Nieuws uit
Kennemerland.
Nieuws uit de Bollen
streek en de Meer.
Stadsnieuws.
Prof. Dubois oyer de Haarlemsche
waterleidinq.
a
venhuis in de Mariastraat. Omstreeks
3 uur in den nacht hoorde de familie,
bij wien zij inwoont, een vreeselijk ge
gil. Toen men toesnelde, vond men
de deuren der beide ineenlloop end e ka
mers gestoten. Daar men er niet in
slaagde,, de deuren in te trappen, riep
men de luidkeels om hulp roepende
vrouw toe, de deur te ontsluiten. Toen
dit gebeurd was, vond men haar in
vlammen gehuld. Ijlings werden deze
gedoold, waarna de deerlijk verwon
de, nadat een dokter de eerste hulp
had verleend,, per auto naar het Ge
meenteziekenhuis werd vervoerd, waar
zij na een vreeselijk lijden overleed.
De oorzaak van het gebeurde heeft
men niet met zekerheid kunnen vast
stellen. In de kamer was een begin
van brand ontstaan, het ergst bij de
papiermand. Vermoed wordt dat de zoo
op noodlottige wijze om het leven geko-
mene, die de gewoonte had, tot laat
in den nacht te zitten lezen, al le
zende gedachteloos een brandende lu
cifer in de papiermand, heeft gewor
pen en dat bij haar pogingen om den
brand te blusschen, haar k leer en met
de vlammen in aanraking zijn geko
men.
IJMUIDEN.
Zij zouden het eens verbeteren.
iMen schrijft ons
Zooals wij reeds vroeger meldden,
worden hier in den winter verschei
dene lezingen gehouden op littérair
en wetenschappelijk gebied.
Met groot genoegen herinneren wij
ons nog de Shakespeare-lez-ingen van
Dr. A. J. de Sapper, van verleden,
jaar, terwijl wij dit jaar mochten
genieten van lezingen van Prof. Dr.
Pavinek, Dr. de Bopper en Ds. G.
F. Haspels, welke onverdeelden bij
val ondervonden
Hu hoorden wij een poos geleden
reeds mompelen, dat het komt
natuurlijk van vrijzinnige zijde -
het zoo jammer was dat al die
[heeren orthodox waren en zulks
o, gruwelniet onder stoelen of
banken steken, zelfs niet hij het hou
den van littéraire lezingen, die
nog grooter gruwel ook door vrij
zinnigen eenvoudig magnifiek wor
den genoemd
Een aantal „neutrale" onderwij
zers vonden dat daaraan een eind
moest komen; het was te har!
Eluks het kerkbestuur van den
Protestantenbond in dein arm geno
men en in het kerkgebouw: van die;n
Bond waarom betitelt man zoo'n
gebouw toch nog met den weidschen
naam „Kerk" óók lezingen ge
organiseerd
De eerste lezing had gisteravond
plaats Spreker was de heer J. H.
de Groot, voorzitter van de aid
IJmuiden van den Nederl Bond van
Onderwijzers, ijverig propagandist
voor de vrijzinnige beginselen e|n
óók noig .belast met de opvoeding
der jeugd in „alle christelijke en
„m aatschappelij k© deugden' V
Het onderwerp was
„Naturalisme en Christendom
Afgezien na van het feit dat de
heer de Groot reeds aanstonds glas
helder bewees niet voor spreker in
de wieg t© zijn gelegd hij stond
te hakkelen en te stotteren zonder
eind en vergastte ons op Neder-
landsch „zonder slot of val" ver
kondigde hij tbaoriën, die zijne geest
verwanten moeten hebben doe,n blo
zen over zóóveel gebrek aan kennis
van zulk een onderwerp
Zoo was denken volgens spr.
tikken van de hersenen!
Zag hij' (spreker) een jongen een
ondeugendan streek uithalen, dan
drong een lichtstraal in zijn
hersenen door, kwam terecht in n og
ander© hersenen (misschien,
zei spr. voorzichtigheidshalve)
kwam dan weer terug om terecht
te komen in zijn arm, die dan eene
opheffende beweging (zeker ook een
neerdalende!) ging maken in de rich
ting van den jeugdigen delinquent!
De heela „lezing", die een groote
mislukking bleek, was weer eens
een ernstig staaltje van den geest,
waarvan „neutral©" onderwijzers
zijn doordrongen; di© licht
straal dient meer en meer door
te dringen tot de hersenen vajn hen
die hun kinderen nog zónder aar
zelen naar d© openbare school zen
den
In een opzicht waren wij het met
den heer de Groot wel eens, n.l.
toen hij zeide dat denken geen
ruimte inneemt
Inderdaad, bij hém zeker niet.
