Vragen bus.
Nieuws uit
Kennenserland.
Kerknieuws,
Sport en Wedstrijden.
Populaire Politiek.
Koloniën.
Nagekomen Kerkbericht.
HEEMSKERK.
Uitlotingen.
in.
Onze Grondwet.
kwestie de man te zijn der Katholie
ken, der Liberalen of der Socialisten
hier is in hoofdzaak dit: „Leo Meert
is de man der Nationale Vlaamsche
Beweging, en waar wat te zeggen is,
zegt bij wat. De katholieken zelf ver
tellen het u welk een harden strijd ik
aaDgevat heb tegen de verfranschte
liberalen van St. Niklaas.
Een laatste woord: Gij zegt dat ik
niet eens protesteerde tegen de ver
derfelijke werking der „Alliance Fran-
9aise". Welnu, dit is het laatste wat
ik in deze droeve zaak zeg: als ge
niet begrepen hebt dat geheel mijn
voordracht één diepe klachteen jorsche
aanval was tegen de verfransching in
't algemeen, dus tegen de Alliance
fran<jaise in 't bizonder, wel dan heb
ik waarlijk medelijden met een repor
ter, die naar een voordracht gaat, en
door zijne verslagen bewijst, dat bij
van 't begin tot het einde, niet eens
den zin dier voordracht heeft kunnen
vatten.
Met mijn dank voor de plaatsruimte
bied ik u, Mr. de redacteur, mijn
welgemeende Vlaamsche groeten
Hoogachtend,
Leo Meert.
Naschrift der Redactie.
Wij kunnen met de opname van
het bovenstaande zeggen, dat we den
heer Leo Meert de volle maat hebben
toegemeten.
Zelfs „Neerlandia", het orgaan van
het Nederlandsch Verbond, acht het
voor de Vlaamsche beweging aller
minst geschikt, om een stoken tegen
de Katnolieke Geestelijken nü aan de
orde te stellen.
Met deze conclusie zijn wij het, nü
en van den beginne af, geheel eens.
De heer Leo Meert had niet
alleen dü, maar voor hij zijn agres
sieve lezingen hiel te lande, die niet
alleen bij ons, maar óók te Alkmaar
en elders protest hebben uitgelokt
begon moeten bedenken, dat onze
Katholieken van dergelijke aantijgin
gen tegen de hoogere geestelijkheid
niet gediend zijn.
En dan moge een blad als „Ons
Recht" zijn verdediging ter hand
nemenwat misschien in Vlaanderen,
gezien het ietwat-zuidelijke bloed, en
de zuidelijke luidruchtigheid, kan wor
den goedgevonden, dat vinden wij,
Katholieke Noord-Nederlanders, niet
goed! De heer Leo Meert kwam im
mers toch bij ons spreke» ten
voordeelevandeVlaamsche
beweging?
Welnu, dan had hy de beleefdheid
en de ki«-schheid moeten hebben, onze
Katholieke gevoelens niet te beleedi-
gen door zijn duidelijke enon
gerechtvaardigde (want dat is nu wel
openlijk gebleken,) partijdigheid ten
opzichte der Roomsch Katholieke
hoogere Geestelijken in België, wier
motieven hij niet te beoordeelen heeft
en wier gedragsfeer evenals die der
Regeering hooger ligt dan helaas
vele ultra's maar willen begrijpen.
De vlaamsche beweging,
welke wij bijzonder sympathiek zijn
(wat de heer Leo Meert natuurlijs
onder zijn liberale partijgenooten in
Sint Nicolaas niet heeft kunnen ver
nemen) zal beter gediend worden door
kalme, aanhoudende propaganda met
betrachting der rechtvaardigheid, en
ontziende de gevoelige punten bij
medestanders, dan door de ietwat
agressieve, opgewonden methode van
strijdvoeren, die verschillende Flamin
ganten, zoowel liberale als de heer
Meert, als Katholieke, meenen te
moeten bezigen.
Daarom was, wat onze verslaggever
ten opzichte van de werkelyk tenden
tieuze rede des heeren Meert in ons
blad he»-ft g°zeed. gezonde critiek. die
in het belang der Vlaamsche bewe
ging zelve werd uitgebracht.
Wij hopen, dat het bestuur van de
afdeeling van het A. N. V. hier ter
plaatse na dit geschrijf in het bijzon
der, dit zal inzien enernaar han
delen in den vervolge I
Redactie,
was vroeger een
Vraag. Ie er al een R. K. Espe
ranto-vereeniging opgericht?
