DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND. -SSSr 408300 =:- 150 ier iCissëiisataiswcisi 29»8f-33f üaaplem De Pers over de Openings rede BUITENLAND. Gemengde Buitenlandsche berichten In dien strijd des levens. baal WOENSDAG 22 SEPT. 1909. 34ste Jaargang No. 6997 Bureaux van Redactie en Administratie Iraterccsmmuss®®! TeidoonniBmnier 9426. Voor advertentiën en reclames buiten Haarlem en de agentschappen wende men zich uitsluitend tot RICARDO's Advertentie-Bureau, N. Z. Voorburgwal 242, Amsterdam, Int. Telefoon 1020. Weg-wedstrijden. RUSLAND. SPANJE. JAPAN. De Noordpool-ontdekking. FËUÏLLETON. HAARLEMSCHE COURANT ABONNEMENTSPRIJS! Per 8 maanden voor Haarlem Voor de plaatsen, waar ©en agent is gevestigd (kom dér gemeente) Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post Afzonderlijke nummer- f 1,85 1.35 1.80 0,03 PRIJS DER ADVERTEN. ÉN: Van 16 regels 60 cent (contant 50 cent). Iedere regel meer10 cent. Buiten Haarlem en de Agentschappen 20 cent per regel. Reclames dubbel tarief. Dienstaanbiedingen 25 cent (6 regels), driemaal yoor 50 cents contant). Alle betalende abonnés op dit blad, die in bet bezit eener verzekeringspolis zijn, zijts volgens de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor werken. rw" 100 GULDEN bij verlies van éen duim. verlies van één wij 3 vinger. GULDEN bij veriies van éen anderen vinger De uitkeerlng dezer bedragen wordt gegarandeerd door de Maatschappij Ocean", Bijkantoor voor Haarlem de Nederlandsche Credietbank Nieuwe Gracht 11. In Limburg tusscbem Maas tricht en Gulpen Leeft weer eene een wegwedstrijd plaats gehad. 'n Dolle ren van fietsers op den apenbaren weg. Met het gevolg, dat twee rijders liegen elkaar opvlogen, en de een nu met een gapende hoofdwonde en ge broken armen en beenen in zörgwate kenden toestand is, terwijl de ander óók al gewond werd. Gp zichzelf zou dit niets bijzonders Eijn, want bij al die dolle races haast komen dergelijke ongevallen -tpoT. klaar we lezen bij het bericht van Hit ongeval, dat de rijksweg „wel willend voor deze race beschikbaar vsas gesteld." Daartegen wensehen wij nadruk kelijk te protesteeren. Sollen dolle rijders armen en Bee- ttan breken, wil een op griezelig heden belust publiek daarnaar kij ken, laat liet dan zijn op particulier terrein- Maar de weg, die voor allen is, gebruiken voor deze wedstrijden, waardoor de weg aan' zijn bestem ming wordt onttrokken, en waardoor tevens de kans op ongevallen (niet alleen voor de rijders, maar ook voor het publiek) enorm wordt vergroot, dat achten iwij niet meer van onzfen tijd. tVVeg-wicdeirijden tfehooren dunkt ons geheel en al te ver dwijnen. Maar worden zte nog gehouden er gens, dan mag de administratie van 's Rijks wegén toch nooit zulke wed strijden bevorderen door de Rijks- Weg „welwillend" ervoor af te staan L Een groot gedeelte van de Pers beeft gisteravond reeds een oordeel Uitgesproken over de rede, waarmede Minister Heemskerk in naam der Koningin de Kamer heeft geopend %n waarin het regeringsprogramma. >oor de komende nier jaren is neer- belogd. SVijzelf noemden die rede giste ren in ons vluchtig overzicht het bewijs dat de regeering zich bewust is van de kracht die achter haar staat, en dat ze vol veria-ouwen en Zelfbewustzijn de toekomst ingaat. „De Tijd" oordeelt op dezelfde teijze. Het blad noemt de troonrede „een oprecht, eerlijk stuk, even rijk van inhoud als sober van vorm, zönder vertoon en toch vol van beloften, gematigd in zijn toon en niettemin zuiver in de begin selen een stuk dat den geest ademt van het bezadigde, nuchtere, practische, even voorzichtige als kloeke, echt christelijke minieterje- Heemskerk." „De Tijd" oordeelt ook over de instelling der Staatscommissie be treffende de Grondwetsherziening op dezelfde wijze als wij het