Soheepvaartbeweging.
In de week van 5 tot en met 11
December kwamen alhier binnen43
stoomschepeninhoudende 180,124
kub. M. en 3 zeilschepen inhoudende
4,935 kub. M tezamen 46 schepen
inhoudende 185,059 kub. M.
Io datzelfde tijdvak vertrokken 46
stoomschepen inhoudende 228,706
kub. M.
BEVERWIJK.
Over Shakespeare.
Gisterenavond trad in Hotel „De
Zon" als spreker op Dr. J. J. Lam-
merts van Bueren, van Amsterdam,
met het onderwerp„Een uur met
Shakespeare." In een keurige, door
wmchte redevoering schetste spreker
den beroemden Engelschen dichter als
den „zanger van het natuurlijke," die
ons slechts den mensch beschrijft, in
te«eusteiliu« b. v. met Dante en Miitou.
Achtereenvolgens eenige zijner werken
besprekende,to'uidehijaandegrootheid
van het koor Othello en de laagheid
vaneen kruipendenenvalschm Jag". In
tegenste i'Kc met Dante, nie in zijn
„Julius Cesar" den moordenaar Brutus
beschrijft als den voltrekker der
verfoeilijkste misdaad, zoodat n& Judas,
Brutus de grootste misdadiger is, die
de hel heeft verdiend, beschrijft
Shakespeare, hoe Brutus door vader
landsliefde gedreven, er door den
zelfzuchtigen, naijverigen Cassius toe
kon worden gebracht, om in bet
belang van zijn volk, zooals hij meent,
de Romeinsche republiek te verlossen
van iemand, die zich de koningskroon
zocht te verschaffen. Hoewel velen
getracht hebben Shakespeare als
ongodsdienstig voor te stellen, en
zelfs de atheïsten hem gaarne onder
de hunnen rangschikken, toonde spr.
uit zijn werken aan, dat Shakespeare
zonder zich bepaald vooreen godsdienst
te verklaren, toch den Christus
gehuldigd heeft.
Een krachtig applaus bewees, dat
het publiek zeer voldaan was over
het gehoorde, waarna de vergadering
met dankgebed door spr. werd
gesloten.
WIJK AAN ZEE.
Kruisverbond. Gisterenavond
bad alhier eene vergadering plaats
van het Kruisverbond. Ruim de helft
der leden was tegenwoordig. Na de
opening der vergadering en lezing der
notulen werden de nieuwe leden ver
welkomd, waarbij de voorzitter den
wertsch uitsprak, dat zij een aanwinst
voor de afdeeling zullen zijn. Alsdan
kwam ter sprake, welke maatregelen
genomen zullen worden om ongere
geldheden als op den vorigen feest
avond te voorkomen. Verschillende
middelen werden opgenoemd en
plannetjes ontworpen. Ten slotte heeft
men voldoende zekerheid verkregen,
dat in de toekomst de feestavonden
geene aanleiding meer zullen geven
tot onhebbelijkheden. Verder werd
vastgesteld dat op 13 Januari 1910
de 2e feestavond zal gegeven worden,
indien geene bijkomende omstandig
heid dien datum verhindering brengt.
Men zal zich weder wenden tot den
heer J. Grapendaal te Jutfaas, om
zijne voordrachten ten beste te geven.
De voorzitter zal zich in verbinding
stellen met dien persoon. Er zullen
pl.m. 20 toegangskaarten tegen betaling
van 50 ct. beschikbaar worden gesteld,
Deze zijn te bekomen tot daags vóór
den feestavond, bij het bestuur. Elk
lid krijgt 2 kaarten, eveneens elke
begunstiger of donateur. Als belang
stellende was aanwezig de ZeerEerw.
Heer Pastoor, wien dank gezegd werd
door den voorzitter voor zijne tegen
woordigheid. Het bestuur zal pogingen
doen, wederom een geestelijken advi
seur te krijgen en hoopt dat Z.Eerw.
daartoe zal worden aangewezen. Niets
meer aan de orde zijnde werd de
verg. met het bidden van een „Wees
gegroet" gesloten.
ALKMAAE.
Burgerlijk© Stand. Gebo
ren: U. van J. Ölijilerink er. C. E. S.
van der Vlugt.
Overleden: G. Smit, 21 j.
Jacht in Noord-Holland.
In de provincie Noord-Holland is
door den Commissaris der Koningin
uit die provincie aan belanghebbenden
ter kennis gebracht
a. Dat de jacht op klein wild, met
uitzondering van die op houtsnippen,
zal worden gesloten op Vrijdag 311)ec.