Antwoord. Neen nog niet Wij
vernemen, dat binnenkort een Espe-
rantolezing zal gehouden worden in 't
St. Bavogebouw. Misschien dat daarna
een vereeniging kan opgericht wor
den.
V r.Kunt u mij in Haarlem opge
ven gemengde Katholieke Zangver-
eenigiugen en naam en woonplaats
van den directeur?
A n t.Er bestaat hier een gemengde
R. K. zangvereeniging, d. i. Arti et
Religioni, die op 't oogenblik geen
directeur heeft. De heer Jac. de Jong
heeft n.l. bedankt.
Vr.: Waar is kermis door ontstaan
en wat gebeurde er vroeger bij'deze
gelegenheid.
Ant: De kermis
mis of wel markt.
In den loop der tijden heeft even
wel het zakendrijven moeten plaats
maken voor Dret maken.
Vraag: Heeft een burgemeester
het recht zijn' toestemming te weige
ren tot het houden van een gesloten
feestelijke bijeenkomst in een vergun-
Dingslocaal, bijv. potverteering eeDer
wielrijdersclub, te meer daar een andere
gelegenheid niet bestaat?
2. Mag men in dergelijk iocaliteit
muziek hebben?
Antwoord. U stelt de zaak een
beete verkeerd voorde k westie is,
dat de burgemeester toestemming moet
geven aan den vergunninghou
der s om diens lokaal langer dan
geoorloofd is open te houden. En zulk
een toestemming hangt geheel van
den burgenmeester af die daarvoor
allerlei motieven kan hebben, geheel
buiten den club, wien het aangaat, om 1
Wat aangaat het maken van muziek
ook dat betreft den vervnnninghou
der. Hier te Haarlem hebben een
zeker aantal localiteiten als ze het
aanvragen, vergunning tot het doen
makeD van muziek bij loting wordt
telken jare vastgesteld wie hiervoor
in aanmerking komen van de tallooze
die het aanvrage.
Vraag 1. Waar is een wetboekje
van de Kamer van Arbeid te verkrijgen,
en bestaat er nog een reglement der
Kamer van Arbeid, en waar kan men
dit verkrijgen of ter inzage krijgen
a. De wet op de Kamer van Arbeid
is in eiken boekhandel te koop,
U bedoelt zeker verder een regie
ment van orde voor de vergaderingen
der Kamer. Dat maakt iedere Kamer
afzonderlijk op en de secretarissen
zullen u dit zeker wel ter inzage
willen verstrekken, indien u het
vraagt.
V r.: Ik ben voor 60 ets. aangesla
gen in den H. Omslag. Ik gaf zestig
centen mede, doch die werden Diet
aangenomen, daar het niet geoorloofd
was met enkel centen te betalen. Is
dit zoo?
A n t w.Bronzen pasmunt behoeft
rx en niet hooger dan 25 ets aan t;
nemen.
V r.Ik heb een kanarie, die altijd
best gezongen heeft Hij heeft van 't
vomj-ar geruid sd is uiteeruid. Nu is
hij dit najaar weer gaan ruien en
ruit nu nog en zingen doet hij niet
meer.
Is daar nog wat aan te doen?
A n t w.Het gebeurt wel meer, dat
kanaries twee maal per jaar ruien
Zorg, dat hii niet in den toch* komt
Re n'gdikwijl-zijnkooi en stuksn en
geef nem niet veel, doch krachtig
voeder.
BEVERWIJK.
Gemeente raadsvergadering.
Iu de Vrijdagmorgen gehojudem Raads
vergadering was alleen de heer Zwa
ger, afwezig.
De notulen warden voorgelezen en
goedgekeurd.
Hierna deed de Voorzitter, Burge
meester Stride van Linscboten, ver
schillende
m ededeclingen.
De heer Zwager geeft kennis van
zijn verhindering wegens ongesteldheid.
Het huis aan de Peperstraat is ver
huurd aan B. SIuijl er, voor f 200.
De uitslagen "der diverse gehouden
aanbestedingen worden bekend ge
maakt.
Tot klerk bij de gemeente gasfabriek
is benoemd de lieer A. W. van Houten.
Diverse dankbetuigingen zijn ingeko
men.
Ingekomen is een circulaire en bro
chure van den A. N. W. B. over den
aanleg van wegen.
