DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND. "«sar 400 =- 3MS?i lHw 1DD S" Vierhonderd gulden uitgekeerd. Vierhonderd gulden De Gemeentebegrooting voor 1910. BUITENLAND. Nn den strijd des Nevens. KindtevBiiuii&bWMt 29"3fl-33f Haarlem DONDERDAG 16 SEPT. 1909 34ste Jaargang No. 6992 Bureaus van Redactie en Administratie infercominunasi ïeidoonimisimsi' 14216e Voor advertentiën en reclames buiten Haarlem en de agentschappen wende men zich uitsluitend tot RICARDQ's Advertentie-Bureau, N. Z. Voorburgwal 242, Amsterdam, Int. Telefoon 1028. De Directie. Rome-vrees en Rome-haat. ïl. DUITSCHLAND. OOSTENRIJK. RUSLAND. GRIEKENLAND. SERVIË. FEUILLETON. NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT ABONNEMENTSPRIJS! Per 8 maanden voor Haarlemf 1,86 Voor de plaatsen, waai- een agent is gevestigd (kom der gemeente) 1.85 Voor de overige plaatse* in Nederland franoo per post 1.80 Afxonüeffljjke nummer» 0,08 P»US DER ADVERTEN. EN: Va* 16 regels*60 ee*t (eentant 50 ce*t). Iedere regel meer10 cent. Buitea Haarlem e* de Agentschappen 90 cent per regel. Reclames dubbel tarief. Dienstaanbiedingen 25 cent (6 regels), driemaal voor 50 cents (a centamt). Alle betalende abonnét op dit blad, die In het bezit eener verzekeringspolls zijn, zjjn volgens de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor GULDEN bg S A ft f®5 uttt i*»xr 4 tfFÜ fffe A fiftk GULDEN bij 310 verlies van één wijsvinger. 15 GULDEN b)j verlies van éen anderen vinger. De ultkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de Maatschappij Ocean", Bijkantoor voor Haarlem de Nederlandsche Credietbank Nieuwe Gracht II. Aan de nagelaten betrekkingen van denrooongelukkig omgekomen abonné onzer courant te Bennebroek werd heden op ons kantoor de som van uitgekeerd. De Evangelisch# Maatschappij heeft weer vergaderd. Wanneer dat gebeurt, dan weet men, Mat er weer wat Rome-vrees, méér nog Rome-haat, wordt losgelaten over ons «wtderland. En inderdaad! T# Hoorn heeft gisteren deze Maat schappij de verzamelplaats van het vinnigs te sectarischa antipapisme, van het genre dat wij in onzen omtrek helaas óók al ontmoeten! vergaderd, en de strijd tegen Rome was er sche ring en inslag. Dr. Haverkamp, een Nijmeegsch pro- Akant, sprak er een rede uit, God he tere 't, nog wel in een godsdienstoefe ning, waarin o.m. het volgende werd gezegd (wij citeeren naar een verslag in Me „NL R. Ct.">: „Spreker noemt het een lafhartig heid van den tagenwoordigen tijd, wanneer men door valschen schijn en menschenvrees niet durft belijden in een R.-K. omgeving het Prote stantisme. Tegen de R.-K. Kerk moe ten we het altijd opnemen, omdat, vooral in den laatstem tijd, bovenal Mie kerk voor ons staatkundig era ze delijk leven een gevaar moet wordera geacht. „Dit gevaar schuilt niet in de wiacht, die zij haar priesters towkent, én het voldoende achten* gebeden in Me kerk ta prevelen, in het aam den priester toegekende recht om de zon- Men te vergeven, maar spreekt men. van gevaar, dan is het vooral omdat Me R.-K. Kerk haar arbeid niet be perkt tot het kerkelijk leven, doch Moor allerlei wereldsche middelen (ook door geld) haar macht ook uit breidt buiten die perken. Omdat ze wil wezen een staatkundige macht, omdat ze invloed oefent op het hui selijk, maatschappelijk en staatkundig leven; omdat die kerk wel in schijn Me liefde predikt* doch in waarheid het zaad strooit, waardoor verdeeld heid wordt geoogst* Werkelijk, het is of men een ar tikel uit Mr. Tidemail's weekblaadje leest! De onbekookt# beschuldigingen van inmenging der Kerk in de staatkunde, Me door een Catechismuskind reéüls te weerleggen leugen dat het „voldoen de* zou