deden „Wij juichen met alle kraeht de- Ze beslissing der Regeering toe. Al die agitaties en deliberaties heb ben het kiesrecht volstrekt niet rijp gemaakt voor een definitieve regeling, maar integendeel duide lijk aangetoond, dat eene Regee ring, welke zich van hare ver antwoordelijkheid bewust is, de onbekookte en onsamenhangende voorstellen eerst aan het oordeel van een gezaghebbende, permanen te commissie dient te onderwerpen. Bovendien zijn er maar weinig za ken, die'in werkelijkheid minder urgent zijn, dan uitbreiding daarop komt alles neer van het kiesrecht en het Ware zonde en jammer geweest den kostbaren na- tionalen tijd, die voor noodzakelij ke en nuttige hervormingen Zoo goed kan gebruikt worden, te ver spillen ter wille van een waan en een fictie. „De sociale hervor mingen voorop", het w.as onze leu ze en het blijkt thans ook die van de Regeering, welke getoond heeft te midden van de veelal aanstellerige kiesrecht-drukte hare kalmte niet verloren en een open oog te hebben voor de Ware volks belangen, welker voorziening geen uitstel lijdt. Vourloopig zijn we gelukkig van het electoraal gehar rewar af en kunnen wij, met ma tige of groote belangstelling, af wachten, wat de „Staatscommis sie" ons brengen zal. Moge de Pers die wijze nuchterheid der Regee ring tot voorbeeld nemen." Uiterst voldaan is „D e Maas b o- de" harerzijds. Het blad noemt de regeeringsverklaring „een voortref felijk stuk werk", wijst er teracht op, dat de regeering 1 „niet maar een richtsnoer aangeeft voor ©en gewone periode van vier jaren, maar dat zij wel degelijk het oog .gevestigd heeft op eèn langere toekomst, sterk staande in het vertrouwen, dat haar een zóó lange ministerieele levensduur is beschoren, als voor de uitwerking van zulk een program gevorderd wordt", en zegt ten slotte, dat de rede is een uitvloeisel Van een „machtige conceptie", zoo dat ze moet genoemd worden „een staatsstuk dat onder dit opschrift maar weinig praeceden- ten heeft." „Een conceptie van algemeen heid en zakelijkheid beiden, waar over de Christelijke gedachte haar geestdrift en haar bezieling heeft uitgestort, een wijd en grootsch plan, dat vertrouwen wekt en wèl blijken geeft van de Vaste en zelf bewuste kracht, waarmee deze Re geering onder Gods zegen de toe komst van ons land; tegemoet gaat." „De Residentiebode" geeft een' uitvoerig artikel, waarin het Haagscihe blad eveneens warme hul de brengt aan het Kabinet. Met de verklaring betreffende de toepas sing der christelijke rechtsbeginse len is het blad bijzonderlijk hoog ingenomen: „Zonder üen tegenstander, te krenken of hem! het medestreven „naar de toepassingen der christe lijke beginselen" in ons staatsrecht te ontzeggen, wordt voor die be ginselen vierkant partij gekozen. Onder dat motto js de Regeering voor de stembus getreden en „pays legal, het stemgerechtigd volk heeft zij het om verscheidene redenen en overwegingen het ministerie-Heemskerk bestendigd, zooais het is opgetreden en met het vaandel, dat het ook nu om hoog blijft houden. Het beginsel zoowol continuteit hiervan sinds Maart 1908 zijn vooropgesteld, en de regeering heeft zich daarbij Weten te onthouden van allen overmoed, waartoe de uitslag dar verkiezing haar zoo licht had kun nen verleiden. RVat parlement en pers mogen Keggen, hij voorbaat ons ©eresa luut." Gok „Het Gentrum" is vol daan, en wijst vooral op de viele ont werpen die aan de orde zijn gestald.: „Een program als thans ont vouwd is, kan alleen door een Recht.sch Kabinet aan de Volks vertegenwoordiging worden Voor gelegd en door een Rechts ch Ka binet, dat steun vindt bij een hech te Reehtsche meerderheid. „Met alle reden werden na af loop der verkiezingen, groote ver wachtingen gebouwd op de dingen, die komen Zouden. De Openings rede geeft de .eerste vervulling -dier verwachtingen. Schier geen quaestie van eenige beteekenis of de regeering heeft ze onder de oogen gezien, in overweging ge nomen en zich gezet aan de taak, om zie binnen afzienbaren tijd tot regeling en oplossing te brengen." Van de anti-revolutionaire en christelijk-kistorische pers laten we even het woord aan „Standaard" en „Nederlander." Dr. Kuyper'e orgaan is te» volle tevreden. Vooral juicht het blad toe, dat de regeering Zoo ronduit de Chris telijke beginselen op den voorgrond heeft gezet, en niet geschuwd heeft vóórop in de troonrede daarvan te spreken. Maar ook over den overigen in houd is het blad, dat de grondwets herziening vanwege het ingrijpende ervan de belangrijkste kwestie van al noemt, uiterst voldaan. „Bijna Zouden we zeggen, van een specifiek Anti-revolutionair Kabinet hadden we niet nauwere aansluiting aan ons Program van Actie kunnen verwachten. Hoe veel te meer oorzaak tot dank heb ben we dan niet, nu een gemengd Kabinet ons op Zoo verrassende wijzle tegemoet komt." En „De Standaard" beeft dan ook „volle Vertrouwen" in de man nen die het kabinet yormeni „De Nederlander" geeft slechts een zakelijk overzicht. !Vij leasen o.m.-: i „Belangrijk is tte troonrede op onderscheidene punten. Niet op die ten opzichte van land- en tuin bouw, handel en industrie. Dat evenzeer tot hiertoe de Re geering naar de toepassing der Christelijke rechtsbeginselen blijft streven, mocht worden verwacht. In dit verband kan worden herin nerd aan de reeds ingediende wets ontwerpen tot meerdere verzeke ring der openbare zedelijkheid. Van eenig belang is zeker ook de in de Troonrede in uitzicht gestel de „doeltreffende subsidiëering in de kosten .van schoolbouw", ter ontlasting van het Bijzonder La ger Onderwijs, alsmede da even eens in uitzicht gestelde pensioen regeling voor leeraren aan de bij zondere Hoogere Burgerscholen." Men ziet het derhalve: de Reeht sche pers is over de geheele Unie voldaan en ingenomen met de ope ningsrede. Alleen in „Het Huisgezin" dat wel eens meer door haastig en ondoordacht oordeel in de kaart speelt van de tegenpartij, klinkt een ©enigszins spijtigen, ontevreden to oio'. Maar dit blad staat, voor Zoover we weten, alleen. Morgen geven we een bloemlezing van wat de linksche pers zegt. De verdrukking in Finland. Zooals wij reeds mededeelden, heeft de Russiscüe regeering, zonder de Russisch Finsch# commissie daarin te kennen, een wetsontwerp voor Finland opgesteld, daar men in regeeringskrin- gen overtuigd is, dat de Finnen onmo gelijk uit igen beweging een complex van wetten zullen samenstellen in den geest, zooals de Russische regeering die wenscht. In dat nieuwe ontwerp worden de wetten van Finland ingedeeld in drie groepen lo. wetten betreffende bin- nenlandsche aangelegenheden van Finland deze wetten benooren tot de bevoegdheid van den Landdag2o. wetten, die betrekking hebben op het leger, de post enz., over welken de Landdag niet meer te beslissen heeft, en 3o. wetten, die tegelijkertijd Finsche en Russische belaDgen raken. Deze wetten nu worden nu aan den Landdag voorgelegd, maar deze mag alleen zijn meening daarover uitspre ken. Dan worden zij verzonden naar Rijksdoema en Rijksraad, die nadat zij kennis hebben genomen van de meening van den Finschen Landdag, aan het ontwerp kracht van wet verleenen. Men ziet hetmet deze regeling is Finland de onafhankelijkheid die het althans in naam nog had en die door de Finnen op hoogen prijs wordt gesteld, voorgoed kwijt Het gaat met Finland als met Polen algeheele inlijving zal het slot wezen! De veldtocht tegen Öe Spaansclie regeering. We zeiden het reeds: heel hetlibe- ralendom (ook ten onzent) schijnt opgeroepen om den vrijmetselaar anar chist Ferrer aan zijn gerechte straf te onttrekken. Met de gewone