Stadsnieuws.
Wat anderen zeggen.
Landbouw en Visschenj.
Wefeusvmdyi Aïerlti,
Financieele berichten.
Weekbericht der Loedensche Bears.
Waterstanden.
af
(vsl
n
Want wat daarmede gebeurd is,
kan toch heuech niet bevorderlijk
worden geacht aan de waardigheid
van dat Raadecollege.
Reeds bij zijn installatie wees het
nieuwe lid de Braai erop, dat het
werkliedenreglement reeds eenheelen
lijdensweg had afgelegd en nu heeft
hij dezer dagen zelf meegewerkt dien
lijdensweg te verlengen. Ja, misschien
zal hij mede zitting hebben in de
jury, die het wreede doodvonnis over
het reglement zal uitspreken.
Herhaaldelijk en langen tijd had
de wensch om een reglement voor
ambtenaren en werklieden geklonken
in Schoten's Raadszaal.
Totdat ten slotte B. en W. op zich
namen een zoodanig reglement te
concipieeren. j
Lange tijd ging hiermee heen. j
Eindelijk daar kwam het afzetten.
De raadsleden kregen het allen thuis,
de behandeling werd keer op keer
uitgesteld.
Tegen dat de behandeling zou plaats
hebben, kwamen de gemeenteambte
naren met een zeer uitvoerig adres,
vragende een heele reeks wijzigingen.
Deze waren zoo ingrijpend, dat B.
en W. het heele concept weer terug
namen en een heele poos later ver
scheen een nieuw concept.
Het doorliep denzelfden weg bij de
Raadsleden, die er een massa amen
dementen op maakten.
Eindelijk brak de dag aan, dat het
in openbare vergadering zou behan
deld we rden, doch in dien tijd waxen
de nieuwe leden de Braai en Cobelens
in 't College gekomen.
De eerste vroeg aanhouding, want
hij wilde er toch voor de behandeling
een grondige studie van maken.
Weer verliepen eenige weken.
De Raad kwam enkele malen offi
cleus bijeen en daar zou 't gerecht
kant en klaar gemaakt worden voor
de openbare vergadering.
Men meende zulks en vol goeden
moed toog men ter algemeene ver
gadering.
In den beginne ging alles van een
leien dakje, later op den avond ont
stond een langdurig debat over pun
ten, die in de officieuss vergaderingen
over 't hoofd waren gezien.
Doch de hoofdzaak, waarom 't re
glement in deze vergadering niet kon
worden goedgekeurd, was gelegen in
het ontbreken van de tabel, waarvap
't reglement verschillende malen sprak
en welke tabel regelde de hoegroot
heid der salariseen en de periodieke
verhoogingen.
In de volgende vergadering zou dan
't reglement in tweede lezing worden
aangenomen en tevens de tabel vast
gesteld.
Over die tabel werd een heele
avond zoek gemaakt en toen dan ein
delijk de geheele zaak voor elkaar was
gezet, toen de vaststelling van het
heele reglement zou plaats hebben,
toen dus de lijdensweg beëindigd
Bcheen, toenja toen kwam dood
leuk de heer de Graaff met 't voor
stel, dat een Commissie zou
gaan onderzoeken of wel een
reglement noodig was.
VV'aarachtig, lezers, of wel een regle
ment noodig wasl
En dit voorstel de Graaff vond een
meerderheid.
In den aanhef is gesproken over de
waardigheid van den Raad. Doch of
deze handelwijze nu bevorderlijk zal
zijn aan de waardigheid van den Raad,
wagen wij sterk te betwijfelen.
Beter ten halve gekeerd, dan ten
heele gedwaald, zegt 't spreekwoord,
zeker, doch voor ernstige mannen is
er toch evenwel een tijd, dat terug-
keeren allerdolst is.
Is er een verklaring te zoeken voor
dit zonderlinge evenement in de 20e
eeuw?
Voor zoover wij vernemen, waren
de ambtenaren niet erg ingenomen
met 't Reglement en men beweert,
dat de ambtenaren er in geslaagd zijn
den Raad tot de aanneming van dit
compromitteerende voorstel te brengen.
Doch dan lijkt ons 't geval te ern
stiger.
