Nieuws uit
Kennemerland.
Stadsnieuws.
Nieuws uit de Bollen
streek en de Meer.
Prof. Dubois over ds Haarlemsche
waterleiding.
venhuis ii Be Mariaslraat. Omstreeks
3 uur in den nacht hoonde de familie,
bij wien zij inwoont, een vreeselijk ge
gil. Toen men toesnelde, vond men
de deuren der beide ineenloo-pende ka
mers gesloten. Daar men er niet in
slaagde, de deuren in te trappen, riep
men de luidkeels om hulp roepende
vrouw toe. de deur te ontsluiten. Toen
dit gebeurd was, vond men haar in
vlammen gehuld. IJlings werden deze
gedoofd, waarna de deerlijk verwon
de, nadat een dokter de eerste hulp
had verleend,, per auto naar net Ge
meenteziekenhuis werd vervoerd, waar
zij na een vreeselijk lijden overleed.
De oorzaak van het gebeurde heeft
men niet met zekerheid kunnen vast
stellen. In de kamer was een begin
van brand ontstaan, het ergst bij de
papiermand. Vermoed wordt dat de zoo
op noodlottige wijze om het leven geko-
mene, die de gewoonte had, tot laat
in den nacht te zitten lezen, al le
zende gedachteloos een brandende lu
cifer in de papiermand heeft gewor
pen en dat bij haar pogingen om den
brand te blusschen, haar kleeren met
de vlammen in aanraking zijn geko
men.
IJMUIDEN.
Zij souden het eens verbetereu.
Men schrijft ons
Zooais wij reeds vroeger meldden,
gorden hier in den winter verschei
dene lezingen gehouden op littérair
gn wetenschappelijk gebied.
JtLet groot genoegen herinneren wij
ons nog de Shakespeare-lezingen van
Dr. A. J. de Sopper, van verleden,
jaar, terwijl wij dit jaar mochten
genieten van lezingen van Prof. Dr.
Bavinek, Dr. de Sopper en Ds. G.
OP. Haspels, welke onverdeelden bij
val ondervonden
Hu hoorden wij een poos geleden
reeds mompelen, dat het komt
natuurlijk van vrijzinnige zijde
het zoq jammer was dat al die
heeren orthodox waren en zulks
o, gruwel! niet onder stoelen of
Ibanken steken, zelfs niet bij het hou
den van littéraire lezingen, die
nóg grooter gruwel ook door vrij
zinnigen eenvoudig magnifiek wor
den genoemd
Een aantal „neutrale" onderwij
zers vonden dat daaraan een eind
moest komen; het was te bar!
Fluks het kerkbestuur van den
Protestantenbond in den arm geno
men en in het kerkgebouw van dien
Bond waarom betitelt man zoo'n
gebouw toch nog met den. weidsehen
naam „Kerk" óók lezingen ge
organiseerd
De eerste lezing had gisteravond
plaats Spreker was de heer J. H.
de Groot, voorzitter van de afd
IJ muiden van den Neder 1 Bond van
Onderwijzers, ijverig propagandist
voor de vrijzinnige beginselen en
óók nog .belast met de opvoeding
der jeugd in „alle christelijke en
.„□matschappelijke deugden''^
Het onderwerp was
S,N aturalisme en Christendom
Afgezien nu vau het feit dat de
heer de Groot reeds aanstonds glas
helder bewees niet voor spreker in
de wieg te zijn gelegd hij stond
te hakkelen en te stotteren zonder
eind en vergastte ons op Neder -
laDdseh „zonder slot of val" ver
kondigde hij theoriën, die zijne geest
verwanten moeten hebben doen blo
zen over zóóveel gebrek aan kennis
fran zulk een onderwerp!
Zoo was denken volgens spr.
tikken van de hersenen!
Zag hij (spreker) een jongen een
öndeugenden streek uithalen, dan
drong een lichtstraal in zijn
hersenen door, kwam terecht in n o g
andere hersenen (misschien,
zei epr. voorzichtigheidshalve)
kwam dan weer terug om terecht
te komen in zijn arm, die dan eecie
opheffende beweging (zeker ook een
neerdalende!) ging maken in de rich
ting van den jeugdigen delinquent!
De beele „lezing", die een groote
mislukking bleek, was weer eens
een ernstig staaltje van den geest,
waarvan „neutrale" onderwijzers
zijn doordrongendie licht- j
traal dient meer en meer door
te dringen tot de hérsenen van hen
«die hun kinderen nog zonder aar-
«elen naar de openbare school zen
den
In een opzicht waren wij het met
den heer de Groot wel eens, n.l.
toen hij zeide dat denken geen
k u i m t e inneemt
Inderdaad, bij hèm zeker niet.
