DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND.
JTI 110 "bi lil ™18 IKfl avhrhi lift ™b« ill
BERICHT.
schiktüeidtot «lilu dllilwïj".r laXÜ "ïr"" lilli illi
Zaterdagavoodpraatj es.
SCinderhuiswesf 23-38-33, Haarlem
VIJFTIEN GULDEN
Openbare Roomsche
leeszalen.
BUITENLAND.
ZATERDAG 21 B5EI 1210.
35ste Jaargang Ho. 7196
Bureaux van SSedaotie eei Administratie
Intercommunaal Telefoonnummer 1426.
Voor advertentiën or reclames buiten Haarlem en de agentschappen wende men zich tot RICAROO's Advertentie Bureau, N. Z. Voorburgwal 242, Amsterdam, int. Telefoon 1020.
Pit nummer bestaat uit
u i e r b i a d e n, u>. o. de 0 f-
ficiëele Korklijst en het
Geïllustreerd Zondags
blad in 8 bladzijden.
EERSTE BLAD.
Aan onzen abonné-polis-
houder No. 1459 is wegens
het verlies van een midden
vinger door een arbeidsonge-
luk het volgens de polisvoor
waarden verschuldigde bedrag
van
uitgekeerd.
D3 ADMINISTRATIE.
Algemeen Overzicht.
edüvard.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden voor Haarlem f 1,35
Voor de plaatsep, waar een agent is gevestigd (kom der gemeente) 1,35
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,80
Afzonderlijke nummers 0,03
PRIJS DER ADVERTENTiËN:
Van 16 regels 60 cent (contant 50 cent) Iedere regel meer 10 oent
Buiten Haarlem en de Agentschappen 15 cent per regel. (Buitenland 20 cent
Reclames dubbel tarief
Dienstaanbiedingen 25 cent (6 regels), driemaal voor 50 cent (si contant).
Alle betalende abonnés op dit blad, die in het bezit eener verzekeringspolis zijn, zijn volgens de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voor
werken.
wijsvinger.
GULDEN bij
verlies van
één anderen
vinger.
De uitkeering dezer bedragen wordt gegarandeerd door de Maatschappij „Ocean" Bijkantoor voor Haariem de Nederlandsche Credietbank Nieuwe Gracht 11
't Wee deze week twee jarea gele
den, dat de Haarlezczehe Katholie
kendag werd gehouden, eo dat de
bekende conclusies werden aangeno
men, die de noodzakelijkheid van
Roomsche lectaurpropaganda, de nood'
zakelijkheid van een Roomsche krant,
en géén andere, in elk Roomsoh huis
gezin, de noodzakelijkheid van volks
bibliotheken en Roomsche illustraties
uitspraken.
Dat was op Sint Bernardinoa" feest
dag, en 't heugt one nog allen, hoe
Monseigneur onze Bisschop op dien
dag het wonder van dien heilige in
herinnering bracht, wiens stem op
wonderbaarlijke wijze in klank toe
nam bij de prediking van Gods woord
ter zaligmaking der zielen. Dat won
der zou in onzen tijd niet meer noo
dig zijn, zei Mgr., want wij hebben
nu God «ij dank ome Roomsche pers
en onze Roomsche lectuur.
Sedert dien Katholiekendag is er al
veel gedaan, óók in Haarlem en om
geving, om de conclusies van de ver
gaderingen, hier gehouden, te verwe
zenlijken.
E a de katholieke pers heeft de kla
zoen geblazen en dag aan dag in tal
van huisgezinnen op de haar eigen
wijze gestreden voor die noodzakelijk
heid van goede lectuur en van een
Roomiche krant in elk gezin... maar
dat alles al vervuld zou wezen wat
de Katholiekendag als noodzakelijk
uitsprak, daarvan zijn we nog verre
verwijderd.
En daarenboven: ook aan de over
zijde zit men niet stil.
De vyand waakt en werkt, en steeds
gaat men voort, de Katholieken te
wikkelen in dat net van verlokkingen,
waardoor de „neutrale" roman- en
uitspanningsiectuur, de „neutrale"
kranten, het verderfelijke [dat hu»
eigen is, zoo handig weten te ver
bergen
Daarom mag en moet ook van onzen
kant alles worden gedaan, ten einde
het gif der „neutrale" en antikatho
lieke, godsdienstlooze en antigodsdien
stige pers en lectuur te bestrijden.