Wanneer gemeenteambtenaren hun
chefs, in casu de raadsleden, dergelijke i
vreemde kronkelingen kunnen laten
maken, dan is de onderlinge verhou
ding tusschen beiden geen erg gezon- j
de. Laat ons hopen, dat de nu be
noemde commissie na ernstig onder
zoek in 't belang der wederzijdsche
rechtsverhoudingen, tot de conclusie
komt, dat een werkliedenreglement
wel noodig is, en dan kan in Soboten
hetzelfde spelletje van voren af weer
beginnen.
Kamer van Koophandel.
In de jongste vergadering van de
Kamer van Koophandel en Fabrie
ken waren tegenwoordig de lieeren
Mr. Joh. Enscihelé, E,. 11 Krela-
ge, A. de C'lereq, [W], G. H. Jacobs,
G. v. d. Most van Spijk, H. J, Geiji
J.Cz. en H. Fikkert
Voor kennisgeving Werd aangeno
men een brief van R. en jVYi. van 27
October j.l. betreffende noodig* en
wenschelijk geachte verbeteringen
van de verkeerswegen aan de Spaar-
nezijde en van het stadsgedeelte aan
de overzijde van het Spaarne naar de
binnenstad. B. en Wj. zeggen daarin
aan de zaak de aandacht te zullen
schenken.
Het denkbeeld van eene aanleg
plaats voor groote vaartuigen aan
cl' in de nabijheid van het Noorier
Spaarne (met spoorverbinding* enz. is
nader door B. en Wi. in overweging
genomen, nu de spoorverbinding- ten
dienste van de gemeente-lichtfabrie
ken nader bij hare totstandkoming*
is geraakt.
Dat daarvoor op de ontwerp-be-
grcoting voor 1910 geene gelden zijn
uitgetrokken "brengt niet mede, dat
wanneer tot de uitvoering van een
dusdanig werk mocht wonden beslo
ten, het maken van een aanvang
met dit werk in 1910 zoude zijn uit
gesloten.
Immers waar het werken betreft
van buitengewonen aard, worden
daarvoor dikwerf gelden beschik
baar gesteld in den loop van een
jaar en op de begroeting vootr adt
loopende jaar.
In zake een door de Kamer van
Koophandel en Fabrieken te Zut-
phen aan de Kamer met verzoek
cm ondersteuning in afdruk gezon
den adres aan den Minister van Fi
nanciën om wijziging* te brengen in
de voor enkele jaren ingevoerde stui
verstukken, tengevolge van gerezen
klachten over verwisseling* van dit
muntstuk met kwartjes, werd beslo
ten zich in gelijken geest tot den
Minister van Financiën te wenden.
De circulaire van den Minister
van Landbouw, Nijverheid en Han
del, waarbij verschillende Vragen
werden gedaan in zake den Zondags-
arbeid met betrekking' tot de be
staande toestanden in deze gemeen
te, werd daarna besproken.
Ten einde omtrent den Zondags-
arbeid 'zooveel mogelijk gegevens te
verkrijgen, heeft de Kamer van
Koophandel aan de bestuurders van
zaken in handel en nijverheid, voor
zcover die op de kiezerslijst dar
Kamer voorkwamen, de doör den Mi
nister ter beantwoording' gestelde
vragen voorgelegd.
Van de daarop ingekomen 89 ant
woorden waren er 37 welke in meer
dere of minder© mate van Zondags-
arbeid melding' maakten. In hoofd
zaak is die arbeid tot de navolgen
de rubrieken terug te brengen, waar
bij boom- en bloemkweekerij buiten
beschouwing is gelaten.
I. [Winkeliers.
a. in fruit, fijne vleeschwaren e,n
dergelijke.
In den regel, soms alleen in de
zomermaanden, worden i|n den voor
middag* de hestellingen aan de klan
ten bezorgd. Deze zijn er op gesteld
deze waren versch voor het gebruik
te ontvangen.
b. agentuur van dagbladen, v
Het bezorgen der ochtendbladen.
Uit den aard der zaak kan dit geen
24 uur uitgesteld worden.
c. sigaren, galanterieën (prent
briefkaarten), gemaakte klseren, ma
nufacturen, schoenen en dergelijke.
Vele dezer winkels zijn ©en grooter
of kleiner deel van den Zondag ge
opend. Zij maken dan goeie zaken,
hetzij omdat het publiek, dat in-
koopen doet in de weekdagen, daar
toe weinig* gelegenheid heeft, hetzij
cmdat hunne artikelen, zooals prent
briefkaarten, vooral door het Zon
dags uitgaand publiek gekocht wor
den.
d. brood-, banket-winkels en derge
lijke waar het gekochte tevens ge
nuttigd wordt.
