DAGBLAD voor NOORD- en 7'«ID-HOLLAND. Beginselen en Belangen, BUITENLAND. BINNENLAND. Zaterdagavondpraatjes. Kind@rliuiftv@st 29-31-33, Haarlem ZATERDAG 20 FEBRUARI 1909 33"® Jaargang No. 6821 ABONNEMENTPRMS; Bureaux van Redactie en Administratie Intercommunaal Telefoonnummer 1426. Alle betalende abonnéi op dit blad, die in het bezit eener verzekeringspolis zijn, zijn volgens de bepalingen op de polissen vermeid, tegen ongelukken verzekerd voor De uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de Maatschappij „Ocean", Bijkantoor voor Haarlem, Nieuwe Gracht 11. Dit nummer bestaat uit uier bladen, iu. o. de Oï- ficiëele Kerk lijst en het GeïllustreerdZondags- blad in 16 bladzijden. EERSTE BLftD. Dezer dagen hebben we in onze kalommen opgenomen eenige zinsne den uit „De Standaard", waarin dit blad waarschuwde tegen bet stellen van en het beantwoorden van vragen inzake bijzondere belangen, aan en door eandidaten voor de Tweede Kamer. We komen daar nog eens op terug. Want bet is niet onmogelijk, dat de an ticier icale partijen dit mid deltje eens aangrijpen om waar ze er kans toe zien, een poging te wagen om de Christelijke coalitie te verdeelen. De Bond van Staatspensioneering, waarvan de heer Netscher in Sant poort een der voorvechters is, gaat op dit gebied al vooraan, zooals we een poos geleden hebben gemeld. We kunnen dien Bond dus als voorbeeld nemen. En dan bedenke men, dat alle an- ticlericale fracties waarschijulijk bij afspraak met roerende een stemmigheid de „zorg voor den ouden arbeider" in bun programma hebben geschreven, met het kenne lijke doel, om daarvan een verkie zingsleuze te maken. Alsof de „zorg voor den ouden arbeider" bij de Christelijke partijen •eenvoudig niet bestoud! Onder elkaar hebben de hoe ren van links weliswaar erns- •stige oneenigheid over bet „boe", snaar tegenover het Ministerie, dat volgens een der jonge liberale pro pagandisten, die in het opdiepen van oude leuzen zelfs eenigen naam on eenige school gemaakt beeft, volgens de heer Hanstot- dusverre nog niets beeft uitgevoerd, doen zul ke algemeene en vooral voor den min deren man pakkende leuzen als „zorg voor den ouden werkman" wel degelijk opgeld. Vandaar dan ook dat de anti- clericalen daaruit een aardig ver kiezingswapentje hebben gesmeed, dat we hier nu maar tevens even willen signaleeren. Om echter op de zaak terug te- komen de Bond voor Staatspen sioneering hanteert dezen „knuppel ia bet clericale hoenderhok" al voortreffelijk. Van de antwoorden op de gestel de vragen door de eandidaten te geven, zal bet afhangen wie de Staatspensioneerders stemmen zul len bij de groote verkiezingen in 'i voorjaar, zoo hebben ze onder des heeren Netscber's leiding gedecre teerd. Geloof gerust, dat die antwoorden wel „toevallig" allen zullen uitvallen in liberalen, radicalen of sodalis tischen, neen in anticleriealen zinde beer Netscher c. s. is dan precies waar hij wezen wil. Nu is echter het gevaarlijke, dat die tactiek wordt nagevolgd. In het district Haarlemmermeer hebben we in de laatste tijden al staaltjes gehoord van de manier, waarop de speciale belangen van een of andere klasse vooropgezet worden door sommigen, om die uit te spelen tegen den candidaat dien de meer derheid wenscht. En elders gaan sommigen nog veel verder. De caféhouders vragen een can didaat boe bij denkt over de Drank wet: de bouwers, wat bij wil ver anderen in de WoniDgwet; de ar beiders, wat hij wil doen voor ban speciale belangende onderwijzers, hoe bij denkt over bet ambulan- tisme of over de gehuwde vrouw in de schoolde Middenstanders, of bij nu haast eens zal stemmen voor een wet op ds oneerlijke mededinging, en zoo voorts. En allemaal hebben ze er de stille of uitgesproken opinie bijals u