DERDE BLAD.
R. K. Middenstands-
vereeniging
Markten.
Staten-Generaal.
VAN ELDERS.
Dieren en Muziek.
ZATERDAG 30 OCT. 1909.
onder patronaat van den H. Jozef,
te Haarlem,
afdeeling van „de Hanze", goed
gekeurd bij Bisschoppelijk besluit van
26 October 1907 en bij Konink
lijk besluit van 9 Mei I908.
De R.-K. Midden stands vereeniging
stelt zich ten doel, volgens art. 2 harer
Statuten, de zedelijke en stoffelijke be
langen van den handeldrijvendem en
industriëelen Middenstand in het alge
meen, en van hare leden in het bij
zonder te behartigen, overeenkomstig
de beginselen van den R.-K. Gods
dienst.
Nog slechts kort geleden opgericht
bracht zij reeds veel tot stand, en
toonde op velerlei wijzen het nut van
haar bestaan.
Zij voerde o.a. eene krachtige actie
tegen het verleenen van al te lang cre-
diet en de z.g. vliegende winkels; in
haar vergaderingen werden belangrijke
onderwerpen, als coöperatie, inkom
stenbelasting, arbeidscontract, enz. be
handeld;
boekhoudcursussen werden door
haar opgericht;
door hare bemiddeling werden de
feesten der Alg. Ned. Wielr. Bond den
vorigen zomer hier ter stede gevierd;
een onderlinge glasverzekering zai
weldra door haar tot stand komen
op haar verzoek werden de le H.
Communiedagen in de verschillende
parochieën, zooveel mogelijk op uiteen-
loopende datums gesteld.
Dit en nog veel meer deed zij reeds
in het belang harer leden en van den
R.-K. Middenstand in het algemeen,
nog veel meer zou zij kunnen doen,
indien zij van de R.-K. Middenstan
ders krachtiger steun genoot, dan tot
dusver; indien nog meerderen zich bij
haar aansloten.
De betrekkelijk geringe contributie
van f1.30 per 3 maanden kan geen
beletsel zijn.
Daarvoor hebben de leden bovendien,
doordat de Vereeniging aangesloten is
bij de Haarl. Handelsvereeniging, gra
tis gelegenheid iniormatiën in te win
nen; dubieuze posten ter incasseering
te geven aan het bestuur der H- H. V.
en rechtskundige adviezen betreffende
hunne zaken te vragen bij de advocaten
der H. H. V.
Het bestuur spoort daarom hiermede
alle, nog niet aangesloten R.-K. Mid
denstanders aan, als Lid dezer nuttige
vereeniging to# te treden; zich niet
te laten weerhouden door de gedach
te, misschien onmiddellijk geen per
soonlijke winst te behalen, maar door
hun steun aan deze vereeniging te ge
ven, het goede doel der vereeniging
te helpen bevorderen en daardoor ook
middellijk hun eigen belangen beharti
gen.
Voor het Lidmaatschap kan men
zich aanmelden bij het Bestuur of bij
den Secretaris
C. A. M. JONCKBLOEDT Lz.
Lange Heerenstraat 24.
P.S. De vergaderingen zullen in de
agenda der „Officieele Kerklijst" wor
den bekend gemaakt.
HET BESTUUR.
[n de week van 1 Nov. tot 6 Nov.
Maandag. Alkmaar, Amsterdam,
Beemster, Gouda, Haarlem, Hoorn,
Medemblik, Velsen. Dinsdag. Beemster
Beverwijk, Purmerend. Woensdag, Am
sterdam, Beenster, Enkhuizen, Haar
lem, Helder, Schagen, Uitgeest, Velsen,
Donderdag. Beverwijk, Edam, Haar
lemmermeer, Hoorn, Purmexend, Scha
gen, Zaandam. Vrijdag. Alsmaar, Am
sterdam, Assendelft, Hoorn, Leiden,
Oostzaan, Purmerend, Schagen, Velsen,
Zaterdag, Alkmaar, Amsterdam,Edam.
Hoorn, Leiden.
Gewisselde stukken.
De Staatsbegrootlng van 1910.
Onze plaatsruimte laat natuurlijk
niet toe dat Wij de Gewisselde stuk
ken over de Staatsbeg'rooting voor
1910 alle, ook maar en resumé,
hier op te nemen.
