lames Kleermakerij
1
Romeinsclie kroniek.
Mantels en laitSelcastatns
j. H. W GRUNDENIAN*.
ÖnSier sselïiks pasvorm. Solide bewerking.
Elegante, coupe- Degelijke afwerking
Maten-Generaal.
Wat a deren ze?gen
maat.
Groote verscheidenheid van Nou-
veauté's in Engelsche en Fransche
stóffen.
It om sag sis» ia ai 4i$54
&t®ises* weer Oames.
Zeer uitgebreide on smaakvolle
sorteering in Japssir»- en Stoute
stoften
Alle stoffen zijn per ellemaat ver
krijgbaar.
Bamesjapsmnen en Hinder-
ïus»^en worden ook op onze Ateliers
aar maat vervaardigd.
Sp©B*t§jrai»iJe
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
De „dorpspastoor", eooals nog steeds door zoo-geven, opdat de hosties zuiver van vorm ea mooi
velen smalend de Pans wordt genoemd, niette
genstaande het vele dat Z. H. reeds op kunst
gebied tot stand bracht, heeft een nieuw blijk
gegeven van Zijne alles omvattende belangstel
ling. Napoleon III had van de belangrijke bas-
reliefs die de zuil van ïrojanus versieren, gips
afgietsels laten maken en Pius IX deed van
blank voor hun heilig doel gemaakt zouden
worden t
16 Maart is een dier dagen, die alleen Rome
te zien geeft. Het is de herinneringsdag dat la
1583 een kind uit het geslacht der Prinsen
Massimo door den H. Filippus Neri in het leven
deze een cop ie vervaardigen. Deze afgietsels teruggeroepen werd. Het zeer merkwaardige bij
stonden tot nog too in een gang in het Late- dit wonder was dat de wederopgewékte Paulo
raanseh Museum, waar niemand.ze zag en nie-niet wilde blijven leven. De jongen, een groote
mand, behalve een enkele geleerde, van hun be-lieveling van den Heilige, lag op sterven, maar
staan kennis droeg. Nu heeft de Paus bevel daar deze bezig was de H. Mis te celebreeren
gegeven dat de stukken behoorlijk gerangschikt toen men hem kwam roepen, kwam hij te
op voetstukken in een zaal zouden geplaatst laat om zijn biechteling nog bij te staan. Een
worden, zoodat ieder nu deze gewichtige docu
menten der Ilomeinsche geschiedenis bestudee-
ren kan. Zij stelleii den oorlog van de Trojaners
niet de Daciërs voor en zijn hoogst belangrijk
voor de kennis dor feiten niet alleen, maar van
kostuums, gebruiken, fortificaties. Til het ge
heel zijn or 2500 figuren.
Ook heeft de Paus aan Perosi opgedragen
een Antiphoon te com poneeren voor de inhuldi
ging der Venetiaansche Campanile, 25 April.
In ongeloofelijk korten lijd heeft de maestro dit
kunstwerk gecomponeerd, daar hij op het punt-
stond naar Parijs te vertrekken voor uitvoerin
gen zijner werken in het Trocadero.
Wel is hij een vruchtbaar genie! Het was ons
gegeven eene andere nieuwe compositie van
hem te hooreneen Paternoster voor vier
stemmen. Het is heerlijk mooi, men komt in
eene ware gebeds-stemming. Dat dit genie zich
zoo rustig ontplooien kan is toch ook aan Gui-
seppe Sarto te danken, die ontdekte wat in den
jongen muzikalen leviet sluimerde!....
Rome, 25 Maart 1912.
Eigenlijk zouden de geestelijke oefeningen van
deze week en do plechtigheden der a.s. Heilige
weelc reden te over zijn om dit schrijven tot na
Pasehen uit te stellen. Gisteren was ik echter
getuige van zulk eene eigenaardige 'ontvangst
ten Vaticane, dat ik wat tijd zal zien uit te
breken om dit nu mee te deelen. Anders zou
hot onvermeld blijven, daar dan weder van aller
lei anders vragen zou om „gekroniekt" tc wor
den.
