DAGBLAD voor NOORD- en ZUID-HOLLAND.
400 "ïïT t|l£r!^r 151 "Kr 190 Hr 69 2~ 15
I
1
eerste blad.
De oorlog is uitgebroken
iusschen Italië en Turkije.
De Italiaansche vloot
blokkeert Tripolis, en zet
troepen aan land.
Zaterdagavondpraatjes;
üifiiSerhMiswest 29-3l-33f Msaapiaisi
AGENDA.
Feiten van den dag.
ST ADSNIEILWS.
Z&TEüPikfa 3© SEPTEHSIER 1918a
38ste Jaargang No 7648
Bureaux van Redactie en Administratie
intercommunaal Telefoonnummer 1433.
Voor advertentiën en réclamés buiten Haarlssn en de agenteehappen wende men zieb tot RICAROD's Advertentie-Bureau, N. 2. Voorburgwal 242, Amsterdam, Int. Telefoon 1020.
nds~abönnéa op ditTrtadTdïë in het feezSt eener va zekeringspoiia zijn, zijn volgena de bepalingen op de polleaen vermeld, tegen onge ukken verzekerd voor
Oe cltfeeerlng dezer bedragen wordt gegarandeerd door de MaatachapplJ Ocean" Bïfksmtoos- voor Haarlem de Ned^nhcha Credletbank Nieuwe bracht U
Dit nummer bestaat uit uijf bla
den, w. o. de Officieele Kerk-
lijst en het Geïllustreerd Zon
dagsblad in 8 bladzijden.
0e oorlog tussehén Italië en Turkije.
M»ar «ir wbB /MiecagtaflTNoT 380.
- a
ABOftNECfiENTSPRUS;
Par 8 maanden voor Haarlem
Voo» de plaateen, waar een agent is gevestigd (kom der gemeen te)
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per poet
Afzonderlijke nummers
/1.S5 f
1,85
1,80 i
0,08 t
PRIJS OER AOVERTEftTlEft;
Van 16 regels 60 cent (contant 50 cent) Iedere regel meer
10 oent
20 cent
Buiten Haarlem en de Agentschappen 15 cent per regel. (Buitenland
Reclames dubbel tarief
Dienstaanbiedingen 25 cent (6 regels), driemaal voor 50 oent (8 oontant.)
swavtra
1000
werken-
GULDEN bg
verlies van
één anderen
vinger.
Zondag 1 October.
Gebouw „S t. v n" i .-K. Volksbond
half één Bakkers. Personeel vergadering
Machinefabriek Gehrs. Figee.
Schouwburg „Jansweg" 8 uur Sol-
ser en Hesse: Kom je ook op de bruiloft van
Mietje?
Schouwburg „De Kroon" 2 uur
Matinee door Kelly en Lageman.
Br on gebouw 8 uur Bioscope-the-
ter Groote Markt. Bioscope-voorstel ling.
Sociëteit „Vereeniging" - 8 uur AL-
berts Frères Bioseope-voorstelling.
St. Jozefsgezel 1 en-Vereen. Zoetestraat 19
8'A uur Cursus in de Apologie.
Teyler's Museum 14 uur Toe
gang vrij.
Maandag 2 October.
Gebouw „S t. B a v o" R. K. Volksbond
Ondersteuningsfonds.
T e y I e r's S t i e h t i n.g op de gewone
Museumtijden Buitengewone tentoonstelling
van kunstwerken, berustende in de verzame
ling van Teyler's Museum de gravures, van
Lucas van Ley dengeb. 149! te Leiden, aldaar
overbed 1583.
bisschoppelijk Museum f.Tansstraat
79). Geapen eiken dag van 105 uur, tegen
betaling van 25 cents. T7L isozonderd Zaterda
gen, Zondagen en R.-K. Feestdagen.
HET EERSTE ITALTAANSCHE ESKADER IN OORLOGSÜITRUSTING OP WEGNAAR TRIPOLIS.
SOCIALE ACTIE.
Het .winterseizoen, met zijn vergaderin
gen en met het afdoen van sociaal werk,
is nu voor de deur.
