DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND. 2$ Kindephuisweni Haarlem De derde Diocesane Katholiekendag in 's Gravenhage. Gemengde Buitenlandsche berichten BUITENLAND. Telegrammen DIN8DAO 28 SEPT. 1909. 34ste Jaargang No, 7002 Sureaux van Redactie en Administratie: Intercommunaal Telfifoonnummei1 1426. Voor advertentiën en reclames buiten Haarlem en de agentschappen wende men zich uitsluitend tot RICARDO's Advertentie-Bureau, N. Z. Voorburgwal 242, Amsterdam, Int. Telefoon 1020. Dit nummer bestaat uit twee bladen. EERSTE BLftP. De sectie-vergaderingen. Debat. De Algemeene vergadering. TURKIJE. MAROKKO. ABONNEMENTSPRIJSi Per 8 maanden voor Haarlemf 1,85 Voor de plaatsen, waar een agent is gevestigd (kom der gemeente) 1.35 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1.80 Afzonderlijke nummers 0,03 PRUIS OER ADVERTEN. EN: Van 16 regels80 cent (contant 50 eent). Iedere regel meer10 cent. I Buiten Haarlem en de Agentschappen 20 cent per regel. Reclames dubbel tarief. I Dienstaanbiedingen 25 cent (6 regels), driemaal voor 50 cents (4 contant). Alle betalende abonnéa op dit blad, die in bet bezit eener verzekeringspolis z(jn, zijn volgens de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor: GULDEN bij verlies van GULDEN bij levenslange onge schiktheid tot werken. 400 GULDEN bj overlijden. GULDEN bij verlies van éen hand of voet. GULDEN bij verlies -"au éen oog. 100 GULDEN bij verlies van éen duim. 60 één wijsvinger. 15 GULDEN bij verlies van éen anderen vinger. De ultkeerlng dezer bedragen wordt gegarandeerd door de Maatschappij Ocean", Bijkantoor voor Haarlem de Nederlandsche Credletbank Nieuwe Gracht II. O Treurig en guur was het weêrtje, toen we al vroeg uit Haarlem spoor den om den derden Diocesanen Ka tholiekendag bij te wonen. Maar in den Haag, daar bleek het ons al gauw dat het Septemberweer geen Roomsche geestdrift doodt! Van alle kanten stroomden de men- schen toe, eerst naar de voorname St. Jacobskerk, waar Mgr. Callier zelf het H. OÖer op zou dragen om den Zegen des Hemels af te smeeken over het werk van dezen dag. DB B. HIS. Mgr. werd geassisteerd door den Z.Eerw. deken Wijten burg en den seoretaris, den Z.Eerw. heer Möllmann en voorts door de WelEerw. heeren Jonkbloet, van Rijn en Hendrix. Het koor der parochiekerk, met eenige krachten uit Den Haag ver sterkt, voerde tijdens de H. Mis op verdienstelijke wijze enkele gezangen uithet „Ecce sacerdos pontifex", van Mgr. Lans, dan de „Sanctus" en „Be- nedictus", van Perosi, voor gemengd koor, vervolgens het „Ave Maria", van Arcadelt en het „Jubilate" van van Aiblinger (voor mannenkoor). Tot slot weerklonk het „Tu es Petrus", van Gieaen. Zeer vele geloovigen, ander welke talrijke geestelij keD, alsmede vele dames, woonden de plechtigheid bij. IN DE EERSTE AFDEELING werd het onderwerp behandeld dat vooral de meeste aandacht tot zich zou trekken en dat met het oog op de ingediende argumenten wel de „question brülante" mag heeten: d« Patronaten. Onder voorzitterschap van den heer Mr. P. J. J. van den Biesen werd iü deze drukbezochte sectie-vergadering de inleiding, die Rector Clarijs zou houden ter verdediging zijner stellin gen, nu door Mr. E. R. H. Regout voorgelezen. Uit die zeer uitvoerige inleiding zij in hoofdzaak vermeld dat de inleider aaD het Patronaat als inrichting van on derwijs voornamelijk verbindt het karakter van herhalings- en voortge zet onderwijs op godsdienstig en maat schappelijk gebied. 