DAGBLAD voor NOORD- on ZUID-HOLLAND,
Advertentiën voor Zaterdagavond.
Voor de Roomsehe vrouw.
Kinderhuisvest 29-31-33, Haarlem
EERSTE BLAD.
STADSNIEUWS.
N.V. HET HAA3LEMSGHE ASSURANTIE
EN COMMiSmANIIM.
Vrijdag 22 november 1912
37ste Jaargang No. 7990
Bureaux van Redactie en Administratie
Intercommunaal Telefoonnummer 1426.
IF ït nummer
twee bladen.
bestaat uit
Ce tioomsche Vrouwenbeweging.
Een proefballonnetje?
Haariemsche Alledagjes No. 727.
Wij verzoeken ten drins^enste, advertentiën voor het nummer
onzer courant van Zaterdag in ieder geval HEDEN ons te doen toe
komen, teneinde goede en geregelde afwerking te verzekeren.
Leg uw advertentie GEREED ep tat onze vertegen-
woordigers ze heden kunnen meenemen.
Van advertentien die Zaterdag laat in den morgen
inkomen, wordt de plaatsing NIET gewaarborgd.
De Administratie.
Muziek.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per a maanden voor Haarlem 71.35
Voor de plaatsen, waar een agent is gevestigd (kom der gem) - 1.35
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1.80
Afzonderlijke nummers 0.03
PRIJS DER ADVERTENTIëN:
Van 16 regels GO cent (contant 50 cent). Iedere regel meer 10 et.
Buiten Haarlem en de Agentschappen 15 ct per regel. Bnitonl 20 ct.
Dienstaanbiedingen 25 ct. (6 regels), driemaal voor 50 ct contant).
GULDEN bij
levenslange onge
schiktheid tot
werken.
Alle betalende ahonné's op dit blad, die is. bet bezit eener verzekeringspolis zijn, zijn volgens de bepalingen op de polissen vermeld, tegen ongelukken verzekerd voort
GULDEN bij 9 ï~fï GULDEN bij 9 GULDEN bij
400
GULDEN bij
overlijden.
300
verlies van een
hand of voet.
150
verlies van
één oog.
100
verlies van
één duim.
60
SULDEN bij
verlies van
één
wijsvinger. *-
15
GULDEN bij
verlies van
één anderen
vinger.
De nitkeerlng dezer bedragen wordt gegarandeerd door de Maatschappij „Hollandsebe Algemeene Verzekeringsbank" te Schiedam.
HET GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD
Van deze week bevat de volgende
PLATEN: Don Canalejas. Een honderdja
rige te Rotterdam. Kijkjes van en om den
Balkon-oorlog (7). In een roeiboot over zee.
De Koningin van Bulgarije als verpleegster.
Storm op onze rivieren. Een gouden huwe
lijksfeest te Vuglit. J- B. Devilé. Het liefde-
Werk van den Catechismus te Rotterdam.
Een nieuw beeld der H. Familie. De Waal
haven te Rotterdam geopend. De eerste post
auto in Nederland. Eerste steenlegging in
Arnhem. (5214-jarig huwelijksfeest. W. van
Hasz. Een zeldzaam jubileum.
TEKST: De oorlog. Gravin Bertha (very.)
Een grens-incident. Allerlei. Voor onze Jon
gens en Meisjes.
AGENDA. 23 November.
Gebouw St. Bavo R. K. Volksbond
8 uur Hulpspaarbank (Schcterkwartier).
Half 9 Spaarkas St. Nicolaas (Winterpro
visie). Half 9 Spaarbank. Inschrijving
Coöperatieve Bakkerij. Bibliotheek.
Schouwburg De Krooii 8 uur
Wiener Operetten ensemble: Hoheit Tanzt
Walzer.
Schouwburg J a n s w eg 8 uur
N.V. Het Roterdamseh Tooneelgozolachap:
De Domkop.
Het Blauwe Kruis 8—9 uur Con
sultatie bureau voor drankzuchtigen.
Bioscope theater Groote Markt
OO rat o 1 lin gen
Bioscoop „Modern" Bartcljoris-
straat Voorstellingen.
I e y 1 e r s Museum Tentoonstelling
van moderne aquarellen.
Toen verleden week mevrouw Scbook
Haver, een der militante „vrije vrouwen"
begraven werd, was de ongeloovige wereld
biet de groote trom erbij tegenwoordig.
„Do Maas node" wees er dezer dagen nog
op, toen bij dit grai' de gruwelijke grofheid
Werd gedebiteerd, dat deze overledene be
hoorde tot diegenen die „in dezen tijd waar
in zoo ontzaglijk veel voor bet lichaam is
te doen, niet zoo egoïstisch zijn om nog te
denken aan een zieleheill"
Dat zijn onze huidige feministen.
Spot of godslastering, ontkenning van het
hoogere, grof materialisme, dat zijn hun
Wapens en idealen.
Tegenover deze macht (want een macht
Wordt het) moeten de Katholieke vrouwen
die de beteekenis van onzen tijd begrijpen,
bun weer-macht stellen.
En dat, in een katholieke vrouwenbewe
ging!