Voor de afdeelingsverslagen op id®
verschillende hoofdstukken zullen
wij ons dus moeten bepalen tot korte
uittreksels.
Wij kunnen echter, om wille der
belangrijkheid, dus hetzelfde lioen
met de algemeen» -beschouwingen,
die èn de christelijke politiek raken,
èn belangrijke sociale maatregelen,
voorts de befaamde „1 ntjes kwes
tie", enzi
Ofschoon die beschouwingen ge
ring' zijn, zullen 'wij daarvan toch het
grootste gedeelte hier achtcreenvol
gens opnemen.
ALGEMEENE- BESCHOU
WINGEN.
In alle afdeelingen hadden uitvoe
rige gedaehtenwisselingen plaats
omtrent den loop- en den uitslag der
verkiezingen. De commissie van rap
porteurs heeft gem end zich te kun
nen bepalen tot eene korte vermel
ding van de punten Idie licht kun
nen werpen op den politiekep toe
stand van het oogenMik.
De politiek van hei
ministerie, door de
Linkerzijde gecritiseerd..
Terwijl men algemeen erkende, dat
het aanblijven van het ministerie
in overeenstemming is met co'nstitu-
tioneele beginselen, werd van de Zij
de van politieke tegenstanders van
het kabinet de opmerking g' maakt,
dat de uitslag van ide verkiezingen
ten deele het gevolg hiervan is, dat
de rechterzijde ditmaal hulptroepen
verkreeg waarop zij onder normale
omstandigheden bezwaarlijk had
kunnen rekenen. Anders dan in 1905,
streden thans aan deze zijde ook zij,
die destijds zich als afzonderlijke
groep onder den naam van Frieseh-
Christelijk-Hiistoriseh aandienden,
en de volgelingen van den: heer
Staalman. Of echter het Kabinet op
den steun van al die elementen zal
kunnen rekenen, Werd betwijfeld,
Voorts merkte men op, dat van
christelijk-lhistorische zijde in den
'aa'sten tijd uitingen zijn vernomen
ten aanzien van den verz-ekerings-
dwang en het gezinshoofdenkies
recht, welke niet getuigen van in
stemming met de zienswijze, daarom
trent door het Kabinet gehuldigd
en dat het onder de antirevolutio
nairen ook niet ontbreekt aan per
sonen, die meenen, dat ide verplichte
verzekering' niét met de beginselen
dezer groep is overeen te brengen
Ook wees men er op, dat, al (moge
de houding; (door de regeering aan
genomen ten aanzien van dein tien-
urigen arbeidsdag, steun gevonden
hebben bij' de leiders dezier groep,
zich bij den Christelijken Werk
mansbond oppositie tegen die hou
ding' heeft vertoond. Uit een en an
der viel, meende men, af te lelden,
dat de positie van het ministerie
niet zloo sterk is, als zij oppervlak
kig schijnt te wezen.
In de tweede plaats werd de mee
ning' geuit, dat de invloed, door de
kleurloc-ze middenstof ten gunste
van het ministerie op- den uitslag
der verkiezingen geoefend, eene aan
leiding kan zijn, om van het Kabi
net eene conservatieve politiek te
verwachten.
Voorts had naar de meening5 va:n
sommige leden tot den uitslag' Ider
verkiezingen bijgedragen vooreerst,
dat ter linkerzijde groote verdeeld
heid bestond, ten tweedie dat een
aantal kiezers vreesden voor het op
treden van een ministère», bij het
welk de defenshebelangen evenmin
veilig1 zouden zijn, als zij dat naar
het inzien dezer personen waven in
handen van het vorige ministerie.
Het minis'crie door de
Rechterzijde verdedigd.
Anderen konden zich met hetgeen
de leden, wier gevoelen hierboven
werd aangegeven, omtrent den uit
slag1 der verkiezingen opmerkten,
niet vereenigen.