't Is niet genoeg den jongeling te vormen tot een knappen ambachts man, tot een ontwikkelden burger, tot een goed onderlegd Katholiek kennis en wetenschap, hoe noodzake lijk ook om op duur braaf te blijven, is niet voldoende. Men moet niet alleen de beginselen kennen maar ook volgens die beginselen leven en ook dit moet in de jongelingsjaren, en dan vooral, worden geleerd en wel geleerd door oefening. En na deze oefening moet dejongeling overgaan in de Gezellenvereeniging-n of liever in de R. K. Jongelingsver eenigingen, om vandaar naar de vak- vereenigingen weer over te gaan, wanneer ze mannen zijn in den socialen strijd. De ZeerEerw. heer Clarijn had de volgende conclusies gesteld: I. De opvoeding van den jongen, door de Kerk in het Christelijk huisgezin en de Christelijke school begonnen, moet na de schooljaren onder leiding der Kerk worden voort gezet en voltooid, wat door ,de ouders in den tegenwoordigen tijd in het algemeen gesproken, zonder de hulp van afzonderlijke inrichtingen niet kan geschieden. IL Deze inrichtingen van opvoeding, patronaten of hoe ook genaamd, moeten dus als middelen gebruiken: a. herhalings en voortgezet onderwijs op godsdienstig en maatschappelijk gebied en voor zoover noodig opleiding in het vak; b. het aankweeken van godsdienst zin en de beoefening de Christelijke deugden, ook die van het maatschap pelijk leven; c. ontspanning (daarbij inbegrepen lichaamsontwikkeling) slechts in zoo verre die noodzakelijk of nuttig en mogelijk is. III. Om de vruchten dezer opvoeding duurzaam te maken is noodig, dat de jongen na het voltooien der opvoeding in een R. K. jongelingenvereenigiog en de vakvereeniging overga. IV. Wat van de jongens is gezegd, geldt mutatis mutandis ook van de meisjes. Daarom spreekt de Katholiekendag den wensch uit: lo. dat overal, in dorpen zoowel als steden, dergelijke inrichtingen als bedoeld sub 11 volgens plaatselijke behoeften worden in het leven geroe pen; 2o. dat zij zich tot krachtiger werken aansluiten aan een diocesanen bond. Op deze conclusies waren de vol gende amendementen ingekomen Van den heer J. N. Smit te Amster dam, die voorstelt in punt III de woorden „jongelingsvereeniging en de" te doen vervallen. Van pater Ernrann S. J., die voor stelt in conclusie III in plaats van „R. K. Jongelingsvereeniging" te lezen „patronaat of dergelijke sociale ver- eeciging." Van den heer H. Stulemeijer te Rotterdam, die voorstelt„in conclusie 1 tusschen de woorden „in het alge meen gesproken" en „zonder de hulp" in te voegen„en in het bijzonder door de ouders in den werkmansstand wegens de economische toestanden", en voorts in conclusie III na de woorden „na het voltooieu der opvoeding", in de plaats van het daar volgende te lezen„wanneer bij behoort tot den werkmansstand, overga zoo mogelijk in de R. K. werkliedenvereeniging en de vakvereeniging op R. K. grondslag en wanneer hij behoort tot den midden stand, in die vereeDigingen, welke daar voor door de actie der R. K. Patroons en de R. K. Middenstanders zijn of dienen te worden opgericht." Van den heer A. H. Smulders te Haarlem die voorsteltconclusie II ■ut> c, te lezen „het aankweeken van kennis omtrent de werkzaamheid der R. K. WerkliedenvereenigiDgen of volksbonden en de tauk der R. K. Vakorganisatie. Conclusie II sub c. wordt sub d. De iheer J. N) Smit, Amsterdam, lichtte zijn