Geopend ten dienste van het Zon
dags uitgaand publiek. Men oordeel
de verbod van Zondags arbeid onbil
lijk, indien niet tevens de restau
raties gesloten werden.
II. Restauratie houders.
Des Zondags geopend.
Sluiting* des Zondags is zeer onge-
wenscht te achten. Juist ter bevor
dering* van Zondagsmst in het alge
meen, dient men dergelijke gelegen
heden geopend te houden.
III. Slagerij-
Vooral des zomers kan dikwijls
de arbeid niet geheel worden na
gelaten met bet oog op bederf.
IV. Broodbakkerij1.
Zondagavond dienen, de Werkzaam
heden aan te vangen, teneinde Maan
dags bij tijdes het brood gereed te
hebben.
V. Koks en banketbakkers.
Deze hebben Zondags dikwijls bet
meeste te doen.
VI. Verzorging van paarden.
Vele handelaars houden paarden,
die ook des Zondags verzorging
eischen.
VII. Bouwvakken.
Dringende herstellingen zooals <W
lfeeten aan waterleidingen en derge
lijke, ook bij belangrijker ongevallen
dienen ook des Zondags te kunnen
uitgevoerd worden.
VIII. Klein bedrijf.
Kleedermakerijen, bontwerkers en
dergelijke, zijn soms over bezet met
dringend werk.
IX. Groot bedrijf.
a. dringend werk.
Bij hoog© uitzondering wordt, ter
wille van den besteller op Zondag
arbeid verricht. Men meent, dat
door verbod van Zondagse,rbeid soms
aanzienlijke belangen zonden kunnen
geschaad worden.
b. aard van bet bedrijf.
Zooals voor uitgevers van nieuws
bladen, ware bezwaarlijk bet uitge
ven van bulletins te verbieden. Ook
vcor andere bedrijven zal zulks Wel
gelden, alhoewel daaromtrent a,an
de Kamer Van Koophandel geen ge
gevens verstrekt werden.
c. herstellingen.
In alle fabrieken komt nu en dan
Zondagsarbeid voor, tot het -doen van
herstellingen, ten eind© des Maan
dags het bedrijf in oirde te hebben.
d. huiselijke werkzaamheden.
Zooals bewaking, boodschappen
deen en dergelijke.
X. In verband met de Israëlieten.
Door sommigen werd de aandacht
gevestigd op het bezwaar hunner
neering* Zondags te sluiten, terwijl
hunne Israëlitische vakgenooten des
Zondagls hun arbeid verrichten.
5 e internationale tentoonstelling van
hoenders, duiven, eenden, ganien,
swanen, Fazanten, parelhoenders, kal
koenen, konijnen enz. Ook ditmaal
is de tentoonstelling uitstekend ge
slaagd.
Pluimvee.
De Utrechtsche Pluim veeolub opende
gisteren in de Fruitbal te Utrech-
De heer Netscher
in de Gemeente
raad van Velsen.
Onder het opschrift „Beta m e-
1 ij k schrijft het antirevolutionaire
„Velsen's Nieuws- en Advertentieblad"
het volgende:
„In de raadsvergadering van Maan
dag j.l. deelde de Burgemeester van
Velsen mede, dat ZEdachtb., die Aug.
1910 zijn zesjaarlijksche termijn als
Burgemeester ziet verloopen, niet
voor eene herbenoeming in aanmer
king wsnecht te komen en daarvan
ook aan den Commissaris der Koningin
kennis had gegeven. Omtrent de
redenen, die hem daartoe bewogen
hadden, deelde ZEd.Achtb. piets mede.
Niemand behoefde zich te verwon
deren over het feit, dat al was ook
geen discussie meer toegelaten, naar
aanleiding van zulk een mededeeling,
nog even het woord werd gevraagd.
Dit geschiedde in casu door den
Wethouder Netscher.
Maar wat wel verwondering moet
haren is de wijze, waarop hij van
deze gelegenheid gebruik maakte.
Nu zijn we dit van den heer Netscher
al wel zoo wat gewoon, maar dit keer
hadden wij toch meer voorzichtigheid
van hem verwacht.
't Is een soort tactiek of sport van
dezen wethouder om, qua raadslid,
ook aan de rondvraag deel te nemen,
en dan even handig gebruik te maken
van de gelegenheid, dat niemand na
hem meer het woord kan krijgen, om
datgeen te zeggen wat hij anders,
misschien wijselijk, nog even voor
zich zou hebben gehouden.