1909, met zonsondergang
b. dat de jacht op grof wild zal
worden gesloten op Maandag 31 Jan.
1910, met zonsondergang;
dat alzoo, op grond van het bepaalde
bij het eerste lid van art. 27 der
aangehaalde wet, het verkoopen, te
koop uitstallen en vervoeren van het
hier bedoelde klein wild uiterlijk tot
en met 14 Januari 1910 en van grof
wild uiterlijk tot en met 14 Februari
1910 zal mogen plaats hebben.
SASSEN HEIM.
Gemeenteraad.
In de Zaterdagnamiddag gehouden
zitting is, naar aanleiding van een
verzoek van de afdeeling Sassenheim
der Alg. Ver. voor Bloembollencultuur,
om steun of een bewijs van Bympathie
voor de in 1910 te Haarlem te houden
tentoonstelling, besloten een gouden
medaille of vijftig gulden toe te
zeggen.
Aangehouden is een verzoek van
de heeren G. en E. H. Kruyff alhier,
om de breedte van een nieuw door
hen aan te leggen straat te mogen
brengen op 7 M., aan weerszijden een
trottoir van 2t/2 M.
De altredende leden van de com
missie tot wering van schoolverzuim
werden bij acclamatie herbenoemd.
Daarna werd eenigen tijd vergaderd
met gesloten deuren.
Na heropening der openbare zitting
deelde de voorzitter mede, dat het
aanvullingskohier H. O. was opge
maakt tot een bedrag van f226,73.
Eindelijk bracht de voorzitter nog
ter sprake hetgeen in de Tweede
Kamer is gezegd over de Tuinbouw
winterechool voor de bloembollen-
stieek. Hij beloofde zijn best te doen,
om de school te Sassenheim te
krijgen.
NOORDWIJK.
Grootsteedschl Hedenavond
zal onze gemeenteraad bijeenkomen
ter behandeling van het lenige punt
der agendaEiectriciteit.
Meermalen wordt geschreven over
het meer en meer grootsteedsche der
plattelandsgemeenten,welnu, Noord-
wijk schijnt hierbij niet te willen
achterstaan 1
LISSE
De le ontwikkelingsavond.
A. s. Vrijdagavond zal van wege de
onderafd. van den N. R. K. V. de
eerste ontwikkelingsavond worden ge
houden. De Weleerw. Heer B. J. M.
van Rooij zal een algemeene inleiding
houden en vervolgens enkele vragen
beantwoorden. De vergadering vangt
precies te zeven uur aan en wordt
gesloten te half negen en is toeganke
lijk voor bondsleden en donateurs.
Het bestuur rekent op een groote
opkomst.
HAARLEMMERMEER.
Gemeenteraad. Op Donderdag
16 December des voormiddags te 11
uur precies.
De agenda luidt:
1. Mededeeling van ingekomen stuk
ken. 2. Verzoek van den heer S. Prins,
om eervol ontslag als onderwijzer aan
de school no. 3 te Vijfhuizen, (hoofd
de heer Vallentgoed.) 3. Voortzetting
van de bespreking van de adressen
van de af deelingen Stoten Halfweg
van de Noordhollandsche Vereeniging
„Het Witte Kruis", in zake wijk
verpleging. 4. Voorstel tot benoeming
van 6 leden van het Burgerlijk Arm
bestuur wegens periodieke aftreding.
De aanbeveling luidt: voor wijk 9
de heeren G. G. van Reinum (aftr.)
en J. Ripvoor wijk 10 de heeren
B. C. Sliggers, (aftr.) en K. Kistema-
ker: voor wijk 12 de heer B. Verhulp,
(aftr.) en W. Buurman voor wijk 14
de heeren J. Splinter, (aftr.) en J.
Knibbevoor wijk 18 de heeren C.
Gij zen berg Jr., (aftr.) en J. Visser
voor wijk 19 de heeren Kooy, (aftr.)
en D. Houtkooper. 5. Adres van het
bestuur van de afd. Haarlemmermeer
van de Noordholl. Vereeniging „Het
Witte Kruis" om vergunning tot ge
bruik van een der lokalen van de
openbare school te Hoofddorp voor
het houden van een verbandcursus.
6. Voorstel om B. en W. te mach
tigen tot onderhandschen ol publie
ken verkoop van enkele oude roeren
de goederen. 7. Voorstel tot goedkeu
ring van bestek en voorwaarden voor
de openbare aanbesteding van de
onderhoudswerken aan de openbare
en onderwijzerswoningen, voor het jaar
1910, zooals dit door B. en W., in
overleg met de com nissie voor de
gemeentewerken nader zal worden
vastgesteld. 8. Voorstel tot vaststelling
van het suppletoir kohier, wegens
belasting op hondeD, dienst 1909. 9.
