DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND.
1000
411SïÖ^r 150^ 190 sr 69 3z°
Si
STADSNIEUWS.
m
No. I Huisvlijt.
Staten-Generaal
Sociale Berichten.
iOnsleirihuiswesi 2f}»3S-S§9 Haarlem
EEÜSTE BL&D.
AGENDA.
'DINSDAG 23 MEI ISIS.
36ste Jaargang Ho. 7548
1
Ssarea&ES wsss iSedaefSe eis J&dmiiaistrafie
iEitepceiismunaal Telefoonnummer 1426.
Voor advertentiën en reclames buiten Haariem en de agentschappen wende men zich tot RICARDQ's Advertentie-Bureau, NL Z. Voorburgwal 242, Amsterdam, Int. Telefoon I02Q.
Dit nummer isesfaaf uit
iwee bEaden,
Haarlemsc'ne Allsdagjes fiö. 276.
VAN ONZE RECHTBANK.
ocF
HEIHUI HURLENSCNE COfflMT
A B O M E BS E II T S P R IJ S:
Per 3 maanden voor Haarlem 1,35
Voor de plaatsen, waar een agentia gevestigd (kom der gemeente) 1,35
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,80
Afzonderlijke nummers ö,08
PRIJS OER ADVERTEHTIcj;
Van 16 regels 60 cent (contant 50 cent) Iedere regel meer
Buiten Haarlem en de Agentschappen 15 cent per regeL (Buitenland
Reclames dubbel tarief
Dienstaanbiedingen 25 cent (6 regels), driemaal voor 50 oent contant.)
10 cent
20 oent
Alle betalende sbonnés op dit blad, die in bet bezit eener verzekeringspolis zijn, zjja volgens de bepalingen op de polissen vermeid, tegen onge.ukken verzekerd voor:
GULDEN b(J
verbos van
één anderen
vinger.
De uitkeerlaig dezer bedragen wordt gegarandeerd door de Maatschappij „Ocean" Bijkantoor voor Haarlem de Nederiandschc Credietbank Nieuwe Gracht 11
Woensdag, 24 Mei.
Teyler's Stichting op de gewone
Museumtijden Buitengewone tentoonstel
ling van kunstwerken, berustende in de ver
zameling van Teyler's Museum: de gravures
vun Lucas van Leyden, geb. 1494 te Leiden, al
daar overleden 1533.
Bisschoppelijk Museum (Jansstraat
79). Geopend eiken dag van 10—5 uur. tegen
betaling van 25 cents. Uitgezonderd Zaterda
gen, Zondagen en R.-K. Feestdagen.
NAKLANKEN VAN 1903.
Wij vernemen dat op een nader schrijven
door de groepsvertegenwoordiging der Cen
trale Werkplaats, gericht aan de Directie der
H. IJ. S. M. inzake de bij ds staking in 1903
verloren dienstjaren, thans het volgende ver
blijdend antwoord is ontvangen: „In ant
woord op uw schrijven van 29 April j l. be
richt en wij n, dat wij reeds met den Minister
van Waterstaat in overleg zijn voor eene
nieuwe pensioenregeling voor het personeel
der Maatschappij en Zijne Excellent1 n eer.
voorstel hebben gedaan, \v aarbij aan den ge
uiten wonsch voldaan wordt."
Deze geuite wenseh luidde: het verloren
recht op de dienstjaren vóór 1903 in dienst
der Maatschappij doorgebracht, bij eventu-
cieele pensioneering wederom terug te mogen
krijgen.
Een zeer verblijdende tijding dus voor hen,
die tientallen van dienstjaren hebben, doch
t recht hierop in 1903 door staking verloren
hebben.
Dit feit verheugt ons bovenmate, vooral
daar zoovelen gestraft zijn, die argeloos in
de val liepen, die eenige raddraaiers gesteld
hadden.
Op een tweede verzoek om vóór deze rege
ling geen personen, welke in de termen val
len te pensioneeren, kon de Directie echter
niet ingaan.
