«r Ut
TtadsnieuwsT
if! 0EKEI1ZII1ISE MS
ftlAHTEL- EN
STOFFENHAGAZIJN
Dames- ea Kindertaiiiig
De tariefsherziening en de
liddenstandsbedrijven.
lat ut van ie nieuws „Auteurs
wetboven bei hsofd hangt.
lui TEN L A NO
J. HUIZING.
irfip@altt J&BtieB*Iean iüscse's.
Groots Houtstraat No. 44.
Teief. no. H©!»
Speciaal
Blouses.
CosiuucnrokEcen. 1
Hu Ben Harché
„iloyons/' U'ssaHem^insfcse!*j ü®iisl©©ii&@Ke8i w«&di« ail© gielegeBstsegieiri
KOK NGSTRAAT,
nsnr
-
FEUILLETON
NIEUWE HAARLENSCHE COURANT
Bé
us
—o
IT.
Als nadeel van beschermend© rechten
noemt, de heer G orris ook nog' de wrhoog'ing
iviain den lonnst-andaa.t'd der bedienden.
Nii, als dit een gevolg is vah tariefsher'
zien in g, dan is liet toch zeker wel een gun
stig gevolg. De 1 oenen der bedienden in do
middenstamdsbedrijven zijn over liet alge
meen niet hoeg, althans voor oen gezin. Dit
blijkt- b.v. uit het geringe aantal gehuwden
einder de winkelbedienden. Verreweg do
meeste zijn ongehuwd en blijven dit, totdat
zij een vooideeliger betrekking kunnen krij
gen of voor eigen rekening kunnen begin-
Inen.
Indien ontduiking van invoerrechten mo
gelijk is (wat in ieder geval slechts epora-
idisch zal kunnen voorkomen) is dit niet
het gevolg van do heffing van invoerrech
ten, doch Van gebrekkige invorderingsbepa-
lingen.
Hot voordeel, in hot buitenland tegen lar
gere prijzen to kunnen inkoopen dan de
buitefnLandsche winkeliers, kan doioir tariefs
herziening niet ontnomen worden; zelfs is
hot mogelijk, dat do buitenlandsdhe fabri
kanten met het oog op don verkregen voor
sprong van de inlandsche nijverheid allicht
nog meer geneigd zullen zijn hunne prijzen
voor hunne Ned rlandsch© afnemers te ver
lagen.
Tegenover deze betrekkelijk weinig bé-
tepkendo. nadeejen staah vooi* dc midden-
fends bedrijven.', belangrijke voordeden.
Door de bescherming is do nijverheid be
ter in staat de vreemde mededinging- het
hoofd te bieden.*) Daardoor kan zij haar
omzet gemakkelijk vergrootch, meer winst
maken en zioli dus uitbreiden. De verdien©;
ten van allen, die bij de nijverheid betrok
ken zijn, vermeerderen daardoor, .terwijl
meerdere arbeidt krachten benoodigd zijn.
Gevolg van die ontwikkeling der nijver
heid fcn veameerdieiring van verdiensten en
Arbeidskrachten in dat bedrijf is dan ook
spoedig .verlevendiging van alle andere be
drijven, verb ©o-ging van den loonstaöidaard
dn dus g rooter koopkracht van de groote
massa van bet volk.
Dlaaridoor kan meerder Welvaar' vr de
middenstandsbalrijven ook niet ui jven.
Da eerste, zoo niet een i ge levens-
[voorwaarde voor den middenstand is een
groote en koopkrachtig^ bevolking. Zelfs de
door sommigen, doch ten onrechte, gevreesde
ialgemoano prijdvdrhocging zou voor den
In zijne te 's Gravonhage gehouden rede
gaf do heer Gov ris uiting aan zijn ver
bazing, dat er fabrikanten zijn, die do ta-
riefplaunen van de 'Regeering met inge
nomenheid begroeien, daiar deze toch' meer
dere binnenland-<ho eoneurrentiejen gjeycl-
Igo zonden liebb n. Hij schijnt niet te kun
nen. begrijp: n, dai de fabrikanten meer ha-
jdecl hebben van de bestaande buitou-
landscho mededinging (abnormaal dikwijls
doei' overproductie en tic voorkeur van het
.Ncderlandsche publiek voor Vreemde voort
brengselen) dan van de waarschijnlijk
'te verwachten langzame verscherping
der binnen hm-che concurrentie,
middenstand weinig nadeel kunnen, mede-
brengen. H.oofdzlaak is en blijft een groot
getal goed© afnemers, hetgeen enkel afhangt
van de welvaart in de andere bedrijven.