amendement op de derde conclusie toe. Spr. is 't niet eens met wat inl heeft geziegd omtrent wa,t moet ge schieden met den jongeling* die het patronaat heetft verlaten. Hij vreest, dat dit zal neerkomen pp een op leiding voor de St. Josephsgezellen- vereeniging en als gevlolg daarvan op het leegpompen der andere R. K organisaties, die eveneens door het hooge kerkelijke gezag zijn goedge keurd. Spr, noemt hier met name den R. K Volksbond) Spr. heeft dan ook zijn amendement ingediend, om voor de jongens der patronaten de vrije keuze te laten tot wélke vakvereeniging jrij willen toetreden,. De ZeerEerw, Heer Zoetmul der uit iWiatergraafsmeer lichtte kortelijk namens pater H. Ennans S„ J. diens amendement toe. Vervolgens verdedigde de hear M o o ij m a n (Rotterdam) .nader het amendement Smit. De heer Stulemeijer (Rotter dam) lichtte zijn amendementen tos. Spr. wees er op dat volgens conclu sies en inleiding de opvoeding van den jongen bij het verlaten van het patronaat voltooid is en de jongeling dan dus Wordt geacht man te zijn. Op dien grond acht spr. dan de be naming van jongelings"-yereeui- ging verkeerd bovendien ook, wijl feitelijk de St. Josephs-vereeniging is de èènige R. K. j onge lings - veree- niging. Op deze wijze zou n.l deze Katholiekendag aan de St. Josephs- g ezellenvereeniging een voorsprong geven. De WjelEerw. heer Rector van den Berg, Rotterdam, meent, dat bij ongewijzigde aanneming der con clusie van rector Clarijs het dood vonnis Wordt geteekend van den Ned. R. K| Volksbond, althans ver klaard, dat deizle Rond onnoodig is. De heer Regout beantwoordde de sprekers uitvoerig uitvoerig en zeide dat, wanneer de Volksbond zich wil voegen na«ar de conclusie van rector Clamijs hij moet zorgen, dat hij ook in zijn boezem jongelings- vereenigingen opricht. Na repliek en dupliek, waarbij de heer Smit wees op het ongewensch- te van de concurrentie tusschen Volksbond en Gezellenvereeniging, werd in een hurry, ontstaan door de noodzakelijkheid om wegens het vergevorderde uur de zaal te ont ruimen, de conclusie goedgekeurd en alle .amendementen, behalve dat wan. pater Ermans, verworpen. IN DE TWEEDE AFDEELING. Onder het voorzitterschap van Jhr. Mr. L. E. M. .von Fisenne, was hier aan de orde het onderwerp: VAKSCHOLEN. Inleider was hier de heer Jos. Cuy- pers, uit Amsterdam, die iu een uit voerige rede betoogde, dat het vak onderwijs, staande boven het lager en buiten het hooger onderwijs, noodzake lijk is voor het kind in ónze dagen. En voorts^ dat de Katholieken zorg moeten dragen dat het vakonderwijs voor hunne kinderen eerst op Katho lieken grondslag, niet alleen omdat er geengevaar moet zijn yoor de gods dienstige ontwikkeling van het kind, maar ook omdat deze gesteund moeten worden in hun gemoed, gevormd in hun karakter, en het verband ontwikkeld moet worden in die godsdienstige we tenschappen, welke met het maat schappelijk leven .direct verband hou den. i Wij willen, zeide spreker, dat van uit de besturen der vakscholen door het orgaan der leeraren, en ook door de omgeving, waarin de school geplaatst is, door het geheele karakter der stich ting den leerlingen het begrip wordt bij gebracht, hoe noodzakelijk de begin selen van het Christendom onze maat schappij weer veel meer zich moe ten doordringen, willen wij voor de toekomst vele ellende en misstanden metgoed gevolg bestrijden. Juist op de vakschool is er aller meest aanleiding de verhouding tus schen kapitaal en arbeid, tusschen ar beider en patroon nader uiteen te zet ten en de christelijke denkbeelden te verspreiden. Als aangewezen organen, om zich met de vakscholen in te laten, wees spr. aan de St. Jozefsgezellenvereeniging, de Ned.R.