DWAALWEGEN.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
R. K„ Sanatorium voor
drankzuchtigen.
Handschoenen.
Au Bon Marché
„Noyon s"
Haariem-Brussel.
Handschoenen.
(Ingezondrif
Do algUmoene opinie omtrent; den aard
der drankzucht begint zien tegenwoordig te
wijzigen. Dun drankzuchtige leert men meer
°ok als zieke beschouwen. De waarde van
Sanatorium verpleging voor slachtoffers van
den drank wordt daardoor in steeds wijder
kring erkend en békend. V and aar dat ook
de aanvragen om inlichtingen toenemen.
Men kan dan in zulke gevallen als sana
torium-ver pleging noodig blijkt, verwijzen
naai- een der bestaande herstellingsoorden
in ons land Malar geen daarvan is specifiek
ïoomsch.
Is dit dan zoo'n groot gevaar?
Zaer zeker. De godsdienst biedt bij de ge
nezing van drankzuchtigen oen zeer mach
tigen steun. Doch in ©en neutrale inrich
ting, zooals b.v. Hoog-hul len (Dr.), in de
nabijheid van Groningen, blijft uit den aard
der zaak do godsdienst onaangeroerd, komt
;dthans het godsdienstig element lang niet
jtofb zijn recht. LW.èl worden de katholiek©
Patiënten in de gelegenheid gesteld om hun
godsdienstplichten waar ta nemenwat ove
rigens da directie heel gaarne ziet, waarop
éij zelfs aandringt. Maar dan moeten zij naar
Groningen, ©en afstand .van twee uur. En
koe gaa-t list daar praktisch toe
Volgens het getuigenis van ka-p-elaan Van
der Horst komen de patiënten, die naar de
kerk gaan, en dat is nog alleen 'sZondags
ttiaar, den grootsten tijd van het jaar veel
te laat in de Mis, omdat do trajn, waar
mede Groningen moet worden bereikt, te
H,t aankomt. In de Hoogmis blijven gaat
Diet, omdat zij dan niet op tijd thuis
kunnen zijn, voor hét middagmaal. Iedere
k-t/kdag kost daarbij aan tramgeld oen gul
den j wat die oen niet kajn betalen, en wat
anderen -er niet voor over hebben, z;oo dat
het geen uitzondering is wanneer een pa
tiënt gedurende zijn verblijf in 'de inrichting
zoo goed als nooit in da Mis komt.
Men zou de katholiek© patiënten ook kun-
plaatsen .in de Villa Wilholmina, te
■^rincenhagö. Dit christelijk© herstellings
oord ken ik van zaer nabij. Eens zorgde ik
^Oor opname aldaar Van leen roomscken man
Sedun3n.de een half jaar, en 'met het .heer
lijkste sucaes. Doz© inrichting kenmerkt zich
ooor den godsdiienstigen geest idie er hoerscht
nit alles spreekt. Haar zeer geloovige
'directeur is diep overtuigd, dat !de duurzame
genezing zijner patiënten, het volharden in
0 gahoelonthouding, grootendeels afhangt
y.ar' het opl©ven van hun godsdienstig gevoel.
V andaar dat hij er op nit is, dat ook dj©
at h olie-ka patiënten ijverig",hun godsdienst-
Plichten vervullen. Vaak vergezeld hij hen
^durende d© eerste zes weken, als zij zon
der geleide de inrichting niet mogen verla-
persoonlijk naar de roomsche kerk; of
811 ders zorgt hij altijd nauwlettend voor de
jitewezighéid van oen propagandist v-an hot
-tets verb oud. ,Toch mag ,ik, zonder verder
lots
dat roomsehö paitiënten bij <1© godsdienst-
effeningen, di© in het huis worden gehouden
jjf1 hij da godsdienstige toespraken van den
Jhfecteur, ho© goed overigens ook, feitelijk
met 0p hun plaats zijn, waint het spreekt
■an zelf dat zij daar vieol zullen hooren, wat
mjat do katholieke geloofsleer in over
ga stemming is. Vooral voor onontwikkel-
Hn schuilt daarin ©en groot gevaar. Dat dit
bevaar niet denkbeeldig is, blijkt, uit het-
rteen Pater Erm-ann verhaalt Van oen katho-
teelaen vriend, di© uit oen protest-ahtsch saina,-
°rium in hot buitenland terugkeerde als
jP10-'i'ielonthouder, maar ook als dweepziek
Protestant. Bovendien missen zij veel wat
katholiek© inrichting hun onder gods
dienstig opzicht rijkelijk bieden kan.
