in staat achtte.
Lize ondervond den terugslag van
zijn zielestrijd. Een gevoel van, na-
derkomend lijden beving haar,
„Lize," sprak dokter Meunier, „ik
heb met je te praten, er moot klaar
heid tusschen ons zijn."
„Ja, Paul." antwoordde ze op vas
ten toon en keek hem vlak in het ge
laat.
„Ik zal dus van_ avond komen en
breng dan tegelijk' de geneesmidde
len voor uwl moeder mee, Nu heb
ik spreekuur."-
ITALIË.
Het „Non expedit".
De verkiezingen in Italië zij a weer
naderend.
En zoo valt vanzelf weer volle
aandacht op het Pauselijk verbod aan
de Katholieken, om daaraan mee te
doen, het „non expedit". f
De Katholieke partij heeft daarin
haar vast standpunt aangewezen.
Ondanks al het gepraat eu gefantaseer
van sommige anticiericale dagbladen
over de houding der Katholieken bij
de aanstaande verkiezingen (zoo zegt
de „Corriere d'Italia") is er slechts
ééne waarheidde ItaliaaDSche Ka
tholieken zijn allen vast besloten de
Pauselijke leiding te volgen, eu deze
leiding, uitgedrukt in bet „non expe
dit" staat toe aan de Katholieken dat
ze zich alléén met de inwilliging der
bisschoppen, ter stembus mogen be-
geveu, niet slechts om een of anderen
candidaat van regeering- of oppositie
partij te bestrijden of te steunen, maar
ook om, waar dan ook, de keuze van
een candidaat, die geen volledig ver
trouwen op godsdienstig en rnoieel
gebied inboezem!, met kracht te ver
hinderen.
't Is waar, dat de Katholieken het
niet in 'alle onderdealen met elkander
eens zijn in den uitleg van het Pau
selijk „non expedit", maar het grond
beginsel wordt door allen aangenomen
en gevolgd.
Het eenige verschil ligt slechts in
eene mindere of meerdere gestreng
heid van opvatting en uitleg van het
pauselijk voorschrift.
Zooals nog onlangs op eene te Rome,
ouder bescherming van de „Unione Ro-
mane" gehouden vergadering bleek, be
staan er twee uitleggingen. Een gedeelte
der Katholieke kiezers neemt de pause
lijke voorschrifte inalhungestrengheid
op en acht zich verplicht om slechts
dan ter stembus te gaan, wanneer er
een conservatieve candidaat tegenover
een van de omwentelingspartij tot de
overwinning moet gebracht worden:
anderen meenen ook nog zulke can-
didaten te mogen steunen, die, sphoon
geen praktiseerende Katholieken, toch
voldoenden waarborg bieden, dat zij
nooit als vijanden van den godsdienst
of als medewerkers van anti godsdien
stige en aDti-moreele wetten zullen
optreden.
Gp den vasten grondslag van het
„non expedit" staan dus, niettegen
staande enkele kleinere verschillen, de
Italiaansche Katholieken nauw ver-
eenigd: en deze houding zal het hun
mogelijk maken om, waar zijzelf met
geen eigen candidaat voor den dag
komen, althans de keuze van secta-
rische logecandidaten te voorkomen.
Dat weten de tegenstanders ook, en
die kennis zal menig woord en menige
daad achterwege doen bliiven!
Aldus vat ook de „Oaservatore"
het op.
Het blad bevestigt in een hoofd
artikel dat het verbod des Pausen:
„non expedit", volledig van kracht
blijft.
„Goed, ik zal je verwachten."
„Adieu, juffrouw Lize," sprak hij
nu vormelijk en nam afscheid. Zij
bleef in de kamer achter en hoorde
nog, hoe hij aan liaar moeder beloof
de, 's avonds terug te zullen komen.
Moest zij jubelen of schreien Hij
beminde haarwas dat al niet gdluk
genoeg! Maar weer overviel haar
liet gevoel van naderend onheil.