krachttermen„cle- ricale uitspattingen," „reactionaire wraak," en „verdrukking der vrije ge dachte" wordt ook in onze liberale bladen heftig te keer gegaan tegen de Spaansche regeering, die in Barcelona al dat ongodsdienstige en godsdienst- hatende vuil aan het wegvegen is. Voor den heer Ferrer zijn men weet het in Frankrijk en elders al verdedigingscomité's opgericht. Men vraagt zich af, wat deze man dan wel leeraarde? Ziehier, uit een Fransch liberaal blad een paar stellingen, die Ferrer onderwees op zijn anticlericale scholen. Dat liberale blad is „De Temps", een courant, die door geen enkelen liberaal van clericale neigingen zal verdacht worden, en daarom een onverdacht getuige is voor alle anti-clericalen. En de stellingen zijn: 1. De oorzaak van alle onrechtvaar digheden waaronder de menschen ge bukt gaan, ligt in het geloof aan het bestaan van een bovennatuurlijk We zen en de betrekkingen welke door middel van den godsdienst tusschen de menschen gelegd zijn. 2. Militairen zijn menschen, wien de zucht naar moord en roof in het bloed zit; dat heeft hun een groot prestige bezorgd. 3. Het vaandel is een stuk laken van verschillende kleuren boven aan een stok gebonden, een zinnebeeld van onderdrukking en ellende. 4. Elke oorlog, die onder voorwend sel van verdediging der eer van het vaderland wordt aangegaan, is slechts een voorwendsel om beter te kunnen stelen. Bij de eerste oorlogsverklarir g moet de soldaat de wapenen neer leggen. 5. De Europeesche regeeringen ver moorden iedere maand, uit louter p!ei- zier, meer menschen dan er sterren aan den hemel staan. 6. Het eigendomsrecht is door be- rooving ontstaan en in industrie en handel is niets anders dan diefstal. 7. Alle kwalen en rampen en onge rechtigheden vinden haar oorzaak in die domme en brutale instelling, welke „het vaderland" genoemd wordt. Het zal ons benieuwen of de liberale pers, ook ten onzent, deze fraaie theo rieën óók voor haar rekeoing neemt I Oorlog in het Oosten nan de lucht? De Rassen zijn niet op hun gemak over den toestand in het verre Oosten. Vooral de Russische kranten niet. Reeds vroeger hebben ze gewezen op China's enorme toebereidselen, en we spraken er toen hier ook al van. Nu geven ze zeer onrustwekkende mededeelingen over Japan's nieuwe oorlogsuitrustingen. Overal, zoo schrijft de „Nowoje", worden de troepen versterkt. Naar het neet worden geweldige voorraden munitie en proviand voor het leger opgehoopt. De geweren wor den in de grootste haast veranderd voor het gebruik van een Dieuw model kogel met spitse puut. De srtillerie wordt gereorganiseerd. De troepen houden dagelijks nauw keurig gecontroleerde schietoefeningen en moeilijke manoeuvres bij mist en regen, en ook 's nachts. Daarbij is de geheele opmerkzaamheid op het leger en niet op de vloot gericht. Het is tamelijk duidelijk, zoo meent de „Nowoje Wrenoja" te mogen ver klaren, tegen wien Japan deze toebe^ reidselen maakt. De Japanr.ers maken er dan ook volstrekt geen geheim van dat deze oorlogstoerustingen Rusland gelden. Zij zeggen, dat de laatste oor log niet ten einde is gevoerd, en dat de noodzakelijkheid zich doet gelden, Rnsland van de zee af te snijden, en een oorlogsschatting van dat land te eischen 1 In Wladiwostok liquideeren degrootn Japansche firma's reeds thans hu» zaken, terwijl kleine Japansche hande laars, die desnoods in een halven dag het gebied verlaten kunnen, de Amoer provincies overstroomen. Het blad eindigt zijn pessimistische mededeelingen met zich tot tolk te maken van de vrees, dat het volgende jaar reeds getuige zal zijn van het uitbreken van een nieuwen oorlog. Dr. Cook te New-Yorit. Het stoomschip >,Oskar II", met ör. Cook aan boor|d, werd bij het quaran taine-eiland gisterenmorgen begroet door het stoomschip „Grand