Voorstel tot vaststelling van een nieuwe
verordering, regelende de samenstel
ling en inrichting van de paatselijke
commissie van toezicht op het lager
onderwijs voor deze gemeente. 10.
Voorstei tot benoeming van elf leden
der bovengenoemd commissie. 11.
Behandeling van het suppletoir kohier
van den Hoofdelijken Omslag, dienst
1909. 12. Behandeling van bezwaar
schriften tegen aanslagen in den Hoof
delijken Omslag, dienst 1909. 13
Rondvraag.
Burgerlijke stand. Overle
den: M. Tienstra, 15 j. N. T. van
Schie, 12 d.
HALFWEG.
De Brabantsche arbeiders,
al sedert jaren tijdens de campagne
aan de suikerfabriek werkzaam met
het lossen der schepen, zijn wegens
i looi sverschil, in plaats van een deel
tegen het eindigen der campagne
Zondagmorgen allen vertrokken.
De directie weigerde Zaterdagavond
aan hunne eischen gevolg te geven
De laatste 25 schepen worden nu met
volk van hier gelost.
Personalia..
De heer C. G. Lijesen alhier is
benoemd tot onderwijzer aan schoo
No. I der Vereeniging voor lager ei
meer uitgebreid lager onderwijs oj
Gereformeerden grondslag te Amster
dam, Keizersgracht 41.
Den 29en December zal de heer
H. H. J. Rikkers 25 jaar aan de
Zeepfabriek „Het Klaverblad" alhier
werkzaam zijn.
Bloembollencultuur.
In de bovenzaal van „De "Kroon"
werd gistermorgen de 119de Alg. Ver
gadering gehouden der Alg. Vereeni
ging voor Bloembollencultuur.
De vergadering werd geopend door
den Algem. Voorzitter, den heer Ernst
H. Krelage, die in zijn openingswoord
memoreerde het blijde feit der geboor
te van de troonopvolgster. Hyacinth,
narcis en tulp hebben elkaar in edelen
naijver de eer betwist zich naar de
jonge prinses te mogen noemen (Ap
plaus.)
Spr. besprak het aftreden van don
heer H. J. Lovink. De vereeniging
heeft krachtig meegewerkt aan de hul
de aan den man, die do zelfstandigheid
en de ontwikkeling van den tuinbouw
het eerst officieel als juist en noodza
kelijk heeft erkend en den tuinbouw
zoo krachtig heeft geholpen bij de
handhaving van het eenmaal verwor
ven standpunt. Het heengaan van den
heer Lovink was in 't bijzonder ©en
verlies voor do vereeniging. Voor de
tentoonstelling komen allerwege bewij
zen van sympathie. Gewichtig was 't
feit, dat op 8 December de Kamer gel
den toestond voor een Rijkstuinbouw-
wmterschool in de Bloembollenstreek.
Gaarne zag de vereeniging de school
voor den winter 1910 geopend. Met
alle bescheidenheid wordt daarom aan
gedrongen op spoedige beslissing over
de plaats van vestiging. Reeds in 1879
werd op stichting aangedrongen. De
opening zal dan ook een der schoon
ste triomfen voor de vereeniging zijn.
(Applaus). Over 't afgcloopen handels
seizoen zijn de meeningen verdeeld'.
Overwogen wordt de invoering van een
in details afdalende statistiek. Een
middel daartoe zal waarschijnlijk in de
volgende vergadering inkomen.
De bloembollenteelt heeft ve©l te
lijden van hooge waterstanden. On
danks de pogingen van de plattelands
besturen om dien waterstand te ver
lagen zal uitgezien moeten worden naar
maatregelen. Het Hoofdbestuur stelde
voor een adres aan Rijnland te zen
den, verbetering vragende. De verga
dering stemde onder applaus met dit
voorstel in.
De Voorzitter herdacht met wee
moedige woorden de nagedachtenis van
de overledenen heeren HL H. v. Wa-
veren te Hillegom, Wi 71. Lens en te
Haarlemmermeer, J. J. Til Rz. te
"Hillegom H. A. v. Damme te Haar
lem. 36 afdeelingen waren vertegen
woordigd Westerschouwen en Zierik-
zee waren afwezig.)
De notulen der 118e alg. vergade
ring werden gearresteerd.
Een motie ingediend door Sassen
heim om de tarieven van 't interlo-
caal telefoon verkeer billijker te ver
krijgen, zal aan 't einde der verga
dering behandeld worden.