zijn voor een Katholiek, „gebe den te prevelen", de lasteringen over het H. Sacrament der Biecht, de leu genachtige bewering over het zaaien van verdeeldheid, het zijn alle de gewone, duizendmaal weersproken, tel- tens als onwaar bewezene praatjes, die met de hardnekkigheid van hen, van wie gezegd is: „Zij hebben ooren, doch zij hooren niet", onvervaard telkens weer worden opgedischt! Nog erger en ergerlijker uitte zich de Rome-haat in de bewering van den zelfden predikant, dat H. M. de Ko ningin aan ons jong Prinsesje de na men Juliana en Louise had gegeven om het Prolestantsche karakter te doen uitkomen, als een soort van manifes tatie tegen de Katholieken! En voorts was ook ditmaal weer de aanbeveling van schunnige werkjes van „voormalige Roomsche priesters" een goed bewijs van de manier waarop de ze „Evangelische" maatschappij de lief de leer van het Evangelie in toepassing brengt. Tegenover deze uitingen van haat zij onzerzijds geen polemiek gevoerd. Men polimiseert trouwens niet met de Evan gelische Maatschappij. Maar gezegd mag worden dat ook wij het lafhartig zouden noemen, wanneer epn Protestant in een Katholieke om geving zich zou schamen voor zijn be lijdenis. Daartegenover echter eischen wij dan toch voor óns hetzelfde recht op: en ook in het „Pi;otestantsche" Nederland gelijk de Evangelische Maatschappij het zoo gaarne noemt wenschen wij onze rechten geëerbiedigd em onze belijdenis openlijk erkend! En geen liberalis eerend eg Rome-ha tende „Evangelische Maatschappij" noch wie hare Rome-vrees deelt, zul len ons weerhouden om zonder vreeze voor de menschen in onze organisaties, in ons sociaal leven, zoowel als is ons huisgezin, d# Roomsch# vaan te doen wapperen. j De uitgaven voor 1910 zijn be groot op f3.522.422 94:, waarvan f 2.235.33194 gewone, en f 1.287.091 buitengewone uitgaven. Ook over noxechillende posten aan deze zijde van het groote kasboek der stad is wel een en ander te zeggen. Ér zal in 1910 niet zooveel aan schrijf- en bureaubehoeften gebruikt worden als in 1909. Voor het loopeu- de jaar was dejze post niet minder dan f450 hooger geraamd dan vo rige jarenvoor 1910 heeft men het bedrag wederom op het oude cijfer gebrachtf 800. BVat de reden is geweest, öat er in 1909 zooveel méér pennen en inkt kokers, linialen en papier noodig'zijn geweest, dan verleden en toekomen de jaren, daarover blijft de 'burgerij in het duister. Het onderhoud van huizen, torens, poorten enz., was aanbesteed van 1 Januari 1906 tot einde December 1909. Men zal in den loop van dit jaar- zoo deelt de toelichting me de wederom overgaan tot een aan besteding voor drie jaar. Intusschen wordt deze post voor 1910 op niet meer dan ruim f 4000 hooger ge raamd dan verleden jaar. BV,at hiervan de reden is, blijkt óók al uit de toelichting niet duidelijk. Verwacht men voor die vierjaar- lijksche aanbesteding een hoogere in schrijving en toewijzing Of ligt de oorzaak bij andere kosten De uit voerige Memorie van toelichting laat ons hier in den steek. Bij den post „onderhoud van plant soenen" vernemen we, dat deze tak van dienst Voornemens is, in 1910 het gedeelte van het plantsoen a.an 't Bolwerk tussehen de Maerten van Heemskerkbrug en de brug der E. N, T. te verbeteren Dat zal dan wil len zeggen, dat het 'fraaie boomenge deelte om en achter de villa bij de brug zal wtorden geraseerd om voor een „doorzichtig" park plaats te maken. Het komt. ons voor, met alle be- geihej denheid gezegd ten opzichte va.n de „deskundigheid der* stede lijke plantsoen-hervormers, dat ook dit vervormen van het Bolwerk een betreurenswaardige handeling zou wezen. Ocih ja, wanneer eenmaal, het nieu we