S ch##pT#art be w egin g.
In de week van 5 tot en met 11
December kwamen al bier binnen43
BtoomechepeDinhoudende 180,124
kuh. M. en 3 leilschepen inhoudende
4,935 kub M teiamen 46 schepen
inhoudende 185,059 kub. M.
In dateelfde tijdvak vertrokken 46
stoomschepen inhoudende 228,706
kub. M.
BEVERWIJK.
Over Shakespeare.
Gisterenavond trad in Hotel „De
Zon" als spreker op Dr. J. J. Lam-
merts van Bueren, van Amsterdam,
met het onderwerp„Een uur met
Shakespaare." In een Keurige, door
wrocht# redevoering schetste spreker
den beroemden EDgelscben dichter als
den „zanger van het natuurlijke," die
odb slechts den menseh beschrijft, in
tegenstellioK h. v.met Danteen Milton
Achtereenvolgens «mige zijner werken
besprek ende,toonde hij aan de groot beid
van bet koor Othello en de laagheid
vaneen kruipendenenvalsctnn Jag<In
tegenstelling met Dante, oie in xijn
„Julius Gesar" den moordenaar Brutus
beschrijft als den voltrekker der
verfoeilijkste misdaad, zoodat d A Judas,
Brutus de grootste misdadiger is, die
de hel heeft verdiend, beschrijft
Shakespeare, hoe Brutus dpor vader
landsliefde gedreven, er door den
zelfiuchtigen, naijverigen Cassius toe
kon worden gebracht, om in bet
belang van zijn volk, zooals hij meent,
de Romeinsche republiek te verlossen
van iemand, die zich de koningskroon
zocht te verschaffen. Hoewel velen
getracht hebben Shakespeare als
ongodsdienstig voor te stellen, en
zelfs de atheïsten hem gaarne onder
de buDnen rangschikken, toonde spr.
uit zijn werken aan, dat Shakespeare
zonder zich bepaald vooreeD godsdienst
te verklaren, toch den Christus
gehuldigd heeft.
Een krachtig applaus bewees, dat
het publiek zeer voldaan was over
het gehoorde, waarna de vergadering
met dankgebed door spr. werd
gesloten.
WIJK AAN ZEE.
Kruisverbond. Gisterenavond
had alhier eene vergadering plaats
van het Kruisverbond. Ruim de helft
der leden was tegenwoordig. Na de
opening der vergadering en lezing der
notulen werden de nieuwe leden ver
welkomd, waarbij de voorzitter den
wensch uitsprak, dat zij een aanwinst
voor d« afdeeling zullen zijn. Alsdan
kwam ter sprake, welke maatregelen
genomen zullen worden om ongere
geldheden als op den vorigen feest
avond te voorkomen. Verschillende
middelen werden opgenoemd en
plannetjes ontworpen. Ten slotte heeft
men voldoende zekerheid verkregen,
dat in de toekomst de feestavonden
geene aanleiding meer zullen geven
tot onhebbelijkheden. Verder werd
vastgesteld dat op 13 Januari 1910
de 2e feestavond zal gegeven worden,
indien geene bijkomende omstandig
heid dien datum verhindering brengt.
Men zal zich weder wenden tot den
heer J. Grapendaal te Jutfaas, om
zijne voordrachten ten beste te geven.
De voorzitter zal zich in verbinding
stellen met dien persoon. Er zullen
pl.m. 20 toegangskaarten tegen betaling
van 50 ct. beschikbaar worden gesteld.
Deze zijn te bekomen tot daags vóór
den feestavond, bij het bestuur. EJk
lid krijgt 2 kaarteD, eveneens elfee
begunstigerof donateur. Als belang
stellende was aanwezig de ZeerEerw.
Heer Pastoor, wien dank gezegd werd
door den voorzitter voor zijne tegen
woordigheid. Het bestuur zal pogingen
doen, wederom een geestelijken advi
seur te krijgen en hoopt dat Z.Eerw.
daartoe zal worden aangewezen. Niets
meer aan de orde zijnde word de
verg. met het bidden van een „Wees
gegroet" gesloten.
ALKMAAR.
Burgerlijke Stand. Gebo
ren: a. van J. tilijdermfc en G. E.
van der Vlagt.