't Zelfde was ook lu min of meer
het geval.
De heer Netscher met zijn bekende
neigingen kon niet nalaten officieel
en publiek een pluim te steken op
den hoed der stateers. Hij bewees
hiermede toch eigenlijk zijne positie
als wethouder niet te verstaan.
Ge.ukkig antwoordde niemand op
deze tirade en liet men du verder
maar biauw blauw.
Maar erger nog was wat hij deed
ten opzichte van den Burgemeester I
Het is in onze gemeente van algemeene
jmkendheid, hoe de heer Netscher
steeds zijn oordeel over onzen burger
vader heeft gelucht. Groote soberheid
in uitdrukking was dus voor hem
allereerste eisch, doch deze soberheid
ontbrak, zooals we dat van den heer
Netscher kennen. En 't jammerlijkste
was nog de wijze, waarop de heerN.
ter sprake bracht, dat bedanken van
den Burgemeester geen verband hield
met hetgeen tijdeDS de staking te
IJmuiden is voorgevallen, 't Was alan
hij op deze geschiedenis eens sprei aal
de aandacht wou vestigen. Offie Bur
gemeester het aangenaam 'ond l We
denken van niet, want als iets het
vermoeden heeft versterkt, dat het
met elkaar in verbani stond, dan is
het juist de toesprarK vau den heer
Netscher.
Toch gelooven wa niet dat hier de
oorzaak ligt. Die 7igt dieper.
Reeds ruim 2 jaren geleden zijn de
geruchten beginnen te ioopen, on
middellijk na een zekere verkiezing,
dat de Burgemeester van Velsen zich
niet meer soo aangetrokken gevoelde
tot het Burgemeestersambt van Velsen
en dat df emmer vol begon te worden.
Maar over dat punt zweeg de heer
Netscher.
Gelukkig deden alle raadsleden er
het zvijgen toe.
Eene discussie over de speech-Net-
scbrt* zou in de allereerste plaats voor
Burgemeester Weerts hoogst pijnlijk
zijn geweest.
Maar de wijze, waarop de heer N.
de zaak had getracteerd, was oorzaak
dat er maar een zwak applaus kwam
op de betuiging van leedwezen dat
Burgemeester W eerts gaat vertrekken.
Dèt nu was jammer 1
Want ondanks alle verschil van
meening, gelooven we toch dat de
heer Weerts steeds de persoonlijke
t-ympathie heeft van alle raadsleden
Was hbt optreden van N. beta
melijk
zwak otp Let gpraüht, dat het eerst
volgend dividend op de preferente
aandeelen op 3U zonde verminderd
worden.
KoperWaarden werden in flinke
bedragen verhandeld. De mededee-
ldngen omtrent eene in Amerika te
vormen verkoopvereenig'ing* hamen
meer bepaalden vorm aan, tegelij
kertijd veroorzaakten groote aankoo-
pen van koper te New-York eene
aanzienlijke prijsverbetering1 voor
het metaal, waarvan ook de aandee
len der Amalgamated en Rios voor
deel trekken konden, In. deze waar
den werden groot© aankoopein opge
merkt, ook voor bijwaarden was
meer vraag.
In de Amerikaansche markt is tiet
kalmer geworden, de speculatie was
in afwachting van de ojntwikkelihg
der geldmarkt meer terughoudend.
Harriman-waalrden bleven zonder
belangstelling', de koersen wijzen
slechts geringe varan leringen aan:
inmiddels werd het dividend der
Southern Pacifio op den ouden voet
gedeclareerd. De reeds, vroeger op
gemerkte aankoopen van Rock Is
land shares bleven ook deze week
aanhouden, Pensylvanias werden ge
kocht, omdat men dit aandeel, het
welk overigens zeer goed geclasseerd
isj, na de uitkeering' van lf/s dollar
dividend en 4 dollar rights voor
koopwaardig acht. De verknopen van
Hill-waarden werden aan realisaties
uit den boedel van den onlangs over
leden 'groot-aandeelhouder John S.
Kennedy toegeschreven. De berich
ten over deze spoorwegen blijven
aanhoudend gunstig lulden, de bé-
drijfsuitkomsten van het loopende
jaar zijn buitengewoon bevredigepd.