Republic", waarop zich de commissie van ont vangst, de waarnemende burgemeester en andere ambtenaren bevonden. De vrienden van den ontdekkingsrei ziger hebben geweigerd de houding var» Peary te bespreken. Zij zeiden, dat Cook de aanteekeningen van zijn reis bij zich heeft, maar Whitney heeft zij» instrumenten en eenige „delicate" ge gevens omtrent zijn succes. Op de landingsplaats werd Cook op- 23) En toen eindelijk de arme Lina, teo bestormd, half vertwijfelend be kende, dat zij reeds daarom zijn ^rouw niet kon wtorden, wijl zij in kaar hart een diepe, innig© 11efd© ^oor een anderen man koesterde, toen Geraakte de barones buiten zich zelve ktt verweet haar onder jammeren en beenen, dat zij dien oppervlakki ge salonheld, dien Desendorf - ^ant zij kon geen anderen bedoelen 1 boven haar edelen Georg de voor- rtir gaf. Bijna had deze uitval de vrijheid ^fer verpleegster gered, want zoo Muldig.als zij iedere krenking ver teeg, het onrechtvaardig© oordeel d pr barones over Desendorf wekt© '^ar tegenstand nog meer op. yi»Ge hebt mij! gedwongen, me- te5Uw", zeide zij1 met vlaste stem, k mijn geheim te bekennen, dat ik ter ieder, zelfs voor mijn eigen verborgen heb gehouden. Ik had jten ander middel om uw aandrang Weerstaan. Om uw wensch te ver- AUe.n mag ik mijn vrijheid en mijn pk niet ten offer brengen. Gij !kt echter geen recht van '©en man als Desendorf kwaad te spreken, al leen omdat hij uw wensehen in den weg staat. Graaf Desendorf heeft geen, vermoeden van de liefde die ik voor hem gevoel, tegenover u kan ik die echter gerust bekennen, wijl hij in het bezit is van alle eigen schappen, die een man kunnen sie ren." Mevrouw Veldenz was een oogen- blik verlegen en Lina hoopt© dat zij op haar noodlottig plan niet meer z;ou terugkomen. Doch zij vergiste zich. Spoedig begon zij met de hard nekkigheid eener zieke, die door een enkele gedachte wordt beheerscht en met de volharding eener liefhebben de moeder opnieuw te smeeken en aan te dringen. Bovendien kwam er een omstandigheid bij, die den tegen stand der jonge dame nog moeilij ker maakte, ja, dien bijna, geheel verlamde. Er was nl een verande ring in den toestand der ziek© in getreden, die zelfs voor het oner varen oog van Liina het snel nade rend einde aankondigde. In dit oogenblik, dat voor ieder zoo aan grijpend is, kwam de stervende met een vreeselijke heftigheid, die haar laatste krachten uitputte, op haar verlangen terug, dat Lina zich met haar zoon zou verloven. Ze klaagde met rustig te kunnen sterven. Zij maakte het sidderende meisje niet j slechts voor het geluk van haar George, maar ook voor haar eigen 1 eeuwig 'zieleheil verantwoordelijk,; Zij zou ongetwijfeld wanhopig de eeuwigheid ingaan als Ltina zoo wreed wlas door haar eigenzinnig heid het geluk van haar zoon en het zielenheil zijner moeder te vernieti gen Toen gaf het verschrikte meisje met een kloppend hart, bijna ver blind door haar tranen en met een gevoel van toorn tegenover de moe der en van afschuw jegens den zoon hare toestemming tot d© verloving. Een half uur later stierf de barones rustig ©n kalm. De gevoelens van den baron vorm den een mengsel van droefheid, ge luk en schaamte. Het verlies zijner moeder veroorzaakte hem smart en daarnaast vervulde hem een bedwel mende vreugde, dat hij nu in het hezit- zou komen van de vrouw, wier frisch opbloeien tot een zeldzame schoonheid en aanvalligheid en te vens tot een hooge geestesontwikke ling zich onder zijn oog had vol trokken en in hem een vurige liefde zeer goed, dat deze niet beantwoord werd en dat het zelfs geen daad van vrijen wil was, maar dat slechts moreelen dwang haar hand in de in de Zijne had gelegd. Dit kwelde hem en maakte hem beschaamd en toch ontbrak hem de kracht het ongedaan te maken. Zijn ziekelijke zwiakheid hij