-K. Volksbond, de Patronaten, de vakvereenigingen en anderen. Voorts riep spr. den financiëelen steun van allen, en den moreelen, intellectueelen steun der patroons in. Aan 't alot wijzigde ld© heer Ouy pers zijn conclusie zoodanig, dat het eerste gedeelte in den vorm eener overweging1 gezet Werd, terwijl de beide laatste alinea's pieer als de eigenlijke conclusies werden aange duid. Deze conclusies luiden dus, dat de plicht is van de Katholieken dit werk in 't algemeen, van de patroons om het ook intellectueel te steunen De Voorzitter deelde mede, dat de iWdEerw. Heer Clarijs niet in de gelegenheid is zijn ingediende wijzigingen toe te lichten. Niemand had ook die taak op z'ich genomen. Aan 't debat Werd eerst deelgeno men door den heer .Wittenberg- Spr. vindt de 2e alinea der over weging te rekbaar. Wanneer een kind van 612 jaar Katholiek onderwijs genoten heeft en het wordt dan aan Zijn lot over gelaten, d- i. het gaat dan neutraal onderwijs genieten, dan is dat Ka tholiek onderwijs vrijwel nutteloos. Spr. merkt dit alleen op ten op zichte der kameraden. Dezelfde be zwaren heeft hij ten opzichte van 't karakter en ook der leeraren. Spr zou nu willen vragen: Wanneer schiet de maatschappij te kort De heer Verbeek (Rotterdam) Vroeg den inleider de gevrij zigde voorstellen yam Rector Clarijs over te nemen. De heer J an sen blijft Zich af vragen of dat vakonderwijs zoo noo dig is. Waar een vakschool yoor onze jongens zoo gevaarlijk kan worden, is het dan niet beter onze jongens op te doen voeden door goedwillende, brave patroons? De heer van der Putten ('s Gravenhage), Vreesde, dat de wensehen die de heer Ouypers geuit heeft, maar toekomstmuziek zijn. De heer van Lee u, wen waar schuwt tegen het gesprokene door de beide laatste debaters. Alleen de kinderen op hun winkels nagaan, is niet voldoende. De werklieden hebben in iden Haag reeds lang ge tracht een vakschool in 't leven te houden. Dat is zeer noodig Spr. roept aller steun in voor de vakschool van den Haagschen R. K. Volksbond. De inleider, de Heer Ouypers, de debaters beantwoordend, constateert, dat er pog Zoo weinig bekendheid is omtrent ons vakonderwijs. Men kent onze Kath. instellingein tiog niet Volkomen. Spr. kan Zich voorstellen, dat de mannen, die in de praktijk zijn op gevoed, Zich tegen de ambachts- en vakscholen kanten. Spr. heeft ze ook bestreden, doch hij is bekeerd! De verhouding tusschen patroon en arbeider heeft de toestanden zeer veranderd. Toch is spr een groot vriend gebleven van 't leerlingstel sel. De heer G a b r i 1 wijst erop, dat de conclusies Clarijs dezelfde zijn als die van den heer Cnypers, alleen jets uitgebreider. Ten slotte werden hij acclamatie de conclusies van den heer Cuypirs aangenomen, met uitzondering vai al. f. in welke plaats de wijziging Clarijs Werd aangenomen. De Voorzitter slooit met een op wekkend woord deze afdeelingsver- gadering. IN DE DEEDE AFDEELING was inleider de ZeerEerw. heer Dr. R. van Oppenraay S.J., uit Kat wijk, die tot taak had zijn conclusies te verdedigen, over het: MIDDELBAAR BIJZONDER ONDER- iWIJS. De inleider wekte in een gloedvolle toespraak zijn