Die welvaart, toch ontstaat door vermeer
derde Vraag naai' arbeidskrachten, waardoor
de loomstaindaard stijgt, de werfeeJoosheid
en de lalndverliuizing verminderen. Die be
volking' vermeerdert ook door de hoogere
gebojcrtie- en lagere sterftecijfera, hetgeen
oorzaak vindt i,n de verbeterde levensom-
s lighcden.
C zullen gezonder toestanden in den
handel zelf bevorderd worden. Een koop
krachtig „publiek heeft meer behoefte aan-
voorwerpen valn W'eeldc en aan waren van
betere hoedanigheid, Verlangt bovendien
geen groot crediet en la,at zich minder lok
ken door uitverkoop-om vliegend© winkel,si,
tweedehands- en afbetalingszaken.
Een voor den middenstand nadeelig ge
volg ,viah do thains bijna altijd heersichende
werkloosheid is ook de mededinging via-n
tallooze kleine winkeltjes.
Bij ongunstige, toestanden in de nijverheid
bij het stopzetten valn een fabriek, rijzen
overal de kleine winkeltjes als paddestoe
len uit den grond op. Wierltl o-ozio arbeiders
grijpen natuurlijk iedere gelegenheid aan
om «eh, zij dan ook schamel, stukje brood
te verdienen'. Een sigaren zaakje, een krui-
delnierswin keltje of een of lainder depót is
spoedig gelioeg opgfórieht, en al hebben de-
zo kleine winkeliers geen groeten 'omzet, al
worden zè slechts alleen begunstigd door
verwanten, Vlrienden of instellingen vlaln wel
dadigheid'. todh ontnemen zij hunne grtootere
concurrenten., juist door hun talrijkheid, een
niet onaanzienlijk aantal begunstigers. Het
Venten langs do huizen komt in' groote ste
den ook veelvuldig1 voor. Bovendien wor
den door de aanwezigheid Van dergelijke
kleine zaken sommige ongezonde handels
toestanden. als het geven vian lang crediet
en het verkoopeh op afbetaling sterk bevor
derd.
Daar een krachtig ontwikkelde binnen
land-'cbo nijverheid in het algemeen veel
goeidkooper kan leveren dato de buitenland-
sche, omdat zii. eetomaial krachtig geworden,
een flinken VoioWspï-on.g' op de buiteidandsehe
mededinging heefti, wegens' de mindere Ver
voerkosten. Vrijdom van invoearccht en van
kostbaïo eto tijdauovtende douaneformalitei
ten, alsmede de overbodigheid in ytele ge
vallen van iussclienpersonen of agenten,
kunnen 1de winsten vian nijverheid en win
kelbedrijf ook groot-er zij'n. Bovendien heeft
liet winkelt rdrijf toog het Voordeel Van spoe
diger levering, Veelal ruimer crediet en ge
makkelijker Verhaal op de fabrikanten.
Do vermindering vian bet grootte aantal
kleine zaakjes, die door lalng crediet gevien
dikwijls hun bestaan zien té rekken en
Viccral de bloei Vato 'de middenatandsibedrij1-
vcn zelve, maiketo lief ©adder mogelijk het
(uit vrees vioior dotocUrtetotie). „crediet moe
ten geven" tö beperken.
Do gezrtnde 'toestanden eindelijk in -'defal
middenstand Vergemakkelijken ook bet ver
krijgen vian crediet van fabrikanten en ban
kier©, dat de meeste handelaar- dikwijls zoo
zeer van nood© hebben.