De heer Langendijk heeft diverse
amendementen ingediend op de con
cept bouwverordening. Deze amende
menten zullen tegelijk met de bouw
verordening behandeld worden.
Op 't verzoek van de Wed. Klijn, om
dc wekelijksehe toelage ad f3, werd
weder gunstig beschikt.
II: e rbc n o e m d
werden tot leden der Plaatselijke
Schoolcommissie de HoogEcrw. heer
A. Waare en C. A. Zwager.
Benoemd
werd tot lid der Commissie voor de
Fröbelschool, de Eerw. heer .1. D. v.
Calcar.
Benoeming
van vijf leden der Commissie tot we
ring van schoolverzuim.
Benoemd werden de heeren: B. Slui
ter, K. Smit, C. Leijssen, A. Waare,
J. Vessics.
Tot geneeskundige
belast met de annenpriactijk 1910, werd
benoemd de heer dr. H- F. G. Lijn-
kamp.
B. en W. stelden na deze benoe
mingen voor
het plaatsen
van 4 brandkranen.
De Brandweer adviseerde twee kra
nen te plaatsen bij den Keesdelfts-
weg en twee bij den Romerkerkweg.
Dc heer Sluiter vraagt naar den ou
derlingen afstand der brandkranen.
De Voorzitter gelooft 75 M.
De heer Sluiter vindt het wél wat
veel.
De Voorzitter zegt, dat het een voort
zetting is van den regel, die bij den
Raad altijd instemming heeft gevon
den.
Voetpad.
B. en W. stellen voor van gemeente
wege langs do westelijke zijde van den
Alkmaarsehen weg, achter de boomen-
rij, een voetpad te leggen, daar reeds
dikwijls over den 'toestand van den weg
is geklaagd.
De kosten worden geraamd op f525.
Vergunning zal gevraagd worden aan
't R.-K. Armbestuur ,ecn stuk muur te
verplaatsen. Deze kosten worden, ge
raamd op f 50.
De heer Eijkiug vroeg eenige nadere
inlichtingen. Hij wilde ook 't voetpad
laten aanleggen aan de buitenzijde van
de b oom ent.
De Voorzitter zegt, dat 't Rijk daar
een rijwielpad zal laten aanleggen. De
medisch en zullen van dit modderige pad
geen last hebben, immers zij kunnen
van 't nieuwe voetpad dan gebruik ma
ken.
De lieer Langendijk vroeg of het niet
voordeeliger zou zijn 'l pad aan de an
dere zijde van den weg te leggent Men
kan. dan profitceren van de bestra-
ge<r gaai, wanneer de ingezetenen ieder
voor zich het doen.
De heer Gorter vroeg bij den ingang
der Rloksteeg, een bordje te plaatsen:
Past op den stoomtram. Spr. besprak
den gevaarlijken toestand ter plaatse.
Hij is ooggetuige geweest van een on
geluk, dat ernstige gevolgen had kun
nen hebben.
De Voorzitter vreesde, dat eenbordje
niet zal helpen. Naar 't bordje „Stap
voets rijden", wordt ook niet geke
ken. De stoomtram is verplicht te bel-
Ni emand verlangde meer 't woord en
de Raad ging over in besloten zitting,
tot het behandelen van belastingzaken.
ting, die er reeds ligt, bij gedeelten.
De Voorzitter gelooft, dat 't pad daar
niet zoo breed kan worden. Het is ei:
door de tram ook niet zoo rustig. Will
men er aan beide zijden een leggen,
dan is dit zeker beter. Doch laat ons
liever hel eerst voorgestelde leggen,.
Aldus werd goedgekeurd en, de ver
gunning werd aangevraagd.
B. en W. stelden voor een
t ij cl e 1 ij k e n, o n d e r w ij z e r
te benoemen aan de O. L. School lot;
1 Mei 1910. Deze benoeming staat in
verband met de proef dier achtmaan-
delijksche toelating. Tegen 1 Mei zullen
waarschijnlijk zooveel leerlingen de
school verlaten- dat de beide hoogste
klassen, kunnen saamgesmolten worden,
't Voorstel werd goedgekeurd.
B. en W. stelden voor
op te zeggen,
met ingang van 1 Januari 1910. de
huur van 't erfje naast 't schulhok
aan den Koudenham, dat voor f 1.
per jaar is verhuurd. De gemeente
krijgt dan de volle beschikking over
't terrein, ten einde er materialen op
'te bergen. En dan wil de Voorzitter'
nog geen, gewag maken van de vele
ongerechtigheden, die er, ondanks het
politietoezicht, plaats grijpen.