Daarbij is in aanmerking' te (nemen,
dat de Great Northern en de Nort
hern Pacific hit hun gemeenschappe
lijk bezit van aandeelen in de Chi
cago Burlington Quiney jaarlijks
klimmende stille neseryen aanzame-
len en speciaal de Great Northern
g'edurende de eerstvolgende jaren
een groot en loonehd ertsvarvoer uit
de nieuwe eigendommen der Steel
Corporation te verwachten heeft.
Het zoude vèrkeerd zijn zich door
de laatste koersdaling', welke (1©
Hill-waarden ondervonden hebben
te laten verontrusten; met het oog
op de buitengewone schitterende
vooruitzichten voor deze maatschap
pijen zal het fLottante materiaal
spoedig geabsorbeerd zijn e.11 dan kan
een koersherstel niet uitblijven.
Moeilijkheden van eenige Kaap-
firma's veroorzaakten tegen het ein
de der week flinke koersverlagingen
vcor mijnwa'arden, waaronder ook
Diamant-waarden moesten lijden
verstrekt door
O, HEIMl cjommissionair in effecten,
Nieuwe Gracht 62.
Gedurende jd© vorige week ontving
de Bank van Engeland ongeveer
1.000.000 pd. st in gioud, voor het
grootste gedeelte van het continent
afkomstig*; de weekstaat der Bank
wees dientengevolge betere cijfers
aan. De stemming in Lombard Street
werd daardoor aangenamermen ver
onderstelt, dat na ontvangst van
eenige nog te verwachten goud-in
voeren van het vasteland, de geld
markt aan alle eisqhen, voorname
lijk die van Zuid-Amerika, zonder
bezwaar kan voldoen. Dit had eene
geruststellende uitwerking op de
effecten-markten, temeer, omdat in
Amerika thans weinig' speculatieve
zaken gedaan worden en men Haar
gedurende iden vorderen loop van het
jaar geen belangrijke vraag naiar
geld ineer verwacht.
Consols en binnenlandsche waar
den konden hiervan prof theoremook
naar vreemde ponten, welke sedert
weken geheel verwaarloosd waren,
wak meer vraag. Russen en Japan-
nar» werden door het publiek voor
belegging gekocht. Peruanen waren
[Wiaarorr hebben de negers
kroeshaar?
Jit een brief van den Z.E [Pater
P. Zoetmulder, van Schiedam, mis
sionaris in den Cpngo:
Mpala, 10 Febr. (1909.
Ge spraakt me over onZe jongelns
met hun kroeskoppen, maar zag, weet
ge, waarom nu eigenlijk de Negers
allen krulhaar hebben
De oplossing! is niet banaal, ze
werd me door een ouden Christen
verhaald, toen :ik op 'n Zondagna
middag* op wandeling Zijnde, 'n
praatje g ing maken voor de hut van
één onzer parochianen in de scha
duw van een breedgetakten Mango
boom. iWjat dat voor 'n boom .is, en
wat voor vruchten hij draagt, hoort
ge wellicht later nog wel eens. [Wieet
voorloopig' dat ik dan in zijne Wel
doende schaduw op een heel laag
zitbankje zat, luisterend naar den
uitleg „iWlaarom hebben de negers
kroeshaar?"
En dat ze het hebben, bewees het
tafereeltje dat ik vcor mij had: Pa
pa, een man in de kracht (Van izijn
leveneen kroeskop. De oudste zoon,
die daar in de verte aankomt toet 'pijl
en hoog en lans gewapendeen [kroes
kop. Moeder de vrouw, in de (deur
opening gezeten, haar kind van mis
schien anderhalf jaar, in een doek
op haar rug* gebonden, en haar'jong
ste telg; die opinoeders schoot Slechts
van het materieel© leven geniet,
allen: kroeskoppen!
„Ja, Bwana". zoo sprak Jusse Ki
popa (Joseph de Vleermuis), jelui
Europeanen züjt helder blank. O.L
Heer heeft u zoo geschapen. Maar
toen dan de eerste blanke op de aarde
rondwandelde, toen hield de duivel
raad met zijne trawanten en hun
opperhoofd sprak: „Zullen wij ook
niet eens 'n paar menschen gaan
maken."
Zijn voorstel vond algemeene in
stemming bij de rumoerige vergade
ring'. Hij zette zich dus aan t (werk
Maar „Mijnheer Shetani" zoo
noemen de Christennegers dengene,
welken men in Europa „Pietje Pot
lood" heet, kon er niet in slagen
met Zijne vieze houtskoolhanden, iets
blanks te voorschijn te brengen.