niet precies antwoordt zooals ik bet wensch, dan stemmen wij u niet. Zoo worden de belangen en be langetjes, stands- en vakbelangen, particuliere en stedelijke en buurt- belaugen, voorop geschoven, en van deze afhankelijk gemaakt, of eeu volksvertegenwoordiger vertrouwen zou verdienen, of niet! Voor i'eder, die maar een oogen- blik nadenkt, is het duidelijk, dat er op deze wijze van eeu volksver tegenwoordiging niet het minste terecht zou komen. Zeer juist is dan ook de raad, die algemeen aan de eandidaten wordt gegeven (behalve door hen, die nog eens uitzien of ze er geen politiek winstje uit zouden kunnen slaan) om vragen van deze soort niet te beantwoorden. Maar afgezien nog van de prac- tiscbe onmogelijkheid van een po litieke belangen-vertegenwoordi- ging" zouden wij willen vragen: waar blijft men op deze manier met het beginsel? Onze beginselen althans, die dan toch van hoogere orde zijn dan zuiver-materiëele zaken, zijn wat méér waard dan de voldoening van plaatselijke of vak-belangen, welke dan toch aan personen zijn gebon den, maar die de hoogere principes niet raken. Niet dat we zouden zeggen, dat bi- zond ere belangen moeten worden ver waarloosd. Integendeel! Een Kamer lid dat zijn taak goed opvat, weet naast de principiëele en eerst- komende kwesties nog weldegelijk gelegenheid te vinden, plaatselijke en particuliere belangen voor te staaD, wanneer dat noodig is! Het volijverig kamerlid voor Beverwijk om er maar dadelijk een uit de velen te noemen geeft ons in deze buurt van Noord- Holland een prachtig voorbeeld daarvan. Maar het beginsel dient dan toch te gaan vóór all es. En zelfs waar voor het particu lier belang mooiere of fraaierklin- kende beloften mochten zijn afge legd door een candidaat van andere beginselen, daar behoort elk kiezer die zijn roeping begrijpt en zijn algemeen belang, dit te laten gel den vóór zijn particuliere belangen Om er nu niet eens van te spreken, dat al die beloften en voorafspraken, vóór een verkie zing gegeven, in ons oog practiscb al heel weinig waarde hebben! Het beginsel vóór bet bolang, dat zij onze leuze. Want bet beginsel raakt den geest en de eeuwigheid ten slotte, en het belang is alleen materialis tisch, stoffelijk! Houdt men dit onderscheid in bet oog, dan zal men zich niet laten verleiden door schoonklinkende beloften; dan zal men echter ook Diet meedoen aan bet streven van sommigen (en daar is een anti- clericaal luchtje aanom dooi mooie strikvragen beloften af t<- dwingen ten guDste van particuliere belangen en belangetjes, die eeD volksvertegenwoordiger alleen dan mag voorstaan en behartigen, voot zoover ze niet strijden met zijn hoo gere beginselen en met de grond regels zijner politieke partij Verspreide Berichten^ LXXVII. HIE MUEMSCHE COW Per 3 maanden voor Haarlemf 1,35 Voor de plaatsen, waar een agent is gevestigd (kom der gemeente) 1.35 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per postj 1.80 Afzonderlijke nummers 0,03 PRIJS DER ADVERTENTlfN: Van 16 regelsf0,60 (contant) f0,50 Elke regel meer0,10 Groote letters naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 cent per advertentie a contant. GULDEN bij levenslange onge schiktheid tot werken. 400 GULDEN bq overlijden. 300 GULDEN bij verlies van éen haud of voet. GULDEN bij verlies van één wijsvinger. 