hoorders op, om voor ons middelbaar en hooger onderwijs al ler steun en medewerking in te roe pen; vooral ook financieelen steun! Hij stelde de conclusies: 1. Naast het JBijz. L. O., moet het meer uitgebreid bijzonder onderwijs in al zijn vertakkingen een voorwerp van edelmoedige zorg blijven voor geheel het Katholieke volk. 2. Middelbaar onderwijs voor allen en gemengde scholen zijn ook hierom te veroordeelen, omdat de geestelijke vorming èn volgens waarschijnlijken werkkring èn volgens sekse geheel ver schillend moet zijn. 3. Niet alle begaafde, maar wel de uitstekende leerlingen van de lagere volksklassen, moeten tot volle weten schappelijke ontwikkeling kunnen ko men mits ook hoogere sociale aanleg hun niet ontbreke. 4. Het godsdienstig onderwijs moet minstens geëvenredigd zijn aan de pro fane ontwikkeling en aan de gevaren, die de geloofsovertuiging waarschijn lijk te doorstaan zal hebben. Op deze conclusiën had de heer D r. M o 11 e r, uit Amsterdam, een amen dement ingediend, om conclusie 3 te le zen als volgt: „Alle begaafde leerlingen van de la gere volksklassen moeten meer uitge breid onderwijs kunnen ontvangen; maar alleen de uitstekende onder hen moeten tot volle wetenschappelijke ont wikkeling kunnen komen ,mits ook hoo gere sociale aanleg hun niet ontbreke." Naar aanleiding daarvan steldede heer L u d w i g als tweede debater voor, eerst eens uit te maken, wat eigenlijk lager onderwijs is. En spreker vindt, dat men daarmede moet wachten, tot het resultaat van het onderzoek der inschak elingscommissie. De sprekers beantwoordend, zegt Pa ter v. Oppenraay, dat het waar is, dat er in zijn conclusie een leemte is; hij heeft niets tegen de toevoeging van den heer Möller, wat het vak betreft, doch wel uit redenen van opportuniteit. Dr. Möller trekt dan ook zijn amen dement in. Hierna brengt de voorzitter dr. van Oppenraay dank voor zijn prachtige uit eenzetting. Spreker hoopt, dat het woord van dr. Van Oppenraay oorzaak moge zijn, dat er in Nederland een nieuwe aëra voor het bijzonder onder wijs aanbreke. Te vier uur ving in de groote zaal van het Kon. Zoöl. Botan. Genootschap de algemeene vergadering aan. Het front der fraaie zaal was stem mig met palmen versierd. Op 't tooneel plaats genomen de le den van Hoofdbestuur ep Uitvoerend Comité van den Katholiekendag, en tal van Hoogwaardigheidsbekleeders, onder wie de Ministers Ndissen, Regout en Kolkman. Terwijl *t zangkoor „Cantemus Do mus Domino", onder directie van den heer IJ. M. van den Bosch, het welbe kende „Ecce Sacerdos", van A. Gie sen, door de volle zaal liet klinken, terwijl alle aanwezigen van hun zit plaatsen oprezen, schreed Haarlem's Bisschop, Mgr. A. J. Callier, de verga derzaal binnen,, voorafgegaan door den Voorzitter van 't Uitvoerend Comité, Mr. E. R. H- Regout, en gevolgd al lereerst door den Secretaris van Z. D. H., den ZeerEerw. heer M. F. J. Möll mann, de leden van 't Dagel. Bestuur, Uitvoerend Comité, enz. Nadat Monseigneur de aanwezigen had begroet en T zangkoor nog het „Sanctus" had gezongen, van J. J. P. Wiertz, opende de Voorzitter van ®t Uitvoerend Comité, Mr. Regout, deze plechtige vergadering, allereerst met den Christelijken groet. Spreker riep Gods zegen af over Paus en Koningin, Kerk en Vader land, gaf uiting aan zijn erkentelijkheid aan het Doorl. Episcopaat en vooral aan Monseigneur Callier, en zeide met vertrouwen uit te spreken dat deze