En het 'komt ons voor, nu de. juiste tijd
te zijn 'om eens een kort woordje te spreken
van aanbeveling Voor de katholieke sociale
actie.
jWij bedoelen nu niet te geven een 'aanbeve
ling, om als donateur der K.S.A. elk jaar
voor de goede zaak een offertje te brengen,
al zou die aan beveling voor velen heel noo-
dig zijn.
Maar wa.t we nu op het oog hebben is
de .samenwerking, de voeling die tussehan de
K- S. A. en de^ vereen igingen va.n allerlei
aard bestaat of bestaan moet, te versterken
Op dit gebied zijn onze Roomsche vereeni-
gingen in de stad va,a.k ietwat tekortscihie-
•3ndmen denkt, en dat is natuurlijk, wel
dikwijls meer aan de actie in eigen kring
an voor eigen zaak, da,n dat men zich ervan
bewust .is dat 'elke vorm van Roomsche ac
tie oen 'onderdeel is of moet zijn vak het
algemaene Katholieke leven
Zoo dikwijls wordt verkl a.a.rd, da,t do een
otf andere vereeniging door 't Uur v:a,n verga
deren, door het agendeeren van een onder
werp, eigenlijk een andere vereeniging in 'de
wielen rijdt. LWlanneer door tusschenkomst
Fain 'de 'K. S. A. dat kon voorkomen worden,
z,ou a.a.n de katholieken een gi'oofe dienst zijn
bewezen.
Men zal Vragen, hoe
[Wij stellen ons voor, dat vele moeielijkhe-
den die zich elk ja.ar voordoen en die elk j aar
ter sprake komen, waren te ondervangen wan
neer de katholieke verenigingen die bij de
K. S. A. zijn aangesloten, van elk belangrijk
EERSTE KAMERLID.
De heer Dr. J. Kraus, door de Provinciale
Staten van Noord-Holland onlangs tot lid
der Eerste Kamer verkozen, heeft deze be
noeming aangenomen.
NED. R. K. VOLKSBOND.
BEëEDIGING.
Hedenmorgen had in de Infanteriekazerne
de beëediging plaats tot officier van de ser-
geenanten J. W. Schermer en A. van Soest,
benoemd tot 2e luitenant bij het 10e Reg. Inf.
alhier.
De vrouwenafdeeliug der afileeling Haar-
- i lem van den Ned. R. K. Volksbond is voor-
besluit een afschrift zouden zenden aan het neiuens dezen winter aan hare leden een cur- van Schoten een buitenkansje ten deel ge
Plaatselijk Comité, terwijl ze oou mogelijk gug dóen geven in nuttige handwerken. vallen.
EEN BUITENKANSJE VOOR SCHOTEN.
Dezer dagen is het burgerlijk armbestuur
vóór den winter het plan de campagne
zouden kunnen mededeel-en aan hef comité
Zou overweging van het denkbeeld in de
respectieve besturen niet mogelijk zijnr
Met pi'ijzenswaar(1 igen ijver werkt bet be
stuur voortdurend om maar steeds nieuwe
leden voor de afdeeling te werven, hetgeen
dan ook vrijwel gelukt.
PERSONALIA.
Ergens in Duitichland woonde sinds een
jaar of twaalf een Hollander, die niet geheel
voldaan bad aan zijn Hollaudsclie militie-
plicliten en dus deserteur was. Die mau was
daar gehuwd en vader van vijf kinderen.
Doeb daar wordt de man ziek, wordt behoeftig
en wordt wegens zonder middelen van be
ALBERTS FEcRES.
De eerste Nederlandsche JBioscoop-expIoi
J.l, Woensdag was het 1214 jaar geleden, tanteri Alberts Frères deelen ons mede, dat staan over de grenzen gezet. In Holland werd
dat de beer J. van Dam als winkelbediendezij van morgen af allfier een nieuwe reeks de man natuurlijk ingerekend voor zijne mi-
in het sigarenmagazijn van den heer Maas voorstellingen beginnen op icderen Zondag litieplichten, die nog op voldoening wachtten
aan de Groote Markt alhier, in betrekking gedurende het winterseizoen 1911—1912, beur- j en thans zucht de man in een gevangenis te
kwam. Een mooie tijd voorwaar,
De heer H. Mulder alhier behaalde te
Utrecht het politiediploma.