plantsoen er is, dan zegt men - evenals nu van het Statenbolwerk 't ziet er waarlijk goed uitEn dat is dan ook Zoode heer Springer is meester .genoeg in het vak om iets fraais te leveren. Doch de vraag is niet of' er na al dat kappen en snoeien en vergra ven en vervormen weer iets goeds te voorschijn komt, de Vraag is dunkt ons veel eerder, of het nu toch wel de moeite en het geld waard is, om een toch uitstekend voldoend en keu rig eruit ziend plantsoen geheel om te hakken en er wat anders van te maken. En zóó de vraag gesteld, zouden we nog niet ineens toestemmend dur ven te antwoorden v ervallen is voor 1910 Be post „nieuwe urinoirs"»!» B. en m mieenen dus dat. er ge noeg van die nuttige en noodige in richtingen in onze stad staan. Dok dat wagen we te betwijfelen, en we gelooven dat het publiek er óók zoo over denkt. Om een voorbeeld te noemen (er zijn er méér aan te halen)in het ge- geheele K leverpark kwartier, vianaf het station, vanaf het Kenaupark, tot aan de Kleverlaan toe, het einde van Haarlems grondgebied, is geen enkele inrichting van dezen aard te vinden, hoewel daar een kerk staat, hoewel er onophoudelijk ge werkt wordt aan nieuwe huizen... De gevolgen van dit gemis kunnen dan ook dag aan dag waargenomen worden. En zoo is het ook op andere pun ten der stad. Daarom zonden wij erop willen aandringen, dat men van gemeente wege eens wat meer aandacht schonk aan de behoefte naar urinoirs; en dat men zich verstond met den plant soen-architect. Door diens medewer king toch zouden er vele urinoirs op nette en aan het onmiddellijk gezicht onttrokken wijze kunnen worden ge plaatst. Bij de posten betreffende de politie vernemen wij, dat B. en jW- aan de politie een schrijfmachine zullen be zorgen. 'Als de inbrekers er maar beter door gepakt en de herriemakers op de straat er eender door onschade lijk zullen gemaakt worden, dan kunnen we met dezen belangrijken stap naar moderne opvattingen hij onze politie vrede, hebben! Het hoofdstuk „Onderwijs" is we der een belangrijk hoofdstuk van de afdeeling „Uitgaven" der begroo ting BV jé Weten toch, dat een aanzienlijk deel der gemeentelijke uitgaven voor liet openbaar onderwijs is bestemd, en het is ditmaal wel te bemerken, dat 1de zetel van wethouder van on derwijs ingenomen wordt door iemand die het openbaar onderwijs met alle kracht heeft ter hand ge nomen. Niet minder dan f22.000 is het geheele hoofdstuk „Onderwijs" voor 1910 hooger geraamd dan in 1909. En reeds voor dit loopende jaar iras de raming' .wederom f 12.000 meer dan in 1908 werkelijk werd uitge geven Als we nu eraan herinneren (laf door het stichten van meer bijzon dere scholen en hjet uitsluiten van de kindexen uit de buitengemeenten het aantal schoolgaande kinderen op de openbare scholen minder is ge worden, dan blijkt dat onder het be heer van mr. Thiel het openbaar onderwijs per kind steeds duurder wordt. Het is nog niet zoo lang ge leden, dat Mr. Thiel, bij de behande ling van het foorstel tot invoering der zevende klasse, in antwoord aan den wethouder van financiën, boud weg het tegendeel beweerde Van die f22.000 méér zijn bedui dend verhoogd de posten: onderhoud van scholen, aanschaffing en onder houd van meubilair, de H. B. Seho- leD, terwijl nieuw voorkomt een postkosten der Avondschool voor handelsonderwijs, welke op 17400 wordt begroot. Voor den cursus 1909-10 voor deze laatste «chool bedraagt het aantal ingeschrevenen 824. v Uit de toelichting op eenige andere posten vernemen wij nog, dat B. en een nieuwe salarisregeling voor het personeel der Stads-BLbliotheek zullen voorstellen. En eveneens, dat ze de subsidie aan de Haarl. Huis houdschool voor 1910 toch op f 4000 villen brengen. Verleden jaar vond 'de Ba,ad f 2800 voor een inrichting als deze mooi genoeg. Het, bestuur echter is onver droten, en vraagt kalmweg voor de jaren 1910, '11 en '12 een subsidie van f4300 per jaar aan! B. en IVi. meenen dus ongetwijfeld dat ze een middenweg bewandelen, door te blij ven bij hun verleden jaar verwor pen voorstel, om de subsidie te be palen op f4000. Het zal ons wel benieuwen, of de Baad ditmaal die groote subsidie dan maar slikken zal. 