derde Katholiekendag in Haarlem zou bijdragen tot meerderen bloei van het Katholiek Onderwijs. De secretaris van *t Uitv. Comité, deelde vervolgens de vergadering de wijzigingen mede, die in de voorgestel de conclusies der verschillende afdee- lingen waren aangebracht. (ïten zie hef slot van dit verslag* in het Tweede Blad van heden.) een kwestie van een paar dagen, in dien zij al niet reeds zelf inzien, dat hun positie hopeloos is geworden, nu de Spanjaarden hen van rechts en liDks in den rug kunnen vallen. De Caaar komt toch! Het heet idajn nu •weer, dat de Ctz'aar tóch op he zoek zal komen in Konstan tinopel. Een kort oponthoud van den kei zier aller Russen in den Bosporus bij gelegenheid van zijn reis naar Ita lië, welke in den loop van de vol gende maand beraamd is, geljdt thans als vaststaande. De bijzonderheden van het pro gram moeten echter nog geregeld worden. Het bezoek zal niet langer dan een n,ur duren en de Ozaar zal niet aan land gaan. De Standart zal tegenover het Dolmabagtsj'e-pa- leis voor anker gaan. De Sultan be groet den C'ziaar aan boord van diens jacht, waarop de Czaar een bezoek brengt aan de Etrogoel, het jacht van den Sultan. Verder zal alleen de oecumenische patriarch worden ontvangen. Al zal de ontmoeting kort van duur zijn, 't is toch een gebeurtenis van gewicht Voor de eerste maal zal thans een Czaar een ontmoeting hebben met een Turkschen Sultan, heexschers van twee Rijken die in den loop der eeuwen zoo vaak elkan der bevochten hebben 1 De Turk was totdusver gewoon den Rus als den erfvijand te beschouwen, maar sinds het herstel der grondwet in Turkije is er verandering gekomen in de Turksch-Russiscthe betrekkingen. Sinds de jong-Turksche zegepraal zijn Turken en Russen, althans het officieel© Turkije en het officieel© Rusland, vrienden. Of de breede massa des volks Zich ook dien kant zial laten opdringen, zal de toekojnst moeten keren 1 De veldtocht der Spanjaarden. Het heeft er werkelijk allen schijn van, dat de Marokkanen leelijk klop krijgen op het oogenblik. Zooals men weet, heeft generaal Marina twee groote colonnes uitgezonden. De Noord-colonne is van Melilla naar het westen gemarcheerd, en heeft het schiereiland door een ijzeren muur als het ware afgesloten van het ove rige Rifgebied, zoodat de Beni Sicar vrijwel opgesloten zitten tusschen de zee en deze legermacht. Volgens de inkomende berichten hebben hun Ksïds reeds onderhande lingen aangeknoopt met het Spaan gche hoofdkwartier, welke vooralsnog afstuiten op den eisch van generaal Marina, dat de Mooren zich op genade of ongenade zullen overgeven en af doende waarborgen stellen voor de toekomst. Ondertusschen zet de Zuid colonne de operaties voort en is, na de zuid punt van Mar Cbica omgetrokken te zijn, weder noordwaarts gemarcheerd en heeft Zaterdagmorgen de TaniDa- bergpaFsen, na een lichten strijd, bezet. Daarop heeft de artillerie van de A'alayonóerg ea die van hetTauina gebergte de toegangswegen tot Nador door een kruisvuur schoongeveegd, en hebben de troepen vervolgens deze stad genomen. Thans is de verdrijving der Kabylen uit de Gourougoustelling nog Blechts De crisis in Hongarije. BOEDAPEST, 27 September. In ee* heden gehouden conferentie Yan de on afhankelijkheidspartij, heeft Kossuth d* volgende verklaring afgelegd: „Het ij heel moeilijk thans den toestand niel onder een pessimistisch getint licht on der de oogen te zien. De Koning