Overleden: G. Smit, 21 j.
tigen tot onderhandschen of publie
ken verkoop van enkele oude roeren
de goederen. 7. Voorstel tot goedkeu
ring van bestek en voorwaarden voor
de openbare aanbesteding van de
onderhoudswerken aan de openbare
en onder wijzerswoningen, voor bet jaar
1910, zooals dit door B. en W., in
overleg met de com nissie voor de
gemeentewerken nader zal worden
vastgesteld. 8 Voorstel tot vaststelling
van het suppletoir kohier, wegens
belasting op honden, dienst 1909. 9
Voorstel tot vaststelling van een nieuwe
verordering, regelende de samenstel
ling en inrichting van de paatselijke
commissie van toezicht op het lager
onderwijs voor deze gemeente. 10
Voorstel tot benoeming van elf leden
der bovengenoemd commissie. 11.
Behandeling van het suppletoir kohier
van den Hoofdelijken Omslag, dienst
1909. 12. Behandeling van bezwaar
schriften tegen aanslagen in den Hoof
delijken Omslag, dienst 1909. 13
Rondvraag.
Burgerlijke stand. Overle
den: M. Tienstra, 15 j. N. T. van
Schie, 12 d.
HALFWEG:
e Brabantsche arbeiders,
al sedert jaren tijdens de campagne
aan de suikerfabriek werkzaam met
Let lossen der schepen, zijn wegens
loorsverschil, in plaats van een deel
tegen het eindigen der campagne
Zondagmorgen allen vertrokken.
De directie weigerde Zaterdagavond
aan hunne eischen gevolg te geven.
De laatste 25 schepen worden nu met
volk van hier gelost.
Jacht in Noord Holland.
In de provincie Noord-Holland is
door den Commissaris der Koningin
uit die provincie aan belanghebbenden
ter kennis gebracht
a. Dat de jacht op klein wild, met
uitzondering van die op houtsnippen,
zal worden gesloten op Vrijdag 31 Dec.
1909, met zonsondergang
b. dat de jacht op grof wild zal
worden gesloten op Maandag 31 Jan.
1910, met zonsondergang;
dat al zoo, op grond van het bepaalde
bij het eerste lid van art. 27 der
aangehaalde wet, het verkoopen, te
koop uitstallen en vervoeren van het
hier bedoelde klein wild uiterlijk tot
en met 14 Januari 1910 en van grof
wild uiterlijk tot en met 14 Februari
1910 zal mogen plaats hebben.
LISSS.
De le ontwikkelingsavond.
A. s. Vrijdagavond zal van wege de
onderafd. van den N. R. K. V. de
eerste ontwikkelingsavond worden ge
houden. Da Weleerw. H#er B. J. M.
van Rooij zal een algemeene inleiding
houden en vervolgen» enkele vragen
beantwoorden. De vergadering vangt
precies te zeven uur aan en wordt
gesloteD te half negen en is toeganke
lijk voor bondsleden en donateurs.
Het bestuur rekent op #en groote
opkomst.
HAABLEMMHBMBHB.
Gemeenteraad. Op Donderdag
16 December des voor middags te 11
uur precies.
De agenda luidt:
1. Mededeeling van ingekomen stuk
ken. 2. Verzoek van den heer S. Prins,
ons eervol ontslag als onderwijser aan
de school no. 3 te Vijfhuizen, (hoofd
de heer Vallentgoed.) 3. Voortzetting
van de bespreking van de adressen
van de afieelmgea Sloten H*lf weg
van de Noordhollandsche Vereeniging
„Het Witte Kruis", in zake wijk
verpleging. 4. Voorstel tot benoeming
van 6 leden van het Burgerlijk Arm
bestuur wegens periodieke aftreding.
De aanbeveling luidtvoor wijk 9
de heeren G. G. van Reinum (aftr.)
en J. Kipvoor wijk 10 de heeren
B C. Sliggers, (aftr.) en K. Kistema-
ker: voor wijk 12 de heer B. Verhulp,
(aftr.) en W. Buurman voor wijk 14
de heeren J. Splinter, (aftr.) en J.
Knibbevoor wijk 18 de|nesren C.
Gijzenb«rg Jr., (aftr en J. JVisser
voor wijk 19 de heeren Kooj, (afir.)
en D. Houtkooper. 5. Adres van het
bestuur van de afd. Haarlemmermeer
van de Noordholl. VereeDiging „Het
Witte Kruis" om vergunning tot ge
bruik van een der lokalen van de
openbare school te H ofbtorp voor
het houden van een verbandcursns.
6. Voorstel om B. en W. te mach-
Parsoaalia.
De heer C. G. Lijesen alhier is
benoemd tot onderwijzer aan school
No. I der Vereeniging voor lager en
meer uitgebreid lager onderwijs op
Gereformeerden grondslag te Amster
dam, Keizersgracht 41. A
Den 29en December zal de heer
H. H. J. Rikkers 25 jaar aan de
Zeeptabriek „Het Klaverblad" alhier
werkzaam zijn.