Sommige leden beschouwden het
als een belangrijk moment, dat de
pogingen der Liberale Un:e, om de
verkiezingen te haren gunste te doen
uitvallen door aanbeveling van het
stelsel van staatspensionnee.ring,
mislukt zijn. Betoogd werd, dat het
bestuur der Unie, die vroeger ver-
plichte verzekering ihiad aanbevolen,
thans Zich eerst had verklaard voor
het stelsel van den Bond voor Staats-
pensionneering; dat het, toen, dit
geen bijval bleek to vinden, daarop
was teruggekomen, maar het toch
had doen voorkomen, alsof alle ar
men, ook de bedeelden, staatspen
sioen zouden kunnen krijgen.
Anderen betoogden, dat de-z»voor
stelling van de hoarding der Libe
rale Unie volkomen onjuist is.
Vele leden wanen van oordeel, dat
de rede tot opening der zitting zich
kenmerkt door eene gematigdheid,
die den in Iruk van kleurloosheid
geeft.
Men betoogde Verder, dat al Ware
ran christelijke beginselen gespro
ken, eene nadere verklaring van, het
kabinet omtrent Zijne politieke ge
dragslijn noodig- ware. Opnieuw
voerde men aan, dat een godsdienstig
etiket geen voldoend li ht ge ft om
trent de richting' welke op het ge
bied der Staatszaken gevolgd zvl
worden. Men voegde hieraan toe, dat
de vooropstelling van christelijke be
ginselen zeer nadesllig is, in zooverre
zij leidt tot verscheuring! van de
eenheid der natie.
Vele andere leden hadden met be
vreemding' vernomen, dat politieke
tegenstanders van het ministerie de
Openingsrede te kleurloos vonden.
Dat de uitdrukking' „christelijke
rechtsbeginselen' niet zeer duidelijk
is, werd dezerzijds niet ontkend
De troonrede
Verscheidene leden Waren van oor
deel dat de Openingsrede korter had
kunnen zlijp.
Ten aanzien van de verschillende
onderdeelen ider Openingsrede wer
den o.a. de volgende opmerkingen
gemaakt.
Al moge het Waar zlijn, dat in 'den
toestand van handel en nijverheid
eenig'e verbetering is waar te ne
men, zoo vreesden verscheidene leden
toch, dat in den komenden winter
weder veel werkloosheid zal ont
staan.
In overweging werd gegeven hij
het houden der aanstaande volks
telling' .inlichtingen in te winnen
omtrent, het aantal werkloozen
Met bevreemding hadden verschei
dene leden vernomen, dat over de
vraag of de voorziening in de gevol
gen van den ouden dag zal gesehie
den in den vorm van verplichte ver
zekering1, reeds ie:ne beslissing' iis ge
nomen. i
Opnieuw, bleek omtrent de rege
ling' der vporziening in de gevolgen
van den ouden dag verschil van ge
voelens te bestaan.
De aankondiging van voorstellen
betreffende de kustverdediging en de
verdediging der z'eegaten was door
sommige leden met ingenomenheid
vernomen. Zij achten het dringend
noodig' dat .in de kustverdediging
beter Wordt voorzien. Hetgeen in
de paragraaf der openingsrede be
treffende het onderwijs wordt ge
zegd, gaf aanleiding tot de opmer
king', dat daaruit wel blijkt van be
langstelling .in het bijzonder onder
wijs, maar niet van zorg voor de
openbare school en voor liet onder
wijs in het algemeen. Met leedwezen
had men in de openingsrede de aan
kondiging' van voorstellen tot ver
betering' van de opleiding der onder
wijzers gemist. Gevraagd werd of
voorstellen daaromtrent al dan niet
zijn te verwachten. Het voor nemen
der regeering' om eene staatscommis
sie in te stellen vcoir Grondwetswij
ziging had bij vele leden bevreem
ding' gewekt. Velen achtten die be
noeming niet noodig", maar ook af-
keuren-Waaid'g1, omdat daarli or de
Grondwet herziening en dus ook Hb
herziening van het kiesrecht voor
onbepaalden tijd woridt uitgesteld
Met name werd gewezen op de
wensehelijkheid van verandering du
bepalingen omtrent de troonsopvol
ging', welke verandering thans, na
de geboorte van Pbinses Juliana, om
verschillende redenen met mi uier be
zwaar kan ter hand genomen wor
den dan vroeger het geval was.
Door eenig'e leden werd de wenseh
geuit, dat in afwijking van hetgeen
hij de sim' nsle'l'ng der vorige oom
missie gies hiedde, .in ide nieuwe com
missie vertegenwoordigers van alle
politieke groepen benoemd zpuden
worden
De lintjeskwestie
Aanvallers van Dr
Kuyper aan het woord.