150 GULDEN bij verlies van éen oog. 100 GULDEN bij verlies van éen duim. 15 GULDEN bij verlies van éen anderen vinger. OOSTENRIJK. De rassenstrijd De rassen8trijd in Oostenrijk rust niet, al verwikkelt de Balkankwestie ook nóg zoo onrustbarend, en al zou het voor de Monarchie in deze ern stige dagen zoo uitnemend te pas komen dat er volstrekte eenheid was onder de lappendeken van natiën die keizer-koning Brans Josef als heerscher erkennen In den Oostenrij&schen Rijksraad is nu een „bloc" gevormd van de Slaven, waartoe Tsjechen, Kroaten, Ruthenen en hoe al die andere volkjes heeten alle zijn toegetreden. Onder elkaar hebben ze wel de heftigste ruzie, maar één band bindt zede verwoede haat tegen de Duitschers en de Duitsche taal. Al is de leiding der regeering in handen van mannen met Germaansohe neiging, toch kan dit „Austraslavisme" dat steeds groeit, op den duur óók voor Oostenrijk's buitenlandsche politiek groote gevolgen hebben. En daarom dient er met nadruk de aandacht op te worden gevestigd. DENEMARKEN. IJsland en het moederland I Jsland,het groote noordelij ke eiland, wil absoluut op eigen beenen staan. De inboorlingen die er wonen, halve Eskimo's waarschijnlijk, willen zich zelf regeeren, en van een regeering uit Kopenhagen niets weten. Die beweging ie allang aan den gang, en Denemarken heeft dan ook al heel wat toegegeven. Nu is er voor IJsland een aparte Grondwet ontwor pen, waarin aangenomen wordt een feitelijke unie, die de souvereioiteit van IJsland iu beginsel erkentalleen bepaalde gemeenschappelijke aange legenheden worden door Deensche organen behandeld. Maar ook dit ontwerp gaat den ra dicalen IJslanders niet ver genoeg. Zij willen absolute gelijkstelling van beide Rijksgedeelten en kunnen zij die niet verwerven, dan willen zij zich losmaken. Denemarken wil echter niet verder tegemoet komen aan de eischen der radicalen. Daar echter volgens telegrammen uit Reikjavik 3li van het „Althing" (de Kamer) te genstanders zijn van het Deensche ontwerp, is de kans op bijlegging der ak dus allesbehalve groot! DE BALKAN Groote gebeurtenissen op til? Wanneer de voorteekenen niet be- Iriegen, staan we aan den vooravond van gewichtige gebeurtenissen. Een oorlog in het Oosten,een Balkan-oorlog dreigt. En wat daaruit voortspruiten kan... wie zal het zeggen? Het geduld van Oostenrijk tegen over Servië schijnt uit te zijn: 't is nu mooi genoeg geweest, en de voort durende oorlogstoebereidselen van dat rumoerige landje moeten eindelijk de crisis gebracht heoben. Gisteren meldden we al, dat de ge zant van Oostenrijk te Belgrado de volgende week vertrekken zal met „verlof"daarnevens wordt nu gemeld dat Oostenrijk aan Servië een week tijd laat om de troepen naar huis te sturenanders zal het onverwijld een tuchtiging der Serviërs ondernemen. Endan is de oorlog daarl De Serviërs rekenen op Rusland. En zeker niet ten onrechte, want de Slavische beweging in Rusland, die in de ServiOrs „broeders van eenen stam" ziet, is machtig en kan de regeering zelfs als deze tegen een oorlog met Oostenrijk opziet, dwingen tot gewa pend optreden. Doet Rusland eenmaal aan het oor logespelletje mee, dan is het einde van alles niet te overzien. Want dan staat Duitschland eenerzijds en mis schien ook Frankrijk en Engeland anderzijds, gereed om in te grijpen en óók mee te doen Daar komt bij, dat Bulgarije plot seling als koninkrijk erkend is: koning Ferdinand is naar St. Petersburg vertrokken om bij de begrafenis van grootvorst Wladimir te zijn, en hij zal met koninklijke eer worden ontvangen terwijl de overige mogendheden dat voorbeeld zullen volgen. Men ziet het: de Balkankwestie is dus op een critiek punt gekomende mogendheden zullen natuurlijk alles wel doen om nog zooveel van den vrede terecht te brengen als mogelijk is, maar of op den duur de opwinding en oorlogsgezindheid der Serviërs, die de schuld van alles zijn, toch kan worden beteugeld, blijft de vraag. En is het eerste schot eenmaal ge vallen, dan kunnen de verwikkelingen zóó groeien, dat een algemeene Euro- peesche oorlog zelf» het gevolg zou kunnen zijn. Laten we ernstig hopen dat de vredesvrienden in Europa de boven hand behouden! Beschermende