We mogen dus niet blijven stilstaan,
we moeten vooruit.
In dit opzicht mag worden verwezen
naar de blijde gebeurteme, die deze
week in een der dorpen van onze
omgeving plaats greep.
Daar ward, in Heematede, juist op
Sint Bernardinusdag, de eerste Room
sche openbare leeszaal geopend in bet
R. K. VereenigiDgsgebouw, die mo ie
atichtinv en het centrale punt voor
het Roomsche vereeeigiDgsleven in
dat dorp.
Een Roomsche Openbare leeszaal
Kranten en tijdsehriften. apologeti
sche en ontwikkelende lectuur, uit
spanningelectuur, romans en verhalen
en brochures
Dus inderdaad, van alles wat,
doch dat -alles ook goed
Tegenover de overal opdringende
pogiDgen om „neutrale" openbare
leeszalen te stichten, waar rijp en groen,
rood en zwart ter inzage vaa een ieder
ligt, waar minder nog dan zelfs in
vele huisgezinnen geschiedt, de on
godsdienstige lectuur, de gevaarlijke
kranten geschift worden, maar alles
voor den eerste den beste open ligt,
tegenover die brandpunten van
publiek gevaar die onder het mooie
masker van volksontwikkeling en
volksopvoeding helaas «oovelen onzer
zijds meeslepen naar den kant der
„neutraliteit", wat altijd leidt tot on
verschilligheid en vaak tot verües van
geloof e; goede zed-m, déértegen
staat het werk derOpènhare Room
sc lie leeszalen!
Eu hier is het r.u zoo mooi, dat
door de Katholieke actie in ocze streek
liever wordt voorkomen dsngcnf zen
Zoo'n Roomsche openbare leeszaal
moge worden het brandpunt van alie
geestelijk en intellectueel leven in elke
dorpsparochie.
Heemstede is voorgegaan, en met
Gods hulp zullen de andere parochies
in den omtrek wel volgen.
Mits er voldoende levenskracht is
onder onze Roomsche gewestgenootec,
mits ze voldoenden steun gaven aan
dat mooie werk, dat een werk is vsn
geestesbeschaving, van volksontwik
keling en volksopvoeding in goeden
zin, zóó mooi dat het naast de patro
naten, naast de juvenaten. na*st het
edele werk der Roomsche school op
eene lijn kan worden geplaatst I
En nu we Heemstede zien vóórgaanj
nn gaat bij ons do vurige weosch op,
dat ook Haarlem zulk een openbare
Roomsche leeszaal spoedig mocbt tellen
onder haar Roomectie ii sieJlingen,
Zoo ergens, dan is er hier behoefte
aanl
De vereeniging „Geloof en Weten
schap" heeft in die richting door hare
boekerij in de Jansetraat al een stap
gedaan, en ze zal zeker nog verder
gaan, doch de werkzaamhe d dezer
vereeniging gaat meer onder ééue cate
g'-rie van Katholieken, onder de méér
ontwikkelden.
Een openbare Roomsche leeszaal,
als ze tot stand komt., moet er even
wel zijn voor ied*re<-n
En dat is 't mag gerust gezegd
een reuzenwerk, dat niet zonder
veel voorbereiding, zonder veel studie,
zonder aller medewerking, kan tot
stand komen I
Intusschen eteüen wij hier nu de
zaak aan de orde: van de medewer
king der verschillende vereenigingen
zijn wy bij voorbaat overtuigd, en
wij zijn er zeker van, dat de wakkere
Propaganflaclub „Pius X", aan welke
uit den aard der zaak de leiding zal
toekomen, als het eens zoover komen
kan, de Roomsche vereenigÏDgen van
Haarlem die ervoor in de termen
vallen, bereid zal vinden tot krachti
gen steun.
Ons dunkt: een groot Roomsch
werk is lu in Haarlem te doen, en
we mogen niet rusten voor e«D Room
sche openbars Leeszaal, op voldoen
den leest geschoeid, de propaganda
voor de katholieke lectuur en de ka
tholieke pers ten krachtigste zal on
dersteunen en voltooien.
