DAGBLAD voor NOORD- en 7" "O-HOLLAND. Tegen Stroom op. Steunt het katholiek onderwijs BUITENLAND. Kindlei»$9uiswes$ 29«Sf-33, Haarlem BINNENLAND. 18 DONDERDAG FEBRUARI 1909. 33st6 Jaargang No. 6819 Bureaux van Redactie en Administratie Intercommunaaf Teiefoonnummep 1426. KWARTJES ADVERIENTIËN. Miliciens 1909. Verspreide Berichten. 'ï&fIJL£?ON. RUWE HURLEMSCHE CflURAWT ABONNEMENT PRMS: Per 3 maande* voor HaarlemI 1,35 ▼oar de pJxatsem, waar eeu agent is gevestigd (kom der gemeente) 1.36 Voor de overige plaatsen in Nederland franco pea- post! n 1.80 A£KKdfa»$p:e nummer* 0,03 PRMS DER ADVERTENTIÊN: Van 1—6 regelsf0,60 (contant) fffS» Mke regel meer Groote letters naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 cent per advertentie contant. Alle betalende abonnés op dit blad, die ia|het bezit eener verzekeringspolis zijn, zijn volgens de bepalingen op de polissen vernield, tegen ongelukken verzekerd voor: GULDHN bi) verlies van één wijsvinger. GPLDKN bij levenslange onge schiktheid tot werken. 400 GÜLDBK bij overigden. GULDEN bij verlies van éen hand of voet. 150 GULDEN bij verlies van é«u eog. 100 GULDRN bij verlies van éen duim. 15 GVLDHN bij verlies vso éen anderen vinger. De uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de Maats- ov ,1/cean", Bijkantoor voor Haarlem, Nieuwe Gracht 11. TTebt ge mannelijk of vrouwe- lijk dienstpersoneel noodig 'Voekt ge een betrekking als dienstboden, loopknecht, win- kelbediende enz. Hebt ge iets in uw huishouding "J> dat ge wilt verkoopen Hebt ge een huis te huur of wenscht ge er een te huren T X rilt ge voor een koopje het een of ander voor uw huis- houding van anderen overnemen ^oekt ge iemand, die u in de j) avonduren helpen kan ^/oekt ge bijverdiensten p Plaatst een advertentie in de NIEUWE HAARLEMSCHE COU RANT: eenmaal voor 25 cents, driemaal voor 50 cents a contant. Bij deze advertentiën afzonderlijk op te geven, te plaatsen in de rubriek WiÜ ontvingen het maandblad „De iBLatholieke Militair". Daarin komt een waarschuwend, artikel voor, waarin ouders en voog den, overheden en belangstellend© vrienjden van ie miliciens, die tus- seben 1 en 15 Maart voor de eerste ploeg opkomen moeten, dringend worden aangespoord, de Ropmsche jongens dringend te wijzen op de 5L K. Militaire vereenigingen, en te zorgen dat zij zich daarvan als lid aangeven. Dat artikel zouden we gaarne in rijn geheel overnemen. Doqh onze plaatsruimte laat dit niet, toe. Daarom zij volstaan met deze kor te, doch 'dringende aansporing. Aan de geestelijkheid, die weet dat zoons hunner parochianen in Maart onder dienst moeten, aan de ouders, die hun jóngen naar de garnizoenen moeten zien vertrekken, aan de Katholieke patroons, die ondergeschikten hebben welke tot de •erste ploeg miliciens behooren, aan die allen onze 'dringende waar schuwing: werkt mede met al uw vermogen, dat onze Roomache jon gens zoo spoedig mogelijk in een Katholieke militairenvereeniging worden ingelijfd! Aan de offervaardigheid der ka tholieken zijn altijd hooge eischen gesteld. Onze tijd blijft in dit opzicht niet achter. Maar aan hen, die zich daarover beklagen en half schertsend zeggen dat het Roomsche geloof toch zoo'n duur geloof is, zouden we willen vragen of ze het woord offervaar digheid in zijn volle, mooie betee- kenis wel geheel verstaan. En nu die offervaardigheid der katholieken zoo langzamerhand als een staande uitdrukking is gewor den, dringt ons dit te meer om wezenlijk vaardig, met vreugde en met graagte de offers te brengen, die voor het lichamelijk en geeste lijk