Waarom we dat nog eei;s zeggen?
Omdat in dit nummer onze medewerkster
in de rubriek „Voor de Roomsehe vrouw"
weder aan liet woord is, en omdat wij haar
bijdragen, die geregeld eens per week in
onze courant op dezelfde plaals zullen ver
schijnen, ten sterkste aan onze katholieke
vrouwen aanbevelen, om wille der zaak die
hier op het spel staat en die zooals
uit het bovenstaande weer eens frappant
blijkt, toch belangrijk genoeg isl
Wij hebben dezer dagen een berichtje op
genomen waarin gemeld werd dat in het
District Katwijk pbgingen werden in het
werk gesteld om tegen den ai'tredenden
Christ.-Hist-candidaat een R. K. te stellen.
„De Residentiebode" noemde dat bericht
dat ook in andere couranten werd opgenomen,
een proefballon.
En acht dat bevestigd door de tijding dat
één der genoemde R. K. candidaten absoluut
niets van de historie weet.
Wij hebben intusschen toch goede redenen
om aan te nemen, dat het bericht méér is
dan een „proefballon". Er zijn al besprekin
gen gehouden, en onder het Roomsehe kie
zerscorps is een drang naar een R. K. can-
didaat, een drang die zich telkens scher
per afteekent.
Daarom is het goed, deze zaak niet en
bagatelle te behandelen.
Want anders zou men komen te staan voor
verrassingen.
Wij geven dan ook aan diegenen in het
district Katwijk, die zich met dezen zaak
bezig houden, den ernstigen raad, niet op
eigen houtje te gaan handelen of propageeren.
Hier alweer is het een zaak van alge
meene discipline.
Mocht de coalitie met de Christelijk-Histo-
rischen uiteenvallen (wat wij niet hopen) dan
is het volkomen gerechtvaardigd van de R.
K. in Katwijk dat zij met een R. K. komen,
en wij zullen onder de eersten zijn om
dezeu te steunen.
Doch zoolang de coalitie staat, is algemeene
discipline noodig, en mag o. i. niet zonder
de meest-ernstige redenen, en óók niet zon
der ernstige beraadslagingen gevoerd te heb
ben met de leiders der katholieke partij, een
beslissing van zóó hoog belang genomen wor
den ais door sommige katholieken iii dit dis-
strict wordt voorbereid.
TRICHINOSE.
In Zandvoort hebben zich dezer dagen, zoo
als wij meldden, gevallen voorgedaan van
trichineziekte door het gebruik van vleesch
van trichineuse varkens. Wat dit voor een
ziekte is en waaraan men ze kan herkennen,
deelen wij hier even in het kort mede.
Het betreft de zoogenaamde spiertrichi-
nen in de varkens. Dat zijn kleine beestjes
van nog geen millimeter grootte, die inge
kapseld zitten in de spieren der kuorpotteu.
Hoe zij in de varkens komen, is nog niet
uitgemaakt. Sommigen meenen dat de var
kens ze in het lichaam krijgen door het eten
van ratten; anderen zeggen dat de ratten ze
krijgen door het gebruik van de uitwerpse
len der varkens.
Door het eten van niet terdege gekookt
var'kensvleesch stelt de mensch dezen diertjes
den weg open naar zijn eigen maag. Daar
lost het kapsel, waarin de trichinen gewik
keld zijn in de spieren van het varken, zich
op, en de trichinen, vrij gewovden, gaan aan
den kuier in het mensehelijk lichaam. In een
paar dagen zijn de wijfjes daar twee tot drie
millimeter groot geworden en de mannetjes
één tot anderhalve millimeter. Na 6 of 7 da
gen is één wijfje in staat om in korten tijd
wel een duizendtal andere wormpjes voort
te brengen.
De jonge embryonen bewegen zich vrij en
komen vanuit de maag in de dunne darm,
breken zich baan door den darmwand en
zelfs het buikvlies, of worden met het bloed
door het lichaam vervoerd en komen, gedra
gen door de lymphen, in de spieren. De tri
chinen hebben een bepaalde voorkeur voor
het middenrif, voor de ademhalingsspieren,
de spieren van hals en voorhoofd. Daar kap
selen zij zich weder in de spieren en kunnen
daar tientallen vanj jaren blijven.
Wij vroegen aan efm medicus, dien wij over
deze zaak spraken, [welke de verschijnselen
der ziekte zijn.
Allereerst, antworirdde on3 de geneesheer,
doen zich maag- en darmstoornissen voor,
brakingen en riiarrHee. Men voelt zich ellen
dig, beeft pijn in de spieren en hoofdpijn.
Ook gaat dit dikwijls gepaard niet dikke voe
ten en gezwollen oogleden. Bepaald gevaar
lijk is de ziekte niet te noemen, mits men
er hrtijd., een dokter bijhaalt. In één derde
van de gevallen ongeveer is de ziekte tloo-
delijk.
Het meest, afdoende middel tegen de ziekte
is en dit moeten wij onzen Jezers aanbe
velen het vleesch voor het gebruik flink
te koken.