rechten in Enge land. Gisteren heeft in het Lagerhuis een „krachtproef" plaats gehad van het getal leden dat voor of tegen protec tie is. Met 276 tegen 107 stemmen is een amendement om in het adres van antwoord op de troonrede een zin snede ten gunste van tariefhervorming te zetten, verworpen. Het Servische Kabinet, zal aftre den, het heeft een motie van wan trouwen thuis gekregen. Ook voor de Balkankwestie (zie onze berichten) kan dat ernstige gevolgen hebben, daar nu de oorlogszuchtige Pasjits aan het be wind lijkt te komen. Aan Bn^bnl. Zaken in Berlijn gaat het, volgens menschen die ervan weten kunnen, allesbehalve frisch en royaal toe; de Duitsche bladen bevat ten onthullingen, welke'doen uitkomen, dat alle arbeid er op de meest geest- doodende en kleinzielige wijze ge schiedt. Alles gaat naar een bepaald schema, en terwijl de verantwoordelijke politici trachten de politiek van Duitschland in andere banen te brengen en de meeningsverschillen met andere landen uit den weg |tfruimen, blijven de ambtenaren voortjpfan, alsof er niets geschied was! Zoo hebben zij b.v. nog steeds de gewoonte om naar Frankrijk in het Duitsch te schrijven, hoewel er naar Nederland, België en ongeveer, alle andere landen in 't Fransch ge schreven wordl. Een kleinigheid wel is waar, maar speldeprikjes zijn op den duur zeer irriteerend, en die klei nigheid verraadt toch ook een merk waardig gebrek aan grootheid van ziel. Men wijt nu een groot deel der mis lukkingen van de Duitsche politiek aan dit allernaarste, bureaucratische sys teem. Een Perzische prins opgelicht. De „Times" verneemt uit Teheran; De broeder van den Sjah, Shua-es-Salta- nah, is door de revolutionairen opge licht, toen hij Dinsdag van zijn Euro- peesche reis te Resht landde. Een los geld van 1000 pond sterling wordt voor hem gevraagd! Beu bidstond te Bandoeng voor de Koningin. Aan de „Sumatra Post" wordt dato 25 Januari uit Batavia geseind Te Bandoeng heeft de regent een bidstond gehouden voor H. M. de Koningin, die door ruim 3000 inlan ders is bijgewoond. Prins Hendrik aan den Hoek. Gisteren vroeg in den morgen had zich een groot aantal nieuwsgierigen bij de berghaven aan den Hoek van Holland verzameld. Te 10.35 arriveerde Z. K. H. Prins Hendrik en begaf zich dadelijk op de boot die te 10.45 naar zee vertrok. Zooals men weet maakt de Prins, in gezelschap van directeuren der Z. H. R. M., met de stoomreddingboot „Prins der Nederlanden" een tocht. Nadat de reddingboot weer in de haven was aangekomen, werden de woningen van het personeel der maat schappij bezocht. Ook weid een bezoek gebracht aan hotel Americha en aan dr. Diamant. De Piïds was vergezeld van zijn adjudant den luit. ter zee le klasse Baron van Asbeck. Van een mooi feest en van een nieuwe delicatesse. Een tweede vader, die daarom toch nog geen stiefvader is. Een ern stig praatje over eenige vmntoestanden en een vraag betreffende het arbeidseontraet. Van een vergadeiinq dieniet in mijn smaak viel, tot slot. 'n Mooi feest is het geweest dat de twee geziene kapelaans van' de Onze Lieve Vrouwe Parochie hebben ge vierd! Toen verleden jaar kapelaan Hellebrekers z'n feest vierde, en de heele Congregatie van de Heilige Fa milie als gemobiliseerd was, toen zou je gezegd hebben; zoo'n feest krij gen we in de parochie niet gauw te rug. En nu! Nu was het 't Patro naat, dat in de weer is geweest, en de Sint Elisabeths-vereeniging deed ook een flinken duit in 't zakje, en ik wed dat 't Kruisverbond óók nog wel zal uitkomen! En wat een toe vloed van belangstellenden op de receptie, waar ik 'k schaam me haast om het te zeggen met een nieuwe delicatesse, die ik in mijn krui deniersloopbaan nog niet ontmoet had, met „handschoenengebakjes" heb ken nis