Van geestelijko oefeningen gesproken, die
heeft men hier te kust en te keur. 't Ia mij
onmogelijk op te geven hoeveel uitnoodigingen
ik ontvangen heb. Voor allerlei soort van per
sonen, ook voor dienstmeisjes, winkeljuffrou
wen, onderwijzeressen, in vijf verschillende ta
len, ook voor mannen alleen worden ze gehou
den. Voor dames met drie preeken per dag en
de gelegenheid om in het klooster hot middag
maal te gebruiken. Een is er speciaal voor de
dames der oud-Romeinsche aristocratie; een
andere voornamelijk voor baar dio zicli mis
schien alleen tegen Paschen herinneren Christin
te zijn en godsdienstplichten te hebben!.Dan
mrrrrrb rïrrwsr- wtrnat wl" ra. UI Ou 'u loicf rrrjTT t p JlTg
gold het eene mondaine receptie en de preeken
zijn voor dat speciale „chic" publiek hoogst
oppervlakkig 1.
Maar wat mij nu de pen deed opnemen is
het volgende: Gisteren ontving de Paus ten
naastebij 4000, zegge vierduizend communiekin-
Jeren tussclien de 7 en 11 jaar. De H. Vader
had den wensch geuit al die kleintjes uit de
60 Parochiën van Rome, die volgens het nieuwe
decreet nu vroeg ter H. Tafel mogen naderen, te
gelijk bij zich te zien. Hier gebeurde het dit jaar
voor 't eerst. Voorleden jaar heeft menzichmeer
toegelegd om alle achterstallige le communies
in te halen; bovendien was het dekreet hier met
weinig enthousiasme ontvangen. Maar, zooals
mijn pastoor mij zeide, is het buitengewoon mee
gevallen en men vindt het over het geheel ge
makkelijker de kleintjes, wier hoofd nog niet
gevuld is met allerlei leervakken en die nog geen
slechten invloed van makkers en „neutrale"
leermeesters ondervonden hebben, den Catechis
mus en de H. Eucharistie begrijpelijk te maken,
om van het meer innige gevoel zelf te zwijgen.
Ecnige pastoors, benevens nonnen en dames, die
zich met het onderricht bezig houden, woonden
mede de audiëntie bij. Het was een alleraardigst
gezicht al die kleine kleuters, de meesten in
't wit gekleed, in de verschillende zalen bijeen
te zien. V an stil houden was geen kwestie, daar
voor was het kleino goedje te opgewonden. En
toen de Paus verscheen was er geen houden aan.
Dat juichte er op los dat het een aard had. En
nu dien vriendelijken witten grijsaard daar zoo
vaderlijk onder die kleinen te zien rondgaan,
hen met de eenige bekoring die van Hem uit
gaat, op zoo eenvoudige wijze te hooren toe
spreken, was een onvergetelijk mooi moment!
Ten slotte nam de Paus op den troon in de Con
sistoriezaal plaats en hield eene toespraak tot de
daar verzamelde kinderen. Na afloop der plech
tigheid een nieuw gejuich. Zoo mogelijk nog
enthousiaster, zoodat de H. Vader het wel tot
In Zijne privaat ver trekken zal gehoord hebben.
Men zag het den Paus aan dat het Hem goed
deed door het jonge volkje omgeven te zijn. Het
was zoo echt: Laat de kinderkens tot Mij ko
men, hunner is het Koningrijk der Hemelen."
Ik sprak laatst over de vele bekeerlingen in
Engeland. IIuu getal is weder vermeerderd, of,
beter gezegd, het getal der priesters is met zes
vermeerderd. Kardinaal Merry del Val voltrok
Zondag 1.1. aan zes bekeerde Anglicaansche pre
dikanten, die alhier in de Academie der Edelen
hunne theologische studies gemaakt hebben, do
priesterwijding. Zooals reeds herhaaldelijk liet
geval geweest is, koestert men de hoop dat zij
een gunstigen invloed op hunne vroegere ge
meenteleden zullen uitoefenen en nieuwe scho
ven in den korenschuur der Kerk binnenbren
gen. Wanneer zal toch in Holland eens zulk een
reveil komen Hoe sporadisch komt daar
eene bekeering voor.