't Voorstel werd goedgekeurd.
Reclames 1910.
De Voorzitter deelde mede, dat in. de
vorige geheime zitting besloten is, dat
B. en W. zich kunnen doen bijstaan
door een accountant, om bij reclames
Hoofd. Omslag de boeken te contro-
.leeren.
B. en, W. vonden een accountant, die
practised ervaren is. Doch dc drie ingc-
tenen, wier boeken zouden onderzocht
moeten worden, bedankten er hartelijk
voor. Dat was dus een tegenvaller.
De accountant heeft zich evenwel
voor 1910 weer bereid verklaard.
De Voorzitter deelde de verschillende
motieven der weigering mede.
De plannen
tot. verbetering der Breestraat, zijn. al-
aldus deelde de Voorzitter mede, bijna
getrecd. Dc raadsleden zullen kennis
krijgen, opdat zij tc voren de plannen
kunnen bcsiludoeren. Aan de stofbestrij-
ding is alle zorg besteed. Geheelc stof-
wering zal evenwel niet mogelijk zijn.
Rondvraag. 1
De heer Gorter vroeg, of B. en W.
bij gladde straten maatregelen willen
nemen,, b.v. door het strooien van zand,
oin een, begaanbaar voetpad te krijgen.
Dc Voorzitter zegt, dat B. en. W. daar
steeds voor zorgen. Bovendien ^ijn de
gemeentenaren volgens de pohtievcr
ordening verplicht, zelf zand of asch
voor hun woningen te strooien. Spr.
zal aan den last van den Raad stipt
voldoen.
De heer Gorter wilde-, dat de ge
meente voor de open plekken zal zor
gen. Hij zou het niet erg vinden, wan
neer de gemeente voor het geheel zou
zorgen.
Dc* Voorzitter zeide, dat het veel vlug-
ZONDAG, 7 uur Vroegmis, 10 u.
Hoogmis, half 2 Catechismus, half
3 Kruisweg, half 7 H. Familie.
In de week de H.H. Missen te
half 8 en kwart over 8. Catechis
mus als naar gewoonte.
-Woensdag en Vrijdag Vastendal-
gen.
DONDERDAG-, half 4 Lof ter
eer© van het Allerheiligst Sacra
ment
VRIJDAG, vanaf 4 uur gelegen
heid om te biechten.
ZATERDAG, le Kerstdag-, half
6 Nachtmis, waarna Communie rei
ken en 2 gelezen H.H. Missen, 9
uur de andere gelezen H. Missen,
10 uur de Hoogmis, half 3 Vespers
met feestpredikatie, waarna, biecht
horren.
Z. D. H. de Bisschop van Haarlem
heeft heden in de kapel van het Se
minarie te Warmond de H. Wijding
van het Subsidiaconaat toege «iend
aan de Eerwaarde heerenW. J. van
den Berg, C. F. J. Berkemeijer, M.
M. van der Eem, J. B. A. M. Filbrij,
A. J. F. Gooesens, J. C. C. Groot, H.
van Kan, C. H, A. Kroft, J. J. O. M.
Looijaard, A. G. M v«n dea Oord,
P. J. SirnoDS, en J. M. vanderTuijD,
en het H. Diaconaat aan de Eerwaarde
heeren H. J. M. M. Alink, J. P A.
J. van den Bergh, G. H. J. Goes,
L. C. v. den Nouweland, J. N. Omt
zigt, W. J. Pompe. J. Schoenmaker,
J. van der Sman, A. Spigt, Th. L.
Westgeest, S. A. J. Willemsen en H.
Woestenburg.
Lichamelijk Opvoedings worden uit
gereikt.
De regelirgscom missie is vaD mee'
ning dat ieder die een goed uithoudings
vermogen bezit en „eene goede schaats
rijdt, dezen afstandsrit kan volbrengen.
Een vreesebjk ongeluk.