In alle afdeelingen warden gedach
ten wisselingen gevoerd ter zake van
de in 1907 aan den heer 11. 'Lehmann
verleende decoratie en hetgeen om
trent deze zaak bekend werd Vele
leden waren van oordeel, 'lat het
vcoi gevallene van dien aard is. dat-
de Kamer Z'ch aan eene bespreking
daarvan niet mag: onttrekken Ter
wijl tot dusver ons land zich onder
scheidde door de zuiverheid zijner
politieke zeden en nimmer gebleken
is van het geven van ridderorden in
verhand met politieke vcrkiez-'ngen,
hadden deze leden den indruk ge
kregen, dat door; Ide wijze, waarop ten
deze dcor den toenmaligen minister
van binnenlapdsche Zaken gehan
deld is, de goede naam der regeering
uiet Zonder reden in binnen- en bui
tenland in opspraak iis gebracht Men
achtte eene tesp eking te m »r noo
dig; omdat het hier betreft hande
lingen van den leider eener invloed
rijke partij, die er hare eer in 'stelt
op te komen voor hooge beginselen
van moraliteit Hier scheen te blij
ken, dat het Vooïopistellen van Chris
telijke leuzen geen waarborg' geeft
voor het hoog houden van het gez'a.g
Naar men meende, moeten de poli
tieke nr d standers vn Dr Kuyper
in d3 vei an Woerd lijkh il voor zij
ne houding deelen, zoolang zij die
houding verdedigen
Rechistreeksche aanval
Ten einde zich te vrijwaren voor
de beschuldiging, dat zij zich ten
deze zouden schuldig' maken aan las
terlijke aantijgingen, uitgevonden
om een politieken tegenstander te
treffen, stelden deze 1 den er prijs
op> aan- te t-o-onen, dat de grieven,
welke zlij tegen de houding van den
oud-min ster hadld n, berusten op: de
door hem Zeiven in De Standaard
van 29 Juni j 1. afgelegde verklarin-
g'ei1-
In de eerste pdaats blijkt uit die
verklaringen, dat hij, terwijl hij mi
nister was, herhaaldelijk, ook van
den heer H. Lerhmann, gelden aan
nam voor de kas zijner partij. Tot
dusverre was het, voor zoover toen
wiist, regel,, dat een minister zich
onthoudt van elke bemoeiing' met po
litieke verkiezingen. Afwijking van
dien regel is, naar men meende, met'
goede politieke zoden niet vereenig-
baar. In de tweede plaats erkent de
oud-minister, dat hij omtrent het
verleenen der ridderorde correspon
dentie voerde met iemand, die in echt
Engelsehen stijl bij de verkiezingen
als agente z;onder aanstelling op
trad. Indien de aan dezelfde per
soon gerichte brief, gepubliceerd in
Het Volk van 1 Juli j.l inderdaad
van d n genoemde afkomst g is,
waaromtrent dezle zich in zijne ver
klaringen van 28 Juni natuurlijk
niet kon uitlaten, dan blijkt, dat bij
haar ook geschreven heeft over eene
aangelegenheid, de Utneehtsc.be Uni
versiteit rakende. Mien oordeelde, dat
het voeren van correspondentie mot
bedoelde persoon ove-r staatszaken
niet strookt met goede beginselen
van regeeringsbe'ed. Evenmin acht
te men het behoorlijk, dat de wieg
aangewezen werd, waarop -amspraak
oipi .eene dec-orati» kan worden ver
kregen, omdat daardoor de schijn is
gewekt, dat het geven van decoraties
do.or politieke consideraties Wordt
beheers-ciht. In de derde plaats ver
klaart. de heer Kuyper, dat door hem
in verband met de decoratie n iets
is ontvangen, noch voor hem Zelf,
noch met een bestemming voor e ne
verkiezingsactie, en dat er geenerlei
verband bestond tusschen het ver
leenen der decoratie en de. verstrek
king van gelden ten behoeve der
partijkas. De verzekering dat hij
niets voor Zichzelf aannam, achtte
men overbodig, maar van de juist
heid der verklaring', dat er geienerle'i
verband bestond tusschen de deco
ratie en de verstrekking van gelden