Ook dei kapitalisten, tlian-i eunnszi'nsl
huiverig huh geld 'to, w.io, kullen zich
meer voor deto middenstand beginnen te
interesÊoereh, waardoor de- modelij kheid
voor velen het voor uitbreiding! hunner z_ar
ken Jeno-oidigde btedrijfska.pitaja.1 te verkrij
gen, gaandeweg .vermindert.
Tien slotto Valt. er nog op te wijzen, dat
beschermende rechten behalve genoemde
middellijko voordeel en nog het groote voor
deel hebben Van: rechts tree kso lie be
scherming van vele zaken. Dc bescherming
n.l. tegen de groote concurrentie der .bui-
tenlatods cho verzendhui Zen.' die d oor doel-
miafigie reclame in Nederlgnd een hoe lan
ger hoe grootep weidend -afzetgebied vin
dein, en bok de Itecherming Voor-al van den
industrieel en, middens-tand tegen de mede
dinging der bUiitenlandscbe fabrieken, ook
v!a,n 'die, welk© in Nederland filialen heb
ben opgericht.
Op deze gronden mag ,wtel Als Vaststaand
worden -aangenomen, dat herziening via-n bet
tarief v!an invoerrechten tegteno-ver enkele
betrekkelijk geringe nadoelen Vel©.groot©
voordeden biedt, terneer* wiajnneer men be
denkt, dat vermeerdering1 van '«Rijks in
komsten. in verband met dc sociale wetge
ving, in jedier gev'ad noodzakelijk is.
Verhc-ogt men d-e invo-erredliten niet, dan
moet verzwaring der directie belastingen
Volgen, en dc middeust-and is het kind van
do reken ing.
Ii, A.TT.U
Er i-s hier ter bied-c eeri aoort bijkantoor ge
vestigd van een, ter exploitatie der nieuwe
„Auteurswet", die op 1 November in werking
treedt, opgerichte ve-reeniging van „auteurs
compositeurs et óditeurs d-e musique".
Dat bijkantoor heeft een circulaire ge-zond-en
aan een tweehonderd vereenigingen, zang-, mu
ziek-, fanfarevereenigingen, ondernemers van
publieke vermakelijkheden en-z., waarin wordt
gezegd wat die nieuwe „exploitatie" van do
Auteurswet van plan is.
„Het z-a-1 u bekend zijn, zoo staat er in de-zo
circulaire, dat in uwe inrichting, zoodra de
„Auteurswet-1912" in werking getreden is,
geen muziekstuk meer uitgevoerd mag worden,
zonder toestemming van den componist.
Ruim 16.000 componisten uit de ge-heele we
reld (ook Nederlanders) en zeer zeker zij, die
die populaire muziek gemaakt hebben, welke in
uwe inrichting onontbeerlijk is, hebben hunne
rechten overgedragen -aan het hierboven ge
noemde Internationale Genootschap„Société
des Auteurs, Compositeurs et Editeurs de Mu
sique".
Zonder gebruik te maken van enkele der ruim
milli-oen stukken van dit Genootschap, zal het
voor uw orchestmeester of voor een mechanisch
instrument niet mogelijk zijn een behoorlijk
programma uit te voeren.
De j,Société des Auteurs, Compositeurs et
Editeurs d-e Musique stelt voor u slechts twee
wegen o-pen
1. Zij geeft u het recht, om, tegen een bil
lijke vergoeding uit het geheele repertoire te
mogen spelen.
2. Zij geeft geen recht, om eenig werk barer
leden te spelen.
Toestemming tot het spelen van één of en
kele stukken uit het repertoire wordt nimmer
gegeven.
Aangezien de „Auteurswet-1912" in werkiag
treedt op 1 November 1912, zoo zult u vanaf
dien datum, in uwe inrichting het muziek-m-a-
ken moeten staken, tenzij u het risico loopen
wilt met den strafrechter sic. Red. N.
Haarl. Ct.) in aanraking te komen."