In de commissie van aanslag voor de be
lasting op bedrijfs- en andere inkomsten,
alhier, voor deze gemeente, zijn be
noemd tot lid, de heer R. J. van Dieren Bij
voet, alhier, thans plaatsvervangend lid,
ter vervanging van den heer C. Smits J.O.zn.
en tot plaatsvervangend lid den heer C. J. Cra
mer, alhier.
JUBILEUM „J. J. ORE MER".
De prijzen voor den internationalen tooneel-
wedstrijd, waaronder een groote zilveren me
daille van H. M. de Koningin, een dito van
Z. K. II. Prins Hendrik, en een bronzen beeld
van II.II. M.M. den Koning en de Koningin van
België, zijn tentoongesteld bij den heer P. van
Ooy, pianomagazijn Kruisweg 57, alhier.
MUSEUM VAN KUNSTNIJVERHEID.
In de rotonde van het Museum van Kunst
nijverheid zijn thans zeer belangrijke afbeel
dingen tentoongesteld van werken der oude
Perzische bouwkunst.
Deze reproductiën van monumenten uit d
telings in de Sociëteit „Vereeniging"
schouwburgzaal „De Kroon".
EENDJESPOORTSTRAAT.
en de den Bosch, mëenen wij. En zijn vrouw en kin
'deren? Toevallig woont de schoonpapa van
de juffrouw in Schoten en kwain zij dus daar
haar troost zoeken. Liefderijk werd zij daar
Nu de herfst is ingetreden en de regenontvangen, doch aan alle edelmoedigheid,
weder gaat vallen, begint genoemde straat vooral wanneer het van een niet al te ruime
weder in désolaten toestand te verkeeren.1 portemonnaie gaat, komt een einde, en zoo
Reeds nu vormeu zicli groote plassen, en dat kwam de vrouw en de vijf kinderen ten laste
in een straat, waar dagelijks zoovele perso-j vaa Let Burg. Armbestuur tc Schoten, de gé
nen passeeren, waaronder honderden school-meeute die nu de eer geniet, jnist de schoen-
kinderen. Wanneer toch zal hierin eens af- papa van den deserteur onderhare bewoners
doende verandering komen?
AANBESTEDING.
De intendant in de stelling van Amsterdam
beeft gisteren de levering van ligstroo van
1 Nov. 1911—31 Oct. 1912 besteed. Voor Haar
lem: 3 biljetten. Minste inschrijver C. J. Ver
beek, Hoofddorp, J 32.25.
FEBRIS TYPHOïDEA.
Bij P, J. van B., loopknecht, wonende aan
te tellen. Het Burg. Armbestuur zal echter
zijn best doen vrouw en kinderen naar's Bosch
te expediceren en ten laste van het daar be
staande armbestuur te doen komen, waar de
vader in de gevangenis over zijn vroeger le
ven nadenkt. Het armbestuur meent dat daar
bet domicilie gevestigd is van de vrouw en
kinderen.
METAALBEWERKERS.
De Ned. R. K. Metaalbewerkersbond de
de Heerenvest, is febris typhoïdea geconsta- Algem. Nederl, Metaalbewerkersbond, de Chr.
teerd. Op advies van Dr. G. Adrian is de 'Metaalbewerkersbond in Nederland houden
lijder per brancard naar het Gasthuis over- Zondag 11 uur in het gebouw „St, Bavo" een
gebracht. I tweede personeelvergadering voor de werk
lieden der Haarb Machinefabriek voorheen
NOG KATTEKWAAD?