Om half vijf Zaterdagmiddag, den
13den November 1.1., had er naa
boord van „Goentoer" ter reede Soe-
rabaja een treurig ongelukplaats,
deelt het „Soer.-Nbld. mede. Men
wag namelijk aan boord bezig na®t
het lossen van eenige zware ketels;
met het toezicht waarvan de derde
stuurman, de heer Sevp, belast was-
De ketels bevonden zich heel diep
onder in het Bchip en het was daarom
zaak voor den genoemden stuurman
om telkenmale als er een uit het ruim
moest worden gebesehen, naar bene
neden te gaan om persoonlijk de be
vestiging der kabels en touwen, waar
mede het zware voorwerp aan de
hijfchkraan werd gehaakt, na te gaan-
Dit gedaan hebbende, liet hij zich»
om het overladen in de laDgs het
schip liggende prauw te kunnen con
troleeren, weer met de hijsebkraan op
het dek te hijschen. Een vlugge en,
met een weinig voorzorg absoluut
ongevaarlijke om zich van het dek
naar het ruim en van het ruim naar
het dek te bewegen. Het was ook
steeds goed gegaan, tot op een gegeven
oogenblik, toen de heer Seypaanhet
zwaaiende hijschtouw naar boven werd
geheeschen, de m n, die de hydrauli
sche kraan bewerkte, de controle over
de machine verloor en deze met volle
vaart de kabel oprolde, waaraan d«
ongelukkige stuurman hing. Door
de vaart werd het dezen onmogelijk
zich vrij te houden var» de zijwanden
van het h«t gat, waartegen de zwaai
ende kabel hem onophoudelijk slinger
de. Hierdoor gebeurde het dan ook,
dat hij met groote kracht tegen een
uitstekend ijzeren schot aankam, waar
door hij het bewustzijn verloor, den
kabel losliet en naar beneden iD het
ruim te pletter viel. De ongelukkige
was onmiddelijk dood, zooals ook de
geneesheer constateerde die van den
wal werd ontboden.
De tocht per schaats door Zuid Holld.
Tot eere voorzitter der regelingscom
„afstrandsrit" door
t»sr>emd, de heer
missie van den
Zuid Holland is
W. F. Nargadant, voorzitter der Zuid
Hollandsche IJsvereeniging.
Waarscbynlijk zal, ijs en weder
dienende, de tocht loopen van 'a G ra
venhage over Markensloot en Broek
sloot naar Rijswijk, Delft, Pijüacker,
Berkel, Moordrecht, Gouda, Reeuwijk,
Bodegraven, Oudshoorn, Woubrugge,
vandaar langs Brasemermeer naar de
Does over de Wijde Aa naar Kager
meer, Sassenheim, Katwijk, Valken
burg en Haagsche Schouw wederom
naar 's Gravenh»ge terug.
De geheele afstand bedraagt ruim
100 K.M. en zal tusscben acht uur
des voormiddags en vijf uur des
namiddags moeten zijn afgelegdaan
ieder, die dezen afstands ten einde
brengt en in goeden vorm aankemt,
zal bet bronzen herinneriDgekruie
v»n den Nedprtendsoher: Rond voor
LOTEN STAD ANTWERPEN,
2 pet. fr. 100 van 1903.
Trekking 10 Dec. Betaalbaar 1 Mei.
18 serieën.
6196 15782 23751 31911 38012
8664 16623 24731 32358 39749
12518 17748 26722 33105
14052 20198 31616 37615
Serie 20198 no. 10 fr. 100,000serie
12518 no. 3 fr. 2500; serie 20198 no.
4 fr. 1000; serie 37615 no. 1 en serie
14052 no. 23 elk fr. 500.
de volgende ad fr. 200.
Serie 6196 no. 7. serie 6196 no. 17,
serie 8664 no. 10, serie 8664 no. 12,
serie 8664 no. 16, serie 12518 no. 10,
serie 12518 no. 24, serie 15782 no. 9,
serie 15782 no. 15, serie 20i98 no. 2,
serie 20198 no. 12, serie 20199 no. 15,
srrie 23751 no. 10, serie 24731 no. 16,
serie 24731 no. 14, serie 24731 no. 15,
serie 26722 no. 8, serie 33105 no. 14,
serie 38012 no. 4, serie 39749 no. 20;
de volgende ad fr. 150.
Serie 6196 no. 21, serie 8664 no. 13,
serie 8664 do. 15, serie 8664 no. 22,
serie 12518 no. 11, serie 12518 no. 1?»
serie 14052 no. 25, serie 20198 no. 3,
serie 23751 no. 3, serie 23751 no. 8,
serie 23751 no 15, serie 24731 no. 18,
serie 26722 no 23. e- rie 21616 to. 18,
a
Men spreekt tegenwoordig veel van
grondwetsherziening, vooral het arti
kel over het kiesrecht wil men ver
anderd hebben. Maar wat staat er nu
eigenlijk allemaal in die grondwet?
dat weet men niet altijd zoo aanstonds
te zeggen. Daarom zullen we nu eetfs
een overzicht nemen van onze grond
wet. Vele bepalingen zult gij toch wel
kennen, maar gij hebt er nooit aan
gedacht, dat deze nu juist in de grond
wet staan.