Itoomsche Sanatoria bestaan tot heden al-
Hn in het buitenland. 'Opzending daarheen
echter op meerdere ernstige bezwaren
tezwaren vanweg© de groot-ere onkosten, be
zwaren van dien kaint der drankzuchtigen
die dikwijls toch al moeilijk t(© bewegen
Un om om tijdlang hun omgeving t© verlat
""h tan dus nog moer schrik zullen hebben
°m naar liet buitenland te gaan, bezwaren
-an don kant dier familieleden, die hem of
°a,ar liever hier houden.
L SVfo begrijpt dus niet, dat een eigen Ne-
derlandsóh en katholiek Sanatorium, waarin
l'oomseh© drankzuchtigen volop den steun
-van onzen katholieken godsdienst (H.H. Sar
tementen, H. Misoffer overwegen der ge
loofswaarheden, roomsch© toespraken) kun-
ïlvJi genieten, een dringende behoefte is.
i fteéds werd tot dit doel eenige jaren ge-
Hin f0nds, het Dr. Ariën-sfonds, ge-
iGcht, Doch met dj 16.000 gulden, di© tot
I ;dén daarin werden gestart, kak men nog
w*ets bsgninen,
vDe dag na,d»rt echter, waarop katholiek
- ederland zijn bekende liefdadigheid ook
r,°oi' dit schoon© dori zal kunnen toonen.
i JI> den feestdag van U Li. Vrouw tot be
dding der Slaven, Zondag 24 September
teV zal in bfederland ©en bloempje, de
^hriëtae-bloem, ta -koop worden aangobo-
i- waarvan dj opbrengst aan het Dr. Ari-
Arionds zal ten goede komen. Dat dan ieder
vpholiek zich tooie met deze roomsche
l°ea.
Is het- nog noodig uraan te herinneren,
dat drankzuchtigen diep-ongelukkig© men-
schen zijn, oiig^lufcki.sr voor zich. zelf, on-
ongelukkig voor hun familie -en hun gezin,
■eten veelzijdige ramp voor Kerk en maat
schappij En het' getal slachtoffers^ dezer
kwaal is onder ons, katholieken, niet ge
ring. Moge daarom de verkoop van de So-
briëtas-bloem over het gaheele land ten vol
le slagen. De voorteekenen zijn gunstig.
Twee honderd duizend bloempjes werden
reeds besteld.
De nieuwe bloemen, opgekweekt
In 't hart van kapelaan Simonis
Voor liefdedaden steeds in bonis
Gegaard in ménig bloemenmand,
Gaan vliegensvlug van hand tot hand
Door 't vaderland.
i
Dat is de bloem van het Ariënsfonds,
De zonnebloem in onz© dagen,
[Waar zoet geluk werd stuk geslagen -
En zielsverdriet - vreugd verving,
[VVijl menig man en jongeling'
In drank verging
In stelenen voor 't herstellingsoord
Verkéeren al die mooie bloemen
En zullen Christus' liefde roemen,
In ieder, die zoo'n bloempje plukt
En velen, onder leed gehukt,
Den drank ontrukt;
Maria-bonden, tnekt door 't land,
Laat oud en jong' uw bloemen plukken,
Uw edel pogen zal gelukken,
Al lijkt ons plan ©en ideaal,
Toch komt de groei in 't kapitaal
't- Is sociaal;
(^Voorden van Pater Erin an n S. J.)
24 Septéinber brenge zoovele op, dat hij
met gulden letteren kan worden opgeteei-
kend in de geschiedenis van rootnsch Ne
derland in 't algemeen en der katholieke
drankwöer in het bizonder als de dag, die
ons bracht ons herstellingsoord, dat vel©
slachtoffers van den drank genezen Zal te
ruggeven aan zichzelf, aan him gezin, aan
hunne fakniliie, a,aa de Klerk en aan de sa
menleving' en dat als 'een heerlijk monument
aan het nageslacht zal prediken onzen op
rechten socialen zinl
P. fr. ILDEEONSUS,
Minderbroeder-Kapucijn.