Wie er ru toe kan medewerken,
dien roepen wij op
Een Roomsche openbare Leeszaal...
zal het vóór den winter daartoe nog
kunnen komen hier in Haarlem?
DE BEGRAFENIS VAN KONING
.Uitvoerige telegrammen in een
groot deel onzer oplage van giste
ren hebben de meesten onzer lezers
al ingelicht over het schitterende
schouwspel, dat de begraienis van
koning Edward opleverde.
Reeds om ?es uur waren de stra
ten waai- de stoet langs zon komien,
over- en overvol.
Omi zeven uur in den morgen kwa
men eindelijk troepenmassa's aan
rukken die den geheelen weg in dub
bele rijen afzetten Bovendien ston
den tnsscben Jiet publiek nog tal
rijke politieagenten
Om! tien nur precies trok dia eerste
officier, van den generalen staf, die
den stoet opende, voorbij, en eerst
om twaajf nur ging het eind-escorte
voorbiju i
W' ;v!-
7 ,1 V..: £',v;
- -7 7".:- 7'VU' '7"" ;VU7V:,&A
1 7. V7-.1 7.7,7)' 7 '4:77.77
E
'.7' 71
Edward VII ep 't doodsbed in Buckinghain-paleis.
Van uit de verte gezien was bet'
een overweldigend gezicht, die aan-
komende drom van kleuren en hel- j
men en pluimen va|n goud en zilver,
waarvan de glans straalde en gloeide
en tintelde in den zonneanorgen, en
die langzaam naderde tusschen ie
dubbele rijen van soldaten, in twee
lang© rood-kleurige rijen, waarach
ter één compacte massa van toeschou
wers stond opgehoopt, die opklom
langs de ramen en tot de daken als
levende muren van volk.
Onmiddellijk achter de Eist wer
den het lievelingspaard en 'de meest
.bevoorrechte hond van koning Ed-j
ward door Hooglanders geleid. De
kist werd door 8 paarden, met lange
rouwmantels getuigd getrokken-
Op „korten afstand völgden in
schitterende praal, na den koning
mot den D.uitschen Keizer en den
hertog van Connaught met hun ge
volg, 51 vertegenwoordigers van
vreemde landen, koningen eto. prin
sen, in rijen vaU drie.
Prins Hendrik reed in de zesde rij
links, met den hertog van [Wjurtem-
hurg en den kroonprins van Servië.
Daarna volgden elf rijtuigen, met de
vorstinnen en hooge landsvrouwen.
In het eerste^ een glazen gala-koets,
koningin Alexandra, (Clzaritsa Ma
ria, de princess Royal en prinsen
Victoria. In de tweede galakoets za
ten koningin Mary, de koningin van
Noorwegen, de troonopvolger en de
prinses Mary*
De overige rijtuigen waren geslo
ten landauers met zwarte paarden
bespannen.
jVan Londen ging de ontzaglijk-
praalrijke stoet per spool- naar JVind-
sor, waar in de kasteelkapel een
lijkdienst [werd gehouden.
De versieringen van het altaar wa
ren eenvoudig, maar buitengewoon
fraai- Zij bestonden uit veel lelies,
piet vier- brandende kandelaars.
Het 'tooneel in .do kapel, met den
overvloed yan schitterende unifor
men en glinsterende ridderorden, in
scherpe tegenstelling piet de dood-
scbe zwarte kleedij der dames, maak
te een onvergetelijken indruk.
De koorstoelen links van het al
taar waren aan het diplomatieke
korps toegewezten. Men zag den
Franschen en den Duitschen gezant
naast elkaar naar de kerk gaan. De
banken rechts van het altaar waren
a,an de ministers van het kabinet toe
bedeeld; allen waren in vol ornaat.
Koning George volgde onmiddel
lijk achter de Raar; hij geleidde de
koningin-moeder, terwijl daarachter
de Duitsehe keizer met koningin Ma
ry .kwam. De twee koninginnen wa
ren d© eenige dames in den stoet;
1de andere dames hadden plaats ge
nomen in de Koninklijke bank.
Gedurende den dienst steunden de
Koning en een ordonnans de Konin
gin-Moeder, die in stil gebed voor de
kist van haar gemaal neerknielde.