Men begrijpt het nu!
De nieuwe v-ereeniging geeft tegen een
duitje- betaling bet recht om die muziek
stukken uit te voeren.
Maar nu is de foef van deze nieuwe „exploi
tatie", d'at die nieuwe véreenigjng de namen
van de aangesloten muziekfabrik-anten geheim
houdt.
Althans, een plaatselijke confrère van d-e
„Opr. H-aarl. Db" is naar. aanleiding van een
advertentie eens-- gaan booren -bij het agent
schap van deze ver-eeni-ging, dat hiér ter stedo
gevestigd is, en we geven hieronder weer wat
lijf er vernam. Wij verwijzen voorts naar het
„Allodagje", aan het hoofd van ons Eerste Blad-.
Onze confrère stelde den heer Pa'tien, den
agent van de nieuwe v-ereeniging eenige vragen,
onder meer deze: lioe liet zal moeten gaan met
ons Haarlemsch Muziekkorps?
Zijn oordeel was, dat de heer Kriens een vol
ledig contract, met de Parijsche vcreeniging zal
hebben af te sluiten.
Op zijn gebied, zei de heer Paulon, is het voor
den heer Kriens niet mogelijk zonder contract
verder concerten te geven.
Bij d-e afd-eeling: „Des Auteurs, Composi
teurs et Editeurs de Musique" zijn 12000 com
ponisten aangesloten met ruim 1,000,000 mu
ziekstukken.
Welke componisten dat zijn, blijft, het geheim
der vcreeniging; er zijn componisten, die niet
zijn aangesloten, doch alleen van de composities
daarvan uitvoeringen te geven, zal voor den
heer Kriens onmogelijk blijken.
Hij weet d-e namen niet en kan alleen vrij
uitgaan, wanneer hij muziek ten gch-oor-e brengt
van componisten, die reeds 50 jaar geleden zijn
gestorven.
Op alle andere muziek is do Auteurswet van
-kracht.
En met z.g. besloten gezelschappen? vroegen
wij hem.
Ook daarop, antwoordde hij, kan de wet wor
den toegepast, de eenige uitzondering blijft het
in d-e huiskamer muziek te ma-kon.
V-oöral op dé muziek en zang zal de vereeni-
gin-g den eersten tijd haar volle aandacht vesti
gen, en daaronder zullen dan ook vallen de
pianola's in de oafé's, de draaiorgels op de stra
ten, de stukken, die door fanfarecorpsen worden
gespeeld, de zang van onze liefhebberij-zangver-
eenigingen, ook die van Toonkunst en Baeli,
van Zang en Vriendschap en Onder Ons dus.
Van Toonkunst? vroegen wij hem, omdat we
iets gehoord hebben van een stuk, dat voor vrij
grooto kosten van een componist was gekocht,
en dat eerstdaags door Toonkunst zal worden
uitgevoerd.
O zeker, ze.i hij, van dien aankoop is alles
bekend, d-ocli toevallig is do componist daarvan
een der bestuursleden van de vereen
Op het oogenblik doet deze zegewagen nl.,
zooals de Weenenscke correspondent van d©
Maasbode schrijft, dienst als preekstoel in do
Katholieke kerk van het Pomanerseh dorpje
Baddatz, niet ver van Neustettin.
Het archief der kerk zegt daaromtrent het
volgende:
Na den dood des konings namen zijn vrou
welijke nakomelingen den wagen, die den be
woners van Weenen 3000 dukaten moest heb-
b en gekost, mee naar haar bezittingen in
Opper-Silezië. Gedurende den eersten Silesi-
sehen oorlog werd de wagen door do Prui
sische troepen buit gemaakt. Frederik dé
..1U Groote had het plan opgevat den wagen als
l te"*1 V'1/1triornfkar mee te nemen naar Berlijn. Ge:m-
V,e raal v* Kloist echter, die door den koning op
ik vertegenwoordig en heeft hy reeds het hoofd-1 i,ot ,ffveld zelf was geridderd, verhaalde
bestuur té Amsterdam verwittigd, dat hij aan- dat hij op zijn riddergoed Baddatz een nieu-'
spraak maakt op zijn procenten als auteur. j we kerk liad laten houwen, waarin nog geen
Zij-n er reeds, vroegen wij, ondernemers hij u preekstoel aanwezig was. Hierop bood de
geweest om over d-e zaak te spreken
Ja, zei hij, onder meer de heer Steenman,
die, zooals u weet, hier muziekavonden geeft.