ten b'.hoeve der partijkas, was m n
niet overtuigd. De geloofwaardig
heid dezfer verklaring" wordt, naar
men meende, niet st kt door da om
standigheid dat dr. Kuyper het noo
dig' vond herhaaldelijk aan juffrouw
Westmeyer te verklaren, dat zoo-
danig verband was uitgesloten. Hij
zegt in Juli 1903 vernomen te heb
ben, dat de consul-generaal van Grie
kenland ziek in nationalen zin ver
dienstelijk maakte door aan de Ne-
derlandsche krijgsgevangenen uit
den Boerenoorlog, die op oen der
Bermuda eilanden waren geïnter
neerd, de middelen te verschaffen
om naar Nederland terug te koeren,
alsmede door aan de Nederlandsche
kolonie op .Ceylon gelden te ver
schaffen voor den wederopbouw
eener ingestort» kerk. Mi?n meende
dat, indien dezle feiten aanleiding
gaven tot het verleenen van ©ene
decoratie aan den consul-generaal
van Griekenland, de voordracht ni.et
van den minister van binnenland-
sche, maar van zijn ambtgenoot voor
buitenlandseihe zaken had behooren
uit te gaan. Verder merkte men op,
dat blijkens de memorie van ant
woord betreffende hoofdstuk III dor
Staatsbegrooting voor 1903, reeds
o-p 24 Sept. 1902 geene krijgsgevan
genen op de Bermuda eilanden en in
Bmtsch Indiö meer aanwezig waren
en blijkens een bericht in liet Han
delsblad van 29 Get. 1902, reals toen
aan den minister Van bijinenlandsche
zaken, door iemand, die voelde voor
onze nationale eer, het geheel» be
drag' was ter hand gesteld, Eat nog
noodig Was voor de restauratie van
de oude Neidexlandsche kerk te Co
lombo. op Ceyl-on. Het scheen dus
niet aannemelijikl, dat de oud-minister
de beide door hem bedoelde feiten
eerst in Juli 1903 zou hebben ver
nomen.
Meer licht nooil.
geacht.
Sommige leden waren van oordeel,
dat de hierboven aangestipte feiten,
in onderling verband beschouwd,
voldoende vermoedens opleveren om
daaruit bewijs te putten dat het
ontkeden verband wel degelijk be
stond. Anderen gingen niet zoover,
maar achtten to h v r chaffing van
meer licht, omtrent dezie zaak, noo
dig;
In Verband met het bovenstaande
werden van de regeering verschillen
de inlichtingen gevraagd. Het
spreekt vanzelf, dat het tegenwoor
dige Kabinet niet verantwoordelijk
is voor eene in 1903 verleende deco
ratie, maar m n vertrouwde dat ld»
regeering de Kamer zal willen in
lichten -omtrent de wijze, waarop- ten
aanzien van het verleenen van deco
raties in het algemeen gehandeld
pleegt te worden en van wat naar
haar weten hij het verleenen van be
doelde decoratie i-s geschied. Ook
wenschte men, dat Zij haar oordeel
zlou uitspreken over de vragen van
politiek beleid, Waartoe het gebeur
de aanleiding geeft. Mien herinner
de hierbij, dat ide minister van finan
ciën zich in 1868 bereid verklaarde
mlieh+ingen te ve-rs'rekken omtrent
de redenen, waarom |dé uitgaven voor
decoraties onder het bewind zijns
ambtsvoorgangers het daarvoor toe
gestane krediet- hadden overschreden
en dat het m'ni-sterie-Eo'll in 1894
aan de Eerste Kamer stekken over
legde, Waanuit bleek, welke motieven
het vorig'e Kabinet ertoe liadd n ge
leid, ontbinding ider Kamer raad
zaam te achten.
Vragen aan de
Regeering.
De inlichtingen, Welke gevraagd
Werden, waren de volgend»:
l,o. Welke zlijn de regels, welk» bij
het verleenen van decorat es aan in
gezetenen plegen gevolgd te wor
den Van welke autoriteiten worden
daarbij informaties gevra-agd? Is
bij1 de decoratie van den heer R Leh
mann de gebruikelijke weg gevolgd
Gaarne Zou men de ter zake daarvan
uitgebrachte ambtelijke adviezen
aan de Kamer overgelegd Z:en.