'tls méér ge beurd, dat op .die wijze de Baad langzamerhand, doordat men telkens met vroegere voorstellen terugkwam, werd overgehaald om eindelijk en ten "leste maar toe te stemmen!., In een derde en laatste artikel zul len Wij de opmerkingen over de be grooting behandelen, di« ons nog overblijven te rermeltlefl. Be* lumineus plu». In een paar liberale Duitsche bla den is het plannetje opgedoken om in het district Eisenach, dat vacant gekomen is, prins von Bülow als can- didaat voor den Rijksdag voor te stellen De aanvoerder van het anti-Cen- trums-blok in den Rijksdag: de vroe gere kanselier nu als gelijke van Bebel, Singer e. a. 1 We denken, dat prins von Bülow voor de vriendelijk invitatie hartelijk bedanken zal. Na eens de eerste ge weest te zijn na den keizer, zal hij ongetwijfeld zich nu niet mengen in het allerlaagste politieke gedo», om als speelpop gebruikt te worden voor de met elkaar kijvende blok-partijen! I)e politieke «ris» in Hongarije. Hongarije, het land der eeuwige politieke crisissen, verkeert weer in rep en roer. Er moeten kredieten voor leger en ▼loot gegeven worden, en de Hongaren willen dat niet bewilligen zonder dat ze weer een stap verder gekomen zijn naar de vervulling van hun eischen een eigen Hongaarsche bank, en de erkening der Hongaarsche taal in het leger. De Hongaarsche regeering, die den eer#tea eisch nooit kan toestaan, zal wat de tweede betreft allerlei conces sies voorstellen. Daarenboven zal een nieuw kies- rechtontwerp worden ingediend. Wekerlé en Andrasey confereeren voortdurend en te Weenen is men vol spanning waarop de politieke crisis ten slotte zal uitloopen. Tö«h naar Constaatinop-el. De Czaar zal zoo heet bet dit najaar dan tóch naar Constanti- nopel gaan. De Sultan moet er erg op staan en hij heeft al een gezantschap benoemd, dat zich naar den Czaar aller Russen moet begeven om dien aller vriendelijkst tot een bezoek uit te noodigen. In ieder geval, als het bezoek door gaat, zullen de Turken zelf er weinig aan hebben. Want het zal niet langer dan een paar uren duren en plaats hebben.... aan boord van het jacht „Standart", op den Bosporus, met een groote kring oorlogschepen er omheen Prettige manier van visites maken De houding Bes koniugs. De „Akropolis," een Atheensch blad, schrijft, dat de koning van Grieken land, trouw aan de grondwet die hij steeds nauwgezet heeft betracht, bereid is alle maatregelen te aanvaarden, die een in den vorm samengestelde Kamer zal nemen, ook wat het opperbevel van het leger betreft. Maar zoodra men aan de grondwet raakt en een nationale vergadering gaat bijeenroepen zal hij met zijn huis afstand doen van den troon I Men gelooft te Athene, dat deze mededeeling in de „Akropolis" van den Koning zelf afkomstig is. 't L*«tig# zooatje. 