Benoemd werd een Commissie tot
het nazien van de rekening en ver
antwoording van den Penningmeester
over 1908.
De voorzitter bracht verslag uit over
de deelneming der vereeniging aan de
Intern. Tuinbouwtentoonstelling te Ber
lijn in April 1909 gehouden. Hij bracht
hulde aan de velen, die zich voor deze
Tentoonstelling verdienstelijk hadden
gemaakt.
Het Hoofdbestuur stelde voor nog
f 500 voor deze Tentoonstelling beschik
baar te stellen, daar de kasten hooger
gebleken zijn dan aanvankelijk ge
raamd.
Wassenaar verlangde stemming, was
er tegen, daar de inzendingen te een
zijdig waren geweest.
De voorzitter merkte op, dat de ver
gadering dit zoo gewild had.
Met 148 voor en 8 stemmen tegen
werd 't voorstel aangenomen.
Hierna werd overgegaan tot behan
deling der begrooting, die na een korte
gedachtenwisseling werd goedgekeurd.
Aan de rondvraag werd door ver
schillenden deelgenomen.
De motie voorgesteld door Sassen
heim werd nader uiteengezet door den
heer Bader. Sassenheim wilde dat 't
tarief tot op de helft verminderd zou
worden.
De voorzitter zeide, dat de wensche-
lijkheid zeker niet nader behoefde aan
getoond te worden, doch de zaak is
niet eenvoudig. Het Hoofdbestuur zal
in deze zaak diligent zijn en blijven.
Heemstede meende, dat de struikel
blok zal zijn de. concessie verleend
aan de Bell Telefoon tot 1913. Een
gesprek, dat 15 ets zal kosten is ook
nog te duur.
De bestuursverkiezing had dezen uit
slag: In de vacature E. H, Kruiff Lz.,
werd gekozen de heer G. Vlasveld te
Sassenheim en in de vacature G. v. d.
Veld, de heer J. L. Veldhuijzen van
Zanten te Lisse.
De vergadering werd hierna gesloten.
's-Middags hield dr. J. P. Lotsy, se
cretaris der Holl. Maatschappij van
Wetenschappen te Haarlem een voor
dracht over Het belang van weten-
schappelijk uitgevoerde krnisiugs-proe-
ven over don tuinbouw.
Na de algemeene vergadering van
Bloem[bollen-cuttuur hield dr Lotsy,
secretaris van de Hollandsche Maat
schappij1 der iWetenschappen, voor
©en zeer druk bezochte vergadering
een voordracht over het belang van
wetenschappelijk uitgevoerde krui-
singsproeven voor den tuinbouw
De voorzitter, de heer Krelage,
deelde mede, dat sedert 1883 geen
wetenschappelijke voordracht voor
de vereeniging meer was gehouden,
heette dr. Lotsy welkom en gaf hem
daarna het woord
Dr. Lotsy vestigde ©r in de eerste
plaats de aandacht op, dat hij krui-
singsproeven allereerst nauwkeurig
heid van het allergrootst© belang is
Uitvoerig behandelde spreker de
beid© vragen.Waarom is dei bast
aard niet te onderscheiden van een
ras-zuivere plant en waarom is aan
een bastaard niet te zien, of zij vol
komen bastaard is, da;n wiel in som
mige opzichten raszuivere eigen
schappen vertoont. Om deze. vragen
te beantwoorden had spreker ver
schillende teekeningen laten ver
vaardigen en verder verduidelijkte
hij zijn uitlegging met scihetsteeke-
ningen op het hord. Hiji drong er
vooral op aan zich niet te la,ten ont
moedigen, wianheer men bij kruising
niet dadelijk een resultaat kreeg en
toonde aan, ho© meestal eerst hij' de
kleinkinderen van de, gekweekte be
binden het resultaat naar voren
kwam.
Een treffend staaltje, hoe ook het
aanwezigzijn van verschillende stof
fen in bloemen een resultaat geeft,
dat niet was t© verwachten, gaf spre
ker door te vertallen, hoe door de
kruising van twee witte bloemen
een r ood exem plaar was te voorschijn
gekomen. Mén had toen de beide
stambloemen scheikundig doen on
derzoeken en bevonden, dat in de
eene glucoside en in de andere ee:n
exydaso aanwezig was, en zoo uitge
maakt dat wa.ar de verbinding van
zulke stoffen rood geeft, liet ook
niet kon uitblijven of d© kruising
van deze beid© witte bloemen moest
leiden tot een rood exemplaar.
De rede van spr werd met groote
belangstelling aangehoord en aan
het slot toegejuicht.
15en goed denkbeeld.