2o'. Welke regels gelden ten aan
zien van de vraag, tot het ressort
van w'elken minister de voordracht
tot toekenning een-er decoratie bé-
hootrt
So: Komt het meer voor en acht
de regeering het oorhaar, dat Idoor
een minister de weg wordt aange
wezen, door het volgen waarvan ie
mand aanspraak zal kunnen maken
op een r'dder-oalde
*4o. Acht de regeering het in over
eenstemming met goede po-litiekë Ze
den, dat een minister geld aanneemt
voor eene partijkas en op de in de
verklaringen van dr. Kuyper ver
meldde wijze over regeeringsaange-
legenheden correspondent ie voert
met iemand, die geenerlei officieele
positie bezit?
5o. In verband met de verklaring
van di". Kuyper, dat de heer E. Ai
Lehmann niet op een lijst betreffen
de het verleenen van decoraties kon
geplaatst zijn, omdat zoodanige lijst
door het Kabinet, dat aftrad, niet
„gearresteerd" Was, werd vierder lie
vraag gesteld of vóór dat aftreden
een voorloopige lijst werd opgemaakt
en Zoo ja, of de naam van genoemden
persoon daarop voorkwam
Een kort resumé
van de verdediging.
Algemeen was men van hm die
aan de zijde van dr. Kuyper staan
van oordeel dat de uitdrukkelijke
verklaring van dr. Kuyper dat er
geen verband bestaat tusschen het
verleenen der decoratie en het aan
nemen van geld voor verkiezings-
do-eleinden geloofd behoort te wor
den tot dat het tegendeel gebleken
is. Dat het bewijs van het tegendeel
uit zijne verklaringen afgeleid zou
kunnen worden, werd dezerzijds ont
kend. Voorts was men van oordeel
dat hetgeen de heer Lehman voor
de krijgsgevangen Nederlanders en
voer de kerk te Colombo deed, het
verleenen der decoratie alleszins
rechtvaardigt. Verscheidene leden
achtten het overigens gewenscht, dat
dr. Kuyper de nadere inlichtingen,
die hij toegezegd heeft niet langer
achterwege zou houden.
Naar aanleiding van het geopper
de denkbeeld, dat de regeering ©en
onderzoek zou instellen werd ve>: d r
opgemerkt, dat zij zich met deze
zaak alleen kan inlaten voorzoover
er sprake zou kunsnen zijn van eenig
ambtsmisdrijf en voor zoover betreft,
het verstrekken van inlichtingen
aangaande het verleenen der deco
ratie.
Varia
Voorts kwamen nog de volgende
onderwerpen van algemeenen aard
ter sprake: de benoeming van den
oud-minister Idenburg tot gouver
neur-generaalde burgemeestersbe
noemingen; de eed-kwiestie; het tele
gram van den minister van water
staat met betrekking van de jongste
verk'ezing in Gulpenhet vraagstuk
der droogmaking der Zuiderzeehet
verbod van verkoop van sterken
drank op aanbestede werken en de
uitkeering van f4000 aan 'sBijks
bouwmeesters voor toezicht hij den
bouw van stallen op het Loo,
De hofvijver te
's Gravenhagc.
Op een vraag van den heer Thom
son inzake de gedeeltelijke demping
»an den Hofvijver te Gravenhage,
heeft de minister vrn Financiën het
volgende geantwoord:
„Door het vanwege den Staat der
Nederlanden aan de gememte 's Gra
venhage beteekende exploit is vast
gesteld, dat de Regeering niet wenscht
prijs te geven het recht van den Staat
op den Hofvijver.
Welke maatregelen der Regeering
zullen dienstig voorkomen bijaldien
op het recht van den Staat zou zijn
inbreuk gemaakt, zal afhankelijk zijn
niet alleen van de wijze, waarop
daarop zou zijn opgetreden, doch ook
van de omstandigheden, waaronder
zulks zoude geschied zijn. Het is
derhalve niet mogelijk reeds thans die
maatregelen aan te geven."
Rechtszaken.
Failliet verklaard:
19 Oct., C. J. L. Hofman, jaloezienë-
maker te 's-Gravenhage.