Dat de grondwet een geheel andere
wet is als iedere gewone wet, begrijpt
iedereen. Het woord zelf zegt het:
grondwet d. i. wet die de grondslagen
van den staat aangeeft en vaststelt
Dat in zulk een wet als de grondwet
is, maar niet even gemakkelijk een
verandering kan gebracht worden als
in iedere andere wet, zal ook elkeen
wel inzien. Waar zou het immers heen
als de grondslagen, waarop geheel de
orde in den staat berust, maar om
een haverklap konden veianderd wor
den? Dat moet dus niet dan ingeval
van noodzakelijkheid en na rijp be
raad gebeuren en daarom ook wil de
tegenwoordige regeering er niet zoo
maar holder de bolder aaa trekken,
maar eene commissie instellen om de
zaak eerst eens goed te bezien.
Onze grondwet nu bestaat uit 11
hoofdstukken, die alle te zamen 197
artikelen bevatten. De rechten, die de
grondwet ons verleent, noemen wij
staatkuadige rechten of ook wel bur
gerschapsrechten, rechten die andere
wetten ons toekennen, burgerlijke
rechten.
Het le hoofdstuk van de grondwet
handelt over het rijk en zijn in
woners. Daar staat o. a. inart. 1
Het Koninkrijk der Nederlanden om
vat het grondgebied in Europa, bene
vens de koloniën en bezittingen in
andere werelddeelen. Art. 2 Degrond-
wet is alleen voor het Rijk in Europa
verbindend Dus niet bijv. in oi ze Oost.
Verder lezen wij daar: allen die zich
op het grondgebied van ons rijk be
vinden (dus ook vreemdelingen) heb
ben gelijke aanspraak op bescherming
van persoon en goederen ieder
Nederlander is tot elke landsbediening
benoembaar verder Art. 7 dat vrij
beid van drukpers vaststelt: niemand
heeft voorafgaand verlof noodig, om
door de drukpers gedachten of gevoe
lens te openbaren, behoudens ieders
verantwoordelijkheid volgens de wet.
Dan nog: „ieder heeft het recht om
verzoeken, mits schriftelijk, aan de
bevoegde macht in te dienen het
recht tot vereeniging en vergadering
wordt erkend. Er staat dus reeds veel
in dit uoofdstuk: een zekere gelijk
heid van allen voor de wet, vrijheid
van drukpers, reebt van vereeniging
en bet recht om verzoekschriften in
te dienen.
Het 2e hoofdstuk haDdelt over
den koning: o.a. over de troonop
volging, over den eed welke koning
en kamers bij zyn inhuldiging afleg
gen, over de macht des konings en
over de ministers.
Het 3e hoofdstuk gaat over de
Staten-Generaal of de eerste en
tweede kamer, hare macht enz. Io dit
hoofdstuk staat ook het fameuze kies
rechtartikel.
Doch over deze twee hoofdstukken
van den koning en van de staten
generaal spreken wij beter eens af
zonderlijk
Het 4* hoofdstuk van degrond
wet betreft de Provinciale Sta
ten en de Gemeentebesturen.
Daarvan is hier den vorigen keer het
voornaamste verteld. Wij gaan dus
over tot:
het 5e hoofdstuk van de Jus
titie. In oude tijden (en nog bijou-
beschaafde volken) bestonden geen
gedrukte of geschreven wetten, maar
men sprak recht volgens „degewoon-
t n" (gewoonterecht). Was er een
rechtsgeding dan werden de oudsten
des volks bij elkander geroepen en
dezen zoobten zich dan teRerinneren
of zulk een geval zich ook vroeger
had voorgedaan en hoe toen de uit
spraak geweest was. Het is duidelijk
(lat zulk een rechtspraak gemakkelijk
tot misbruik aanleiding gaf. Daarom
zijn er volgens dit hoofdstuk van
ODze grondwet „algemeene wetboeken"
samengesteld, waardoor wij vast en
zeker weten wat recht is en wat niet.