Zijn voortbrengsel was en bleef
pikzwart: 't was de eerste neger.
Maar hij wilde toeh niet onderdoen,
hij; schafte raad en besloot zijn (zwar
ten mensch in 't meer te gaan "was-
sehen. Hij dompelde dien tweeden
Adam fiks onder en begon hem (ste
vig* het hoofd ta wrij ven.
Het resultaat: g'een blank gezicht:
maar z;ijne vuurhandeU, die in de
haren woelden, deden dienst als fri-
s eer ijzer en nooit heeft een kapper
met al zijne kunstgrepen in zulk een
korten tijd, zoo'n fijnen krullebol ge
produceerd. Een kroeskop, waarop
mist noch regen invloed hebben:een
krullenwinkel, waarvoor een neger-
dame niet vreest, dat hij uit de krul
zal gaan, en op dat punt dus veel
voor heeft op menige krullen-lieva.i-
de Eva-dochter van het oude Europas
Toen Jusse uitgesproken was, zei
hij' met eene uitdrukking* va,n een
droog-komiek„Vrouw, geef me mijn
pijp eens aan."
Ik vind den uitleg (niet alledaagsch
en, trotaeih op mijn wetenschap, wilde
ik haar eens debiteeren voor enkelen
onzer jongelns, die als vrijgekochte
slaven of als weeskinderen bij ons
een „tehuis" vinden. Maar ik was
niet weinig verwonderd van op mijn
vraag „[Waarom hebben jelui toch
allemaal krulhaar" als antwoord te
krijgen: „O, Bwana, als wij (negers
zooveel zeep hadden als de Euro
peanen, zou ons haar wel net als
het uwe zijn. Ons hoofd is a.ls een
pori (uitgestrekte vlakte met laag
struikgewas) en nog wel een pori (met
veel Wild. (Wiij negers hebben hier
op ons hoofd, heel wat te (doen met
onZe vingers" en hij verduidelijkte
zijn woord door een zeker gebaar,
doch 't is wel onnoodig te Zeggen,
welk gebaar mijn lachende kroeskop
maakte. ,,Ja Bwana, en dat voort
durend woelen in ons haar houdt er
de krul in."
„Gekrulde haren, gekrulde Zin
nen", is 'n spreekwoord dat, tenmin
ste hier bij; de Zwarten, niet opgaat,
hun wijsgeerig redeneeren was er het
bewijs van.
Wat zou dan ook een neger (zonder
krulhaar zijn. Stel je eens voor(een
neger met sluik haar. Neen, hoor,
jongens, vooral geen sluikhaar
„Sluikhaar is voor gierigaards en
benepen harten Dat zit niet in jon
gens" zegt de schrijver van „dein
Hollandschen jongen" en ik voeg er
bij; dat zit vooral niet in ;onze .zwart
jes, God zlij dank.
Een instrument, dat aardbe
vingen aankondigt.
Zooals men weet, bestaan er in
strumenten, die een aardbeving, ook
in verwijderde streken, registreeren.
Tbajns is echter een geheel nieuw
toestel uitgevonden, dat voor de toe
komst van het grootste belang be
looft te zijn, namelijk een toestel,
dat in staat is een aardsehudding 'aan
te kondigen. De New-York Herald
bevat een beschrijving ervan door
haar correspondent-, die den uitvin
der, de ZeerEerw. Pater Prof Raf-
faelo Stiattesi, een geleerde Jezuïet
en directeur van de Quarto-Sterren-
wacht nabij Florence, heeft gölnter-
vieuwd. W|ij ontleenen er het vol
gende aan
Italië is het lajid vur léaralschok-
ken en het b* „aéfc dan tnatuuriijk, (dat
de inaturvkundigen van dat- land veel
bek:: g stellen in de bestudeering
van de verschijnselen, die seismologi-
g'ische storingen voorafgaan, en ap-
parat n. die gouden kunnen gebk'uiikt
worden om de nadering er van te (re
gistreeren.
Prof. Stiattesi heeft onlangs een
ontdekking gedaan in die richting,
welke groot opzien zal verwekken.
De sterrenkundige was zoo vrien
delijk ons de bijzonderheden van
zijn uitvinding uit te leggen.
.„Mijn nieuwe ontdekking, ziedde
hij, bestaat uit ee|n apparaat, dat
werkelijk de nadering van aardschok
ken Zal aankondigen. Van den 15en
September, toen het begon te wer
ken, tot vandaag, 14 October, heeft
het 36 aardsehudding en voorspeld,
die in die periode van 29 'dagen,
hetzij dichtbij of ver weg, hebben
plaats gehad.