't Is met het ex-krooDprinsje van Servië nog allesbehalve ricntig. Deze oproerige en lastige jonge heer brengt zijns vaders onderdanen nog maar steeds in beroering door zijn krank zinnige agitaties en zijn alle perken te buitengaande uitspattingen. is er dan ook de ooizaak van, dat in het Servenland zich een anti- dynastieke partij begint te vormen, wier wensch het is, dat de nakome lingen van den Zwarten George af- stad zullen doen van den troon. Koning Peter is ten einde raad, en ziet geen middel om zijn vaderlijke tucht tegenover zijn zoon te handha ven. AaD de „Central News" wordt uit Odessa geseind, dat een uit Belgrado komende politieke persoonlijkheid openlijk als zijn meeniDg heeft uit gesproken, dat i* Servië een paleis revolutie en de afzetting van den koning binnen korten tijd aanstaande zijn. De bevolking wordt hoe langer hoe ontevredener en oproeriger. 27) „Hoera, waarlijk niet, daar zorgt wel voor: ook ik heb herhaalde lijk wisselschulden voor hem moe ten betalen." ,,'ths fraai. Maar des» zaken mo gen zoo niet voortgaan. Als men hem liet. oigaan. zou hij' ons beiden totaal ruïneeren." „Zijn lichtzinnigheid maakt mij ook zeer ongerust. Ik weet niet, me het mosrel'ijk ia dat hij al mijn waar- echuwingey, roo geheel in den wind slaat." „Het zit hem in het bloed.'' ^"„Maar tante!" „Stel u gerust, ik denk' niet aan u, Haalburg. Ofschoon ook geen hei lige, zij - ge toch een goed huisvader. De jongen heeft echter ziin licht zinnigheid van mijn zwager, zijn grootvader geërfd." ..Jlet is mogelijk, en het z'al helaas nog verergeren door de tegenwoor dig' in alle kringen heerschende weelde en ontoonj,bare Cucht om te schitteren." „Ja, en dat rrouwmensch, Eend- horst, verleidt hem tot allerlei dwaashedea, waarop hijzelf niet zou gekomen zijn. Als ik maar zeker wist dat hij haar geen bindende be loften heeft gedaan." „Alexander ontkent Öat beslist." „Ik hoop dat hij daarmede de waarheid spreekt. In elk geval ben ik besloten, een mogelijk huwelijk te beletten, door hem! mijn woord van eer te geven, dat ik hem in zulk een geval geheel zou onterven* Ik ken hem genoeg om te weten, jv;at hij doen zal, als hem de keus tussehen de ellendige coquette en mijn solied vermogen gesteld wordt4" „Het is mij eek geruststelling", verzekerde de graaf met eenige warmte, „dat hierin uw oordeel met het mijne overeenstemt," „Da,t is mooi gezegd, maar dat helpt ons vooreerst niet. Uw zoon, Haalburg, heeft naar allen schijn wear zulke t>nvoorzichtigheid be gaan, dat wij zonder twjjïei. :v schimp en' schande zullen geraken, als wij hem ziet uit den strik red den» lËlaaruit ik dat besluit?.,. Kijk die twee blauwe wiss* 1daar maar eens nauwkeurig na- Gij zult «der:, da-t ik de daarvoor noodige groote sommen pas der veriron Vrij dag voor hem betaald heb." „Goede hemel, en Mjaandag was hij reeds weer met een vraag om voorschot bij mij", onderbrak haa:r de graaf met een bevigen schrik. „Juist. Nadat ik dus Vrijdag die schulden betaald had, beproefde de onverbeterlijke jongen zijn heil bij u en toen dat niet gelukte weer bij mij. Dat hij dit na het voorge vallene toch waagde, bewijst mij dat hij geholpen moet worden, apdere beleven wij een schandaal." Haalburg was bleek geworden en zlei zeer ontsteld: „Ik vrees, dat ge gelijk hebt tante. En men heeft geen vermoeden er Van met wie en op welke wijz'e hij zich heeft inge laten." „Dat. is het minste; hij zal wel op biechten, .als hij bemerkt, dat ge hem helpen wilt," „Als ik dat maar kon", zei de graaf bezorgd. „Maar voor twee maanden heeft hij mij tot een buiten gewone uitgave verplicht en gisteren verlangde mijn vrouw, dat ik hair de som voor haar reds in eens ter hand zou stellen, w:at ik haar bij haar nerveusen toestand niet dorst weigeren. Daardoor ben ik op dit oogenblii* van bijna alle middelen ontbloot." „Dat heb ik verwacht. Maar wijl ik hem op mijn woord verzekerd [heb dat hij van mij .g-m hË;. hoefde te vervrachten, moet gij hem j onderhanden nemen en als hot blijkt [dat hij geholpen moet worden, zal ik u de