In die „algemeene wetboeken" staat
volgens de bepaling vaD de grondwet
beschreven het burgerlijk recht (bijv.
vau bezit, eigendom, vaderlijke macht
enz het handelsrecht, het strafrecht,
de rechtsplegiog en de inrichting van
van de rechterlijke macht. Maar om
dat het onmogelijk is alles te voor
zien, daarom geeft de grondwet aan
de wetgevende macht (dat is de ko
ning met de tweede en eerste kamer)
de bevoegdheid om enkele onderwer
pen in afzonderlijke wetten te regelen
Hetgeen zij dan ook flink gedaan heb
ben 6D nog doen (zoo bijv. het wets
voorstel tot bestrijding der openbare
onzedelijkheid nog pas door minister
Nelissen aan de kamer voorgelegd
Verder waarborgt de grondwet in
dit boofdstuk de eigendom. „Niemand
kan van zijn eigendom worden ontzet
dan na voorafgaande verklaring bij
de wet, dat l et algemeen metdeont
eigening vordert eo te-zen schadeloos
stelling." Voor onteigening is dus een
wet noodig en voor een wet is de
toestemming der tweede kamer noodig
Dus een tsaar die bij 'n kwestie hoe
zal de spooilijn loopen, eenvoudig een
lineaal neemt, een streep op de kaart
trekt en zegt: zóó zal hij loopen en
daarmee uit, is bij ons heelemaal een
onmogelijkheid! Een ander artikel
zegt: „alle twistgedingen over eigeo
dom of schuldvordering en andere
burgerlijke rechten behooren tot de
kennisneming van de rechterlijke
macht."
Ook een kostelijk artikel. Wie van
ons zou nog wenschen, dat bijv. gelijk
in oude tijden een burgemeester bij
een twist tusscben u en uw buurman
zonder meer zou kunnen uitmaken:
dezen akker behoort u, die aan hem
en dit »s mijn! Verder lezen wij nog
in het boofdstuk ju-tïtie„de rechter
lijke macht wordt alleen uitgeoefend
door rechters welke de wet aanwijst.
Niemand kan tegen zijn wil worden
afgetrokken van den rechten dien de
wet hem toekent. De persoonlijke
vrijheid woidt gewaarborgd: Buiten
de gevallen in de wet bepaald mag
Diemand in hechtenis worden genomen
dan op bevel van den rechter, inhou
dende de reden der gedane aanhou
ding. Ook kan men iemand eenmaal
aangehouden zoo maar n let laten zitten:
de wet bepaalt den tijd binnen welke
alle aangehoudenen moeten worden
verhoord. Het binnentreden in een
woning tegen den wil van den bewo
ner is alleen geoorloofd iu de gevallen
bij de wet bepaald, krachtens een bevel
van een die macht heeft en daartoe
door de wet is aangewezen. Het
geheim der aan de post of andere
openbare instelling van vervoer toe
vertrouwde brieven is onschendbaar,
behalve op last des rechters, in de
gevallen door de wet aangegeven.
Op geen enkel misdrijf mag als straf
de algemeene verbeurdverklaring van
goederen gesteld worden. In elk
vonnis moet de reden waarom vermeld
worden de uitspraak moet geschieden
in het openbaar (enkele gevallen uit
gezonderd).
Eindelijk handelt dit hoofdstuk nog
over het opperste gerechtshof in ons
land den Hoogen Raad, voor wien
alleen de hooge ambtenaren en de
der Kamers kunnen terecht staan bij
ambtsmisdrijven en die het toezicht
heeft op alle rechtsgedingen en de
leden der rechterlijke macht zelve.
Nu het 6e hoofdwtuk over
den godsdienst: „Ieder belijdt
zijn godsdienstige ineeDing met vol
komen vrijheid aan alle kerkge
nootschappen in het Ryk wordt ge
lijke bescherming verleend. De belijders
der onderscheiden godsdiensten ge
nieten allen dezelfde burgerlijke en
burgerschapsrechten en bebnen ge
lijken aanspraak op het bekleeden
van waardigheden, ambten en be
dieningen Alle open bare godsdienst
oefeningen binnen gehou w «n en besloten
plaatsen wordt toegelaten buiten
de gebouwen is zij geoorloofd waar
zij thans (iu 't jaar 1887) ie toege
laten. Vandaar dat nog in sommige
streken van ons land openlijk proces
sies mogen gehouden worden Aan
de leeraars, die tot nog toe uit's Lmds
kas geen of een niet toereikend trak
tement genieten kan een traktement
toegelegd of het bestaande vermeerderd
worden.