Het toestel is zeer eenvoudig en is
gebaseerd op ,een principe, dat ge
heel nieuw is op dit veld Van (onder
zoek Opgemerkt was, dat dieren en
zeer zenuwachtige personen een voor
gevoel hadden van de nadering van
een aardbeving:, eenige uren van te
voren. Zelfs hadden sommigen bij de
onlangs voorgekomen groote rampen
dit gevoel in zoo sterke matei, dat
zij het uur kolnden voorspellen, waar
op de schok zou plaats hebben. 'Hier
uit scheen te mogen Worden beslo
ten, dat Zekere electrisohe verschijn
selen aan een aardschok vooraf
gaan.
Persoonlijk was ik van dit feit
overtuigd, daar ik sinds 1905, toen
de eerste groot© aardschok in Ca-
labrië plaats vond, voortdurend ge
construeerd en bestudeerd had spe
ciale, zeer gevoelige instrumenten,
bestemd dezte als voorbeden zijnd© be
wegingen te registreeren, voor het
geval zij van mechanischen aard'
mochten zijn, maar nooit gelukte het
mij, hiermede iets te bereiken.
Vervolgens onderzocht ik het ge
drag* van een galvanometer, waar
door voortdurend een eleetrische
aardstrocm ging, d.w Z een stroom
door een aardpool van de aarde ko
mend en na door ide spiralen Van een
galvanometer gegaan te zijn, door
een andere aardpool naar de aarde
terngkeerend. en toen ontdekte ik
zeer belangrijke veranderingen in de
aanwijzingen van den galvanometer.
Na ieder van deze veranderingen
had een aardschok plaats. Daaruit
besloot ik, dat er verband bestond
tusschen deze twee- feiten, en vervol
gens kwam ik op het denkbeeld, van
dienzelfden stroom gebruik te ma
ken en na hem door de (spiralen van
een galvanometer te hebben geleid,
hem te 'zenden door de windingen van
den klos van een electro-magneet,
waardoor een veranderlijk magne
tisch veld Zou ontstaan. Bij dit mag
netisch veld plaatst^ ik het uiteind©
van een enorm-beweeglijke, magne
tische naald. Zoo- lang nu de iele©
trische stroom geen wijzigingen on
derging, bleef de' magnetisch© naald
standvastig in een bepaalden even-
wichtsstand. Zoodra echter de elec
trisohe aardstrocm en bijgevolg ook
het magnetische veld veranderd
werd, bewoog zich duidelijk de mag
netische naald. De bewegingen van
deze naald te benutten door nr t be
hulp daarvan een electrisohe stroom-
keten te sluiten, waarin een alarm
bel was geplaatst, was- natuurlijk
gemakkelijk.
Ziehier, zeide prof. Stiattesi, in
weinige woorden een beschrijving-
van mijn instrument, waarop ik da
noodig© patenten genomen heb.
Toen hem gevraagd werd, hoe hij
deze verschijnselen verklaarde, ver
volgde prof. Stiattesi: Mijn theorie
is dezede ingesloten wateren in het
inwendige van de aarde veroorzaken
door hun oplossingsvermogen schei
dingen tusschen de verschillende
aardlagen. De bovenste lagen, die
zoo zonder steun blijven, beginnen
te zakken en buigen dan tot het
uiterste van haar elasticiteit. Dan
Splijten ze en breken vervolgens.
[Wanneer dit gebeurt, dan ontstaat
er een electrisohe stroom, zooals al
tijd het geval is, wanneer het even
wicht van een lichaam plotseling
verbroken wordt. Deze stroom ver
meerdert. of vermindert, naar zijn
richting is, den gewonen aardstroom,
verandert diens intensiteit en hier
uit ontstaan de veranderingen bij den
galvanometer. Nadat ze gespleten
zijn, vallen de aardkorsten niet da
delijk, maar Ze blijven door de (onef
fenheden in de seheuringsvlakken
hangen, gedurende een langeran of
korteren tijd, overeenkomend met
haar zelfstandigheid, en na eenige
uren heeft de inwendig© ineenstor
ting*, die de aardbeving op de op
pervlakte ten gevolge heeft, plaats,
Op deze wijze wordt de waarschu
wing voor de nadering van de seis
mologische storing gewoonlijk vele
uren van te voren overgebracht, in
streken, waar de onderlagen samen
gesteld zijn uit compacte rotsmas
sa's. In streken, die een slappen .on
dergrond hebben, kan de waarschu
wing slechts weinig uren vóór den
schok komen, maar ook in dit geval
kan ze toch gegeven word.n.