Mej. M. C. R., uit de Molensteeg, kwam
I Gebr. Figee, waar gesproken wordt over:
tijdperken der Achemeniden, Parthen en Tas- gisteren bij de politie klagen dat baar groot-'
sumiden, geven ons een denkbeeld van den hoo-
Waarom verbetering van arbeidersvoor-
waarden? Waarom? En hoe?
moeder van81 jaar, in een jolige stem-j Gelijk in andere steden van ons land zal
gen trap van ontwikkeling, waarop de Perzi- inin® vanwege het gebruik van alcohol, zoodoor de .Metaalbewerkersbonden ook hier ter
knai^Uimiriinot roörJa f hard op haar ra men getimmerd heeft, dat stede een actie op touw worden gezet voor:
sche bouw- en beeldhouwkunst reeds sedert braken. Zij verzoeht de politie le. verhooging van het uurloon met 2 cent
eeuwen /oor onze jaartelling heeft ges aan J haar grootmoeder daarover eens te onder- 'jper uur; 2e. vaststelling van den 10-urigen
Morgen is het Museum kosteloos toeganke- 4 houden, aan welk verzoek door de politie be-"arbeidsdag; 3e. des Zaterdagsmiddags vrij of
h)k. reids is voldaan. althans eenige uren vroeger eindigen; 4e.
extra loon hij overwerk: tot 10 uur 's avonds
25 pet., voor nachtarbeid van 10 uur 's avonds
tot aanvang anderdaags 50 pet., voor arbeid
op Zon- en Christelijke feestdagen 100 pet.;
5e. doorbetaling der Christelijke feestdagen
en (of) eenige vacautiedagen Der jaar met
behoud van loon.
TE AVATER.
Vrijdagmiddag ongeveer half drie uur haV
de zoon van den heer J. Groenendijk, we
nende Houtvaart, Overveen, het ongeluk van
zijn groentétischuit in het water van het
Spaarne to vallen. De Marktmeester en H.
Plantjé wonende a,un de Turfmarkt hadden
het opgemerkt die dan ook direct den jongen
uit het water haalden. De jongen is na. heko
men te zijn hardloopend naar zijn woning pp
Overveen gegaan.
UIT ARMOEDE
Gistermiddag 3 uur liep een als heer ge
kleed persoon iu de Smedestraat heen en
weer. Plotseling ging hij bij een hakker
den winkel in, haalde een groot krentenbrood
voor de glazen vandaan en brak bet door
midden. Door baar dochter gewaarschuwd,
eisckte de juffrouw betaling, maar hij had
geen geld, zeide de indringer, waarop zij hem
bet gebroken krentenbrood afnam. Daarop
nam liij ijlings de vlucht.
VERGUNNINGSRECHT.
De vereeniging „Onderling Belang", afdee
ling Haarlem van den Ned. Bond van Koffie
huis-, Sociëteit-, Restauranthouders en Slijters
„Vergunning" te Amsterdam, heeft een adres
aan den Raad gezonden, waarin gezegd wordt,
dat de regeling van de schatting en vooral van
do herschatting van het vergunningsrecht, niet
aan alle eischen van recht en billijkheid vol
doet.
Adressante verzoekt een verordening, zoo
als die te Amsterdam geldt, te willen vaststel
len.
Het adres is geteekend door de heeren A.
Bottelier, voorzitter; M. Machielse, vice-voor-
zitter; J. Selbach, le secretaris; G. J. Blom,
2e secretaris; A. C. Ivriege, penningmeester;
G. L. Zandvoort en H. O. Schuurman, com
missarissen.
BADEN.
In het douchebadhuis aan het Leidsche Plein
ziju in de afgeloopen week genomen 616 baden;
in dat aan den Koudenhorn 443 baden.
(Zie Stadsnieuws verder up in dit Blad.)
CLXXX1X.