Het 7e hoofdstak gaat over
de financiën. Daaruit stippeo
wij aan„Geen belastingen kunnen
ten behoeve van 's Rijkskas worden
geheven, dan uit kracht van eene wet."
Voor een wet is toestemming der
Tweede Kamer noodig dus ook voor
een rijksbelasting. Geen privilegiën
kunnen in het strik van belastingen
worden verleend. Dus hier kan en
moet ieder zijn duit in het zakkie
gooien I Dan staat er nog iets over
de staatsschuld en de rekenkamer en
ook dit hoofdstuk is ten einde. Volgt:
Hoofdstuk 8 van de defen
sie, in 't Hollandsch zouden wij zeg
gen de landsverdediging Het beginsel
wordt opgezet„Alle Nederlanders
daartoe in staat zijn verplicht mede
te werken tot handhaving der onaf
hankelijkheid van het Rijk en tot ver
dediging van zijn groudzebied Verder
zal de verplichte krijgsdienst geregeld
worden door eene wet Doch de grond
wet bepaalt reeds, dat de dienstplich
tigen te land niet zoüder b«n toe
stemming naar de koloniën kurn-m
worden gezonden. Eindelijk nog een
artikel dat zegtwanneer in geval
van oorlog, oorlogsgevaar of andere
buitengewone omstandigheden de
dienstplichtigen die niet in werkelijken
dienst zijn, door den Koning gbheel
of tea deele buitengewoon onder de
wapenen worden geroepen, moet zoo
spoedig mogelijk een voorstel van wet
aan deSiateD Generaal worden g'duan
om het oDder de wapenen blijven der
dienstplichtigen zooveel mogelijk te
bepalen. Ten slotte heeft de grondwet
nog een en ander over de ko-ten, den
siaat van beleg en eenige aodere zaken
het leger betreffende.
Nu komt het 9e hoofdstuk
over den waterstaat Daar
staat al zeer weiniz in. Het eenige
vo «rnanoe is ditde Provinciale Staten
he »beo toezicht op alle waterstaats
werken, waterschappen, veenschappen
en veeDpolders kunnen in de be
staande inrichtingen en regel menten
veranderingen brengen, ze opheffen en
nieuwe instellen.
10e Hoofdstuk van het on-
derwijsen het armbestuur.
Dit hoofdstuk doet min of meer den
ken aan een bidprentje. Wij lezen daar:
„het openbaar onderwijs is een voor
werp van de aanhoudende zorg der
Regeering."Ziedaar onderwerp en voor
werp, maar het gezegde? Twee
neele artikelen bevat dit hoofdstak.
In het artikel van het ondervijs is
alleen op te merken „de inrichting
van het openbaar onderwijs wordt
met eerbiediging van ieders gods
dienstige begrippen door de wet ge
regeld. Het geven van onderwijs is
vrij behoudens het toezicht der over
heid en voorzoover het middelbaar en
lager onderwijs betreft behoudens het
onderzoek naar de bekwaamheid en
zedelijkheid des onderwijzer-. Het
eenige artikel over armbestuur zegt
alleen dat het nader door de wet zal
worden geregeld en dat de koning
jaarlijks van de verrichtingen dienaan-
gaauden verslag zal doen aan de
kamers.
Het laatste en 11e Hoofdstuk
loopt over veranderingen. Wil
men veranderingen in de grondwet
aanbrengen dan gaat dit niet anders
dan bij wijze van wet. Nemen de
kamers het wetvoorstel om een ver-
anderiug in de grondwet onder handen
te nemen aan eD is dit ook door den
Koning bekracotigd, dan worden de
ka ners ombonden. De nieuwe kamers
overwegen dan de voorgestelde
veranderingen en stemmen daar
over. Terwijl voor het aannemen
van een gewone wet de grootste helft
der stemmen voldoende is, wordt tot
het aannemen van een verandering in
de grondwet twee derden der uitge
brachte stemmen vereischt Ook zegt
de grondwet hier nog dat gedurende
es regentschap geen verauderiDg i°
troonopvolging kan worden gebracht.
Ziedaar dan in 't kort de inhoud
vau onze giondwet.
Dat zij herziening en verbeteriDf?
behoeft, ontkent niemand, maar gtf
ziet uit bovenstaande genoegzaam, da
daar heel wat aan vast is, en dat t°°
iets maar niet holder de bolder
g(Schiedeu: het raakt immers
grondslagen van den staat 1