Toch zou het ons spijten, indien er waren,
die, vooral nu de maatschappij zulk een tege
moetkomende houding aanneemt, de dupe
werden van deze regeling.
trillende, dan weer luid-schallende muziek
doorweven.
Het was bekoorlijk! Het trio zijn kunste
naars
[Wij spraken nog hiet van Rob. A'. Patte,
de verdienstelijke .baryton van Amsterdam.
[Wij zouden hem willen noemen, den „on
vermoeibare". [Wij hebben hem steeds met
bewondering gevolgd niet het minst om zijn
uithoudingsvermogen, want -zelfs ïian het
einde was zijn stem nog frisch en krachtig
en toch was het maar weer steeds, Potte,
die onze aandacht 'vroeg eii ons genot ver
schafte en nooit verveelde. De heer Patte
weg. De oude heer W. Senft kwam boven en
vroeg aan Talsma: „begin je weer?"
De heer Senft en Talsma liepen op elkan
der toe en deze laatste gaf de heer S. toen een
steek in den buik. Toen T. den heer S. in de
keel wilde steken, greep v. Haren den arm
van T. vast, waardoor het mes op den grond
viel. Met Mathot heeft getuige toen den ge-
stokene naar huis gebracht.
Dien Maandagmorgen ging T. eenige ma
len uit en nam steeds het mes mede, wat hij
anders nooit deed.
Zaterdags zei T.: „Ik zal hem Maandag een
goede por geven", en daarna: „Ik ga het mes
GEMENGD KOOR' „ONDER ONS".
[Wij zijn het bestuur van „Onder Ons"
en de talrijke bezoekers van het gisteravond
gegeven solisten-concert zullen het zijn mèt
ons dankbaar voor het sublime, dat ons
gisteravond is geboden. Een heerlijke avond,
vol van weelderig kunstgenot en innige ziels
stemming, waarop wij leefden in een sfeer
van zoete, ongekende ,,|Wonne und seligkeit.'
[Wij zijn het bestuur dankbaar!
Het concert opende met een heerlijke ver
klanking van Joh. Brahm's „Vier Zigeuner-
lieder". door het gemengd dubbel kwartet
„H. P." met begeleiding .van mej. Betsy
Pielage. Reeds dikwijls hoorden we dit edel
achttal waarin wij heden mistten mevr.
Pielage en steeds hooren en prijzen we
het met dezelfde onverdeelde gevoelens van
bewondering en dankbaarheid. [Wij rekenen
't °ns tot een eer dit 'dubbel kwartet een
Haarlemsch, te mogen noemen, maar zon
den wij te veel zeggen al® \*Aj beweerden
dat- een niet geringe bekoring van het kwar
tet uitgaat, door de medewerking van mej.
Gijsbertse, wier waarlijk artistieke stem in
staat is van stille ontroering te doen tril
len, als gisterenavond? [Wij zeggen niet te
veel als wij de kleurige sopraan een sehoone
toekomst voorspellen. Nog droeg het kwar
tet in den loop van den avond voor: liet
innige „Lente" en het vroolijke „Morgen
wandeling" van onzen genialen stadgenoot
Ph. Loots. Na 'de pauze Rob. Schuman's,
John. Anderson en der Schmidt en eindelijk
Jos. Haydn's. „Die Beredsamheit", en
prachtig was het, zooals het kwartet, schijn
baar onbewust, elk stuk, eiken componist
-wist te karakteriseeren'.
- Mej. Betsy Pielage was in Kaar bescheiden
rol van begeleidster, als immer, uitmuntend.
Een aangename kennismaking was ons, die
toet het Amsterdamsch Trio: de dames N.
Gunning, viool, K. v. d. Hoeven violoncel
F. Galbast, piano.
[Wat heerlijke momenten van pure muziek
..van .ongekende innigheid heeft ons het spel
Van dat drietal bezorgd. Hoe heerlijk werd
pus de fijne 'muziek van Beethoven Trio
op, 70 no. 2, E[s. gr. t. verklankt[Met wat
a-1 frischheid, wat al zonnige opgewektheid
J&f diep sentiment, was bij „wijlen die .licht-'
DE YREESELIJKE RAMP.' TE ISSY-LES-MOULINEAUX:
do aviateur Train, die bij het neerkomen met zijn machine de onschul
dige aanleiding werd, dat de ministers Monis en Berteaux schrikkelijk
getroffen werden.