Bloembollencultuur.
Na de algemeene vergadering van
Bloembollen-cultuur hield dr Lotsy,
secretaris van de Holiandsche Maat
schappij der (Wetenschappen, voor
een zeer druk bezochte vergadering
een voordracht over- het belang van
■wetenschappelijk uitgevoerde krui-
eingsproeven voor den tuinbouw.
De voorzitter, de heer Krelage,
deelde mede, dat sedert 1883 geen
wetenschappelijke voordracht voor
de vereeniging meer was gehouden,
heette dr. Lotsy welkom en gaf hem
daarna het woord
Dr Lotsy vestigde er in de eerste
plaats de aandacht op, dat bij krui-
singsproeven allereerst nauwkeurig
heid van het allergrootste belang is
Uitvoerig behandelde spreker de
beide vragen.Waarom is de bast
aard niet te onderscheiden van een
ras-zuivere plant en Waarom is aan
een bastaard niet te zien, of zij vol
komen bastaard is, dan wel in som
mige opzichten raszuivere eigen
schappen vertoont. Om deze vragen
te beantwoorden had spreker ver
schillende teekeningen laten ver
vaardigen en verder verduidelijkte
hij1 zijn uitlegging met schetsteeke-
ningen op het bord. Hiji drong er
vooral op aan zich niet te la,ten ont
moedigen, wanneer men bij kruising
niet dadelijk een resultaat kreeg en
toonde aan, hoe meestal eerst bij de
kleinkinderen van de gekweekte he
breden het resultaat naar voren
kwam.
j Een treffend staaltje, hoe ook het
aanwezigzijn van verschillende stof
fen in bloemen een resultaat geeft,
dat niet was te verwachten, ga.f spre
ker door te, vertellen, hoe door de
kruising van twee witte bloemen
een r ood exem plaar was te voorschij n
gekomen. Men had toen de beide
stambloemen scheikundig doen on-
derzoeken en bevonden, dat in de
eene gluooside en in de andere een
exydase aanwezig was, en zoo uitge
maakt dat waar de verbinding van
zulke stoffen rood geeft, het ook
[niet kon uitblijven of de kruising
van deze beide witte bloemen moest
leiden tot een rood exemplaar.
De rede van spr werd met groote
belangstelling aangehoord en aan
het slot toegejuicht.
Het Algemeen Verkooplokaal.
Gisterenavond te zes uur werd onder
groote belangstelling de eerste veiling
gehouden, in het Algemeen, Verkoop
lokaal aan de Nieuwe Gracht no. 74.
Deze opening ging met eenige plech
tigheid gepaard. De heer P. Hoogeveen
Lzn. wilde alvorens tot de veiling over
te gaan, aller steun inroepen voor zijn
nieuwe onderneming. Spr. trachtte aan
te toonen, dat een veiling Lokaal voor
Haarlem een behoefte is geworden.
Wanneer de bakens niet verzet worden,
wanneer 't getij verloopt, dan loopt de
zaak mis. Doch dan is er onderne
mingsgeest en durf noodig. De onder
vinding in „De Gouden Leeuw" op
gedaan, vestigde de overtuiging, dat een
comfortabel gebouw noodzakelijk is ge
worden. Ieder kent de slechte condi-
I tien, waarin de „Gouden Leeuw" ver-
keert en. toen dit verouderde gebouw
nog de pretentie kreeg sommigen uit
te sluiten, toen was de maat vol.
Of dit gebouw aan de eischen zal
beantwoorden? Het heeft geen preten
ties, het laat alle makelaars toe en
hier zullen ze niet voor zaakwaarne
mers worden uitgemaakt.
Allen weten, dat spr. niet ta veel
gezegd heelt.
Waar „De Gouden Leeuw" 1 Janu
ari voor alle makelaars gesloten zal
worden, daar- past het den makelaars
zich te vereenigen. Wat de makelaars
te verkoopen hebben, zal alleen hier
verkocht worden. Eerst wanneer alle
makelaars samenwerken, dan kan de
goede toestand weerkeer en.
Is spr. scherp geweest, dan vraagt
hij excuus, en dan vraagt hij in aan
merking te nemen de stelselmatige te
genwerking, die de makelaars nu se
dert een jaar hebben ondervonden van
een zijde, waarvan inen het niet zou
verwachten.
Met een welkomstgroet aan allen, be
sloot spr. zijn openingswoord.
Een daverend applaus weerklonk en
uit de zaal ging 't geroep op: „Leve
de Haarlemsche makelaars! Hoera!"