Onlangs hoorde ik den Aartsbisschop Serton
in een preek de vraag stellen welke de oorzaak
is van het gering aantal bekeerlingen? „Wij
moeten," zeide hij, „ons op de borst slaand, het
me a culpa uitroepen. Ja, het is onze
schuld, de mijne en die van u allen. Indien wij
Katholieken zóó leefden, dat ons leven een spie
gelbeeld was van wat ons geloof van den
mensch maken kan en maken moet, zou daar
zulk een© bekoring van uitgaan, zulk eene her.
ander priester had hem echter de H. Sacramen
ten toegediend. Filippus knielde bij het lijkje
neder, bad met groote vurigheid, sprenkelde hem
met wijwater en riep luid zijn naam. De jongen
opende de oogen en zei: „Vader, ik heb ééne zon
de vergeten en wensch die te biechten." Men liet
hen alleen en toen men terugkeerde vond men
beide in gesprek. Na een half uur vroeg Filip
pus hem of hij wenschte te leven of te sterven.
„Tk wensch te sterven, want ik verlang mijne
moeder en zuster weer te zien." De Heilige gaf
hem zijn zegen, zeggend: Goed, sterf dan en bid
voer mij." Nauwelijks had hij deze woorden uit
gesproken of het kind sloot de oogen én ont
sliep.
Op dezen merkwaardigen gedenkdag is het
palcis en de sterfkamer, die eene kapel werd ver
anderd, voor iedereen open. Den gansehen dag
stroomt rijk en arm, Itomein en vreemdeling,
toe; de kapel is rijk versierd en verlicht. Niet
alleen daar, maar in andere vertrekken even
eens zijn reliquiën van St. Filippus Neri tentoon
gesteld; den gekeelen morgen worden aan de
drie altaren Missen gelezen, en 's middags
houdt de prinselijke familie receptie voor de
aristocratie in zalen «aar eveneons allerlei
merkwaardigs te zien is. De familie beweert af
te stammen van den beroemden Fabius Maxi-
mus. Maar zelfs al moge dit niet zoo zijn, is
het toch een der oudste Romeinsche geslachten,
die zich steeds verdienstelijk gemaakt hebben.
Ongelukkigerwijs zijn zij financieel zeer achter
uitgegaan. De broeder van het tegenwoordig
familiehoofd, die tot de Sociëteit der Jezuïeten
behoorde, is het vorig jaar overleden,door geheel
het Katholieke Rome betreurd. Hij had nl. zijn
fortuin gebruikt om het groote Ooilegio Massi
mo te stichten, de voortreffelijke jongensschool,
waar reeds drie geslachten liunne opleiding ont
vangen hebben.
Ik had nog iets over eene belangwekkende,
sinds weinige jaren nieuw ontdekte catacombe
willen meedeelen, waar onlangs feest was, maar
moet dat tot eene andere gelegenheid uitstellen.
B. T. P. WASZKLEWICZ
VAN SOHILFGAARDE.
vormende kracht, dat alle weldenkende, alle S T A: fj H H F li W S
ernstrg-e Zieren men oinfer aufrescnunneniio l Irvi a* v*? - w-. t w
Hoewel Napels de stad der Oamorra ia het
Cuoeolo proces dat nu al maanden en maanden
aan den gang is toont daarvan een zeer donkere
hoede der Moederkerk zouden scharen."
Zóó leefden de Christenen in de eerste
eeuwen, deelde in een zijner laatste Constanti-
niaansclie Conferenties Pater Angelueci mede.
Keizer Dioeletianus, zelf heiden, en die heiden
bleef, behept als hij was, naast zijne vele deug
den, met twee groote ondeugden: allerovertref-
fende hoogmoed en onverzadigbare hebzucht en
gierigheid, was zóó doordrongen van de voor
treffelijkheid der Christelijke leer, dat zijne ge-
heele hofhouding uit Christenen bestond, wier
leven zoo onbesmet en zuiver was, dat zijn hof
te Nicomedia een nooit gezien toonbeeld werd
van deugd en rechtschapenheid. Is dit geene
beschaming voor ons? (Dat toch onder zijne
regeering de vreeselijke, naar hem genoem
de vervolging (303) uitbrak, is daaraan te wij
ten, dat hij op zijn ouden dag niet sterk genoeg
was zich tegen het duivelsch plan van zijn
monsterachtigen mede-keizer, den Daciër Gale-
rius, te verzetten, die de Christenen haatte met
een helschen haat, o. a. omdat het hem onmo
gelijk bleek dezen om te koopen om Dioeletianus
te vermoorden en zoo zich de alleenheerschappij
te verzekeren).