De overige leden van het Konink
lijke Huis stonden vexeenigd achter
den voornaamsten rouwdrager.
De Duitsehe Keizer stond links
van koning George naast den hertog
van Connaught, terwijl de koningen
Alfonso en Manuel vlak naast elkaar
ter zijde van koningin Mary ston
den.
Even voordat de kist werd neerv
gelaten, trad de Koning vooruit en1
legde zijns vaders vlag yan de gre
nadiersgarde op de kist, om mede be
graven te worden.
De dienst werd door den aartsbis
schop van Canterbury gesloten met
een voorlezing uit het gebedenboek;
terwijl bet lijk aan de aarde werd
toevertrouwd! langzaam ver
dween de kist in het graf.
Op dit allerp lechtics te oogenblik
hoorde men het Jhsmk der aanwe
zige vrouwen, koningin Alexandra
verborg.haar gezicht in haar handen,
de Koning: liet zijn tranen den vrijen
loop.
Daarop sprak de aartsbisschop den
zegen uit, waarbij allen knielden
De Koning geleidde zijn moeder
toen naar het grafmoeder en zoon
wierpen een laatsten blik op de kist..
Vervolgens gingen zij haar liet
kasteel, door de overige vorstelijke
personen gevolgd. i
En daarmee was de begrafenis van
Edward ,VII afgeloopen.
Op .KRETA gaat het nu spoedig
spanneni
De groote mogendheden zijn van!
plan pm die oproerige Kretenzere
eens i
MORES TE LEEREN,
ofschoon de heeren volstrekt nog
niet ,van plan lijken er het hoofd!
hij neer te leggen. Althans de nu op
Kreta almachtige Venizeloe zette in
de nationale vergadering, eergisteren'
gehouden, het regeerings-programma
uiteen. De regeering van Kreta
wenschte, vertelde hij, langs diplo
matieker weg het behoud van den!
tegenwoordigen toestand te zerzeke-
ren, terwijl Kreta de bescherming
der mogendheden blijft genieten. Hij
verklaarde verder, dat de vergade
ring ,der Muzelmansche afgevaar
digden kan samenwerken, omdat de
zen een staatsgreep voorbereiden 1.
Dit neemt niet weg, dat de Kre
tenzer regeering hen zal blijven be
schermen, hen beschouwend als de
onbewuste slachtoffers der Turk-
sclie politiek-
BVel, wel
Na verscheidene redevoeringen
werd ten slotte besloten, de Muzel
mannen niet tot de vergadering .toe
te laten.
Na deze uitdagende manieren zul
len nu de mogendheden wel optreden;
De „Jeni Gazeta" verneemt al
thans al van gezaghebbende zijdei,
dat de gezanten der Beschermende
mogendheden aan hun antwoord aan
de Porte zullen toevoegen, dat de
mogendheden, om de Kretenzere te
beletetn afgevaardigden naar de
Griekschè Nationale .Vergadering tef
zerden, er over denken de Kretenzer
(Wietgevende Vergadering te ontbin-
CXXXVIII
Een mooie vergadering
en van den geest dit
beter w»rdt. Eiffel
torens in de stad en een
aannemer, tuien reeht is
gedaan Iemand, die
hei druk zal krijgen en
vn de bewoners van het
Heiligland, die vsraor
o«rdeeld zijn uit te sterven
Dat is een week vod emoties, die we
achter den rug hebben! Toen ik Zater
dagavond In de courant het portret van
Pastoor Dr. Ariëns zag en er een bij
schrift bij zag opgenomen van iemand,
wiens naaim ik wed eens meer in de „N.
Haarlemsche" onder 'n artikeltje zou
wenschen tegen te komen, toen zei ik
het ad tegen mijn vrouwdat wordt
wat! En inderdaad, 't is ook heed wat
geworden, en de zaak van de R'oomsehe
drankbestrijding in Haarlem is er, als
ik het goed zie, een flanken stap toee
vooruifgezett Ja, ja, ik ben van den
ouden stempel in ons Haarlem, en ik
moet zeggen, dat ik zoo'n vergadering
van een vijf- zeshonderd menschen,
mannen en vrouwen, die enthousiast
waren voor de „drankweer", zooals ze
het tegenwoordig gedoopt hebben, dan
toch nog een jaar pf wat geleden ivoor
een onmogelijkheid zou gehouden heb
ben! 't Moet gezegd: we gaan vooruit!