middelen daartoe verschaf fen. Ge moet echter alleen het meest dringende afdoen en hem voor het overige laten spartelen, evenals de schu! deischers die men het ook niet te gemakkelijk moet maken." EDoen echter de öujde gravin (rich naar haar bureau begaf, dit opende om daaruit geld te nemen, waarbij zij zich wegens haar gezichtszwakte voorover boog, richtte zij zich plot seling met een kreet omhoog. Daar op .boog zij zicli opnieuw om in de lade nog eens te tasten en te 'zoeken en sprak toen dit geen resultaat had met angst in de stem: „Dat is vreemd!" - „Wat is er tante, wat is er vreemd „Ik weet het niet, ik w;ord oud", sprak zij, in haar verwarring naar den graaf uitziende, en toen begon zij opnieuw haar vergeefoeh zoeken. „Hebt gij iets verloren, tante", vroeg de graaf, pflerwonderd oRgr ha^r zonderlinge onrust. „Neen» ja..,ik weet werkelijk niet, wat ik zeggen moet, Haalburg." „Ge wildet wat uit die lade nemen en kunt- het niet vinden vroeg de graaf naderbij komende. „Zoo is het; in deze lade. lagen twee -vakjes banknoten, elk van 10.000 'M gevein en Lemerk, er een ^,a,n ontbreekt.'' „Misschien hebt ge het ergens an dere neergelegd." „Neen, stellig niet,'' „Dat zou u toch door het hooid gegaan kunnen zijn." „Van eergisteren tot heden? Eer gisteren nog heb ik de beide pakjes achter elkaar zien liggen en nu is er nog maar een tóe maar.'2 i „In deze lade wel. Maar kan het niet ergens anders liggen?" De gravin schudde het hoofd. Ze zochten echter samen alle laden en vakken van het bureau af zonder eenig resultaat. Bij het laatste vak echter zei de gravin„Zie, Bier ligt het geld, dat Ortwin mij eergisteren gebracht heeft, nog jn dezelfde or de. Tel maar na of het geen 963 Mark en 45 pfennige is." De graaf voldeed hieraan en *ag dat het juist zoo- uitkwam. De gravin liet zich als afgemat in haar stoel vallen en zei„En verder is alles in orde, geen kastje verschoven, geen blad va,n zijn plaats. Het is vreemd!" „Zeer vreemdbevestigde de graaf. „Wat. mij' het zeldzaamst lijkt, is dat de dief want ik imoet wel aan diefstal gelooven zich met 10.000 Mark vergenoegde ter wijl hij met denzelfden greep 20.000 had kunnen nemen." „Dat is het juist, wat mij te den- xL'ci*. jmajIIiaao iu.fc y'.iix -ó „En nog iets hoe is het mo- gehjk gewéést, Je klep te openen zonder het siot tc beschadigen?», Maar halt -mtr het slot üaar ev.cn w'at lastig, ta.nl:?" „Och, dat heeft met zaak' niets te maken. Dat &e souÉl ▼4,11 Alexander." ,,Alcxaptb»r;?'' „Ach Haalburg. Ge doet alsof gm schrikt. De jongen heeft met dié geval niets uitstaande. Maar toen iuj eergisteren hier was, zat hij aan het bureau en 6peeLde met den sleu tel, die Ortwin op het slot had laten zitten. Daarbij knarste het slot, zoo dat ik hem beval de klep te sluiten en mij den sleutel te geven."- „En ge gelooft, dat door dit spe len met het 6lot, den dief het ope nen der secretaire gemakkelijk ge maakt is?" „Ik weet niet..-, ik zou eer hei tegendeel gelooven. Intusschen nie mand wist er van. Alex en ik waren geheel alleen." „Juist. Maar zei u niet, dat Ort win den sleutel had laten steken. Dat was toch een groote zorgeloos heid." „Toch niet Haalburg^; vóór heenging, maakte hij mij er attent op, maar ik zei dat ik zelf wel zou sluiten, wat ik echter bij Alex anders binnentreden vergat." De graaf antwoordde slech-; „Zoo. fcoo." r-venais üe gravin verviel hij in" zwijgend nadenken, maar stela^ 6poedig weer de vraag: „Weet ge wel, tante, dat dit geval mij Zeen. ^LcL<^x£o.üu.aJIl 15 eil AlOOA-u.M?fiUvÖr lijk door de bij korrende omstandig hectem" J (Wordi vervolgd.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1909 | | pagina 1