Het is zeker eëu goed denkbeeld ge
weest van, de Vereemlging van Indus-
triëelen. Prof. Dubois zelf uit te moo-
digen, een/ en ander te komen zeggen
over de Haarlemsche Waterleiding, als
vervolg of misschien als aanvulling of
toelichting van zijn rapport, dat hij
in opdracht der gemeente Bloem en
daal over deze zaak reeds heeft uit
gebracht.
Die voordracht heeft gisterenavond
in 't Nijverheidsgebouw plaats gehad
en zij werd aangehoord door lal van
officiëele personen: de Burgemeester
van Bloemendaal, en de raadsleden van
Haarlem en Bloemendaal, waren onge
veer allen aanwezig.
In zijn openingswoord zei de Voor
zitter, de heer A. Rinkema, dat de
Vereeniging niet met een adres tot den
Raad zal gaan, nu B. en Wi. reeds
voorstelden de kwestie commissoriaal
te doen behandelen.
Tot zijn leedwezen was de Inge
nieur Schotel, uit Rotterdam, de ont
werper der Haarlemsche waterleiding,
die uitgenoodigd was, verhinderd.
Hoe 't water verkregen wordt.
Professor Dubois, thans 't woord be
komend, zegt, dat h ij uit de vele
meeningen, die omtrent de H(aarlem-
sche) W(atenleiding) heerschen, lieefi
moeten constateeren, dat er zoo wei
nig goed inzicht daaromtrent bestaat.
Spr. zal niet de H. Wl. als zoodanig
behandelen, wel h|aar prise d'eau, m.
a. w. hoe 't water uit de duinen ver
kregen worelt.
Do grondsoorten.
Uit iedere grondsoort, zei spr., wordt
beneden den waterspiegel water ver
kregen. Dit geschiedt door vergader-
putten, ook door geboorde putten. En
dan merkt men op, dat de afpomping
vrijwel evenredig is aan de toevloeiing.
De soort van den grond, waaruit men
"t water put is van veel beteeken,is
voor 't water zelf. Doch niet alleen
deze grondsoort, ook de bovengeleg en
lagen. Het is dus veredsehte, na te
gaan den, geologischen en hydrolo-
gisehen toestand. De geobogische
toestand der Biloemendaalsche duinen
verschilt weinig van dien der overige
duinstreken. Bij 't bodemonderzoek
ontmoeten we eerst duinzand, dan op
A(msterdamsch) P(eil) strandzand met
zeer veel zeeschelpen. Blijkbaar heb
ben we hier te doen met een zeer
oud strand,dat zich naar de zee op
waarts uitstrekt.
Nog dieper bevindt zich onder 't
strandzand een andere zandsoort en
min of meer magere klei, in ongelijk
matige Jagen tot plotseling op 25 M.
diepte een zeer sterke verandering der
grondsoort overal in de duinen wordt
aangetroffen.. Men ontmoet dan op 25
a 30 M. diepte zeer grof zand en ook
keien. Het is de z.g. Eemlaag, die
overal in Holland en Utrecht wordt
aangetroffen, genoemd naar 't dal der
Eem, waar zij het eerst werd bespro
ken.
Het diluvium.
Daar zijn we eensklaps aangeland
in 't diluvium. Het transport van dit
zand heeft hier niet alleen maar plaats
gehad in vroegere tijden door 't water,
ook door 't ijs. Het is alles hier dilu
vium, wel tot een paar honderd Meter
diepte.
Al het nu genoemde zand bevat wa
ter, doch niet alles van dezelfde kwa-
liteti. In 't duinzand wordt ook nog
wel, doch niet overal, veen of humus
aangetroffen,. Een der uiteinden dier
veen- of humuslaag, ligit bij de Zanderij
vaart te Overveen en loopt langs de
prise d'eau der II. W. Die lagen zijn
belangrijk, wijl ze 't water zeer moei
lijk doorlaten en tijdens dat proces
al of niet schadelijke stoffen aan 't
water meededen, zoodat het lal van
chemische veranderingen ondergaat. Het
is belangrijk te weten welke de korrel-
grootte der zandsoorten. Die van duin
zand is grooter dan van strandzand.
Doch niet alleen de korrelgrootte, ook
de gelijkmatigheid heeft een grooten
invloed op de doorlating van T water.
Spr. heeft de Amsterdamisicha Waterlei
ding onderzocht, en had toen met de
Directie een verschil van, opvatting over
de korrelgrootte. Nog merkt spr. op,
dat in 't diluvium dc bewegingssnel
heid van 't water niet grooter is dan
't duinzand. Hier is ook de laag niet
zoo groot als in 't diluvium.