Keschikt óver een prachtige stem, van war
men klank, Zuiver, stralend geluid en zui
vere dictie. Heerlijke momenten vooral had
de zanger in „der Jager" van Schubert en
Prühlingstrauin van Schubert. Mej. Josine
Kat nam op Zeer vaardige wijze de be
geleiding van den zang .op _zieh.
(Onzen totaal-indruk van 'dezen Zangavond
gaven wij reeds (weer, het publiek uitte deZe
in hartstochtelijke toejuichingen na elk num
mer van het programma.
X,
Iedere cent daaraan besteed
Brengt geluk eer dat gij 't weet.
De Penningmeester riakenessergracht 65.
Zitting van gisteren (vervolg.)
Dr. J. v. Veen als deskundige gehoord legt
eensluidende verklaring*en af a,ls de reeds
gehoorde Dr. Ozinga.
Dr. C. JW. J. iWjesterman heeft aciht wonden
geconstateerd bij den heer J. P. Senft.
Hij zegt, dat waarschijnlijk de arm wel
geheel genezen zal en dat de kracht er weer
in terug zal komen.
Het waren diepe steekwonden en met kracht
toegebracht, want het been in den arm was
gekerfd.
Dr. L. Coenen zegt, dat het nog eenige
maanden misschien een jaar zal duren eer
de machteloosheid van arm en pols des hee-
ren Senft weer terecht komt.
Het getuigenverhoor van een verpleegster
van het St. Elizabethsgasthuis, degenen, die
het goed des heeren Senft gewasschen had
den, leverde niets bijzonders op.
De heer H. v. Breederoode, ofschoon hij
Talsma niet persoonlijk kent, heeft dikwijls
van hem hooren spreken, dat hij een lastig
man was en meermalen ernstige bedreigin
gen liad geuit tegen de heeren Senft.
De heer C. A. v. d. Beek, inspecteur van
poiitie heeft bevonden, dat op Talsma niets
te zeggen was, doch dat hij zeer driftig en
opvuegend was. Hij maakte ook geen mis
bruik van sterken drank.
De getuige E. v. Haren, schildersknecht
zegt, dat het mes op de werkplaats in een
lade lag (in de scheede.)
Toen de jongeheer Senft binnen kwam, zei-
de Talsma: „Nu ban ik hem wel een goede
por geven". Getuige weet niet of met het mes
in de scheede gestoken is; hij heeft ook
slechts één steek zien toebrengen. Nadat de
heer W. Senft zich losgerukt had, liep hij
halen". Get. weet niet of T. dit gedaan heeft.
Bij de werkplaats, toen zij geld gingen ha
len, ontmoetten zij W. Senft, die kwaad werd,
omdat T. hem minachtend en hatelijk aan
keek. De patroon was voor hem niet lastig
en hij had het ook nooit gehoord van de an
dere knechts.
Den geheelen Maandagmorgen was T. stil
geweest en hij liet nu en dan het mes zien.
Hij had den heer W. Senft niet zien lachen,
toen hij 's middags op de werkplaats kwam.
Op een vraag van den raadsman zegt de
getuige, dat de beklaagde wel wat sterken
drank op had, wat anders nooit zoo was.
Getuige had Talsma nog gewaarschuwd en
hem gezegd: „Talsma, doe het niet, denk om
je vrouw en kind."
Beklaagde zegt dat hu s morgens het mes
gebruikt had om 'npuntje aan zijn potlood te
slijpen en het toen in zun zak gehouden had.
Na heropening van de zitting werd gehoord
de getuige B. H. Gimberg, die vroeger ook al
eens een klap van hem had gehad. Bekl.
schijnt een haat tegen hem te hebben, of
schoon hij (getuige) de reden hiervan niet
weet. Beklaagde beeft hem ook den moord
van Spaarndam verweten. Getuige spreekt
bekl. weinig en weet dus niet of hij veel over
moorden en doodslag011 sprak.