Het Oonstantiaansch Comité is door den Paus
ten gehoore ontvangen en Z. H. hechtte Zijne
goedkeuring aan het ontworpen plan om
de afkondiging van het Edikt van Milaan in
313, waarbij de Vrede aan do Kerk verzekerd
werd, te herdenken, door het stichten eener kerk
in de nabijheid der plaats waar Constantijn de
overwinning op Maxentius behaalde en^ door het
vieren van godsdienstige feesten niet alleen in
Rome maar in de geheele Christenheid. De Paus
legde in Zijn toespraak er nadruk op dat die
feesten een godsdienstig karakter moeten dra
gen, met uitsluiting van elk politiek bijmengsel,
en sprak de hoop uit dat deze feestviering eene
opleving van het Christelijk bewustzijn in de ge
heele wereld tengevolge moge hebben.
Dezer dagen werd het eerste deel, d. i, onge
veer een derde van het geheel, van het Nieuwe
Wetboek van het Kanoniek Recht dat reuzen
werk, onder dezen Paus ter hand genomen door
eene commissie van Kardinalen, geholpen door
een College Kerkelijk-rechtsgeleerde consulto
ren, wdhrtoe ook Pater van Ilossum behoorde
aan de Bisschoppen toegezonden, opdat deze het
bladzijde is het toch ook de stad van zich in in hutine vergaderingen bestudeeren en opmer-
t openbaar toonerid geloof. Dezer dagen werd kingen die zij mochten hebben, aan de Commis-
er eene buste onthuld van Mons. Vito Fornari, sie toezenden, waarna de definitieve tekst zal
dien het stadsbestuur een gedenkteekeu opricht- vastgesteld worden,
te om dien grooten stadgenoot te huldigen, die
in de schoonst mogelijke taal, die men zich den
ken kan, zijn hoofdwerk: Het Leven van
Onlangs de tentoonstelling in den Engelen
burg bezoekend, zag ik daar eene belangrijke
collectie hostie-ijzers, en afgedrukte hosties uit
Jezus geschreven heeft, na eerst in een ander j de vijftiende eeuw. Zelfs de kleinste zijn veel
werk de „Kunst van goed schrijven" daadwer-grooter dan de hedendaagsche, de grootsten.had-
kelijk onderwezen te hebben. Niet alleen wat den de afmetingen van een tafelbord zonder
taal betreft en op godsdienstig gebied staat, dit1 den rand, wel te verstaan. De teekening der
werk zoo hoot* doch de schrijver toont zich een versiering was zeer verschillend allerlei lof-
ec iten Christen-wijsgeer te zijn. Men is alge- en bloemwerk en arabesken; ik zag er geen en-
meen van oordeel, en ook op mij maakte het kei die liet kruisbeeld vertoonde zooals de tegen-
leii ^ndruk, dat het 't diepst doordachte werk woordige. Ik herinnerde mij bij deze geleeen-
We leven nu in een periode van internationale
wedstrijden, dus als onderwerp nemen we
weder
HET NEDERLANDSCH ELFTAL.
Drie wedstrijden tegen onze naaste mogend
heden; België, Enge'and en Duilschland zijn al
weer achter den rug.
Op zich zeil genomen beteekent dat natuur
lijk niets. Maar wat wel wat be eekent is, dat
onze Hollandsche voetbal ers gesns dns een schit
terend figuur gemaakt hebben.
Allereerst in Antwerpen I Zoo,als men weet,
heeft Göbel cleu wedstrijd voor Nederland ge
wonnen. Dit mag echter niet voorkomen.
Een geheel elftal moet door beter spel weten
te winnen. En de Belgen spee den beter, dus
verdienden de overwinning.
De twee 'e wedstrijd in Hult tegen Engeland
was weer een bewijs, dat onze overzeesche bu
ren voel meer vostba tecliniak bezitten, ofschoon
met goed draaglijk spel der voorhoede de stand
geen 40, maar 42 geweest zou zijn.