Over de prise d'eau der H. W. bracht
spr. een rapport uit en hij zal aan-
toonon, dat het op degelijke gronden
berustte.
Systemen van wateirophalen.
S.pr. beschreef een 3-tal .systemen, v,an
waterophalen. Leiden heeft ze alle 3 in
toepassing. Amsterdam heeft kanalen
in 't duinzand, en sedert 1903 ook
diepputten, heeft dus bovenduin- en
diepduinwater, water van boven en uit
't diluvium. Den Haag krijgt zijn. wa
ter hoofdzakelijk uit 't alluviale zand.
Hef Haarlemsche systeem.
Haarlem heeft sedert 1898 een sys
teem, dat wel iels bij dat van Den
Haag aansluit. Het haalt door verticale
putten zijn water uit 't fijne zand en
alluvium. Meestal staan de putten der
H. W. op de klei. De rest der filters
in fijn zand. Deze putten zijn 15 M.
lang, 5 c.M. breed, de onderste 5 M.
zijn van» gaas. Evenwel een 40 van de
geslagen 340 en 11 putten hebben
slechts eien filterlengte van 2i/2 M. Be
weerd wordt, dat deze putten tol 15
M. beneden A. P. reiken, werkelijk is
dit slechts 6 a 7 M. 19 slechts zijn, 16
M. onder A. P. In de laatste jaren zijn
veel filters vervangen. Ze bleken slecht
te voldoen. Met de 340 putten won lit
slechts weinig water verkregen. Vele
zijn verstopt. Men heeft hier te kam
pen, met 't z.g. slam, een soort roest, dat
de filters dicht maakt. Dit slam is ïle
ergste vijand der H. W. Op 't Congres
te Groningen, werd dan ook gesproken
van de ellendige roestputjes dar II. W.
Dit ijzerroest komt uit '4 water zelf,
uit de grondlagen, die 't water drenkt,
en speciaal uit de leem- en kleilagen.
Deze zijn rijk aan ijzerverbindingen en
't water is met koolzuur ijzer heiaden,
dat de geologen bruin ijzersteen noe
men. Waarom nu die putten zoo ge
makkelijk verslammen? Wijl 't water
zich langzaam daarin beweegt tenge
volge van het zoo fijne zand.
Is in de Haarlemsche prise d'eau
voordeeliger water te verkrijgen, zon
der last van slammen? Spr. meent van
wel, op grond van practische uitkom
sten. En wel door diepboringen, daar
't zand in 't diluvium het meeste'1
ter bevat. Do Amsterdamsche
ten geven Smaal zooveel water als
Haarlemsche. Spr. stelt tot voorbed
de watervoorziening der Papierfabf|C
te Velsen, waar 't gehalte van t wat
in 13 jaar niet is veranderd. Zoutvr®®
hoeft hier niet te bestaan. Bij ze f
sterk pompen dicht bij de zee, ®er5
dan zou van. verzouting kunnen gesp1"0
ken worden.
De diepputten.
Spr. noemt feiten ten bewijs, dat 1
z.g. diepputten overvloedig water lev®1"1'
In Velsen geven zes putten over °P
pervlakte van 0.8 II.A. li/2 maal 2®"'
veel water als de H. W. En clan W
daar de prise d'eau vlak bij 't ET°°
zeekanaal en in den polder, zo»"
dat eenig zoutgehalte gecontrole®"
werd. Leiden haalt uit de dil"vli),
putten 1 M. 200 d.M3 water.
hier een hooger chloorgehalte,
dit is een locaal verschijnsel,
diluviale putten geven overvloedig'8
te.r.
Spr. zegt wel onderscheid te m«e!tC
maken tusschcn de natuurlijke be'1.
ging van 't water in 't diluviale 2:111 j
en de kunstmatige. Bij 't pompen ga
de fijne korrels weg om' 't fïlterga'lf
en de grove blijven. Da,ar zal 't w8lC
zich dus gemakkelijker bewegen.
Dc herkomst van 't water e»
de bewegingsrichting.