is voornemens mij in mijn hoedanigheid van leider der meerderheid op te roe pen. Het is hier niet de plaats om be kend te maken, wat ik zal zeggen, maar ik wil «envoi-dig doen opmerken, Bernadette Soubirouu. De kerkelijke rechtbank, zoo meKH de „Univers", door welke de instructie is ingeleid inzake de zaligverklaring van Bernadette Soubirous (zuster Marie Bernard), heeft het graf laten openen, waarin Bernadette's stoffelijk over schot in het jaar 1879 werd ter ruste gelegd, in het klooster van de liefde zusters in de rue Saint Gildard te Ne- vers.Het lichaam van Bernadette is ge vonden in volmaakt ongeschonden en volkomen gaven toestand. Na in een nieuwe kist te zijn neergelegd, werd het wederom neergelaten in het graf, dat opnieuw verzegeld werd. De lasteraars van Barcelona. Door een 600-tal kloostervrouwen In Barcelona Eerw. Zusters uit dn kloosters, waarin de beschermelingen der liberalen, vrijmetselaars en socia listen ingebroken en geplunderd heb- Jben ist egen de anti-clericale „Dé pêche" van Toulouse, een aanklacht in gediend wegens laster. Tegelijkertijd heeft de aartspriester der kathedraal van dezelfde stad een lijst opgemaakt van de kloosters, welke door het ge boefte geheel of gedeeltelijk zijn ver woest. Het getal daarvan bedraagt 26, Van den Congo terug! De Belgische minister van koloniën, Renkin, is van zijn reis van vier maan den door de Congo-kolonie teruggekeerd Te Parijs stapte koning Leopold inden trein en liet zich door den minister gedurende de reis, die samen werd voortgezel, tot in bijzonderheden over Renkin's bevindingen inlichten. Tn Brussel werd de minister door al zijn ambtgenooten opgewacht en door nep talrijke menigte met gejuich begroet. De ramp van de (.Républiquet". Hoewel men aanneemt dat het bi» ken van de schroef de oorzaak is vanr de ramp der ^République", is men minder zeker van de oorzaak van het breken zelf en acht dit onbegrijpelijk. Een officier van de genie verklaard* dat hij nauwkeurig het schroefblad had onderzocht en nergens een teeken had gevonden van een oude breuk of een gebrek in het metaal. Hij kan het onge luk niet verklaren, niets kon doeb voorzien, dat de schroef zou breken. De commissie, die door den minister is aangewezen om de oorzaken van het het ongeluk op te sporen, heeft haar voorloopigen arbeid geëindigd. Zij zal haar taak voortzetten te Chalais-Meu- don, waarheen de overblijfselen va* het luchtschip zullen worden vervoerd. De schroef zal aan een chemisch onder zoek worden onderworpen. Zij is o; twee plaatsen gebroken, eerst brak z: aan de binnenzijde en tengevolge van de eerste breuk ontstond een sterke tril ling, waardoor de tweede plotseling volgde, welke de ramp veroorzaakte. De „Temps" en andere bladen love* nu en terecht, dunkt ons toet stij ve Zeppelin-systeem. Een bestuurbar* ballon van het stijve systeem had wel licht het ongeluk kunnen voorsomen. Het systeem Zeppelin bevat 17 bal lonnen in zeventien luchtdichte afdeeün- gen in metalen banden, om de vast heid van den vorm te verzekeren. Daar door wordt ook vermeden de met lucht gevulde ballon die voortdurende pres sie uitoefent op het inwendige van d» halfstijve luchtschepen zooals de „Ré- publique" waarvan het gevaar juist was dat hij sneller het gas deed ontsnappen, omdat de waterstof een sterkere uit drukking had dan die van de atmos feer.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1909 | | pagina 1