welzyn van ons zeiven en van den medemensch noodig zijn. Een van die dingen, die ons Roomachen altijd stroomen van geld hebben gekost, is het katholiek on derwijs. Terecht heeft men daarvoor geen kosten gespaard. Er is haast geen vruchtbaarder werk voor de toekomst van ons Roomsche volk te bedenken dan de zorg voor de katholieke school- opvoeding onzer kinderen. Maar kostbaar is het. Dat was het nog meer in den tijd, toen onze katholieke scholen nog niet door den staat werden gesubsidieerd. En toch zijn sinds de uitvaardiging van het Mande ment der Nederlandsche Bisschop pen in zake het onderwijs (1868) tot aan de inwerkingtreding der subsidiewet Mackny (1889) in ons land honderden katholieke scholen opgericht. Het wa3 noodig Steeds meer verloor de openbare school toch reeds niet geschikt voor het katholieke kind op de meeste plaatsen haar christelijk ka rakter: steeds meer wordt zij een onderwijsinrichting, waar over God en godsdienst ongeveer geheel ge zwegen wordt. En nu bestaat er inderdaad geen beter middel om den godsdienst in hoofd en hart der kinderen een zeer kleine plaats te doen innemen, dan er over te zwijgen. Doodzwijgen dat doet het neutraal onderwijs het godsdienstig leven in onze kinderen. Dat moet het, krachtens het neu- traliteitsartikel in onze onderwijswet ook doen, nu op de meeste open bare scholen ook een aantal kinde ren van ongeloovige ouders een plaats moeten vinden. Daarom klemt tegenwoordig nog zooveel meer dan vroeger de nood zakelijkheid van katholiek onderwijs voor alle katholieke kinderen. Dit is waar voor allen, óok voor die gezinnen, waar in den huiselij- ken kring aan de godsdienstige opvoeding veel gedaan wordt. Want aan die kinderen wordt dan toch door het neutraal onderwijs dage lijks in welsprekend zwijgen en door een man, voor het kind veelal van zoo hoog gezag als de onderwijzer, gepredikt dat men een aanzienlek deel van den dag leeft en kan leren zonder aan God ook maar te denken. Maar in veel sterker mate nog is katholiek schoolonderwijs nood zakelijk voor die kinderen en hoevele zijn het er niet! aan wier godsdienstige opvoeding thuis maar heel weinig kan worden ge daan. De zorgen der priesters voor dit deel der opvoeding liggen buiten ons beoordeelingsgebied, maar wij meenen toch te mogen zeggen, dat het werk der christelijke leering vooral in onze groote steden den steun der fcatholieke-sehoolopvoe- ding slechts bezwaailijk ontberen kan. Wie voor het Roomsche Neder land een geslacht wil zien opgroeien van katholieken uit éen stuk, die zich hun godsdienst niet schamen ook in het openbare leven, die niet aarzelen voor hun geloof te getui gen waar het pas geeft en wier godsdienstzin hen tot toonbeelden van trouw aan Kerk en Vaderland maakt, - wie wil meehelpen om zoo onze katholieke jeugd zich te zien ontwikkelen, steune en nelpe met milde hand het liefdewerk der katholieke scholen. Gij kunt aan de patronaten, aan de katholieke vereenigingen geen beteren steun, geen solieder onder grond geven voor hun arbeid dan door aan zoo mogelijk alle katho lieke kinderen Roomsch schoolon derwijs te helpen verschaffen. Aan de meisjes, maar ook en vooial aan de jongens. Wij zeggen dit laatste met klem en nadruk, omdat sommigen schij nen te meenen, dat de jongens „er beter tegen kunnen." Onze voorvaderen in het geloof hebben in duizend moeilijkheden en ten koste van de zwaarste offers in geld en goed ons den kostbaren schat van het katholiek geloof on gerept nagelaten. De katholieken van dezen tijd kunnen, wiilen zij dit voorbeeld volgen, niet