Wat mijn waarnemingen be
treft, zij zijn natuurlijk beperkt,
want, zooals ik reeds verteld heb-,
heeft het instrument nog- slechts 29
dagen gewerkt. Toch is het resultaat
bereikt. De aardschok van Califomië
op 16 September werd driemaal aan
gekondigd. 'tEerst 26 uur 15 min,
van te vo-rendan 23 uur 44 'minvan
te voren, en vervolgens 16 uur 52
min. vo-o-r den schok De eindstoring
was dus voorafgegaan door drie aan
zienlijke ineenstortingen van rotsen.
De aardbeving, die plaats had te
Volterre, in het district Pisa, op
18 September, werd voorafgegaan
door een waarschuwing* slechts 4 uur
15 min. van te veren De aardschok
op 3 October te Massa Marittina
werd tweemaal aangekondigd. Den
eersten keer 17 uur 22 min., den
tweeden keer 5 uur 9 min. van te
voren. De schok in Piemont op 5
October werd slechts 39 min., vóór
hij plaats had, voorspeld. De sterke
beving te Zagreb in Croatië cp 8
October, werd 8 uur 33 min. wan te
voren aangekondigd, terwijl d-e schok
van 13 October door het instrument
ong;eveer 24 uur van te voren 'werd
aangekondigd.
Een meteoor bij zonneschijn.
Een meteoor van zoo schitterende
witheid, dat hij zelfs bij dag en. bij
stralenden zonneschijn op zeer duide
lijke wijze te zien is, behoort tot de
groote zeldzaamheden.
De knapste, in leven zijnde, kenner
der meteoorsteenen, prof. Denning,
schrijft in „Natura" een dergelijk na
tuurverschijnsel, dat op 6 October, on
geveer om 9.45 uur in den ochtend,
boven midden-Engeland te» zien is ge
weest.
De meteoor werd op verscheidene
plaatsen van een zeer uitgestrekt waar
nemingsgebied gezien, ofschoon de me-
dedeelingen omtrent zijn loop begrijpe
lijkerwijze onbepaald zijn, daar bij dag-
hemel de steunpunten voor het nagaan
van die baan ontbreken, zooals die des
nachts door de sterren worden ver
schaft.
Behalve op den schitterenden glans,
wordt op de langzame beweging van
den meteoor gewezen, die voor een wel
iswaar lange vlucht ongeveer 4 secon
den gebruikte en een lichtenden staart
van korten duur achterliet. Op een
der waarnemingspuntem werd, 4 minu
ten na het verdwijnen van. den me
teoor,een sterk geraas waargenomen,
waarvan de oorsprong, naar geschat
werd, op 80 K.M. afstand lag. De knal
eener losbarsting werd nog op verschei
dene andere plaatsen, gehoord en was
hier en daar zóó sterk, dat deuren en
vensters kletterden, en de menschen
uit hun huizen kwamen vliegen, mee-
nende dat er een aardbeving plaats had.
Zaterdag 13 Nov. (vm. 8 u.)
m 24 nur
Plaaïszk.
Amwrbo/o
hooi;.
la»v.
KntuiatwatKr.
Lobith
9.75
0.06
0.—
8u. 0 30MAP.
Nijmegen
747
0.—
0.—
12 u 0.27
irrhern
7.64
0.01
Stadnoaier.
Vree-wijk
1.2-5 0 49
8'i. 0.30 SI AL
Kampen
1.79
0 99
0
Gr- ve
6.17
•1-07 10 -
Z/uitl.itei'woU»-
knrlrMaad
2.66
012A—
811 0.08 54 AP
Amsterdam, 13 Noy. Olienoteering
per 100 K G.
Raapolie. 12 Nov. 13 Nov.
28»,28'/s
273/4 275/g
Vliegend
In de si ad
Oct
Nov
Dec
Nov./Dec.
Mei
Lijnolie.
Vliegend
In de Rtad
Novi-mb.
December
Nov./Dec.
tan./* i.ril
Mei/Aug..
281/,
321/4 32
313/4 315(f
l 293/, 29'/2
273/o
3tog 31
l 29 U 29
27 26', 8 27