Hij was niet tegen het geven van de auteurs
rechten doch wel tegen de vier vrije plaatsen
die onze vcreeniging op de eerste rangen be
dingt, die d-oor on-s worden uitgekozen en tegen
75 pCt. van de waarde worden verkocht ten
voordeele van de vereenigir-g. Wij hebben liet,
recht die plaatsen b.v. in sigarenwinkels te
koop te stellen.
Natuurlijk heeft dc heer SteeAnxan en iedero
directie het recht, die van ons op te koopen
doen ze dat niet dan kunnen wij er mee han
delen naar goedvinden.
Geven die biljetten, vroegen wij, dan. soms
ook nog -andere voordeele
koning hem den triomfwagen aan, opdat van
dien wagen af iederen Zondag zou worden
gesproken van de overwinning door de Chris
tenen bevochten. D© wagen zelf heeft den
vorm der oude Bomeinsehe zegewagens; het
baldakijn is aan 'liet plafond der kerk beves
tigd. Onder- dat baldakijn Test men nog liet
opschrift Onrrus triumpbalis Joannis Solm *-
ki Begis Pelonorum.
Zoo beeft dit kostbaar geschenk der stad
Weenen aan zijn bevrijder in den loop der
tijden nog een veel lioogere bestemming ge
kregen!
Hoe het in de Fransche ziekenhuizen toegaat.
Het Maandblad voor ziekenverpleging van
October, een z.g. neutraal blad. allesbehalve
katholiek, schrijft het. volgende:
„Het gebrek aan behoorlijk verplegend per-
t. r en dr 25 I>Ct, k0T' S0ÜCel in de ^kernhuizen'in Frankrijk 'dat
tmg? En oen gaf hij ons een biljet waarboven te wijten is aan «le vervolgiiigswocde d©V re
stend: Auteursbiljetten en verder:
1. De Auteursbiljetten geven toegang tot
d-e allerbeste en steeds dezelfde plaatsen; men - Q
weet dus van to voren waar men komt te zitten. Gwde-nialade p i-. re, zooals zij
2. Bij gebruik van Auteurs-biljetten is plants 7, heeft aangetrot H-: grootste gedee
geering', brengt toestanden teweeg, die me.n
in een rijk land in onzen tiid onmogelijk zou
achten. Een verpleegster beschrijft die in
■bespreken onnoodig. Men betaalt dus geen be-
spreokgeld.
3. Bij gebruik, van Auteuvsbiljetten betaalt
ie ju
ze
gedeelte
der vrouwen, die ju.-,;, d, - pjeging zijn be
tast, is volkomen on wt i onzindelijk en
zonder eenig begrip der bygiëni^he verz.or
ging. De enkele werkelijke verpleegsters be
nien geen verhooging voor belasting, noch voor j zwijkeu onder do taak, die zij in begin
moedig aanvaardden,'om eenige
Be rnc r-Conv ent i e
4. Bovendien betaalt men 25 ii 30 pet. min
der dan aan het bureau van den schouwburg.
Oo-k deze circulaire wordt in ruimen kring
aan het publiek r-ond-gezonden, zoodat de aan
vraag daarnaar niet zoo heel gering zal zijn.
En de kerkc-oneerteii dan vroegen wij, onze
kerkconeerten op Dinsdag en Donderdag? Gok
van d-c daar uitgevoerde nummers zal door de
gemeente het auteursrecht moeten worden be
taald.