En nu de prestatie van verschenen Zondag
tegen Duitschland.
Deze strijd kenmerkte zich door bijzonder snel
spel der Duitschers. Onze Oranjejongens haal
den hel er niet bij. De uitslag was al zeer
zonderling 55 is abnormaal. Beschouwen we
de spelkwaliteït van den wedstrijd te Zwolle,
een ieder zal van mijn meening zijn, n.m. de
Duitschers hadden een overwinning eerder ver
diend dan de Nederlanders. Zie hier hetgeen
het NederLandsche e.ftal gepresteerd heeft
't Is bitter weinig, f© meer, daar de verwach
tingen veel hooger stonden.
En waarom is ons Elftal tot nog toe legen-
gevallen. Ie e een bijna heeft hierover verschil
van meening, maar mijn opinie is en blijft.
No. 1. Het elftal is niet genoeg getraind, waar
uit vo'gt no. 2. dat de spelers elkaar onderling
niet goed begrijpen.
Dit is vooral met de voorhoede het geval.
Zou het niet beter zijn legen België de volgende
voorhoede in 't veld te brengen: v. Berckal,
Francken, Ten Ca'e, de Serrierre, Breda Ko'ff.
Dit klinkt vreemd, zou men zoo zeggen. In
tegendeel echter. Mannus en Ten Ca.te spelen
in II. F. C. schitterend combinatie en beschik
ken beide over een goed schot, terwijl de wing
de Serriere, Breda K'olff in H. V. V. genoeg
bekend is. Ongetwijfeld zullen velen deze voor
hoede als ecu verbetering beschouwen. Enfin,
we zullen geduldig afwachten, wat voor een elf
tal we op 28 April in t veld zien komen.
Aanstaande Zondig 31 Maart heeft bet Ne-
derlandsch Elftal eens rust cn gaan we ons
verdiepen in de gewone competities.
Voor de Westelijke le Klas .slaat op het pro
gramma.
SpartaD. F. C.
Velocilas—V. O. C.
H. V. V.-Ajax.
Reserve le Klasse.
II. B. S. II—II. V. V. II.
Promotiecompetitie Westek 3e Klasse.
VictoriaV. F. C.
De Spartanen ontvangen dus D. F. C. en heb
ben goeden kans om te winnen. Gebeurt dat,
dan is de kans voor de Dordtenaren om Spar-
Het is voor II. F. C. van groot belang, als D.
F. C. wint, -daar dan de Haarlemmers 1 punt
achter slaan bij de kampioenen.
Verder spelen V. O. C. tegen Ve'ocitas en
Ajax tegen H. V. V.
Velocilas blijkt geducht in vorm te komen en
V. O. C. zat een harden dobber hebben om te
winnen, temeer, daar do Rotterdammers zeer
waarschijnlijk zonder Hörburger me>e en uitko
men.
In den Haag zal het aan belangstelling niet
ontbreken bij de match H. V. V.Ajax. Ik
geloof niet dat de Ajaxidea met 1 of 2 punten
naar Amsterdam terugkeer en.
Haarlem zoowel H. F. G. zijhi vrij van com
petitie, zoo-dat eindelijk de zoo lang verwachte
bekerwedstrijd morgen aan de Spanjaards laan
gespeeld zal worden lusschen II. F. C. en Haar
lem.
Wie zal nu als overwinnaar uit 't strijdperk
treden 1
De eers'.e competitiewedstrijd won H. F. C.
De tweede Haarlem.
En morgen is Cc de-de ontmoeting aan de
orde van den dag.
Haarlem verschijnt vo'le'ig, terwijl de II. F.
C.'ers nogal zwaar gehandicapt zijn door het niet
medespeen van Jacques Francken. Op diens
plaats komt nu Reij lon, terwijl v. d. Weerd
op de reditsbui eaplaats de' u eert. Met goed
weer zullen, nfc. tegenstaande de blo:'menzon;Lag,
enkele duizenden naar het II. F. C.-veld teek ken.
Scheidsrechter is de heer II. A. van Meerum
Terwogt. J. BI.
HAARLEMSE!IE VOETBALBOND.
Zondag 31 Maart.
Proefwedstrijd van twee II. V. B. elftallen
op het terrein van Haarlem.