Roomsche volksbibliotheken,
en een algemeen praatje weer
legd. Vrijheid die bande
loosheid wordt, en inperking van
vrijheid, die de vrijheid ver
zekert. Dure (ijdm en wat
er aan te doen zal wezen
Da Roomsche Bibliotheken zijn, of gaan weer
open. Da R.K. Volksbond en de St. Vincentius-
ereeniging, die allebei een eigen bibliotheek heib-
oeai, openen hun deuren weer voor iedereen,
m hopen op een druk bezoek. Zoo lees ik ten
minste in de krant, en omdat Lk, aLs een oud
taan, niet over ijs van een nacht ga, heb ik
«tij de moeite getroost om eens mjja licht te
«aan opsteken over allebei die Roomsche in
stellingen. Want is het niet waar? je hoort
;-'oowei over de St. Vincentiusbibliotheek als over
m Leesbibliotheek van den Volksbond soms heel
*at dolzinnig geklets. Dat soort van die strijk-
jtérljes van bij ons om den hoek, waarover
net den vorigen keer in mijn Zaterdagavond-
««atjeist had, vinden aan allebei die bibliothe-
«h. „geen Lor aan". Als jc ze dat hoort zeg-
jdan is natuurlijk je eerste vraag, of ze
cataloog hebben ingekeken, en wat ze dan
]Seu. wèl willen hebben. En dan hoor je
ze. er nooit coweest zijn. dat ze absoluut
niet weten wat die bibliotheken bevatten, maar
dat ze alleen al terugschrikken voor dat woord
je: „Roomscli": als het Roomsch is, dan is er
geen aardigheid aan, zoo zeggen ze niet in
het publiek maar voor zichzelf, en 't is dat
jonge volk le doen om wat „gepeperds." Nu,
j zooals ik zeg: ik ben zélf eens een kijkje gaan
j nemen, en het viel me verbazend op, hoe
veel echt-mooie, romantische en pakkende ver-
haLcn en romans in allebei die bibliotheken wa
ren te vindenI Geen enkel en alleen zuivere-
Roomsche propagmdalectuur (al zou die bij ge-
vallet.es als dat, wat ik zo reven beschree', absoluut
goed werken!) geen godsdienstige verhalen in
folio, maar romantische en leerrijke boeken bij
hoopen, van allerhande slag en zoo boeiend als
je het maar bedenken kunt, doch dat alles
geschikt voor een katholiek, om gelezen te wor
den! Ik wil maar zeggen, dat degenen die zoo
dadelijk van „saai" en „vervelend" roepen, om
dat het Roomsch is, oo~k wat de bibliotheken
betreft hun oogen liever eens moesten laten rond
gaan.... Dan zouden ze anders piepen! Dat
gaat trouwens met al'e dingen zoo: men moet
een beetje verder kijken dan de neus Lang is,
dan ziet men de zaken pas beter in. Om
een voorbeeld te noemen, daar heb je die his-
torio van vroege winkelsluiting. Zoo oppervlak
kig beschouwd zou je zeggen, en ik heb' het
vroeger zelf wel gezegd toen het voor-'t eerst
zoo ter sprake kwam: wat voor recht hebben
ze dan toch om m'n vrijheid van te verkoopen
te belemmeren.! Zoo lijkt het inderdaad: be
lemmering van de vrijheid van handelen! Maar
ais ie dan eens da at doordenken, en ook eens
kennis neemt van wat anderen over de zaak
zeggen, .dan beu je toch al heel gauw bekeerd
lot een andere conclusie. Want dan begrijpt ie
dereen toch dunkt me heel spoedig, dat
een gezonde vrijheidsbeperking die voor allen
geldt, ook weer aan den anderen kant juist
aller vrijheid verzekert! Zoo gaat het immers
met alles! Wil iedereen rechten hebben, dan
dient ook iedereen's vrijheid een beetje beperkt
te zijn, want Laat men de vrijheid geheel on
beperkt dan raakt men dadelijk op andermans
gebied en dan Lijdt de andere er. onder. Nu
is één ding zeker waar, dat bepalingen op ver
vroegde winkelsluiting, wanneer die van over
heidswege worden vastgesleld, nooit zoo goed
en behoorlijk zullen werken, dan vvauneer de
winkeliers zelf door oaleriinge afspraak hun
eigen vrijheid beperken! Maar wat zal je daar
aan doen! We hebben het hier in de stad ge
zien, hoe de manufacturers en handelaren in
verwante artikelen een bij onderlinge afspraak
vroege sluiting moesten zien mislukken doordat
één zaak, zij het dan ook een van de groote te,
niet mee deed. Zoo zal het immer gaan, en
daarom zie ik er volstrekt geen heil in om
nog eens naar een onderlinge overeenkomst te
zoeken, maar zal het hier ter stede wèl net
zoo gaan als elders: dat er een vervoegde win
kelsluiting komt van gemeentewege. Maar voor
het zoover komt, zal er nog wel een woordje
over vallen! Met genoegen zag ik dan ook deze
week in onze courant al het kruiskoje, waar
in gepleit werd voor een uitzondering op de
vroege sluiting wat betreft de sigarenwinkeliers.