beter doen dan te zorgen, dat het nage slacht in de nabijheid van elke Roomsche kerk als zoovele monu menten van katholieke offervaar digheid scholen vindt, waarin een echt-Roomsche schare onderwijzers den zegen eener degelijk-weten schappelijke maarniet minder innig- godsdienstige schoolopvoeding tot aan het laatste katholieke kind verschaft. Een katholiek kind op een niet- Roomsche sehool is een droevige noodzakelijkheid of erger! DUITSCHLAND. De rijkekaaeelier en de agrariërs. De Duitsche regeering*, dat weet men, zoekt voortdurend en immer haren grootsten steun bij de agra- giërs, de mannen van den landbouw in het groat. Dat was reeids zoo ten tijde van Bismarck, em dit is zoa. gebleven. Vandaar al die moeiten om1 eon goed belastingstelsel te bedenken zonder de groote landheeren al te veel lastig- te vallen. Waaronder nu natuurlijk de industrie en de mid denstand lijden. Gisteren heeft Van Bülowi weder om een speech gehouden, waarin hij het vasthouden aan lit program met alls macht wieder verkondigde. Hij zou Zeide ie rijkskanselier onder luide en veelbeteekenende bravo's dat program trots alle tegenkanting en moeilijkheden door voeren en trouw blijven Zoo- lang hij zijn moeilijk ambt bekleedde. En voegde hij er spottend bij idat zou misschien nog wel langer zijn dan de tegenstanders hoopten Hierop sprak de rijkskanselier van de hervorming der rijksfinan ciën. Hij herinnerde er aan, dat het oude Duitsche rijk te gronde ge gaan was door opneenigheid en het gebrek aan offervaardigheid, terwijl Engeland en Frankrijk RtêdD tot geordende finan ciën en een sterk staatswe zen geraakten. Wij zijn Goddank in staat aldus verier de rijks kanselier - glad uit de geheele mi sère to komen, als wij maar willen. Van de oplossing der hervorming van onze financiën hangt de eer, de welvaart, de macht, de veiligheid van het land af. Voorts sprak Von Bülow over de bnitenlandsche politiek: hij memo reerde met voldoening in de eerste plaats het bezoeik van het Engel- sche Koninklijke echtpaar, welk be zoek beide volken ie gelegenheid schonk te toornen, dat zij vriend schappelijke en goede betrekkingen wenschte. „Dit bezoek, zeide ie kanselier, en verder het verdrag in zake Ma rokko' waarvoor ik met Cambon, den uitnemen den vertegenwoordiger der Fransehe republiek, een voor bed de partijen eervollen en practischem vorm vond, hebben in het iWes ten den horizont doen opklaren. 5VÜ hebben voorts reden aan te nemen, dat het aan ie vredelievende bemoei ingen van alle mogendheden geluk ken zal, ook in het Qosten de wolken te verspreiden. Om echter den vre de van het rijk te beschermen, is het niet alleen op militair, maar ook op geldelijk gebied noodig gereed te zijn. De weg tot overeenstemming kan gevonden worde», omdat die ge vonden moet warden. Daarom neem ik beslist aan, dat de landbouw in deZe kwestie, die de eer en het be staan van het Duitsche rijk raaktl. niet wijken zal." Deze woorden zouden, dunkt ons, meer indruk maken wanneer ze wa ren gesproken tot vertegen.woordi - gsers der groot-industrie, dia het meest onder de nieuwe belastingen te lijden zullen hebben! DE BALKAN. Hieuw® gebeurtenissen in Bulgarije te wachten? Bulgarije prepareert zich wederom op nieuwe politieke gebeurtenissen! Maar Ferdinand is een paar dagen geleden met zijn land vertrokken, om een visite te maken aan zijn moeder te Cobnrg, en nu vertoeft hij te Weenen. Heelemaal niets van politiek belang, alleen een particulier reisje heette het dadelijk in de berichten. Maar van Ferdinand gelooft men het niet zeo