De eerste veiling nam daarna een
aanvang.
Elders zien wij den uitslag.
Voor allen! der H. IJ. S. M.
De eerste feestavond, door de Coöp.
Vereeniging „Voor allen der H. IJ. S.
M.", voor hunne leden gisterenavond
uitgeschreven, mag wel als een reus
achtig succes beschouwd worden. De
groote zaal der Soc. Vereeniging was
zoowel beneden als boven propvol en
de vroolijke tonen der „Harmonie"
brachten er bij allen een echte feest
stemming in. Een van de mooiste num
mers was wel het optreden van het
gemengde dubbel-kwartot „H. P.", hier
ter stede, onder den ijverigen directeur
den heer Henri Pielage. De beide eer
ste nummers, welke deze acht ten ge-
hooren gaven, „Avondvrede" en „Oost
west, thuis best", zongen, ze zoo keu
rig en gevoelvol, dat de geheele zaal
in een donderend applaus uitbarstte.
Ook mej. M. Gijsberlse, sopraan, hier
ter stede, 'die welwillend medewerkte,
gaf het publiek zeer veel schoons te
genieten. Vooral het bekende „Zonne
lied" van Cath. van Rennes, zong ze
uitstekend, en een lang en hartelijk
applaus beloonde haar dan ook.
Vervolgens kwamen de bekende hu
moristen het duo Voget voor den dag
en deden herhaaldelijk de zaal scha
teren van het lachen.
Wegens het uitgebreide programma
had men maar zeer kort pauze en ver
wisselde men een paar nummers. Van
de verder nog gezongen liedjes door
het gemengd dubbel 'kwariel was „Santa
Lucia" zeker wel het mooist.
Verder noemen we nog de operette
„Valsch alarm", die zeer goed werd
gespeeld; het publiek beloonde de ac
teurs met veel ovatie.
Het was werkelijk een avond, die
uitermate is geslaagd!
De «lood komt onverwacht! Heden
morgen tegen 7 uur begaf zich do
draaier der Centrale Werkplaats der
H. S. M., H. Gubbels, naar zijn werk.
Ini de Spaarnwouderstraat echter zak
te hij door een beroerte getroffen ineen.
Per brancard werd hij naar zijne wo
ning gebracht alwaar hij spoedig over
leed.
Kabaal, en verziet tegelnj de politie.
Door de politie werd gisterenavond uit
de zaal van het Leger des Heils een
man vei*wijderd, die de orde daar ver
stoorde. De agent die hem naar het
bureau bracht, werd door de kornui
ten van den lawaaimaker zeer bemoei
lijkt, intusschen mocht het hem tóch
gelukken, den. kerel mede te krijgen.
Tegen den. kabaaimaker, die De J. heet,
werd procesverbaal opgemaakt.
De Maatsch. van Nijverheid. Het De
partement Haarlem zal een lezing hou
den op Woensdag 15 dezer des avonds
ten 8 ure in de bovenzaal van het
restaurant „De Kroon".
Het onderwerp: Aerodynamika. Vlieg
machines, bestuurbare luchtballons, enz.
zal behandeld worden door den heer
S. van Dissel.
De lezing zal worden toegelicht met
talrijke lichtbeelden.
Spinazie. Als een groote bijzonderheid
kan worden medegedeeld, dat door D.
de Mooij, commissionair in binnen- en
buitenlandsche groenten, de eerste jon
ge spinazie aan de groemtemmarkt ge
bracht. Ze is opgekocht door Gebr.
Lijnzaad, Ged. Oude Gracht, alhier.
Garnizoens berichten.
Aan de schermwedxtrijdcn van den
Kon. Onderofficiers-Schermbond, die
gehouden worden te Hoorn, van 31
Januari tot 4 Februari 1910, wordt, wat
de korpswedsfrijden betreft, deelgeno
men door de sergeanten Vink, Van
Krimpen en Van de Lijk©, terwijl de
sergeant Spronk deelneemt aan den
wedstrijd duel-degen en de sergeant v.
Harreveld aan die op sabel en floret.
Nationale Militie.
Oproeping van verlofgangers in
werkelijken dienst.
De Burgemeester roept op den, mi
licien-verlofganger Gerrit Wijkhui
zen, uit Haarlem, van) de licht. 1906,
behoorende tot het 10e Reg. Inf., om
zich op 3 Januari a.s., des n.m. vóór
vier ure, te bevinden te Haarlem bij
zijn korps, voorzien van al de voor
werpen van kleeding en uitrusting, door
hem bij zijn vertrek met groot verlof
medegenomen, ten einde overeenkom
stig art. 124 der MLlitiewet 1901, voor
den tijd van veertien dagen in werke
lijken dienst te worden gesteld, we
gens het niet naleven van liet bepaal
de bij art. 120 der genoemde wet.