En wanneer er een concours wordt uitge
schreven door de een of andere vcreeniging hoe
moet het' d-an gaan?
aan te brengen. Overvolle zalen, waar door
herstellenden wordt gerookt; kachels, in
wie- roosters wordt gespuwd; vloeren, ge-
veeg** door patiënten, die daarvoor mot jerla-
zen wijn worden beloond. Die wijn lokt zelfs
Jieden met adersjratbeenen uit bed. Het,
vloervuil der zalen wordt in een portaaltje
gevoegd waar het blijft liggen, totdat,
iemand liet met de handeu opruimt. Des
nachts wordt gewaakt door waaksters, die
mets van de zieken weten. Ook geopereerden
zijn aan haar overgeleverd. En iederen nacht
wordt door een ander gewaakt. Kinderen
flagon m koude zalen, want er wordt slechts
bij dag gestookt. En zoo liggen geopereerde
^iugKPgaeacB»a«gJ«wa'tl**",L' rrrvmrm. r -.«-tk.,. .hhi
Dan zal'van de vcreeniging die het'concours kindertfJa
in don belangstelling van politieke mannen voor
deze zaak winnen, dan zeggen -zij, dat hef een
„kunde zaalc is, want de teerste kwestie;»
zijn er bij betrokken en als. men zoo iets iu
openbaar zou bespreken, zou men aan de
eer van liet, land te kort doen. En aldus blijft
de „eer vau dc republiek ongerept".
liteift-61'" de rpplAliek is de aatideri-
HINDERWET.
B. en W. doen te weten, dat by liuune b(s-
scliikkmg van 11 April j.I. aan do firma
Heenk en vcieys Bettink verleende vergun
ning tot oprichting van eene inrichting^ ge
dreven door een benzinemotor van 2H P.K.,-
dienende tot het in beweging brengen vaai,
ten verkoop bestemde werktuigen, in het
perecel aan het Spaarne No. 30, kad. sectie»
D no. 5315, van rechtswege is vervallen, we
gens het niet in acht nemen van den ge-tcl-
den termijn,
GEMEENTELIJKE ARBEIDSBEi- RS.
Nieuwe Gracht 3. Telefoon 1170.
Ingcsohrevéu12 timmerlieden; 1 machinale
houtbewerker, 2 meubelmakers, 2 metselaars, 3
opperlieden, 1 stucadoor, 1 witter, 2 machine-'
bankwerkers, 1 monteur, 4 grofbankwerkers, 2
me taal draaiers, 1 vuur werker, 1 burgcrsmïd, 4
machinisten, 3 stokers, 1 electrician, 1 instru
mentmaker, 2 koperbankwerkers, 1 koperslager,
3 loodgieters, 10 schilders, 2 behangers, 2 stof
feerders, 1 bloemist, 1 tuinman, 1 grond we rker,
2 hakkers, 1 kruideniersbediende, 8 keUner»; 8
magazijnkaecht,- 10 loopknechts, 4 huisknechts,
We .zullen zei de lieer E.auien, het
beginne den men sehen gemakkelijkma ken om
zich te voegen naar de nieuwe wet. Wij duchten
natuurlijk in den beginne nogal eenig verzet.
En wat zult U daar dan tegen doen?
Och eenvoudig. Ik als vertegenwoordiger gn
de gelegenheden binnen, waarin ik meen dat
de wet wordt overtreden en assumeer mij een
paar personen die in staat zijn de' overtrading
mee te consfateeren.
En als men u dan eens niet binnenlaat?
Welnu dan zijn er altijd nog wel eenigen
ondot het publiek die de overtreding kunnen
waarnemen.
De eerste twee jaar zijn we van plan niet
meer te èisehen dan 2/3 van-de auteursrechten."
Tot zoover het. interview in de Oprechte
Haarl. Ct."
Men ziet, hieruit wat ons te wachten staat.
Want z-ooals het gaat met muziek, gaat het
natuurlijk ook met de literatuur en -schrijverij
De zegekar van .Tan Sobieski.