grif, dat h(j enkel voor z'n pleizier op reis gaat, evenmin als van koning Edward van Engeland 1 En das verwachtte men iets. Nu zijn gisteren alle Bulgaarsche ministers naar de oude hoofdstad Tirnovo afgereisd, waar de eerste pro clamatie van Ferdinand's uitroepiDg tot Czaar heeft plaats gehad. Men meldt, dat die reis geschiedt met het doel „om ernstig te beraad slagen", een uitvlucht die cataarlijk niemand in ernst neemt. Wat er dïn zal gebeuren Voor het naast denken we, dat Czaar Ferdinand bij zijn te rugkomst zich plaatselijk zal laten kronen in zijn oude hoofdstad. Dat is althans één aannemelijke verklaring. Er zijn er meer: men spreekt ook van een aanstaanstaanden oorlog. Doch dat willen we maar niet hopen! De nieuwe Regeering in Turkije. De nieuwe grootvizier Halmi pasja heeft gisteren in de Turksehe kamer zijn beginselverklaring afgelegd. Tegenover de andere staten zal dezelfde gedragslijn blijven worden gevolgd als Kianiel pasja volgde. En het hoofddoel der Turksehe politiek is schikkingen te maken, zeide Hiemi pasja. De kamer nam toen een motie van vertrouwen in de nieuwe regeering met groote meerderheid aan. SERVIË EN OOSTENRIJK. De Serviërs zijn weer erg onrustig. Hun eischen tegenover Ooatensjk, vroeger ai eens door ons opgenoemd, houden ze vol. Ondanks het gevaar, dat Servië zulk een oorlog als men daar wenscht, ten volkomen ondergang zal weena. Maar dat is niet zoo erg, zeggen de Serviers openlijk, dan dat de toestand voortduurt zooals die nu ia. Vroeg of laat leidt die gevaarlijke gemoedstemming nog eens lot een botsing PSREIl. Moeielijke dagen. Het zijn moeielijke en gevaarvolle dagen voor den Sjahde toestand laat zich voor hem steeds ongunstiger aanzien. De revolutionnaire beweging groeit langzaam maar aanhoudend. In kringen, waar men de vroegere gebeurtenissen geen aandacht waardig keurde, worden thans voorzorgsmaat regelen genomen. En in de omgeving van den Sjah wordt dan ook een zekere onrust merkbaar. Dagelyke verkeeren hoog waardigheidsbekleders in geselschap van den Sjah en be raadslagen uren achtereen met den heeracher. Het is nog onbekend, of de Sjah zal toegeven, of krachtig zal optrede*. Dit laatste is echter nauwelijks aan te nemen, daar de vorst er zeker niet bij winnen zou. Ook de berichten rit de provincie luiden bij voortduring ongunstig voor de partij van den Sjah. De aardbeving van 23 i a suiri, die uaar men zich nog zal her inneren, door alle Europeesche institu ten werd waargenomen en vastgesteld, dat ze nog heviger moest zijn als die t» Messina, is „terecht"! Velen geloofde* er al niet aan, toeD het bericht laag oatbe vestigd bleef, maar nu is gebleken, dat de Perzische provincie Loeristan is ge troffen. Ofschoon die provincie schaars bevolkt is, tijn er door de aardbeving toch 60 dorpen hetzij geheel hetzjj ge deeltelijk vernield. Van verscheiden dorpen wordt bericht, dat zij totiwti zijn verzwolgen. De verliezen aan m en ach en- levens worden geschat op vjjf a sesdad- zend. Ongeveer het dubbele aantal stuks vee is verloren gegaan. De overlevenden uit de geteisterde streek stroomen naar Boeieesjirt, waar zij om steun vragen aan de regeering. De berekeningen der aardkundigen zga dus vrijwel benaderend gebleken. Aardbeving in Kloin-Azië.Hit Smirna wordt bericht, dat Klein-Azië gis teren morgen in de vroegte is bezocht door een hevige aardbeving. InFokiaen Menemen zijn een twaalftal huizen inge stort. Geen menschenlevens gingen ver loren. De schouwburgbrand in Mexi- eo. Bij den schouwburgbrand teAcapulc# zijn 810 menschen omgekomen; honder