Competitie-wedstrijden.
Kampioenschap der geheele 2c klasse,
F. C. A.—Scho'en.
3e Klas B. Haarlem VII. F. C. VI. E lo
IVBloemend. III.
De uitslag van den wed trijd H. F. C.Haar
lem maken we direct ua den af oop per bulle
tin aan verschil'en de winkels bekend.
A.s. Zondagmorgen ontmoet Haa cm II de
II. F. C.-reserves op hel terrein van eer tge-
noemde om de medaille van den H. V. B.
leven, van Onzen Heiland behandelt, heid hoe de EL 1 ranciscus er steeds op uit was fa van de eerste plaats te verdringen, definitief
aan arme kerken hostieiizers ten geschenke teverkeken. Ze zijn nu reeds 4 punten achter.
GEWISSELDE STUKKEN.
DE SCHRIJFWIJZE ONZER TAAL.
Verschenen is het verslag der- StaatscommRie,
welke belast was met een onderzoek naar de
vraag:
„Welke de gedragslijn der regoering behoort
te zijn ten opzichte van de schrijfwijze der
NederLandsche taal, wanneer inzichten omtrent
die schrijfwijze mei elkander in strijd geraken."
en waarbij bepaald was, dat liet door haar
uil te brengen rapport een beredeneerd voorstel
zal inhouden, bevattende de uitwerking van hare
denkbeelden."
Blijkens dit verslag acht de commissie de vol-
gende voorsieJv©/< .tan <iö jia.iiiia.cht der regie
ring te moe en onderwerpen.
lo. In zake de schrijfwijze der landstaal, hee't
de regeering geen regel te stellen, maar volge
zij, voor zooveel zij zelve schrijft, doet of leert
schrijven, het meer algemeen gebruik. Zij hin
de zich zelve, maar Late schrijvers en drukkers
vrij.
2o. Vond meer dan ééne schrijfwijze ingang
en dit wel op zulk een voet dat geen van deze
meer algemeen in gebruik is, zoo blijve het
voor de regeering regel zelve die schrijfwijze te
gebruiken, die in den breedsten kring gevolgd
wordt
3o. Laat de meer algemeen in gebruik zijnde
schrijfwijze onze .erhe en over, o.' hebben afwij
kingen daarvan in breeder kring ingang ge ouden
zoo moet de regeering, gelijk ieder particulier,
voor zichzelve uitmaken, we ke keuze zij ten
dezen heeft te doen. Doet zich dit geval voor,
dan kan zij het advies inwinnen van eene door
haar le benoemen commissie, bij wier samen
stelling het geraden zal zijn, zooveel mogelijk
rekening te houden met categorieën van per
sonen of colleges, die geacht mogen wo den voor
wat de schrijfwijze der NederLandsche taal be
treft, hiertoe genoegzaam gezag te bezitten;
4o. In alle stukken, die geschreven, getypt of
gedrukt, openlijk of geheim van de regeering
uitgaan, heeft deze de door haar aanvaarde
schrijfwijze te volgen. Zij mag niet, door nu
eens deze dan die schrijfwijze te volgen, den
indruk maken, alsof de eenheid in schrijfwijze
haar onverschillig ware.
5o. In stukken, die tot de regeering gericht
worden, kan het aan den schrijver worden vrij
gelaten de schrijfwijze te volgen, die hem goed
dunkt; met dien vers tonde echter, dat in het
schriftelijk verkeer lusschen de regeering en hare
ambtenaren over ambtszaken, door de ambtena
ren steels de harerzijds aanvaarde schrijfwijze
worde gevokd. Misverstand en schade, die uit
het gebruik in stukken van particulieren van
eene andere schrijfwijze dan door de regeering
aanvaard is, mochten voorkomen, blijven voor
rekening van den ad essant. Aan hen, die van
de regeering goedkeuring vragen op de statuten
eener veeeniging, worde het eveneens vrijgeLa!én
in de statuien de schrijfwijze te volgen, die
hun goeddunkt. De goedgekeurde statuten wor
den alsdan in de door de aanvragers gekozen
schrijfwijze bij liet Koninklijk besluit tot goed
keuring ingelascht.