H. P. Mathot hoorde op dien Maandagmid
dag roepen: Haal de politie. Hij wilde dit
doen, doch er was reeds getelefoneerd; toen
zag hij den patroon bebloed staan en heeft
toen den heer Senft met v. Haren naar de
Nassaulaan gebracht.
Zaterdagavond half eR kwam T. hij getuige
en vroeg om geld; hij gaf hem toen een dub
beltje. Toen zeide de bekl. ook: „Als ik mijn
mes bij mij had gehad; had ik hem een goede
por kunnen geven; hij zat er net zoo mooi
voor.
Bij vroegere gelegenheid liad hij al eens
gezegd: „Berg en dal ontmoeten elkaar niet,
maar 'tmenselidom wel; ik eruit, hij ook!"
Dien Maandagmorgen had t. niet veel lust
om te werken, omdat hij toeh gedaan kreeg.
Het mes, dat beklaagde sinds eenigen tijd
had, was, zeide hij, om mede te nemen als hij
ging visschen, waarvan hij nogal hield.
Hij had bekl. gewaarschuwd, dat hij zijn
plan niet moest uitvoeren. Ook Maandagmor
gen, naar aanleiding van hetgeen hij Zater
dag gezegd had; hij had Maandag ook drei
gend gesproken ten opzichte van Gimberg.
Hij vertelde 's Maandags, dat hij Zaterdag
avond en Zondag voor 2.50 had opgemaakt.
De raadsman vroeg of deze getuige den in
druk had, dat beklaagde zijn bedreigingen
zon uitvoeren en het plan had om de heer
Senft te dooden. Dit bevestigde deze getuige.
Getuige G, Lubbers trof dien Zaterdag
avond Talsma, die hem een kwartje ter leen'
vroeg, 's Maandags toonde T. aan dezen ge
tuige een mes en zeide: „Dat is voor liem."
Get. weet niet wie hiermee bedoeld werd.
T. was dien morgen heel kalm, maar had
wel sterken drank gebruikt. Deze getuige
ging wel met beklaagde uit, doch had hem
nooit over moorden of doodslag hooren spre
ken. Soms werd hij driftig om een kleinig
heid. In den laatsten tijd was getuige niet
veel meer met beklaagde omgegaan.
Mej. Mock had van haren schoonzoon Ma
thot gehoord van de bedreigingen van Tals
ma. Zij had Talsma dien Maandagmiddag in
de L. Margarethastraat met het mes in de
eene en de schee in de andere hand gezien en
hoorde hem zeggen: „Is hij nog niet kapot?"
Zij zag hem toen in de richting van het Po-
litiebureua gaan.
N. H. Wenting was dien Maandag chef van
de wacht. Talsma kwam zich hij hem aan
melden met de woorden: „Ik heb een dubbe
len moord-gedaan; 't moest er toeh eens van
komen; ze hebben me lang genoeg gesard; ik
heb mijn baas en den zoon gestoken."
Aan het mes zat bloed, aan de schee niet.
Beklaagde zegt, dat hij zich wel kan voor
stellen, dat hij den jongen heer Senft gesto
ken heeft, maar hij weet niet of hij meer ste
ken gegeven heeft. Hij was op dat oogenblik
zeer opgewonden en weet zich dus weinig te
herinneren. Hij ontkent de bedoeling gehad
te hebben de heeren te dooden, ofschoon hij
wel zwaar wilde mishandelen. Hij zegt, geen
voornemen gehad te hebben Senft te dooden,
dan had hij het wel om kwart voor 12 uur
kunnen doen.
Het requisitoir.
Nu kwam het O. M. aan het woord. De fei
ten zijn wettig en overtuigend bewezen. De
meest ernstige wond van den heer-W. Senft
Jr. is die aan den linkerbovenarm, waardoor
een zenuw geraakt is en waardoor deze jonge
man minstens een jaar werkeloos moet zijn,
dus zwaar lichamelijk letsel.