den worden in het hospitaal verpleegd. De Kamer-verkiezingen In de Liberale Unie, afdeeling Zaan dam, werd met algemeene stemmen 7) jKSeunter verheugde zich over dit l&appere antwoord, dat, aan zijn, ge heime wenschen beantwoordde, „Ge hebt gelijk, Lize," sprak hij, „ik aal gaan, maar zijt ge niet <nn JBooe op mij t „Neen. Ik heb u immers altijd ge- aegd, dat mijn liefde nooit storend op uw leven mag inwerken. Rn wje heb ben er immers reeds lang van afge zien, Tr»a.n en vrouw te worden,!" Meunier vermeed het haar aan te zien. Hij voelde diep, hoe ver zijn pedrag bleef beneden het hare. „Ik vertrek morgen," sprak hij. „Als ik dan 's nachts doorreis, kan ik nog een paar dagen vóór Kerstmis thuis zijn." „Morgen,' 'klonk het dol' en als •en angstkreet van Lize's ziel, „mor gen al Diep teleurgesteld bekende zij zichzelf, dat zijn besluit reeds vast gestaan had, vóór hij bij haar kwam. Een oogenblik achtte Paul Meu- aier aich ,bljj het zien van de diepe smart op haar gelaat, in staat rijn •erzadhtige plannen op te geven ter jwille van het meisje, dal hij liefhad. maar met geweld onderdrukte hij deize edelmoedige opwelling. Eenjge korte woorden van af scheid, en hij verliet haag voor altijd. Franeine Favre was vastbesloten zich aan de tirannie en de mishan delingen van haar ruwen ellendigen echtgenoot te ontrekken. Aan de kinderen dacht zij daarbij maar heel weinig. Die waren haar toch altijd maar tot last geweest pn groeiden op als het onkruid tussehen de etraatsteenen. Lachen delen ze alleen zoo stil letjes weg, alsof de vreugd© eigen lijk iets strafwaardigs was. Nooit gingen ze wandelenbloemen en weiden waren onbekende zaken voor hen. Alleen Jean Jacques ging school. Het, oudste meisje, Marietje, ver vulde met meer zorg dan zij, die er toe aangewezen was, de moeder lijke plichten ten opzichte van haar zusje Lena en Baby- Op een avond: kwam Jean Favre bijzonder vroeg thuis. Franc ine sprak, op voor haar doen vriende lijken toonGoeden avond maar hij beantwoordde haren groet niet. Onderzoekend keek hij de kamer rond en vroeg dreigend: „Kaar is Jean Jacques?" De knaap antwoordde niet. Zijn moeder moest hem haast met ge weld uit zijn schuilhoek halen en bij zijn vader brengen. Hij verweer de zich met handen en voeten uit vrees voor een tuchtiging. De vuist zijns vaders greep hem in den nek, en met de andere hand doorzocht Jea,n Favre de zakken van den jongen. Van alles kwam er uit te voorschijnbroodkorsten, knik kers, messen, touw en eindelijk ook een fonkednieuw' stuk zilver. Franeine zag het en, begreep ter stond Jon samenhang van wat er gebeurd wasde appel valt niet ver van den 'boom. Ze schrikte terug voor d© scène; die komen moest, en door lafhartigien angst gedreven, deed ze een schrede naar de deur om te ontvluchten. Favre zag haar in zijn woede niet en zou haar on gehinderd hebben laten gaan. Opeens echter ontwaakte in haar een geheimzinnig gevoel, waarvan ze zichzelf bijna geen rekenschap wist te geven. Op het oogenblik dat ze het vertrek zou verlaten, voelde ze zich met zooveel kracht teruggehouden, dat het was alsof een menschel ijke arm haar weer hield. Als in den grond vastgewor- tald, stond ze daar: het angstge- schred der kinderen en het wiLie gehuil van haar oudsten gingen haar, die anders zioo ongevoelig was, door merg en been. Als verlamd stond ze daar toe te zien, hoe Jean Favre in zijn blinde woede op den jongen lossloeg of het een aambeeld was, en dat onder een stortvloed van vloeken en ve r wenschin gen i „Galgenstrop... kwade rakker, die streken