Alen zal zich herinneren, dat het Eucha
ristisch congres op initiatief van Weeuen's
aartsbisschop plaats bad, juist in de dagen,
waarin jaarlijks de bevrijding der stad uit
do handen der Turken feestelijk wordt her
dacht- Ook is het niemand onbekend, w-elkc
rol Polen's heldenkoning Jan Sobieski hij
dat ontzet speelde. Nu is het wel eigenaar
dig, dat juist in deze dagen na het congres
door de pers een berichtje circuleert, omtrent
de lotgevallen van den zegewagen, dien het
dankbare Weenen zijn bevrijder als geschenk
aanbood.
■mrwKgW'g
- - wr— iii, iaW|-»IOT»U*ü .TP'CT'- -. -
door
ALFRED HUGO.
£0.
In de woonkamer lag voor de schrijftafel
bet lijk van Grunewald. Een hevige slag niet
een zwaar voorwerp bad hem de hersens in
geslagen. Daarmee niet tevreden, bad de
moordenaar zijn slachtoffer ook een steek
niet een dolk bij den bals toebracht-
De daad moest geschied zijn, terwijl de
oude man voor zijn sclirijftafel was gezeten.
De rechter en ('e inspecteur waren beiden-
van oordeel, dat meer dan één persoon de
misdaad liad gepleegd. Op de tafel lag een
verzegelde brief, welke aan liet regiments-
commando was geadresseerd. Een andere'
brief biebl de aan Alfred Winkel gerichte
mededeeling in, dat zijn papieren aan den
overste waren toegezonden. De geldkist was
open en de sleutel stak in het slot. Geld noch
papieren van waarde werden erin gevonden,
alleen wissels en schuldbekentenissen.
De huisdeur was van binnen gesloten. Het
-ïeed dus geen tvife], (,f (]e moordenaars wa-
i'èn door de luindëur binnengekomen; ze
hadden lmn weg door het huis van Farnow
moeten nemen.
Nadat alles in bijzonderheden door den
rechter was genoteerd, verhoorde deze de
werkvrouw, die niets bijzonders te zeggen
wist. Ze was dagelijks maar -één uur in huis
geweest en kende wel de gespannen verhou
ding tusselien den woekeraar en zijn doch
ter; maar zij verklaarde* dat op Helene niet
de minste verdenking mocht vallen.
De anliquair Farnow werd geroepen, maar
ook bij bad niets verdaT-lits bemerkt. Zooals
altijd'liad hij tot laat in den nacht achter zijn
boeken gezeten en had zich "om wat er bui
ten kon voorvallen, in 't geheel niet bekom
merd. Voor zoover hij wist, bad zijn dienst
meid de buisdeur, zooals gewoonlijk, tegen
elf uur gesloten en was dan naar bed gegaan.
De oude dienstbode bevestigde dit. De
overige bewoners van het hnis, voor zoover
ze aanwezig waren op oogenblik, wisten
niets te vertellen.
Nioolaas Pumpel en de Schallers waren al
vroeg uitgegaan; ze zouden in den loop van
den dag gebaald en verboord worden.
„Op die beide Schallers maak ilc u opmerk
zaam," wendde zich de inspecteur tot den
rechter, denzelfden jurist Sommcr, die het on
derzoek tegen Hugo geleid had; „liet zijn
woeste, leegloopende jongens, die alle pa
troons voor bloedzuigers uitschelden en in
alle kroegen liet hoogste woord voeren."
gen tegen
„Heeft u nog andere aanwijzing
hen?"
I „Ja, de jongens wonen hier in huis en zijn
i sinds eenigen tijd zonder werk; het is ook
wel aan te nemen, dat ze de inrichting van
Gruncwald's huis kennen, en dat ze wisten
waar deze zijn geld bewaarde. Ook was bet
hun beter dan ieder ander mogelijk de mis-,
daad voor te bereiden."
„Nu goed, laat een der agenten bier, en
gaat u zelf met mij mee. Ik zal nu juffrouw
Grunewald bezoeken en haar eenige vragen
stellen. U neemt me niet kwalijk, mijnheer?"
wendde zich de rechter tot den advocaat;
„uw bruid zal mij misschien nog iets kunnen
meedeelen."