gemaakt. Ja, zoo is een mensch nooit te oud om te leeren! Maar alle gekheid op 'n stokje, ik heb dan nu wel gezien, dat zoowei de patronaats- vader als zijn eerwaarde collega, die wel de tweede vader (asjeblieft niet de stiefvader) van het Patronaat hee ten mag, naar hun verdiensten werden geëerd, iets wat je niet van iedereen zeggen kunt! En ik heb me hartelijk verheugd, toen ik bij deze gelegen heid nog eens hoorde over den voor- uilgang en den bloei van het Jongens patronaat in deze parochie, die op dit punt zoo gunstig afsteekt bij andere in onze stad. Wanneer volgen die eens? Naast het mooie en succesvolle werk (naar ik hoor) van kapelaan Wil- lenborg zou bijvoorbeeld in onze Ka thedraal-parochie (om er eens een te noemen) een jongens-patronaat de be kroning van al wezen! Met groot ge- nsoegen heb ik intusschen vernomen, dat de cursus in de kennis van ge- loofs- en zedeleer zooveel aandachtige hoorders trekt: wie had dat nu voor een paar jaar zelfs nog durven den ken, dat een openbare leerschool van de Katholieke leer, gehouden in een Roomsche kerk, hier honderden an dersdenkenden zou trekken? Zeker, d'r is iets veranderd in het Roomsche le ven in de laatste jaren; het komt fran ker en vrijer voor den dag in onze stad, en in het algemeen zonder onnoo- dige aanstellerij en vroomdoenerij moet worden gezegd, dat wij Roomschen den tijd te boven zijn, dat we ons een beetje schuil moesten houden, wilden we er geen schade van ondervinden in het particuliere leven! Och, daar zijn er nog wel, die zoo denken, maar ze raken leelijk in de minderheid on der ons. Ik ken nog caféhouders, bar biers, die de Roomsche krant vermof felen als-ie komt, en op hun leestafel of in hun wachtlokaal gauw een neu trale krant ophangen, ik ken nog winkeliers, die 't is om te lachen! de Katholieke krant aan de poort of de keukendeur laten bezorgen.... je kunt nooit eens weten wie er in den winkel staat, zie je, en je zou er schade bij kunnen hebben, als zoo'n anti-clericaal merken zou, dat je Roomseh bent en dat je de Paapsche krant leestZeker, ik ken er nog van dat slag, in Haarlem zoowel als in de omstreken, maar ze worden zeld zaam! De meeste luidjes worden ver standiger, want düar komt het maar op aan, en ze weten wel, dat het slag van menschen, die 'n goeden winkelier afdanken omdat-le Roomseh is, met den dag in aantal vermindert! In zooverre gaan we dus vooruit, maar toch is het met ons Roomsche leven nog niet geheel zooals ik wenschen zou. Wat zeggen mijn lezers bijv. van het geval, dat ik dezer dagen vernam; dat er Katho lieke stalhouders zijn, bij wie hun Ka tholiek personeel op Zondag niet eens de H. Mis kan bijwonen? Ik vraag me af, als ik zoo M dat geschrijf en dat gepraat hoor over de wet op 't Arbeidscontract, of zoo'n wet niet op de koetsiers en het personeel van stalhouders toepasselijk is! Onze re dactie moet mij daar toch eens over inlichten, en ze zou tevens een goed werk doen, dunkt me, als ze naar verschillende misstanden in. het koet siersvak, waardoor èn de godsdienst plichten verzuimd worden, en ook o.m. het drankmisbruik wordt in de hand gewerkt, eens een soort van enquête wou instellen! Ik heb inderdaad in dit opzicht staaltjes vernomen, die degenen welke met sociale toestanden en der- zelver oplossing zich bezig houden, wel versteld moeten doen staan, dunkt me, Of wat denken mijn lezers ervan, dat zelfs, naar ik verneem, bij sommige koetsiers nooit gedacht wordt om tijd te geven voor uitoefening van het stem recht? Van de godsdienstplichten sprak ik daareven al; koetsiers zijn toch ai, uit den aard van hun vak, geen erg vroom volkje, en als ze dan vaak Za terdagsavond half twee, twee uur thuis komen, dan moet je toch wel een baas wezen om 's morgens vijf, zes