zal ik er uit ranselen, versta je De arme knaap kromp ineen onder de hevige slagen ,'lie hem werden toegebracht, en stiet klaaglijke ge luiden uit. Opeens sprong de wouw, niet in staat dit tooneel ianger aan te zien, op haar man toe, zoo plotseling dat de slagen haar vlak in het gelaat troffen, en riep uit: „Zoo, nu is het genoogof wou je hern somjs dood slaan Dat was dezelfde vrouw, die eeni- g© dagen geleien nog haar zuigeling als schild gebruikte, toen een moord wapen haar bedreigde, en die nu, als door een hoogere macht gedreven, zichzelve aan de slagen van haar man blootstelde om haar kind voor verdere mishandeling te bewaren. Haai' rechtsgevoel ontwaakte op het zien van dezen onmenschelijken va der, die zelf al meermalen zich aan diefstal had schuldig gemaakt en nu het vergrijp van een kind op zoo onbarmhartig wreede wijze be strafte. Hq had den jongen nu losgaelaten en stiet hem zoo ruw van zich af, dat de ongelukkige knaap op den scher pen kant van den haard terecht kwam en bewusteloos op den grond viel. „Dat'» nu toch al te erg," riep de vrouw bevend van verontwaardi- gnig en ging vlak voor haar man staan. „Ben jij dan altijd zoo'n voor beeld van eerlijkheid geweest, zeg! En nu sla j© den jongen haast dood voor een ellendig beetje geld, üat hij misschien uit honger gestolen heeft Schaam je wat!" Opeens deed de knaap een vreese- lijk gesteun hoonen. Franeine boog zich over haar kind, dat kermend ter aarde lag, en trachtte het arme li chaam op te richten. Toen ze den jongen echter in het gelaat keek, ont snapte haar een kreet van afgrijzen midden in het door de slagen opge zwollen gezicht gaapte een afschu welijke wond de ontaarde vader had zijn kind een oog uitgeslagen! Het hart dei* moeder vloeide over van' medelij den op het zien dier vree- selijke verwonding. Voor de eerste maal voelde ze zich getroffen in haar kind, in haar eigen vleesch. Sprakeloos hieLd ze haar man het kind voor, om hem de ontzettende ge volg-en zijner mishandeling te Joon zien. Maar groot was haar vei'ba- zing', toen ze zag, hoe Favre's ge laat oepens door hevige smart ver wrongen werd. En ze gevoelde, dat alle verwijten achterwege moesten blijven bij de verpletterende aan klacht, die uit het verminkte kinder gelaat tot haar man opsteeg. Zijn toorn was opeens verdwenen. „Neen, zoo heb ik het niet be doeld," stamelde hij', en als oaü rich te verontschuldigen ging hij voort: „Het overviel mij ook zoo plotsetikg. Ik was op den houtzoller en taefct kwam Jean Jeacques' ondorwijirir hem aanklagen, waar al mijn mah- kers bij waren. Ze bespotten mij, eyt toen liep ik woedend naar hier om den deugniet het stelen af te learem had ik het maar niet gedaan!" Hij verwachtte dat ze toornig te gen hem zou uitvaren, maar haai* ge moed was verzacht door de lie.fi* voor haar kind, die zoo krachtig ia haar was opgeleefd, en zachtjes trachtte ze den kermenden knaap tot rust te brengen. „Ja, arme Jean," sprak ze mede lijdend, „daar kunnen wij niote aap doen. Daar moet de dokter aan t« pas komen." i Die vriendelijke toon, diep- hij vap Franeine in zoolang niet gehooptvi had, ontroerde Favre. „Ik ga mij aangeven," sprak h*, en wendde zich naar de deur. ,(!\Vaarom vroeg Franeine ver schrikt. „Dat helpt immers toch niet, en wij zullen je niet aankla gen „Neen, maar de dokter wel. Ui® laat den jongen «direct naar het zie kenhuis brengen, en dan komen za me natuurlijk al heel gauw wegha len. Daarom ga ik liever uit mi}« eigen." 'Werri.t verflfd

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1909 | | pagina 1