Wat kon het zijn
Ze hadden elkaar liefgehad van
het eerste oogènblik af, dat ze elkaar
ontmoettenhet was alsof ze slechts
op elkander gewacht hadden. Maar
nog steeds bleef de dokter terug
houdend en blijkbaar met groote in
spanning bewaarde hij in hare tegen
woordigheid steeds zijn kalme be
daardheid. Alles in hem drong hem
naar het geliefde meisje toe, Lize
gevoelde het. Vandaag had hij haar
zelfs zijn Lize genoemd: wat bleef
na dit alles een eerlijk man anders
over, dan haar ten huwelijk te vra
gen
Dien avond verwachtte Lize hem
in koortsachtige spanningzij ge
voeld© dat van avond over haar le
vensgeluk beslist zou worden. Maar
toen hij eindelijk binnentrad, ver
zonken alle bange verwachtingen in
de ééne groote vreugde van zijn aan
wezigheid, en al zou hij haar den
dood van haar geluk brengen, dan
nog, meende zij, zou ze de handen;
zegenen', die zoo vast en wurm
de hare omvatten, als onï 25e nooit
Maar de stemming is mogelijk voor
de katholieken, indien d# bisschoppen
haar noodig acüten om de benoeming
te voorkomen van afgevaardigden, die
wetten tegen den godsdienst zouden
stemmen.
In dit geval mogen de Bisschoppen
den geloovigen machtigen te stemmen.
Indien; het noodig zou zijn, om de
verkiezing van een anti-godsdienstigen
candidaat te voorkomen, een kattio-
lieken candidaat te stellen, mogen de
kiezers er voor stemmen doch, eens
gekozen, mag hij zich niet als katho
liek afgevaardigde uitgeven.
PORTUGAL.
Koning Manuel's huwelijksplannen.
Uit Lissabon hooren we, dat het
gerucht van koniDg Manuel's huwelijk
met een dochter vaD den hertog van
Ediuburg bevestigd schijnt te worden.
Het schijnt dat in het feestmaal
en bal, die morgen gegeven zullen
worden in de Eogelsche legatie te
Lissabon ter eere van koning Manuel
II, de bevestiging gezien wordt van
het reeds herhaalde malen verspreide
gerucht, dat de koning voornemens
is, in het huwelijk te treden met de
24 jarige prinses vaD Edinburg, nicht
van koning Eduard VII.
De Staatsgreep.
Dat het zeer gevaarlijk is, een
macht te hebben in den Staat, zoo
als de Jong-Turkcn die vormen, wel
ke ten slotte op dit oogènblik de hec-
le regeering in handen hebben en
doen wat ze willen, dat blijkt wel
in Turkije.
De oud© grootvizier Kiamil-pasja
kan geen goed meer doenmen be
schuldigt hem zelfs, het oude regime
van alleenheerschappij weer te heb
ben willen herstellen....
Maar met dat al blijkt toch wel,
dat d© Jong-Turksehe leiders, oner
varen in de politiële, die liever zelf i
achter ld© schermen de leiding hebben
dan door Kiamil of een anderen
grootvizier te worden geleiii, niet
zullen ophouden een geheime regee
ring te vormen in den Tuxkschen
Staat
Z© hebben nu hun zin: Kiamil
is afgetreden en hun creatuur Hilmi-
pasja is grootvizier.
Maar of het daarbij blijven zal,
en of die nieuwe staatsgreep ten slot
te niet zal blijken een misgreep ge
weest te zijn, dat moeten we nog be
leven! Het volk te Konstantinopel
mort reeds, naar gemeld wordt, te
gen een geheime onverantwoordelij
ke regeering van deze Oomitéleden,
die achter de schermen blijven, onbe
kend zijn, en toch alles en alles te
zeggen hebben
PERZIE.
Revolutie op til?
In Perzië is de revolutionaire be
weging tegen den tamelijk ondoor-
grondelijken Sjah tot een zeer hoog
gespannen opgewondenheid gekomen.
De telegrammen uit Teheraa maken
duidelijk, dat, met het oog op het
vaste eu onomwonden uitgesproken
voornemen van den Sjah om zijn be
krachtiging en toestemming tot de
parlementszittingen te weigeren, eene
uitroeping van de republiek binnen
kort is te verwachten.
Indien de Sjah aan zijn beeloit
blijft vasthouden, zal het volk hem
van zijne macht berooven. De hjo-
hammtdaansche priesters van de stad
Nodjer preeken reed9 een heiligen
ooriog tegen den Sjah. Overal rijst
de bianenlandsche revolutie eiken dag
dreigender omhoog.
Niet slechts eene of andere poli
tieke partij, doch de kern vaa het
volk komt in opstand. In de bazaar»
te Teheran worden de mannea mit
het volk heftig opgezet tegen den 8jah,
en de toekomst ziet er zoo donker,
dat de verschillende gezantschappen
hunne gebouwen reeds hebben laten
versterken uit voorzorg tegen de
komende woelingen.
De Berlijnsche „steker" i» neg
aan het werk Ky volv. erde gisteren weer
drie of vier ra-, zijn wandaden, doch i»
nog niet gepekt.