Helmond.
Een schoolstaking. In de volkrijke buur
ten van St. Lucas, Islington en Shoreditch
te Londen, hebben eenige honderden leerlin
gen der gemeentescholen „het werk ge
staakt."
Ze verlangen een halven dag per week
vrijaf en afschaffing van de „rotting".
In optocht trokken ze door de straten en
drongen de schoolgebouwen binnen om daar
allerlei baldadigheden uit te halen. Ze wer
den echter spoedig op straat gezet, waarna ze
heel kwaadaardig met steenen begonnen te
werpen.
Ten slotte kwam de politie tusschen heide,
die de jongens en hun moeders, die hen vol
bezorgdheid vergezelden, uiteendreef.
Ook te Manchester, waar de schooljongens
eveneens in staking zijn en dezelfde eischen
stellen, hadden soortgelijke tooneelen plaats.
Men kan hier met recht zeggen, dat zooals
de ouden zongen, zoo piepen de jongen!
Stakers-terrorisme. Te Dusseldorf heeft
weer een tooneeltje van stakers-terrorisme
in den ergsten zin van het woord plaats ge
had. Er heerscht in die stad een staking on
der de voerlieden. Nu overvielen de stakers
in de Liebigstrasze een ouden voerman! die
toch aan 'twerk was gebleven. Zij trokken
hem van den wagen en mishandelden hem
zóó, dat de dood spoedig daarop intrad.
ONDERWIJZEKES EN HUISMOEDER.
N. schrijft aan „De School":
In het Journal des Instituteurs vonden we
een toespraak door den voorzitter der onder-
wijzersvereeniging in het departement Aisne
gehouden op de algemeene vergadering van
de onderwijzersvereeniging in datzelfde de
partement.
Wij ontleenen daaraan het volgende:
„Hoeveel keeren heb ik haar niet voor mijn
geest zien verschijnen, als in een glorienzen
stralenkrans van zuivere mensclielijkheid, de
edele figuur der Fransche onderwijzeres, de
lasten der huishouding dragend, naast' die
van haar schooltaak, wakend over allen en
alles, vroeg op, laat ter rust, haar woning tot
een gezellig nestje makend, de maaltijden be
reidend, haar kinderen opvoedend, soms zelfs
hun kleeren vervaardigend, terwijl ze zich
vol toewijding geeft aan haar schooltaak; een
werkzame fee, die een gevoel van welbehagen
om zich verspreidt, waar ze zich beweegt
voor haar rekening nemend de zorgen, de
vermoeienissen en het nachtwaken; of wel
arme verlatene, fier of gelaten, met niets
rond haar haard dan de kinderen des volks,
die aan haar zorgen zijn toevertrouwd.
Waarlijk, mooi gezegd, zelfs voor een
Franschnian; maar in de practijk zal 't er
toch wel eens anders uitzien?
Als tegenhanger een persoonlijke herinne
ring. Groote school in één der hoofdsteden
van België. Zeven en twintig klassen, waar
van vijftien onder vrouwelijke en de rest on
der mannelijke leiding. Overal goede orde,
althans voor zoover een vluchtig bezoek
daarvan een indruk kan geven» De onderwij
zers zijn opgewekt bezig, maar o, die vrouw
tjes. huismoeders altemaal!
Ineengezakt op haar stoel, geven ze een
vrij machinaal onderwijs. Van opgewektheid
geen spoor! Hóe kan 't ook anders bij de slo
ven, die al moe zijn voor ze in school komen.
Niet licht zal ik de indrukken van dien
dag vergeten. Bijna nooit een gehuwde on
derwijzeres aan den arbeid gezien, en nu
zoo'n menigte.... van vermoeide huismoe
dertjes van hooge stoelen met een vrouw
aan 't boveneind.
Maar in één der lokalen, daar was 't an
ders. Een jonge, frissehe vrouw gaf daar les
opgewekt, opwekkend.
Dat schijnt me de beste van uw vrouwe
lijk personeel.