was reeds in een vergevorderd stadium van tering gevoegd bij zijn egoïsme had doen ontwaken. Hij wist echter en ijdelheid, de vertroeteling ja ver afgoding van den kant zijner moe der, die zijn oorspronkelijke beschei denheid hadden doen verdwijnen voor eene overschatting zijner per soonlijke hoedanigheden deden hem hopen en verlangen, dat zijn ver loofde hem ztou leeren beminnen. Dat de jonge, schoon©, rijke erfgename van Beikirchen een meer passend hu welijk zou kunnen doen dan met den ten grave neigenden baron .Veldenz; kwam niet bij hem op. Het Zou hem echter niet bespaard worden dat van geheel onpartijdige zijde t© vernemen. De zielzorger van mevrouw Vel denz, die haar den vorigen dag de laatste H.H. Sacramenten had toe gediend, kwam om haar nog eens te troosten en voor haar te bidden op Allnhausen, doch vond haar reeds overleden. De huishoudster, die hem ontving en dat mededeelde, berichtte hem ook, dat de baron vrij kalm er onder was, maar da,t freule von Hesz- boxn bijna waanzinnig was van smart. Dit verbaasde den ouden pastoor. Voor den baron was hij bezorgd ge weest, maar voor Lina natuurlijk niet. Hij begaf zich het eerst naar haar toe, omdat zij het meest be hoefte Zou hebben aan troost en vond Werkelijk, dat de huishoudster niet overdreven had. Hij .vond Lina op de knieën voor een stoel liggend met het hoofd in de handen en heftig snikkende. Vol medelijden trad de grijze priea- ter nader en haar schouder licht aanrakende zeide hij„Mijn kind, wij mogen niet treuren als zij, die geen hoop ,hebben." Zij schrikte en wendde haar door smart verwrongen gelaat naar hem toe. Toen hief zij de handen angstig wringend naar hem op en ztei„Maar ik .behoor tot hen, die geen hoop meer hebben, nergens is er hulp, is er een uitweg voor mij." „Maar freule", ztei de pastoor met opziet in een strengen toon verval lende, „uw toestand rechtvaardigt zulk een hartstochtelijke smart toch niet. Het overlijden van mevrouw Veldenz is, hoe droevig ook, geen ernstig ongeluk voor u." „Neen zeker niet", antwoordde het jonge meisje, Zichtbaar zich moeite gevende om bare zclfbeheersching te herwinnen; „ik ben nog in het bezit mijner eigene lieve moeder, terwijl deze doode.. Zich zelf onderbrekend, stond zij plotseling op en terwijl hare trek ken een harde uitdrukking aanna men, ging zij voort: „U bewijst mij te veel eer, mijnheer pastoor, als ge meent, dat ik den dood der vrouw betreur, die ik voor een uur de oogen dicht drukte.... Neen, ik beween mij ZelfWant de moeder van den baron heeft haar laatste krachten besteed om mij in een keten tc slaan, H mij ellendig maakt en mijne jeugd van elke vreugd, van alle hoop be rooft." „Is dat werkelijk zoo?" vroeg 5e pastoor twijfelend, doch verschrikt. „Uwe woorden schijnen aan te duiden, dat men u een belofte heeft afge perst, waarvan de vervuiling u zwaar zal vallen. Vergis ik mij daar in, of.. „Neen. mijnheer pastoor, zoo is het juist", zei Lina met onverzwakte bitterheid. „Hebt ge nooit van verlo vingen aan een sterfbed gehoord? O, het klinkt zoo roerend, als een stervende de handen van een jong paar zegenend ineenlegt. 'tls ech ter helaas maar al te waar, dat zulk een zegen soms den kiem van den bittersten vloek in zich bevat." „De barones heeft u dus in haar sterfuur met haar zoon verloofd? [Wilt ge dat zieggen vroeg de pas toor nu hevig ontsteld. „Maar, freu le, dat kon toch niet zonder uw eigen toestemming geschieden?" „O, het was de moeder van den! baron even onaangenaam als onver klaarbaar, dat ik hare bewondering voor haar zoon niet deelen kon en in een huwelijk met hem mijn on geluk zag. Mijne toestemming wist zij echter toch te verkrijgen neen, af te dwingen moet ik zeggen." Wordt vervolgd.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1909 | | pagina 1