Een goed denkbeeld.
Het is zeker een goed dankbeeld ge
weest van de Vereeniging van Indus-
triëelen, Prof. Dubois zelf uit te noo
dig en eem en ander te komen zeggen
over de Haarlemsche Waterleiding, als
vervolg of misschien als aanvulling of
toelichting van zijn rapport, dat hij
in opdracht der gemeente Bloemen-
daal over deze zaak reeds heeft uit
gebracht.
Die voordracht heeft gisterenavond
ia 't Nijverheidsgebouw plaats geihad
en zij werd aangehoord door tal van
officiëele personen.: 8 e Burg «mees bei-
van Bloemendaal, en de raadsleden van
Haarlem en Bloemendaal, waren onge
veer allen aanwezig.
In zijn openingswoord zei de Voor
zitter, de heer A. Rinkema, Jat de
Vereeniging niet met een adres tot den
Raad zal >gaan, nu B. en Wi. reeds
voorstelden de kwestie commissoriaal
te doen behandelen.
Tot zijn- leedwezen was de Inge
nieur Schotel, uit Rotterdam, de ont
werper der Haarlemsche waterleiding,
die uitgenoodigd was, verhinderd.
Hoe 't water verkregen wordt.
Professor Dubois, thans 't woord be
komend, zegt, dat h ij uit de vele
meeningen, die omtrent de Haarlem
sche) W(aterieiding) heerschen, heefi
moeten constateeren, dat er zoo wei
nig goed inzicht daaromtrent bestaat.
Spr. zal niet de HL Wl. als zoodanig
behandelen, wel Raar prise d'eau, m.
a. w. hoe 't water uit de duinen ver
kregen wordt.
De grondsoorten.
Uit iedere grondsoort, zei spr., wordt
beneden den waterspiegel water ver
kregen. Dit geschiedt door vergader-
putten, ook door geboorde putten. En
dan merkt men op, dat de afpomping
vrijwel evenredig is aan de toevloeiing.
De soort van den grond, waaruit men
"t water put Ls van veel beteekenis
voor 't water zeil. Doch niet alleen
deze grondsoort, ook de bovengelsgen
lagen. Het is dus vereischte, na te
gaan den geologischen en hydrolo-
gischen toestand. De geobogische
toestand der Bloemendaalsche duinen
verschilt weinig van dien der overige
duinstreken. Bij 't bodemonderzoek
ontmoeten we eerst duinzand, dan op
A(msterdamsch) P(eil) strandzand met
zeer veel zeeschelpen. Blijkbaar heb
ben we hier t© doen met een zeer
oud strand,dat zich naar de zee op
waarts uitstrekt.
Nog dieper bevindt zich onder 't
strandzand een andere zandsoort en
min of meer magere klei, in ongelijk
matige lagen tot plotseling op 25 M.
diepte een zeer sterke verandering der
grondsoort overal in de duinen wordt
aangetroffen. Men ontmoet dan op 25
30 M. diepte zeer grof zand en ook
keien. Het is de z.g. Eemlaag, die
overal in Holland en Utrecht wordt
aangetroffen, genoemd naar 't dal der
Eem, waar zij het eerst werd bespro
ken.
Het diluvium.
Daar zijn we eensklaps aangeland
in 't diluvium. Het transport van dit
zand heeft hier niet alleerPniaar plaats
gehad in vroegere tijden door 't water,
ook door 't ijs. Het is alles hier dilu
vium, wel tot een paar honderd Meter
diepte.
Al het nu genoemde zand bevat wa
ter, doch niet alles van dezelfde kwa-
liteti. In 't duinzand wordt ook nog
wel, doch niet overal, veem of humus
aangetroffen. Een der uiteinden dier
veen- of humuslaag, ligt bij do Zanderij
vaart te Overveen en loopt langs de
prise d'eau der H. Wl Die lagen zijn
belangrijk, wijl ze 't water zeer moei
lijk doorlaten en tijdens dat proces
al of niet schadelijke stoffen, aan 't
water meedeelen, zoódat het tal van
chemische veranderingen ondergaat. Het
is belangrijk te weten welke de korrel
grootte dei- zandsoorten. Die van duin
zand is. grooter dan van strandzand.
Doch niet alleen de korrelgrootte, ook
de gelijkmatigheid heeft een grooten
invloed op de doorlating van 't water.