O ja, ongetwijfeld!
Ook gehuwd?
Nog niet!
En daardoor waarschijnlijk de beste?
Het hoofd lachend: mais non, mais non!
Een mooie toast, een leelijke persoonlijke
indruk, ze zeggen ook tezamen niet veel.
Wat wel te denken geeft? Dat in landen
als Frankrijk en België, waar de gehuwde
vrouw zoo'n groote plaats inneemt, de sala
rissen zeer laag, nog droevinger dan ten on
zent.
Terwijl in Duitschland, waar dé gehuwde
vrouw streng geweerd wordt, de salarissen
aan die van andere landen ten voorbeeld
kunnen gesteld worden.
VERKLAPT.
't Volgend stukje lezen wij in de anti-rev.
„Onze Courant":
„Een opmerkelijk verschijn szel.
Aldus noemde een bekend liberaal over
zicht-schrijver, wat thans in Portugal is op
te merken.
Daar heeft zich de republikeinsche bewe
ging, na den val van het Koningshuis be
paaldelijk tegen de Kerk gekeerd en zijn
reeds enkele maanden geleden kerkelijke wet
ten aangenomen, die minstens even erg zijn
als de bekende Scheidingswetten in Frank
rijk.
Dat gaf grooten tegenstand.
Met name in 't Noorden des lands._
En 't zal met die wetten wel precies een
der gaan als in vele Zuidelijke landen met
den leerplicht: In de uitvoering blijft men
steken.
Ja, de weerzin hij een groot deel des volks
is zoo groot, dat dezelfde mannen, die on
langs deze wetten hebben aangenomen thans
nu ze de noodlottige gevolgen zien, krachtig
op herziening aandringen.
Dat noemt die schrijver opmerkelijk.
En hij acht het wijs beleid, om liever ten
halve te keeren dan geheel te dwalen.
Maar 't alleropmerkelijkst dunkt ine het
Een oogarts, zegt hij, zal na de genezende
operatie den gewezen blinde niet dadelijk
aan het felle zonlicht blootstellen, maar hem
geleidelijk aan het licht en 't gebruik zijner
oogen gewennen.
Dat is de klassiek-liberale manier van
doen.
Zóó deden zij bij ons ook.
Met name op schoolgebied.
Niet inééns, maar langzamerhand, geleide
lijk, hebben ze allen positieven godsdienst
van de openbare school verbannen. Zóó, dat
er zelfs in onzen tijd nog enkelen zijn, die
'tniet merken, naar 't schijnt.
Waar de vrijzinnigheid het volk zóó aan
pakt en voor zijn theorieën winnen wil, daar
is zij zeker 't gevaarlijkst! Daar moeten wij
dubbel op onze hoede zijn.
DE MANOEUVRES.
Voor het eerst is de Nederlandsehe Pers
dit jaar uitgenoodigd om de groote manoeu
vres van het veldleger bij te wonen.
Door omstandigheden zijn w ij niet in staat
een bijzonderen correspondent naar het
manoeuvre-terrein te zenden, toch zullen
wij onze lezers zooveel mogelijk op de hoog
te houden van het yei'hiop der troepenbewe
ging, daar deze dit ïaar hijzonder interessant
zullen zijn, zooals blijkt uit de volgende me-
dedeelingen, die de kapitein van den genera-
len staf C. van Tuinen, nu reeds aan de pers-
menschen heeft verstrekt.
De correspondent van tie N. R. Crt. schrijft
Men moet wèl onderscheiden, dat er in bet
programma twee perioden zijn.
Er zullen namelijk worden gehouden eerst
divisiemanoeuvres, vervolgens legermanoeu-
vres. Bij de divisiemanoeuvres zouden aan
vankelijk de eerste en de derde divisie
ieder op zich zelf en onder leiding van haar
eigen commandant oefeningen houden op
groote schaal. Maar, zooals wij wisten, zijn
die van de derde divisie afgelast. De Noord-
Brabantsche Boerenbond immers had bij re
kest aan den minister van oorlog verzocht de
troepenbewegingen in den omtrek van Til
burg niet te laten doorgaan, uit vrees dat
anders door communicatie het thans daar
nog niet met mond- en klauwzeer onder het
vee besmette gebied zou worden aangetast.
feuilleton
Onze zegsman verzekerde ons uitdrukkelijk
dat dit en geen ander motief de reden is ge
weest, om van de manouvres der derde divi
sie af te zien. Die van de eerste divisie zullen
inmiddels doorgaan, en wel op de Veluwe,
ter hoogte van Harderwijk en Nunspeet.