6o. De regeering behoort de door haar aan
vaarde schrijfwijze als regel te ste len voor alle
departemenlen van algemeen bestuur, voor de
Ilooge Coheres van Staat, vcor de Provinciale
besturen, voor de Gemeentebesturen en voor de
instellingen die onder haar gezag staan.
7o. Wijzigingen in de bestaande wetten wor
den gesteld in de schrijfwijze waarin de wet,
die gewijzigd wordt, oorspronkelijk gesteld was.
Oordeelt de regeering daarentegen, dat dJe wijzi
gingen van te grooten omvang zijn, om dezen
regel toe te passen, zoo kan de wijziging in de
Later aangenomen schrijfwijze gesteld worden,
mits dan ook tegelijk de geheele wet in die nieu
we schrijfwijze worde omgezet. Op de wetten,
waarin thans twee schrijfwijzen zijn gevolgd,
ware het gewenscht deze gelijkmaking alsnog
toe te passen,
8o. Het solemnee'.e karakter van de uitspra
ken der rechterlijke macht maakt het gewenscht,
dat hierin eenheid van schrijfwijze heerscht; iets
wat alleen bereikbaar is. zoo ook de rechterlijke
macht zich voege naar te .ter..,t/e, die of
ficieel door de regeering in aanvaard.
9o. In notaricele akten komt het, vcor atlcfl^
op nauwkeurigheid aan. Het notariaat vc!,-e d.iar-
oni in alle authentieke akten een vaste en wel
de door de regeering aanvaarde schrijfwijze der
Nederlaudsclpe faal, ie:izij de comparcerende be
langhebbenden het ui.d.uike.ijk anders begee-
ren, in welk geval daarvan in de akte melding
behoort tc worden gemaakt.
lOo. Iiij het onderwijs op scholen, van de
overheid uitgaande, wort.e gevolgd de schrijf
wijze die de regeering heeft aanvaard. De bij
zondere scholen blijven hierin vrij. Voor van
regee ingswe,e ge uosiaieei d bijTonoece schol n,
ook voor die welke in het buitenland gevestigd
zijn, moet als eiseh wor_e.i geRe.d, dat zij zich
ten dezen naar de regeering voegen.
In de leer- en leesboeken, die op de open
bare scholen en op gesubsidieerde bij o.a.ere
scholen in gebruik worsen ge zomen, wo.de de
schrijfwijze gceischt, waarbij t.e regeering zich
aansloot.
llo. Bij de van overheidswege ai te nemen
examens moet in de schriftelij ..e proofs tussen
de door de regeering aanvaarde schrijfwijze ge
volgd worden.
12o. In de koloniën en overzeesche bezit
tingen, waar een georuiselijke spe! ing het spoe
digst verloopt, moet de regeering in at wat van
haar uitgaat en hij het van harentwege te ge
ven of gesubsidiee de onderwijs, aan het vol
gen van de door haar aanvaarde schrijfwijze
vasthouden.
13o. Het is gewenscht, dat de regeering haar
gedragslijn inza. e de schrijfwij e der taa., vast
stel.e en voor zoo.ee, noodig, publiek make.
De commissie bestaat uil ce heeren: A. Kuy-
per, W. H. de Bcau.ort, D. Bos, J. A. Loe.i,
J. le Winkel, W. L. van HeUen, II. J. Kiev let.
de Jonge, A. Kluyver, L. F. A. Michie.s van Kes-
senich, J. H. Abenianon ca C. !ia .e, leden,
terwijl als se rc.aris aau haar was toegevoegd
mr. J. A. de Wilde, advocaat le 's-Graven-
liagc.
Aan hel algemeen rapport der commissie zijn
nog afzonderlijke nota's toege.oegd door de hee
ren Abendanon, Bos, Kiewiet de Jonge, Kluy
ver en Kuyper.
De heer J. II. Abendanon is van meening, dat
alieen de door grondige kennis van taai en iaal-
vereischlen. uilmunlenden, in staat zijn daarom
trent regels vast te sfeiten; nan wet eenmaal
vastgestelde regels door andere te vervangen,
zoodanig, dat overdrijving wordt vermeden en
dat afwijking van hei beslaande, merkelijk ver
betering teweegbrengt. Tot hot aanwijzen van
die taalkennis heeft de regeering z. i. de voor
lichting noodig van de lichamen, we ke zich taai
studie tot taak stelen.