Spr. heeft de AmsteTdainsiche Waterlei
ding onderzocht, en had toen met de
Directie een verschil van opvatting over
de korrelgrootte. Nog merkt spr. op,
dat in 't diluvium de bewegingssnel-
heid van 't water niet grooter is dan
't duinzand. Hier is ook de laag niet
zoo groot als in 't diluvium.
Over de prise d'eau der H. W. bracht
spr. een rapport uit en hij zal aan-
toonen, dat het op degelijke gronden
berustte.
Systemen van waterophalen.
Spr. beschreef een 3-tal systemen van
waterophalen. Leidefe heeft ze alle 3 in
toepassing. Amsterdam heeft kanalen
in 't duinzand, en sedert 1903 ook
diepputten, heeft dus bovenduin- en
diepduinwater, water van boven en uit
't diluvium. Den Haag krijgt zijn wa
ter hoofdzakelijk uit 't alluviale zand.
Het Haarlemsche systeem.
Haarlem' heelt sedert 1898 een sys
teem, dat wel iets bij dat van Den
Haag aansluit. Het haalt door verticale
putten zijn water uit 't fijne zand en
alluvium. Meestal staan de putten der
H. W. op de klei. De rest der filters
in fijn zand. Deze putten zijn 15 M.
lang, 5 c.M. breed, de onderste 5 M.
zijn van gaas. Evenwel een 40 van de
geslagen 340 en 11 putten hebben
slechts een filterlengte van 2i/a M. Be
weerd wordt, dat deze putten tot 15
M. beneden A. P. reiken, werkelijk is
dit slechts 6 7 M. 19 slechts zijn 16
M. onder A. P. In de laatste jaren zijn
veel filters vervangen. Ze bleken slecht
te voldoen. Met de 340 putten wordt
slechts weinig water verkregen. Vele
zijn verstopt. Men heeft hier te kam
pen, met 't z.g. slam, een soort roest, dat
de filters dicht maakt. Dit slam is de
ergste vijand der H. W. Op 't Congres
te Groningen werd dan ook gesproken
van de ellendige roestputjes der H. W.
Dit ijzerroest komt uit 't water zélf,
uit de grondlagen, die 't water drenkt,
en speciaal uit de leem- en kleilagen.
Deze zijn rijk aan ijzerverbindingen en
't water is met koolzuurijzer beladen,
dat de geologen bruin ijzersteen noe
men. Waarom nu die putten zoo ge
makkelijk verslammen? Wijl 't water
zich langzaam daarin beweegt tenge
volge van het zoo fijne zand.
Is in de Haarlemsche prise d'eau
voordeeliger water te verkrijgen, zon
der last van slammen? Spr. meent van
wel, op grond van practische uitkom
sten. JEn wel door diepboringen, daar
't zand i* 't Hiluviunt het «fcoeste wa
ter bevat. De Amsterdamscha dieppu'-
ten geven 3 maal zooveel water als 6*
Haarlemsche. Spr. stelt tot voorbeeld
de watervoorziening der Papierfabriek
te Velsen, waar 't gehalte van 'twaito*
in 13 jaar niet is veranderd. Zoutvre®
hoeft hier niet te bestaan. Bij zeer
sterk pompen dicht bij de zee, eerst
dan zou van verzouting kunnen gespro"
ken worden.
De diepputten.
Spr. noemt feiten ten bewtjs, datd*
z.g. diepputten overvloedig water leveren
In Velsen, geven zes putten over 'n op
pervlakte van 0.8 H.A. li/a maal zoo-
veel water als de H. W. En 'dan
daar de prise d'eau vlak bij 't Noord
zeekanaal en in den polder, zond*"
dat eenig zoutgehalte gecontroleerd
werd. Leiden haalt uit de diluvial*
putten 1 M. 200 d.M3 water. Er
hier een hooger chloorgehalte, dock
dit is een locaal verschijnsel. B*
diluviale putten geven overvloedig
ter.
Spa*, zegt wel onderscheid te moete*
maken tusschen de natuurlijke bew«-
ging van 't water in 't diluviale za.n8
en de kunstmatige. Bij 1 pompen gaa*
de fijne korrels weg om' "t filtergaas
en de grove blijven. Daar zal 't watW
zich dus gemakkelijker bewegen.
De herkomst van 't water et
de bewegingsrichting.
Spr. besprak hierna de herkomst va*
't water en de bewegingsrichting.