Maar de kapitein van den gen. staf Ten
Bosch, die ons bijzonderlijk hierover zon in
lichten, was blijkbaar verhinderd ter samen
komst aanwezig te zijn.
Waar de verdere besprekingen nu uitslui
tend de groote legermanoeuvres zouden be
treffen, verzocht kapitein Van Tuinen de
journalisten allereerst, om bij het verslag
geven daarvan, gevolg te willen geven aan
eventueele verzoeken om zekere berichten
niet voorbarig te publiceeren, wanneer daar
door de leiders der beide partijen ontijdig
van elkanders bewegingen kennis konden ne
men. In werkelijken oorlogstijd staan de oor
logscorrespondenten hierover immers ook
onder zekere controle, wanneer niet reeds
bun vaderlandsliefde voldoende is, om voor
barige tijdingen, die in de kaart van den vij
and konden spelen, in te honden.
Leider van legermanoeuvres is de comman
dant van bet veldleger. De manoeuvres be
staan hierin, dat de twee genoemde divisies
als waren zij vijandige legers, tegen elkaar
losgelaten worden. Zij worden onderscheiden
als de roode en de blauwe partij.
Dit keer zal hierbij voor het eerst zooveel
mogelijk rekening gehouden worden met de
practijk. Vroeger ging er aan die groote ma
noeuvres zeker wel anderhalf jaar van voor
bereiding vooraf, vooral omdat het welsla
gen afhankelijk is van de verpleging der
troepen. Er zullen ditmaal een kleine twintig
duizend man aan deelnemen. En 'tkan na
tuurlijk niet onverschillig zijn, waar die des
avonds terecht komen. De manschappen
moeten worden ondergebracht, moeten eten,
drinken, wat uitblazen. En een willekeurig
dorp is uit den aard niet ingericht op zoo'n
invasie van een heel bataljon met een paar
duizend man.
Daarom werd dat vroeger alles tijden te
voren in de puntjes in gereedheid gebracht
met behulp van de inkwartieringstafelen. En
daar had men welhaast de halve bevolking
van Nederland voor noodig.
Maar als er onverwachts een oorlog uit
breekt, staat men voor de feiten. Dan komen
de troepen onaangediend opzetten, hier en
daar en overal, en zij moeten maar ingekwar
tierd en gevoerd worden. Twee partijen op
elkaar losgelaten; en niemand weet van te
voren precies waar gestreden zal worden,
waar ze terecht zullen komen.
Welnu, thans wordt zooveel mogelijk de
ware oorlogstoestand nagebootst. Vroeger
wi6t men bij de manoeuvres van te voren de
slagvelden, en als het tijd was, werden de
fouragewagens maar vast dwars door de
strijdende troepen heen gereden. Werd de
eene partij teruggedreven, moclit de andere
vooruit, dit nam niet weg dat de eerste toch
doorgelaten werd om op de bepaalde plaats
te gaan logeeren.
Dit keer wil men de practijk zoo dicht mo
gelijk nabij komen. En dan bescliouwe men
de manoeuvres niet alleen als oefening van
groote troepen in min of meer geforceerde
marschen, als gevechtsexercities op groote
schaal. Zij dienen vooral ook als oefening
voor de gezagvoerders. En een ieder weet,
dat troepenleiding een van de grootste moei
lijkbeden is in een oorlog. In Mantsjoerije is
ook weer afdoende gebleken, dat, al heeft
men nog zulk goed soldatenmateriaal, het
succes toch afhangt van geschoolde troepen
leiding. En waar hier te lande nu maar eens
in de twee jaar groote manoeuvres worden
gehouden, die veel geld kosten, moeten voor
al ook de leiders hiervan zooveel mogelijk
kunnen profiteeren.