uur, weer ter kerke te gaan! Meer wil ik hier maar niet meer van zeggenik voor mij weet dat er stalhouders zijn in Haarlem, die op dit punt wat meer geweten hebben, en die voor zoover het hun raakt toezien, en er ook vol doende gelegenheid voor geven, dat h un ondergeschikten de Zon- dagsche Heilige Mis bijwo nen, maar daar zijn er dan toch óók, die d'rlui schouders ervoor op halen, en zie; dat vind ik het ergste van alles! Dat 'n stalhouder, die z'n vrachtjes na twaalf uur met dubbel krijt schrijft immers, toch voor z'n koetsiers geen apart nachtgeld geeft, zie je, dat is nu wel iets dat niet in den haak is en dat op verschil lende stalhouderijen dan ook niet voor komt, maar je kunt het je begrijpen! Doch dat 'n stalhouder z'n koetsiers geen voldoende gelegenheid geeft om Zondags naar de kerk te gaan, dót vind ik beneden alles! En als je dan hoort, dat er zelfs Roomsche stalhou ders zijn die zoo doen, 't is me verteld, en ik voor mij hoop dat 't leugens zijn, maar ik vrees er voor! wel, dan zeg ik dat die luidjes hun catechismus nog eens nazien moe ten, waar die handelt over de plichten van ieder's staat. Over dit chapilre zou ik trouwens nog een heel Zaterdag avondpraatje kunnen volpraten! Daar heb je die verfoeilijke methode, om 'n koetsier voor je deur maar te laten wachten of hij.... het paard zelf was. Als je 'n schilder, of 'n stucadoor, of 'n timmerman in huis hebt, dan is er geen huismoeder of ze geeft den man van tijd tot tijd 'n kommetje kof fie of 'n kopje thee. En de lui die 'n koetsier, vaak in den laten avond, uren lang soms voor de deur in de kou en de guurte laten slaan.... die denken niet om een warm bakje kof fie voor den koetsier, en hls ze nog eens wat ptesenteeren, dan is het.... een borrel, een klare, of 'n cognakkie! Neen, daar is dunkt me op dit punt nog heel veel te verbeteren, en het zou een goede daad wezen van onze werkliedenvereenigingen, met name van onzen Roomschen Volksbond, wan neer deze de koetsiers die Roomseh zijn, of althans die Roomsch-gedoopt zijn, eens bij mekaar kon krijgen om dè zaken eens onderling te bespreken en te trachten, ook in dit vak tot be tere toestanden te raken! Nu het Ar beidscontract er is, nu bestaat daartoe in ieder geval een gemakkelijke wet telijke gelegenheid; de patroons heb ben het kunnen hooren op de verga dering van deze week, waar ik door den spreker een paar keer hoorde aan gehaald de beide neutrale couranten hier ter stede, maar volstrekt niet onze Roomsche krant, hoewel de voorzit ter nog wel die was van de Room sche MiddenstandsvereenigingMaar.... zo'o gaat het als onze Roomsche Mid denstanders gaan klaploopen bij de neu tralen! Ik hoorde van den spreker ook enkele uitspraken die een zuivere libe rale leer verkondigden, en die door een Katholiek soqioloog allesbehalve zou den worden aanvaard.... Maar dat komt ervan! Ik voor mij zou liever gezien hebben, dat kwesties als inkomstenbe lasting, arbeidsrecht en wat niet al, in onze Roomsche winkeliersvereeni- ging zelve behandeld werden; daar valt bij al die sociale vraagstukken zooveel van confessioneel-Roomsch standpunt te zeggen, en het ligt er zoo nauw aan, hoe het licht valt! En waaren- pel, onze Roomsche Middenstandsver eeniging is dan toch krachtig en tal rijk genoeg, dat ze niet behoeft te klaploopen bij de neutralen? Neen, als mijn oordeel ooit gevraagd wordt, dan moet ik het erbij houden, dat „St. Jozef" beter begonnen is dan ze nü voortgaat, en dat onze veree- niging hard bezig is, om haar recht van bestaan glad te verspelen. Ik hoop dat ik het mis heb, dat de heeren mij van verkeerd-inzicht kunnen over tuigen maar ik twijfel daar toch aan! 20 FEBRUARI.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1909 | | pagina 1