Bij den heer J. P. Senft is de gevaarlijkste
wonde, die welke in den buik. is toegebracht.
Dan sprekend over de onmogelijke verhou
ding tusschen Senft en Talsma, zegt mr.
Hoyer, dat deze man zich stelselmatig op
wond. Die toestand was niet een uitvloeisel
van 't lezen van dieven- of moordgeschiede
nissen, doch uiting van nijd en opgekropte
woede.
Dan nagaande de verklaringen van de ver
schillende getuigen; vooral de bedreigingen
door E. van Haren genoemd als door Talsma
geuit, komt spr. tot de conclusie, dat hij het
plan had om te dooden, of althans om zwaar
lichamelijk letsel toe te brengen. Dat uiten
van zijn gemoedstoestand teekent ook zoo
juist zijn psyehischen toestand. Dat hij tegen
Lubbers zeide toen deze hem afried om zijn
slag te slaan: „Neen hé, niet doen", is ook ty
pisch; hii sprak met Lubbers erover om in
zijn plan bevestigd te worden en beloofde wel
het niet te doen, zonder evenwel dit te mee-
nen. Hij wilde alleen bevestigd worden in zijn
plannen.
Wilde hij mishandelen, dan was één steek
voldoende. Het was dus ongetwijfeld poging
tot moord met voorbedachten rade.
Onaangenaamheden tusschen patroons en
ondergeschikten zijn overal.
Talsma heeft nooit moeite gedaan tegen
zijn karakter te strijden. Hij zag alleen het
verkeerde in Senft. Het ongelukkige karakter
van Talsma was het nijdige aanhouden van
zijn hartstochten. Conclusie nemend eischte
het O. M.:
Wegens poging tot moord een gevangenis
straf van 10 jaren.
Het pleidooi.
Dan kwam aan 't woord de verdediger van
beklaagde Mr. Andrea e.
Wij stippen er het volgende uit aan:
Pleiter moest aannemen, dat gestoken was
met een mes in de scheede; hij kan zich niet
voorstellen, dat de jonge heer Senft kon
vluchten, dat wil dus zeggen, dat liij zich aan
de handen van bekl., die veel sterker was, kon
onttrekken; aannemelijk is dus dat bekl. hem
heeft losgelaten. De uitdrukking: „ik zal hem
een por geven", kan volgens pleiter onmoge
lijk de beteekenis hebben van iemand het
leven te willen benemen. Talsma was ontsto
ken in gloeienden hartstocht, zooals het O. M.
zelf toegaf, zoodat het onbegrijpelijk is hoe
dan nog van voorbedachten rade sprake kan
zijn terwijl als bekl. had willen vermoorden,
hij anders had moeten steken. Daarenboven
zijl! - - getuigenverklaringen ^niet dnide-
waarom deed hij Eet" dan niet te 11 (h uur?
Pleiter roept dus de clementie van de recht
bank in, lettende op de omstandigheden,
waaronder de misdaad gepleegd is.
Het O. M. repliceerend, persisteerde bij zijn
eisch.
.Uitspraak 1 Juni
lingeri. Ook op andere scholen breidt de
ziekte zich uit.
EEN MISHANDELINO MET EEN
STAARTJE.
Eene de G. ia de Lotterstraat is mishan
deld geworedn door de gebr. van D. Ook
is er een ruit in zijn woning stukgeslagen,
zoodat de heeren dit nog wel eens zal op
breken.
(Zie Stadsnieuws verder op in dit Blad.)
TWEEDE KAMER.
Nadat de intrekking van het wetsontwerp
tot het aangaan van een 4 pOts. staatsleening
ter kennis van de leden is gebracht, kwamen
gisteren de algemeene beschouwingen over de
Steenhouwerswet aan de orde.