Nog altijd meenen enkelen, dat f
water hier artesisch is. Zij hebbe#
niet gelet op het niet bestaan va*
kleilagen. Want de kleilagen van 1
Oosten en het Zuiden worden telken*
onderbroken, vormen dus geen geheef
en 't water kan dus niet artesisch gijn-
Dat 't water uit 't diluvium opstijf
tot boven de wateroppervlakte is ha
kend. In de Haarlemmermeer werkt
nu b.v. ook een schijnbaar artesisch#
beweging van den rand dea poldel*
naaa- 't midden, afnemend. Schijn
baar, inderdaad is het een drukking
van 't diluviale water. De druk in d#
duinen is een locale druk entenslott#
zijn ongeveer allen het er over eens
geworden, dat we hier met regenwater
te doen hebben. Het is vc andërd doo*
de stoffen, die het opnam ia de grond
laag, waardoor het zich bc oog. Dit
water is steeds in bewegir Waar het
bleef, wist men niet. Bij de A. VA
sprak men zelfs van een geheimzin
nig verlies. Later is gevonden, dat het
wegstroomde. W. naar de zee en O-
naar de Meer.
Welke de kwantiteit water is?
We kunnen tot 60 A 80 M. dale*,
vóór we gemiddeld brak of zout w»-
ter krijgen. Er zijn Jus ontzaglijke
kwantiteiten zoet water voorhande*-
Dat dit zou afvloeien naar de geestgron
den, is vooral een geliefkoosd denk
beeld van den directeur der Haagsch#
Waterleiding.
In elk geval er is afvloeiing, doek
ook de Waterleiding heeft uitdroging
op haai* debet en tot op zekere hoog
te heeft de Haarl. prise-deau een af
sterven der boomen, nu reeds in dez#
12 jaren van bestaan, tengevolge gehad.
De waterverarming ontstaat ook door
de droge tijden, die de natte afwiss»-
len, hetgeen spr. aantoont. We beleve*
thans een droge periode en de natt*
zal wel volgen. De plannen om onz#
duinen te gaan irrigeeren kunnen da»
ook wel uitgesteld worden.
Daling van, den waterstand.
Een feit is, dat de waterstanden der
Haarl. prise d'eau sinds 1898 gesta
dig zijn afgenomen. Voortdurend is d#
waterstand dalend. In 1909 is de stand
angstwekkend laag. Spr. heeft zelf con-
tröleputten geopend, doch het werd herö
verboden. Hij weet er evenwel reed*
genoeg van. We kunnen spreken ovec
de lijn MeerenbergHaarlem. I*
Meerenberg is de waterstand gelijk ge
bleven. Doch bij de prise d'eau voor '4
Gesticht, staan de putten! ook 34 M-
van elkaar en in de Haarlemsche maar
14. Niet de regenval alleen is debet
aan de waterstands verlaging. Er zij*
ook andere invloeden. De putten staa»
te dicht bij elkaar en de grond
droogt uit. Dat is een fout in d*
Haarlemsche prise d'e a it.
Van jaar tot jaar vroeg de HL Vt
meer water. De gevolgen waren, dat
de kwantiteit minder werd. Met haar
si echte middelen eischte de H. W. te
veel water. En die invloed is reed#
waar te nemen op 3/4 K.M. aan weers
zijden der prise d'eau, een invloed, di#
op de natuurlijke vegetatie schadelijk
inwerkt, en die zich langzaam voort
plant. Dat 't Meertje van Capera op
droogt, de vijver van 't Bloemendaaf-
sche park lager zou staan dan vroeger,
ligt niet hieraan, doch de droge period*
is hiervan de schuld.
Uitbreidingsplannen der EB .W.
De H. W. wil men nu gaan uitbreide*
en dan het tegenwoordige systeem weer
volgen. In de groote vlakte wil me*
2 nieuwe prise d'eau's aanleggen en
daarvoor een terrein onteigenen, dat
1/4 der gemeente Bloemendaal is. E*
zoo zou dit heele terrein op den duur
uitdrogen. Was dit noodig, dan moes*
het maar. doch de H. W. heeft aart
haar eigen prise d'eau voldoende. Mits
zij diepputten maakt. En zouden dez#
niet genoeg leveren, dan zou hier spra
ke zijn van een niveau. In 1903 e*
1904 gaven diepboringen geen voldoen
de water. Doch toen beging men ee»
technische fout, die spr. aantoont, -e*
die proef, een foutieve, levert du#
geen bewijs.
Van een zoutgevaar is voorts nergem#
iets gebleken.
Nadat prof. Dubois nog in denbre»-
de had aangetoond, dat alleen diep
putten de oplossing kunnen brengen»,
besloot hij zijn zeer initereesante e*
met zeer groote aandacht gevolgd#
voordracht.
Van de gelegenheid tot het stelleO
van vragen, werd door enkele aan*#*"
zige heeren gebruik gemaakt