Er is hierbij de redactie zaL me niet kwalijk
nemen, dat ik nog eenige bezwaren maak
echter toch een gevaar,, dat dient voorkomen
te worden: wanneer men voor s garenwinkels,
als verknopende een artikel van voortdurend ge
bruik in ons vaderland, een uitzondering gaat
maken dan loopt men kans dat er fictieve si
garenwinkeltjes worden geopend, die met één
kistje sigaren in de uitstalkast zich maar sigaren
handelaars noemen, doch die in werkelijkheid
andere dingen verkoopen. En dan bestaat er ook
het gevaar dat de sigarenhandelaars er allerlei
dingen zullen gaan bijverkoopen, omdat je die
in andere winkels niet meer krijgen zult. Tegen
zulke, altijd voorkomende verkeerdheden van een
goede zaak zal in geval het ooit tot maatre
gelen in dezen geest komt, vooraf moeten wor
den opgetreden 1 Vooruit zien wat er gebeuren
zal en kan, dat is inderdaad bij het maken
van verordeningen en wetten een Lastige taak:
het is deze week weer bewezen met die kwestie
van den werkman van der Molen, die voor den
tijd dat aan het werkliedenreglement „terugwer
kende kracht" was gegeven, nu bijsLag eischt
bij zijn alreeds verkregen loon. Dat geval hebben
onze vroede vaderen óók niet voorzien, en nu
zitten ze ermee! Het zal me ook benieuwen
of ze in zake de duurte van de levensmiddelen,
waar je ook niet alles van kunt voorzien wat
het nog worden zal, werkelijk wat kunnen lot
stand brengen. Want al hebben burgemeester
en wethouders toegezegd, dat ze die duurte van
Levensmiddelen zullen „overwegen" in hun ver
gadering: dat. is nog lang geen remedie ertegen!
't Zal wel uitdraaien erop, zoo werd mij dezer
dagen al verleid, dat m«neer. Breoonie met een
vraag komt om een bijslag op de traetemenlen.
van de werklui, en allicht ook op die van de
onderwijzers. Maar daar zou het dan toch niet
veel heler door worden, want vooreerst zou dat
een groote onbillijkheid zijn tegenover de andere
ingezetenen: beambten, particulieren in loon
dienst, winkeliers enz., die géén bijslag krijger
en den bijslag der werklieden bovendien in den
vorm van opslag op hun belasting te betaler,
zullen hebben! En hoe of het anders zal moe
ten gaan? Zulten B. en W. volgens meneer Bre-
gonje soms moeten zorgen dat we goedkooper
aardappelen krijgen? Of dat het vleesch afslaat"?
Of dat de groenten wat meer onder bereik ko
men van den gewonen man en wat meer in
prijs die van vorige jaren nabijkomen? lk zie
er niet veel heil in en eerlijk gezegd verwacht)
ik van de „overweging" die burgemeester en
wethouders nu beloofd hebben, niet veel. De
tijden kun je niet veranderen en kunstmiddel
tjes om den een er bovenop te houden, doen
den nader weer direct of indirect schaden. Met
dat al is het een ernstige en zware tijd voor
allen, en ik hoop van harte, dat er aan al
die duurle en schaar chte en andere akeliahe.le i
gauw een eind mag komenI
m SEPTEMBER.