De advocaat erkende dit, hoe graag hij ook
zijn verloofde dit pijnlijke verhoor had ge
spaard. Hij vroeg daarom nu, of hij Helene
op bet bezoek mocht voorbereiden; hiertoe
gaf de rechter gaarne zijn toestemming.
Vergezeld van den politie-inspeeteur volg
de rechter Sommer den advocaat, die voor
uit gesneld was, om zijn verloofde het on
aangename hericht te hrengen.
„Er was nog een andere' hewoner afwezig",
nam de rechter het woord-, „een hrouwersge-
zel Pumpel; is u iets ongunstigs van dien
man bekend?"
„Neen" antwoordde de inspecteur; „inte
gendeel, hij moet ©en ijverig werkman en een
zeer oppassend mensch zijn. Deze Pumpel
heeft zich korten tijd geleden bil mil over de
Schallers zeer bei»bij had den ouden
Farnow voor luin brutaliteiten moeten be
schermen, en naar zijn mededelingen; -imi- i
den de jongens den ouden man willen dwiu-'1
j gen, hem een som gelds te leeuen.
„Dwingen?.,., en met geweld?"
„Ik geloof het wel," antwoordde de in
specteur; ik herinner mü het zoo precies niet
meer; ik heb er niet zooveel meer over ge
dacht, omdat Farnow het zelf niet aangege
ven had".
„En waarom deed Pumpel de aangifte?"'
„Hij meende, dat ik dan dc Schallers zon
kunnen dwingen hun woning te verlaten; bij
was niet pleizierig gestemd toen ik hem dit
niet kon beloven. Zooals gezegd, acht ik deze
jongens lot alles in staat. Als ik me niet ver
gis, zouden ze binnen eenige dagen naar
Amerika vertrekken
„Ah, dat is van belang!" onderbrak de
rechter hem. „Wie heeft u dat gezegd?"
„Een van mijn agenten. De Schallers moe
ten er in een kroeg over gesproker, hebben
„Dit zijn ernstige dingen. Het is nu ook
iioodig de eigenaar van den dolk op te spo
ren; ik verwacht ook op dit punt al nw hulp.
„Een moeilijk geval!" zeide de inspecteur.
„De dolkmessen lijken op elkaar als het eene
ei op het andere"
„We zullen bet mes goed bekijken, mis
schien dat er wel een bijzonder kenteeken is.
dat heteventueel aan de Schallers toebehoort.
Na ©on tamelijk lange wandeling L.'idc'len
luk
de woning van mevrouw Hel-
«Q aan de zijde van
haar verjoo -ericht van bet ake
lig einde van haat baar ook diep ge
troffen, zoo was zij nu toch fJit-l gei..-, »ie
vragen van den rechter te beantwoordea.
Zij wilde hem de reden Tan haar vlucht
uit bet vaderhuis zeggen, maar de rechter
achtte deze mededeeling niet noodig, daar
bij al voldoende was ingelicht; hü geloofde
absoluut niet, dat deze familieaangelegen
heid ©enigszins in verband stond met de mis
daad.
„Ik wilde alleen enkele vragen aan u stel
len", zeide hij. „Hoe laat was lret, toen u gie
ren het huis verliet?"
„Het zal bijna acht uur geweest zijn," ant
woordde Helene; „ik ging naar don eenigen
vriend, dien ik nog bezat."
„Heeft u het huis heimelijk verlatent"
„Ja, ik waagde het niet, van vader af
scheid te nemen en hem mijn besluit mee
1,6 deelen;. ik vreesde, dat hij mij dan met ge
weld zou tegenhouden".
„Welken weg hebt u genomen? Ging u door
de huisdeur?"
„Neen, dat liad zonder leven niet kunnen
gebeuren. Toen mijn vader even te vor.en was
thuis gekomen, hoorde ik. dat bij de deur
van binnen grendelde. Ik kou de grendels
niet langzaam lostrekken, en daarom ging ik
door de tuindeur, die heel gewoon gesloten