De heer Passtoors (R.-K.) betuigt zijn tevre
denheid met dit wetsontwerp als proeve van
partieele wetgeving, die beter is dan regeling
van alle bedrijven in één wet. Spr. noemt als
bezwaar tegen deze wet het niet verbieden van
de bewerking van voor de gezondheid schade
lijke steensoorten, met name zandsteen. Na op
de bijzondere gevaarlijkheid van deze steen
soort gewezen te hebben, dringt spr. aan op
de opneming van het door hem gewenschte
verbod in deze wet.
De heer Helsdingen (S. D. A. P.) verklaart,
dat zijn fractie met het ontwerp is ingeno
men; zij wenscht echter verder te gaan. Par
tieele wetgeving beuren de socialisten goed
voor dit exceptioneel gevaarlijke bedrijf, dat
anders te lang ongeregeld zou blijven door te
wachten op een algemeene wet. De keuring
acht spr. te verdedigen; deze vindt ook plaats
in liet mijnreglement, is dus geen novum. Zij
is hier eveneens noodzakelijk.
Het bezwaar, dat het ontwerp de vrije be
roepskeuze aanrandt, voelt spr. niet. Het is
hier een exceptioneel geval en bovendien is
de vrije beroepskeuze voor den arbeider in de
praetijk iets denkbeeldigs.
Het verbod van stukwerk voor sommige ar
beiders juicht spr. toe.
Zal de minister de beperkte werktijden in
het steenhouwersbedrijf kunnen handhaven bij
de tegenwoordige redactie van artikel 1? Hier
door toch zullen werklieden, van wie geen
sieenhouwerskaart gevergd wordt, toch steeii-
houwersarbeid kunnen verrichten.
Spr. bepleit eindelijk invoering van den 8-
urigen werkdag voor de volwassenen en van
den zes-urigen werkdag voor de jongeren in 't
steenhouwersvak.
De heer Tydeman (V.-L.) wraakt dit soort
wetgeving, dat de vrijheid van het bedrijf aan
tast en alle verantwoordelijkheidsbesef ont
neemt aan werkgever en arbeider.
Spr.'s hoofdbezwaar is gericht tegen het ver
bod van steenhouwersarbeid van staatswege,
zijnde dit inbreuk op de vrijheid van beroeps
keuze.
De heer de Kanier heeft bezwaren tegen de
wet. Hij meent, dat de vrije beroepskeus wordt
aangeroerd. Hij zou willen een verplichte keu
ring, niet van staatswege, maar door een par
ticulier geneesheer pp verzoek van den arbei
der zelf.
De heer De toisser (C.-H.) zegt, dat de strek
king van het ontwerp hem sympathiek is. Het
is hier inderdaad een ongezond bedrijf, waar
tegen men al lang maatregelen beraamde.
Do maatregelen, die minister Veegeus wilde
netmen, waren spr. meer sympathiek, dan die
welke minister Talma thans voorstelf. Thans
zal een novum worden ingevoerd Wat inzake,
de verplichte keuring bestaat, is heel iets an
ders dan wat thans wordt voorgesteld. Spr. had
liever gezien, dat men het Jfedrijf had be
schermd door in de veiligheidswet desbetref
fende maatregelen pp te nemen. Aan het wets
ontwerp van .thans kan spr., als het ongewij
zigd blijft, zijn stem onmogelijk geven. Spr. zal
alleen voor het ontwerp stemmen als de be
scherming tot .de minderjarigen wordt heperkt.
De vergadering wordt verdaagd.
DE MAZELEN,
In' het Schotenkwartier hecrscKt' in hevige
mate de makelen. De Christelijke bewaar
school in' de .Qolensoslraat mist vele leer-
Timmerliedenstaking.
Gistermorgen zijn de ongeveer 180 timmer
lieden, béhoorende tot de afdeeiingen van. den
Algem. Nederl. Timmerliedenhond en den R.K.
Timmerlieden! ond te Leeuwarden die verleden
week hun. .dienstbetrekkingen hebben opgezegd,
in. staking gegaan. De 18 leden van den Christe-
lijken Bond hebben ook hun dienstbetrekkingen
opgezegd en zullen zich dus komende week bij
de stakers voegen.
Zaterdagavond is nog een vergadering door
da betrokken werklieden gehouden»