Ook met het oog hierop, zijn er nu vooraf
groote verkenningen geweest. Er is nage
gaan waar het samentreffen van de rooden
en de blauwen die nu inderdaad van te
voren niets omtrent elkanders bewegingen
weten ongeveer zal moeten plaats hebben.
En dit zal vermoedlijk onder andere ook in
de Betuwe wezen. Maar nu is de kwestie van
het onderbrengen daar anders geregeld dan
zuiver overeenkomstig de inkwartieringsta
felen. Het legerbestuur heeft den gang der
manoeuvres losgemaakt van het gereed vin
den van zijn potje door den troep.
Men heeft de mogelijkheid van inkwartie
ring met voeding tegen betaling. Maar die is
uitgesloten bij het bivouakkeeren in het open
veld, of als een groote troep in een kleine
plaats komt. Daarom is de bedoeling ge
weest de voeding, door anderen bereid en ge
leverd, uit te sluiten; de troep moet zichzelf
verzorgen. Dat is voor onze Nederlandsehe
soldaten nog niet zoo eenvoudig. De Japan
ners zijn tevreden met hoofdzakelijk rijst. De
Nederlandsehe soldaat verlangt niet rijst,
erwten of hooneu, hij wil altijd z'n piepers
hebben, z'n aardappelen met groenten, net
als thuis. En ook is hij er niet erg voor om
z'n eigeu potje klaar te maken. Hebben ze
een heelen dag gemarcheerd, en moeten ze
's avonds aardappelen schillen, dan stoppen
ze de aardappelen weg. Dus het gereedmaken
van het eten door de troepen zelf, nadat ze
hebben gemanoeuvreerd, daar kunnen wij
hier niet inee terecht. Dan werden zij op den
duur onvoldoende gevoed, en soldaten met
leege maag kunnen we niet gebruiken. Fran
sche soldaten bijvoorbeeld, hebben allemaal
brandhoutjes in hun ransel, en zoodra ze rust
hebben, stoken ze een vuurtje, waar ze aller-
bande gerechten op klaar maken. Maar dat
is hier uitgesloten.
Daarom zullen hier nu uitvoerige, proeven
worden genomen met de keukenwagens, die
ook in Mantsjoerije goed hebben voldaan.
Die heeft de troep onder 'tmareheeren bij
zich, en inmiddels wordt het eten gekookt en
gebraden. Daarbij zal de hooikist een groote
rol gaan spelen, de hooikist, waarin alle spij
zen, na aan de kook gebracht te zijn, gaar
worden en warm blijven .De compagniekar
ren met de tienmansketels gaan dus als hooi-
kistwagens mee. En dit alles komt aan de
beweegbaarheid der troepen ten goede. Waai
de compagnie komt, heeft zij het eten klaar
bij de hand.
Maar hoe moet men nu voor zoo'n twintig
duizend man aan het noodige vleesch, de
noodige groente enz. komen? Wel is de Be
tuwe nu toevallig een zeer welvarende streek,
maar toeh vindt men daar niet genoeg voor
raad om de troep te verplegen. Vroeger liad
iedere boer zijn proviand-magazijntje; maar
de snelle verbindingen hebben dit overbodig
gemaakt. Bovendien is er voor de 4500 paar
den haast geen hooi, door de droogte, het
oude stroo (ook als ligstroo) is bijna op en
het nieuwe moet nog worden uitgedosclit,
met haver is het idem, alles plaatselijk, ten
minste. Er is daar niet voldoende vleesch in
voorraad, omdat in die dorpen, wanneer er
slagers zijn, die toch niet vertrouwd zijn met
economisch slachten in 't groot
Om in al deze behoeften te voorzien is een
magazijnstelsel ontworpen, waardoor de
troep geregld al wat er noodig is, als brood,
vleesch, strooi, hooi enz., van achteren aan
gevoerd krijgt. Vroeger kleefden de legers
aan hnn magazijnen vast, en dat was vaak
een groote belemmering. Nu wordt daarin
door automobielendiensten voorzien. En er
zijn, speciaal voor deze manoeuvres, twee
„mobiele elape-magazijnen" ingericht, één in
Amersfoort en één in 's Hertogenboseh. Ieder
daarvan beschikt over een trein van vier
last-motorwagens naar de distributieplaat
sen, om geregeld den noodigen leeftocht aan
den troep toe te voegen.