Spr. besprak hierna de herkomst va"
't water en de bewegingsrichting-
Nog altijd meenen enkelen, dat
water hier artesisch is. Zij hebbe
niet gelet op het niet bestaan va,(
kleilagen. Want de kleilagen van
Oosten en het Zuiden worden telk®11
onderbroken,, vormen dus geen ge'V?1
en 't water kan. dus niet artesisch Pf'
Dal 't water uit 't diluvium opsW
tot boven de wateroppervlakte is ''f,
kend. In. de Haarlemmermeer wey1
nu b.v. ook een schijnbaar artesE®11
beweging van, den rand des poldcr
naar 't midden, afnemend- Schil11
baar. inderdaad is het een, drükkbjt
van 't diluviale water. De druk in,
duinen, is een locale druk en ten sin'
zijn ongeveer allen het er over
geworden, dat we hier met regenwat1',
te doen hebben. Het is veranderd do®
tie stoffen, die het opnam in de gr0'111
laag, waardoor het zich bewoog,
water is steeds in beweging. Waar 1111
bleef, wist men niet. Bij de A.
sprak men zelfs van een geheim2"1]
nig verlies. Later is gevonden, dat bc
wegstroomde. W. naar de zee on
naar de Meer.
Welke de kwantiteit water is?
We kunnen tot 60 a 80 M. dale"
vóór we gemiddeld brak of zout nvJ'
ter krijgen. Er zijn dus ontzaglijk"
kwantiteiten, zoet water voorhand®11'
Dat dit zou afvloeien naar de geestgr®"'
den, is vooral een. geliefkoosd denk'
beeld van den, directeur der Haagsd1
Waterleiding.
In elk geval er is afvloeiing, do1''1
ook de Waterleiding heeft uitdrogi'1»
op haar debet en tot op zekere hof?'
te heeft de Haarl. pr is end eau een
sterven der boomen, nu reeds in de21
12 jaren van bestaan, tengevolge geha®'
De waterverarming ontstaat ook doo'
de droge tijden, die de natte afwiss1''
len, hetgeen spr. aantoont. We belevc'1
thans een, droge periode en do na"c
zal wel volgen. De plannen om on^
duinen, te gaan irrigeeren kunnen d;l)1
ook wel uitgesteld worden.
Daling van den waterstand.
Een feil is, dat de waterstanden <le'
Haarl. prise d'eau sinds 1898 ges"1',
dig zijn afgenomen. Voortdurend is
waterstand dalend. In 1909 is de sta"1
angstwekkend laag. Spr. heeft zelf co""
tröleputten geopend, doch hot werd he"'
verboden. Ilij weet er evenwel reed5
genoeg van,. We kunnen spreken ovl'r
de lijn. Meercnherg—Haarlem. W®
Meerenberg is de waterstand gelijk gc'
bleven. Doch bij de prise d'eau voor
Gesticht, staan de puttcni ook 34 1"'
van elkaar cm in de Haarlemsche maf"
14. Niet de regenval alleen is deb1'1
aan de waterstandsverlaging. Er zi.l'1
ook andere invloeden. De putten sta"11
te dicht bij elkaar en de gro""
droogt uit. Dat is een fout in d c'
Haarlemsche prise d'eau.
Van jaar tot jaar vroeg de H.
meer water. De gevolgen waren, da
dc kwantiteit minder werd. Mot ha"1
slechte middelen eischte de H. W. 'e
veel water. En die invloed is reed*
waar te nemen op 3/4 K.M. aan weeri'
zijden der prise d'eau, een invloed, d'®
op de natuurlijke vegetatie schadelijk
inwerkt, en die zich langzaam voor''
plant. Dat 't Meertje van Capera op'
droogt, de vijver van 't Bloemendaal'
sche park lager zou staan dan vroege1'
ligt niet hieraan, doch de droge period®
is hiervan de schuld.
Uitbreidingsplannen dor H, .W.
De H. W'. wil men nu gaan uitbreide"
en dan het tegenwoordige systeem we®r
volgen. In de groole vlakte wil mf|1
2 nieuwe prise d'eau's aanleggen
daarvoor een -terrein onteigenen, d«l!
1/4 der gemeente Bloemendaal is. E11
zoo zou dit heele terrein op den du"1
uitdrogen. Was dit noodig, dan moe*
het maar. doch de H, W. heeft aa"
haar eigen prise d'eau voldoende. Mi1*
zij diepputten maakt. En zouden dc2®
niet genoeg leveren, dan zou hier sp"a'
ke zijn van een niveau. In 1903 ®"-
1904 gaven diepboringen geen voldoe"'
de water. Doch toen beging men ec"
technische fout, die spr. aantoont, eTl
diie proef, een foutieve, levert duS
geen bewijs.
Van een zoutgevaar is voorts nerge"*
iets gebleken.
Nadat prof. Duboiis nog in den lire®'
de had aangetoond, dat alleen d.i®F
putten de oplossing kunnen breng®11'
besloot hij zijn zeer interessante
met zeer groote aandacht gevolg"
voordracht.
Van de gelegenheid tot het stel'®1
van vragen, werd door enkele aan*'®"
zige heeren gebruik gemaakt.