In Nederland zijn ais zoodanige lichamen te
beschouw en: lo. de facul eit van letteren dor
Universi'.ei en e Leiden, Utrecht, Groningen en
Amsterdam; 2o. de letterkundige afdeeiing van
de Koninklijke Akademie van Wetenschappen
te Amsterdam3o. de Maatschappij der Ne-
derlandsche Letterkunde, te Leiden.
Ook zouden uit een practisch oogpunt daar
toe le rekenen zijn de taalleeraren dar Gymna
sia en ilooge, e Burgerscholen eu de Ver ri-
ging van Onderwijzers bij het lager onderwijs.
Eene op hunne voordracht benoemde' Staats
commissie biedt de grootste zekerheid aan, dat
een in alle opzichten juist oordeel zal wo den
geveld. De nieuwe commissie, gekozen o; de
wijze als boven aangegeven, zou een nieuwe
schrijfwijze der Nede Imdsche taal hebben le
ontwerpen, welke de uiteenloopende moening n
op dit gebied tot overeenstemming tracht te bren
gen, waarbij het niet onwaarschijnlijk is, dat ge
meenschappelijk overleg van ter zake bevoeg en
zal kunnen leiden tot meer bevrediging dan
thans op het gebied der spelling bestaat
In hunne gemeenschappelijive nota zijn dr. D.
Bos en dr. H. J. Kiewiet de Jonge van meening,
dat het in den gegeven stand van zaken ten
zeerste aanbeveling zou verdienen, indien de re
geering de taak der in de derde stelling bedoe'de
commissie zóó opvatte, dat de e haar in den
gehee'en omvang zou kunnen verlichten, ook in
geval:en, afs welke zich thans voordoen.
Dr. A. Kluyver spreekt de hoop uit, dat de
regeering moge bereid zijn tel.ens hare voor
schriften te doen a'leiden ui: wat inderdaad voor
de practijk der meerderheid moet worden gehou
den.
Ten slotte heeft dr. A. Kuyper een uitvoerige
no'a geschreven, waarvan de conclusie deze is:
Dat de schrijfwijze eener iaat geheel vrij ter be
slissing aan het voik zelf, me, inbegrip van zijn
gemeene taal, hoogere taal, letterkunde en taal
wetenschap, moet worden overgelaten; dat
de regeering ten dezen elk recht tot ingrijpen
mist; en dat de regeering in el :e periode,
voor zooveel zij zelve schrijft of liet schrijven
onderwijst, niet heeft voor le gaan, maar slechts
die schrijfwijze welke bij de meerderheid der
schrijvers in zei.e e periode in gebruik is,
om eerst dan tot een andere schrijfwijze over
te gaan, wanneer (ie meerderheid aan een an
dere schrijfwijze de voorkeur zal toouen te ge
ven.
DE PERS EN DE VERDRAAGZAAMHEID.
Men weet, dat de jongste Vasfenbrief van Z.
D. II. den Aartsbisschop van Utrecht een krach
tig pleidooi inhield voor de Katho ie ;e pers.
Evenzeer is reefs gebleken, dat op verschillende
plaatsen naar aanleiding van den Vasfenbrief de
propaganda voor de R.K. pers systematisch is
ter hand genomen.
In de „Nieuwe Rott. CrL" verscheen naar
aanleiding van die feilen een kleineerend schrij
ven van iemand uit Naarden die meende go:di
te moe jen praten, dat door niet-Katholieken te-
genmaalrege'en werden beraamd, door de Katho
lieken in zaken te treffen:
Hij schreef o.m.:
„Hier in Naarden b.v. heeft de pastoor is
de kerk de gefoovigen opgewekt de niet-katho-
Lieke bladen uit hun woning te weren, ook de
plaatselijke bladen, die wel geen bepaalde rich
ting voorstaan, maar toch door het opnemen van
berichten en verslagen van bijeenkomsten van
het Leger des Heils en andere niet-Katiholieke
vereenigingen geacht worden schade te doen aan
de Katholieke zaak.
„Dit was echter niet voldoende; door een,
vereeniging opgericht ter bevordering der R.
Katholieke zaak (lees het tegengaan van den