De kwestie van het drinkwater is, met
het oog op de eindelooze droogte, breed uit
gemeten. Maar deze voorziening zal niet
zoo lastig wezen als men wel vreest. Het le
gerbestuur heeft statistieken aangelegd met
gegevens omtrent alle gemeenten, waar kans
is, dat er troepen komen; en daar si op
alle mogelijke plaatsen uitstekend' drinkwa
ter beschikbaar. Die zijn allemaal opgetee-
kend, hier een dorpspomp, daar een bij de
school, op een erf, enzoovoort. In de boekjes
van de partijeommandauten staan ze nauw
keurig vermeld. En ook hoeveel mensehen en
paarden overal ondergebracht kunnen wor
den. Daarvoor is er met de gemeentebesturen
overlegd, en zij werkten zeer welwillend mee,
zoodat er boven de aantallen van de inkwar
tieringstafelen nog belangrijk meer men-
schen en paarden onder dak gebracht kun
nen worden in verscheiden plaatsen. Bijv.
ook in groote gebouwen, in scholen enzoo-
voort zooals ze in de boekjes staan aan
gegeven zullen grootere troepenafdeelin-
gen logeeren. Want dat is nu mogelijk, door
dat het etensvraagstuk is opgelost. Daardoor
konden nu ook, in streken waar weinig on
derkomen is, terreinen worden gehnnrd om
te bivouakkeeren. De troepen voeren hiertoe
de zoogenaamde bruine tentjes mee, voor het
onder brengen van ettelijke bataljons. Dat
kan ongehinderd op die hooge, en nu vooral
zeer droge weiden. En op enkele plaatsen
worden kampen van witte tenten opgeslagen
niet om ze per sé te gebruiken, maar om
voorbereid te zijn.
In den nacht van 20 op 2.1 September begin
nen de legermanoenvres. Dan treedt de ver
onderstelde oorlogstoestand in. De eerste di
visie verblijft dan bij Harderwijk, de derde
by 's Hertogenboseh. En meteen worden zij
vijanden. Hun commandanten moeten dan
aanstonds trachten zooveel mogelijk van el
kanders bewegingen aan de weet te komen.
Om net als een paar worstelaars elkaar eerst
scherp te bekijken, tot ze plots uitvallen. Ze
moeten ophelderen, verkennen, en inmiddels
een scherm stellen vóór hun eigen verrich
tingen, om niet verkend te worden door den
ander. Tot die taak van verkennen dient de
cavalerie. Dat zijn de voelhorens van de le
gers. Maar omdat de partijen vroeger meest
dadelijk op elkaar zaten, was dit zoo hoogst
nuttige strategische verkennen veelal een
mislukking.
Nu i-ukken de Zuidelijken op naar het noor
den, de Noordelijken naar het Zuiden. Die
veronderstelling is logisch, anderskre
gen ze eikaars immers niet! Maar zij zijn
hierbij geheel aan zichzelf overgelaten, en
wel voor heel den manoeuvretijd. Vroeger was
't alledag opnieuw beginnen. Thans gaan de
bewegingen voort. En zoo hoopt het legerbe
stuur tot practische en zooveel mogelijk aan
den oorlog overeenkomstige resnltaten te
komen.
Het hoofdkwartier van den algemeenen
leider wordt opgeslagen te Rhenen, in het
hotel Grebbeberg. Daar wordt het den twin
tigste dezer maand ingericht. Er is niets van
te zeggen of nu juist in die omgeving het
hoofdtreffen zal plaats hebben. Alleen één
ding staat vast: de Noordelijken hollen uit
Harderwijk van boven de kaart af; de Zuide
lijken klimmen er tegen op. Maar de hoofd
leider weet niet of zij dit schuinsrechts dan
wel misshien schuinslinks zullen doen, noch
hoeveel kilometers zij afleggen. Alleen het
.26.'
w"" o, zoo zonderling. En op levendige wijze
itefwdde ze, hoe Götz binnengetreden Was,
kfcd aUen nog verzameld waren, hoe hij zijne
lieren getoond, zich op Moser en den rent-
kt ®ater had beroepen en de barones hem
Wj ®en heel boos gezicht met weerzin
tij herkend. Op de keper beschouwd was
Vf* leelijk man.niet, hij had zeer aardig
Hl jhem Hugo gesproken. De notaris
het. toevoegsel getoond en dadelijk
Ht}'8"0 hij, dat de bepaling moest uitge-
Vorden.