N. Kromhout, koopman te Leiden.
H. D. Verstegen, handelaar en fa-
fabrikant van suikerwerken te Uden.
Geëindigd door het verbindend
worden der uildeelingslijst, het faillis
sement van J. Dekkers, schoenmaker
te Waalwijk.
Vernietigd, de faillietverklaring
van D. Cardozo, te Amsterdam.
Eenige jaren geleden meldde het
Staatsblad van Sivas (Aziatisch Tur
kije) een merkwaardig feit, dat zoo
juist had plaats gehad in een klein
dorp- uit den omtrek.
Twee -muzikanten, waarvan de een
een zour|na (soort klarinet) en de
ander een davoul (groote trom) be
speelde, waren geëngageerd door een
familie, idle in een naburig dorp
woonde, om bij een bruiloft te spe
len Toen het feest afgeloopen was,
verlieten de twee muzikanten het
bruiloftshuis om naar hun dorp te
rug' te keeren maar, ida,ar ze onder
weg door een hevigem sneeuwstorm
overvallen wierden» gingen zie- schui
len in de ruïne van een ouden molen
Nauwelijks waren z|a er, of de wol
ven drongen den molen binnen. Die
beide muzikanten hadden er zonder
twijfel hun hachje bij ingeschoten
zoo z-e niet 'de 'tegeinwoordigh-eiil
van geest hadden geh-ajd een schril-
len krij.gschmarsch te ga,an spelen.
De wolven w.ekc'n eerst ontsteld te
rug en namen vervolgens de vlucht.
Eenigiein tijd later overkwam het
een oud-hoornblazer van een
Schotsch. regiment, inwoner van Ca
nada, -Mac,-Lean geheeten, dat hij,
toen hij bezig' was twee gedood© her
ten in stukken te snijden, een kudde
wolven -op zich zag aankomen. Hij
gpeepi zijn hoor'n. blies uit alle macht
een marsch, 'e|n! Zag' toen zijn geduchte
aanvallers hevig verschrikt a,ls zie
waren, Ina-air de vlakte ijlen.
Ten slotte verhaalt men, da,t mrs.
John UnterWiOod, vrouw van een rij
ken Yankee, toen zie in de Zwarte
Bergen vain -South-Dakota verdwaald
was geraakt, verscheidene urein on
der de bekoring van ha-ar stem een
l-eeuw tegenhield, die zijn poot reeds
op haar gelegd had, gereed haar te
verscheuren. Hl verrukking luister
de het dier naar ha-ar. Bij liet aan
breken vain den dag verscheen plotse
ling' .de echtgenoot, geleid door het
gezang; Hij schouderde zijln karabijn
en .schoot zoo- juist af, dat hij dein
leeuw met het eerste schot doodde
Zonder zijln vrouw te treffen, die van
vermoeienis en schrik in -Zwijm viel.
Zijn deze anekdoten authentiek?
In ieder geval zijn ze waarschijnlijk
En z'o,nder twijfel is men naar aan
leiding' van analoge- feiten op het
denkbeeld gekomen om de uitwer
king van mu;z,iek op dieren te onder
zoeken.
'In ld© Diergaa:de te Londen wlerÜ
een va|n de eerste proeven genomen.
De resultaten er van waren op zijn
minst merkwUiardig.
Op ©en ochtend, toen de beren e-én
diepen slaap sliepen, installeerde
z:ic;h een violist op de brug1, Idie |zidh
boven hun kooi bevindt en begon
zijn instrument te- bespelen. De jong
st© der beren werd wakker, spitste
d,e ooren, en begon, na eelnige ver-
tika-le s-prongan gedaan te hebben,
met groots oplettendheid (ima-r k»t
wijsje te luisteren.
Toen vervolgens- de violist va,n de
brug' gedaald was om vóór da kooi
te- spelen, wrong het dier zijn kop
en p-o-oten tusschen de tra-lies, ter
wijl zlich weldra, twee- oudere beren
bij hem voegden. Plotseling sprongen
de drie beesten, bij een v-alschen
toon, Inaar achteren, als bevangen
doo-r schrik. Toen de violist ©en
marsch was begonnen ta spelen, gin
gen de drie, beren heen en weer Joo-
pien in de kool, op de ma,a,t van li®
muziek.