Een Russisch anarchist t
Geut. België loopt tegenwoordig over
van Russische anarchisten. En die sijn
alles behalve ongevaarlijkOnlangs is,
zooals men weet een bom ontdekt te
Brussel; nü heeft een Russisch student
te Gent eeu paar politiedienaren doodel^k
verwond. Aten wilde de student iu hech
tenis nemen wegens een pogiDg tot afper
sing van geld onder bedreiging met de»
dood ten huize van eeu Brusselsch koop
man gepleegd. Terwijl de jonge Rus deed
of hij zich gereed maakte de politie te
volgen, trok hij een revolver uit zjjn zak
en gaf vuur. De commissaris van pol it ia
werd doodelyk in den buik getrofie».
Daarop schoot hij op een der agenten, die
door twee kogels, in buik en hoofd, ge-
raaüt werd. De moordenaar is in hechtenis
genomen.
Minister Sabron.
De gezondheidstoestand van Miniiter
Sabron is vooruitgaande.
De Kamerverkiezingen.
De heer P. F. Fruijtier, lid van de
Tweede Kamer voor het district Hon-
tenisse, die aanvankelijk geen herbe
noeming wer echte, heeft zich than»
bereid verklaard opnieuw eea candi-
datuur te aanvaarden.
Naar de „Stand." meldt zal op d»
algemeene vergadering van Patrimo
nium door de afd:-eliDg Utrecht een
motie worden ingediend, waarin zij
haar ingenomenheid uitspreekt met
het in de „standaard" gepubliceerde
schema van program van actie voer
de komende vierjarige periode van
wetgevender arbeid, te weten
le. Gezinshoofden-kiesrecht,
2e. Verplichte verzekering,
3e. Tariefsverhooging en
meer los te laten.
Met de ruwheid van vele zwakken
wierp hij haar terstond met bijna
brutale rondborstigheid zijn besluit
voor de voeten„Lize, ik heb je
Hef, maar ik kan je niet huwen."
Eindelijk was bet er uit.
Rustig had ze het aangehoord, als
van te voren besloten met zijn hand
haar lot met gelatenheid te aanvaar
den.
„Ja, ik weet wel, ik weet" sta
melde zij, maar verder kon ze niet
komen.
En toen hief ze plotseling met
weemoedige vastberadenheid het
hoofd op en sprak dit ééne woord
„Waarom
Als in verwarring wendde hij zich
af. Zijn gelaat nam een uitdrukking
van pijnlijke aarzeling aam.
„Vraag het mij niet," sprak hij,
„het is beter voor je ,dat ik zwijg."-
Maar terstond daarop giW? Lij
voort: „Ziet ge, ik kan niet huwen
zonder >ie toestemming mijner ou
ders, en zij zullen mii nooit veroor
loven, met een arm meisje in het hu
welijk te treden." En alsof dat nog
niet wreed genoeg ware, voegde hij
er nog bij„En dan mijn praktijk,
ziet ge. die vraagt ook een rijk hu-
wteüjk!" t j
Een hevige pijn doortrilde Lize's
'binnenste, maar ze hield zich flink
en antwoordde cenvoudig-weg„Ik
dank je voor je openhartigheid,
Paul!"
I Daarna scheidden zij voor al-
tijd ,om elkander niet meer dan als
vreemden te ontmoeten.
In de woning der Favre's schee*
de tweedracht wel levenslange gast
geworden te zijn. Da zon zelf schee*
zich te schamen in die woning te
treden en zond slechts spaarzaam
hare stralen over den ellendige*
rommel daarbinnen.
Toen Favre dien avond thuis
kwam, zaten de kinieren nog bij el
kaar te spelen, terwijl zijn vrouw
aan het soepkoken was. Het vertrek
stond vol rook en de kleinen hadeka
roode oogen. Favre was niet nuch
ter toen de kinieren hem zagen aan
komen, kropen ze verschrikt in ee*
hoek.
„Goeden avond" sprak de vader
met gehuichelde vriendelijkheid.
„Zoo, dronkaard kom je weer uit
de herberg," sprak Framcine bij wijze
van welkomstgroet.
„Welnu, en wat zou dat? Is het
hier bijgeval zoo gezellig, dat ik
vroeg thuis zou komen?"
„Neen, en hier zijn bovendien ook
je vrouw en kinderen maarDie be-
teekemem immers veel minder dan je
kameraden uit de kroeg, waar je het
geld verdrinkt, dat ons toekomt.
Maar het zal niet lang mecsr duren,
hoor! Ik trek er uit, als bet zóó
gaat
Wordt vervolgd.