Dat was Götz, zooals hem Moser geschil
derd had, dacht Hugo. Bij zijne lichtzinnig
heid was hij toeb goedhartig en vrijgevig.
-hiei" verklaarde toen de barones, dat ze
de helft der som gaarne voor hare rekening
wilde nemen, om den laatsten wensch van
haren man na te leven. Götz nam haar bij
het woord en stelde voor dadelijk daarvan de
akte op te stellen. En denk eens aan, Götz
trouwt met Malwine, die oude Malwine, zoo
besloot ze haar bericht. Zjj heeft hem reeds
langen tijd bemind!
Hugo verwonderde zich, dat zij overwin-
nares gebleven was op Vera. Had Götz haar
afgewezen? Welke verbittering zou zich van
het hartstochtelijk meisje meester maken.
Arme Vera! dacht zij medelijdend.
't Ia misschien het verstandigste, wat
Götz doen kan, zei hij, ondersteld, dat Mal
wine genoeg invloed op hem krijgt om hem
van verdere dolle streken af te houden.
Ja, ja! Maar Malwine! die saaie Malwine
verliefd! Eene zonderlinge gedachte. Trou
wens is het een geluk voor haar, dat het zoo
komt, want de barones kan haar niet meer
lijden; zij wil liever alleen blijven!
Wat heeft de barones dan gezegd?
Je zult het mij nauwelijks gelooven!
Eerst riep ze nit: Ei, dat wordt weer een Pro-
testantsche linie de Katholieke ware mij
toch liever! Eene zaak echter staat vast,
Moosburg ziet mij niet meer terug.
En hoe gaat het met jou, Therese?
Ik... ik ben als het blad in den wind!
antwoordde zij en hare lippen trilden. Nie-
mand wil mij en niemand heeft mij noodig.1
De barones wil mij hij zich houden, zoolang ik
geen ander tehuis vind; nu echter merk ik
reeds, dat ze blij zal zijn mij .kwijt te raken.
Dat zal spoedig genoeg gebeuren; er zul
len er genoeg zijn die u een tehuis zullen
aanbieden.
—Maar ik wil niemand...» ik trouw nooit
nooit!
Nooit? Ze bloosde onder den blik, dien
hij haar toewierp.
Neen! hernam ze met onzekere stem. De
barones meende ze dachtik kon mis
schien je moeder vragen om mij een tijdlang
op te nemen.
Vraag haar... gij beiden zult wel het
ware vinden,
En zou jij het niet onaangenaam vin
den werkelijk niet!
Ik? Hoe kom je op die gedachte, The
rese?
Ik ben vol gebreken... we hebben zoo
veel 6trijd gehad....
Ik heb u willen leeren in plaats van mij
zelf te verbeteren. Je ziet echter, dat hoog-
moed mij niet voor den val bewaard heeft,
I zei bij eenigszins bitter,
j Jij vertrouwdet te veel en werd teleur-
j gesteld. Dat was slechts ongeluk!
Ik vertrouwde te veel op mij zelf mis-
i te daarom den waren weg.
i Mij hebt ge hem toch getoond, hernam
ze met een vriendelken Wik in de heldere
oogen.
Wanneer wij bij mama elkaar weerzien,
Therese, hoop ik je te kunnen zeggen, dat ik
hem na veel dwaalwegen ook gevonden Leb...
tot zoolang vaarwel!
Toen hij heengegaan was, vouwde ze weer
de handen gelijk op dien avond, toen hij haar
zijne verloving met Vera had medegedeeld;
ditmaal was het echter een dankgebed, dat
j over hare lippen kwam.
EINDE.
NIEUWE HflfiRLEföSCHE C0UE.ffi1T T5l;f,?,LK;f:E?
deze inrichting af te dingen, bewe-
bo e 1 d, dat deze schrijver grebruikt.
IMW V7. nttB>