Als je zoo in den slieur van het dage
lij k'sche loven bent, als je tn den win
kel! staat en de menschen helpt en dat
doet precies als je twintig, vijf en twin
tig jaar geleden at deed, ja, dan merk
je niet veel van verandering. Maar 'tis
dan ook niet iiet uiterlijke doen, dat
veranderd is, het is de geest die an
ders en beter wordt! De geest In heel
ons Roomsche leven, .die zich uit
spreekt in vereenigings-actie, in zelf
bewust Roomsch optreden naar buiten,
in scherper-de-grenzen-trekken, in af
keer van het liberaal-Kathol k-isme, en
van het oppas,sen-dat-je-niet-alsrRoom-
sche-optreedt in het openbaar, wat he
laas niet alleen hier in Haarlem, maar
eigenlijk overal onder onze Katholie
ken schering en inslag was! Dét gaaf
anders worden, en 't is al anders.: ik
zal m'n oude kennissen onder de oude
Haarlemmers eens vragen, of zij het
mogelijk hadden geacht 'n tien jaar
geleden, dat 't Roomsche 'Kruisverbond
frank en vrij z'n vaandel zou vertoo-
nen bij een vaandelwacht ter eere van
H. M. de Koningin, zooals we nu a.s.
Donderdag zullen zien gebeuren!...-
'k Hoef eigenlijk niet eens te vragen,
want er zijn er onder ons, oude Haar
lemmers ,die dat zelfs nü nog niet kun
nen gelooven! Ja heeren, de tijden wor
den anders, en wij Roomsehen God
dank' óók. En dat moet ook zóó! 'k
Zal er dan ook' Donderdag speciaal op
letten, waar ik dat mooie Roomsche
vaandel van 't Kruisverbond khn ont
dekken, met dat fiere schitterende witte
kruis op blauwen grond, dat als een
eerbiedige hulde aan onze lieve Ko
ningin en Haren Gemaal zich zal ne-
derneigen, wanneer iiet Koninklijk Echt
paar passeert bij den intocht. Wat zal
dit een mooie, glorieuse plechtigheid
zijn! Onze stad steekt zich al1 in feest
gewaad, en hoe dat worden zal, is Wel
Is waar nog het geheim van de tim
merlui en van de versierders, maar in
vertrouw dat het uniek zal worden.
Uniek in ieder geval zijn de voorbe
reidingen je hebt nog nooit zóó
wat raars gezien hier en daar! Met
groote belangstelling heb ik bijvoorbeeld
het Stationsplein gadegeslagen, waar de
gemeente naar het schijnt haar beste
beentje vóór gaat zetten. Heele Eiffel-
torens zijn daar opgericht, en voor den
ingang 'van bet Stationsgebouw staat een
witte rij palen met bloemenkorven, die
op het eerste gezicht den indruk maakt
van een sectie Pruisische soldaten in
het gelid, terwijl de dikke paal bij het
Stationshotel dan gevoegelijk voor een
sergeant-drilmeester kan worden gehou
den. Als ze iiet Stationsplein zoo vol
gaan zetten met palen als daar voor
den ingang van het Station ,dan ko
men er heel wat, en op de Markt
schijnt 't al even druk en vol te worden
met EifMtorens. Hoe 't dus worden moet
niet denken. Hoe 't dus worden mpet,
dat is me tot nog toe niet erg dui
delijk, maar in ieder gevat, ik ver
trouw maar op den goeden smaak en
dp kunde van meneer Dumont, van ge-
meente-werken, die naar ik hoor die
heele verslering zelf heeft opgeknapt.