Het effecit was v-o-lko-men gelijk
bij de lee-uwen, die dan violist zoo
dicht mogelijk naderden. Een ex van
bewoog op de maat het eind van IzSjn
dikken staart, terwijl een leeuwin
hem zijn pla,ats betwistte en er ten
slotte in slaagde zich tusschein hem
en het instrument te plaatsen.
Da-aren tegen toonde de wolven een
groote vrees, knarsten met de tan
den, en namen, verschrikt e,n toet
overeindst-aanden st-aa-rt, de wijk
naar het achtergedeelte va|a hun
kooi.
De jakhalzen schenen minder le
vendige indrukken te krijgen. De
alpen schenen bijna alle gelijkelijk
door een ziekere vrees bevangentoch
luisterden Zij met aandacht en aöoom -
pagneerdom ten slotte- d-e muziek met
onduidelijke geluiden-
Maar alle dieren Zonder uitzonde
ring' legden een wiare angst aan den
dag voor onwelluidende klanken'.
Een öoteaert gegeven in dein Dieren
tuin te New-York had op de wilde
dieren ee|n geheel verschillende- uit
werking. Mr Picador®, de oirkes-t-
direeteuT vau den Tuin liet Ide kooi
en voortbrengen rond den kring, ge
vormd door. ide zestig uitvoerders,
en Ziehier wa,t er voorviel:
Gedurende iden maxs-ch On the road
o-f Mondalay stortte Bazile, de reus
achtige- olifant, dikke trainentwiee
leeuwien, die hun brokken _vleesc!h
aan het verslinden waren, lieten Ze
liggen om te luisterende wolven en
tijgers stonden toet gesloten oog en
en schenen in extasse; de beren, her
ten ©nreebokken begonnen' te dansen,
Een wals van Strauss scheen z-e
slaperig' te makende Treurmarscth
van Chopin deed alle wilde dieren
zonder onderscheid klagende gelui
den uitstooten ©n de giga, lieed Ze
springen. Na. do uitvoering van ieder
stuk begonnen de herten tan beren
te dansen, terwijl de groot ewilde die
ren huildengehuil en gedans, wat
bij' de hervatting dadelijk ophield.
D© .dieren zijn dus ontwijfelbaar
zeker gevoelig voor de bekoring van
do muziek. Hieruit volgt, dat men
door geschikte melodieën in hen Zon
kunnen te voorschijn roepen, wat wij
zouden willen noemen, speciale ziels
toestanden.
iWlist rn-en, dat dit beginsel in Ame
rika op de men.se,hen is toegepast?
„Een baefpaeker" van Chicago merk
te -opi, dat zijn werklieden veel snel
ler werkten op- de dage® ida-t oen (or
geldraaier zlijn wijsjes tegenover zijn
fabriek afdraaide. Mon heeft proe
ven gelnomen en men heeft gecon
stateerd, dat niets oen werkman, Idie
een vlug werk heeft uit te voeren,
zoozeer opwekt als een marsch of
een meesleepende dans.
Do eerste praktisch© proef werd
genomen te Canacherie in. den Staat
New-York in eein fabriol-L fwa,ar de
wierklui stukwerk verrichten. De
voortbrengst in do z-alen' waar een
mechanische piano geïnstalleerd was,
was veel grooter dan die van Ho an
der© zalen, die van geen muziek voor
zien w-arcln. En onlangs is een proef
op veel grooter schaal genomen, te
Chicago zelf, aan de Libby Corpo
ration, die een groote bestelling
gekregen had van te ©onservoeren
vleeschwarem voor het eskader van
den Stillen Oceaan, te leveren bin
nen: een zeer beperkten termijn- De
directeuren van dé fabriek engageer
den dadelijk e©n volledig orkest, dat
geplaatst werd in de- groote centrale
keuken en bij bet geluid van de trroo-
lijkste marscben, „Souza.-Marsch",
„Honey-Girl", werden millioenen en
millio-emen bussen geconserveerd
vleesch hla-aigemaaki, gesoldeerd en
verzonden.
(Wanneer dit meer algemeen in toe
passing' zal worden gebracht, zul
len de, hoeren musici, ©en nieuw af
zetgebied hebben gevonden.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT.