D'r moet eerst nog sprake van ge
weest zijn, om de gansche versiering te
laten maken door den vroegeren aanne
mer van het Slachthuis, die dan nu
een benefietje er aan hebben zou, maar,
die meneer heeft er voor bedankt, naar
verteld wordt, en ais het waar is, dan
Is den man heusch geen ongelijk te ge
ven! Intusschen, aflte gekheid opzij ge
zet de Raad heeft een goed werk ge
daan, dunkt me, om een flinke schade
vergoeding toe te staan aan dezen aan
nemer, die dan toch in ieder geval
niet zóó behandeld is als men vol
gens gewoon gebruik een aannemer be
handelt ,dét is genoeg gebleken. Ik zal
hier op die zaak niet ingaan: maar
toch mocht ook hier wed eens gecon
stateerd worden, meen ik', dat de Raad
een heel prijzenswaardig besluit ermee
nam, en een waarmee ik iiet ten volle
eens ben en waarvoor meneer Las-
sehuit, die het voorstel deed, den dank
niet alleen ,van den aannemer-zelf, maar
van ieder onpartijdig man, verdiend
heeft. Ik kon het alithans met dèt
raadsbesluit beter vinden dan dat an
dere voorschrift dat de Raad heeft vast
gesteld en waarin bepaald wordt, dat
de nieuwe directeur van het museum,
die er komen zal, geregeld eiken dag
naar de Halsen zal moeten gaan kij
ken! Verbeeld u! Of de man dat een
corvée zal vinden! In haar soort is dat
een bepaling van hetzelfde soort als
b.v. een voorschrift wezen zou, dat de
Commissaris van politie eiken morgen
zichzelf zou moeten overtuigen dait de
agenten allen present zijn, of dat de
heer Springer eiken ochtend zou moe-'
ten gaan kijken of de boomen in den
Hout er nog staan I Al zulke dwaze
en ongehoorde voorschriften voor een
directeur, die dan toch de verantwoor
delijkheid zal krijgen, bewijzen dat onze
vroede raadsleden, dunkt me, toch in
die heele Museumkwestie nog niet op
het juiste standpunt staan! Trouwens,
we zullen van dat besluit dat nu geno
men is, nog pleizier hebben, vrees ik.
Er is nu al aangekondigd dat er een
nieuwe stads-biblkxtheek óók komien
moet, en als ik' biet eerste plan voor 'i
Museum vergelijk met dat wait nu aan
genomen is, dan treft het mij, hoe de
„bezuiniging" zoowat alleen bestaat in
het schrappen van een zaal' aan den
kant naar het Klein-Heiligland toe
die er natuurlijk bij een later, aanvul
lend besluit, zonder eenigen twijfel weer
bij terugkeeren zal. En dan daarbij een
bibliotheek, och' die zal er later óók
wel achter komen: dat is een gewoon
trucje en niet alleen bij gemeentelijke
bouwerij, dat men bij stukjes en beet
jes doet en uitvoert, wat men niet in
eens erdoor kan krijgen. Zoo'n gemeen
teraad slikt dat wel op den duur! Een
ding is intusschen zeker, dat we hier
In Haarlem 't wel zoeken in de achter
buurten: 't mooie protestanlsche wees
huis staat óók al in zoo'n zijstraatje,-
en 't Museum komt op 'n hofje. Enfin,,
het eerste heeft toch nog op 't tweede
voor, dat de Olieslagers Laan voorbe
stemd is om later een breede verkeers
weg te worden, iets wat je van het
Heiligland niet zeggen kunt. Maar dat
wordt tóch 'n heel andere buurt vanzelf
op den duur: de kleine iuidjes zullen
daar langzamerhand wel uit-trekken,
zoo zei me van de week een raads
lid, dat óók vond dat de geveltjes van
het Groot Heiligland alleraardigst wa-
renj maar dat de bewoners van deze
straat allesbehalve pittoresk zullen wor
den gevonden door de kunstlievende
Amerikanen en Engelsehen, die onze
Halsen zuilen moeten gaan zoeken in
een volksbuurt]e. Of de Groot-Heilig-
landers daarmee grif zullen instemmen,
zal' me verwonderen! Maar.... er zal
nog wel wat water door het Spaame
gaan,- vóór het Heiligland een deftige
buurt geworden is ,denk ik, misschien
dat de komeet van Haley het Heilig
land zóó zal aantreffen, aLs ze over
75 jaar terugkomt! Doch dat duurt
mij te lang en over de komeet begin
ik niet meer, die is me al te veef
besproken in deze dagen. Tot de vol
gend eweek dus!
1
21 MEI.