Doet men dit niet en is er nog rauw vleeseh
of kan men nog bloed uit het vleesch druk
ken. dan is men niet zeker geen triehinen
op bezoek in de maag te krijgen. Reden om
nu geer tarkensvleesch te eten is er dus, al
leen om de trichinen, niet, mits men de noo-
dige voorzorgsmaatregelen in acht neemt.
Bovendien word' sinds den dag dat de
ziekte zich in Zardvoort voordeed, van elk
geslacht varken een monster vleesch ter keu
ring gezonden naar het Haarlenische abat
toir. wan nien gemakkelijk de aanwezigheid
va t de schadelijke wormpjes kan onderken
nen onder de microscoop. Hieruit volgt dus
ook, dat men zich in Haarlem zelf, waar al
Imt vleeseh gekeurd wordt, niet ongerust be
hoeft te maken.
Zona's onze lezers kuunen weten, heeft de
minister van landbouw deze week voor den
kring Zandvoort een verbod uitgevaardigd
van uitvoer van varkens.
PERSONALIA.
Geslaagd te Amsterdam voor het examen
vrije- en orde-oefeningen de dames J. A.
Vester en N. W. Sloof van Haarlem; J. O.
C. Kremer, IJmuiden en M. A. de Lau
were, te Velseroord.
Door den Minister van Justitie is met
ingang van 1 Januari tot concierge-bode bij
de Rechtbank te Alkmaar benoemd de heer
J. G. D. Emmerig, alhier.
De heer de Boer van hier is gekozen
tot lid van het hoofdbestuur van de Neder-
landsche Melkhygiënisehe Vereeniging.
DERDE STEENMAN-SÉANCE.
Percy Grainger
De man, die Woens lagavond den pianist
Carl Friedberg een krans toewierp, stond
nu zelf voor ons: een heel andere verschij
ning, met Friedberg in geen enkel opzicht
overeenkomend 1 De pianiso Grainger is
een virtuoos, maar een machtig, een he
roïsch virtuoos: een, die de klavierspeeL-
kunst kent om 't pianistische, een echte
Liszt-navolger, een absolutist. Wat vooral
in het spel van Grainger doet bewonderen,
is zijn schitterende heldhaftigheid. Hoort
hem de vioolsonate van Grieg begeleiden',
een kostelijke weelde van klankenschoon
heid! Er is zooveel levensblijheid, zooveel
stralende zonnigheid in zijn spel altijd
maar uitingen van zijn vreugdevol tempe
rament. Het is dan ook altijd Grainger die
op den voorgrond s.aat... Debussy bedoelt
in zijn Refleis dans l'eau bepaald heel wat
anders, en Cliopin met zijn as-dur-Wais al
evenzoo, maar Grainger onderwerpt ze aan
zijn pianistische natuur, en wie 't ook is,
klankschittering wordt het in zijn handen,
en Grainger zal spreken zijn heroïsche vir-
tuosentaail De ware Grainger sprak niet
uit de Brahmssonate (F moll) maar wel, en
geheel en al, uit de Engelsche muziek; ten
eerste een compositie van hem zelf: „Mock
Morris" in Engelschen volkstoon virtuoselijlc
gecomponeerd, dan een stuk van Cyril
Scott „Sphinx" en ten slotte een piano-be
werking van een orkeststuk van Stanford:
„Reel". Dit alles was echte, schitterend-
pianistische kunst, verblindende klanken-
massa's vol schoonheid. Ook Bralims,
de somber-romantische, willen zijn virtuo-
Directie E. BRANTJES.
Damstraat 27. Tel. 898
Verzekering van schepen, motorbooten ei
pleziervaartuigen.
senhanden verslinden, en diens karakter
moet wijken voor het stralende optimisme,
het overweldigende van zijn spel. Zóó is
Grainger, de levenslustig-heldhaftige, de vir
tuoos!
Op buitengewoon enthousiaste wijze werd
de pianist toegejuicht, en reeds voor do
pauze werd hij tot een toegift als gedwon
gen. Grainger is er ook de man wel naar,
óm warm dweepende vereerders te hebben,
een in zich-zelf gekeerde dichter als
Friedberg wordt lichter voorbijgezien.
De concertgever, de heer Joh. Steenman,
deed zijn technisch en muzikaal correct vi
oolspel bewonderen allereerst in de mooie
c-moll Sonate (op. 45) van Edvard Grieg,
en vooral zijn buitengewóón-technische ont
wikkeling in „La Folia" een stuk van Cor
relli-Léonard, hetwelk door mej. E. van
Eden op zéér te waardeeren wijze werd
begeleid.
We zijn den heer Steenman voor deze
derde séance weer bijzonder dankbaar, het
was inderdaad een zeer belangrijke avond I
H. F. A.
HAARLEM'S ZANGGENOT.
De liedertafel Haarlem's Zanggonot, onder
leiding van den heer N. H. Andriessen, heeft
gisteravond in de Vereeniging een concert
gegeven, waarbij men zich de medewerking
had verzekerd van mevr. Anna Ris-Roll, pia
no, en do heeren W. de Sterke, viool cn S.
R. Klatte, violoncel, allen uit Amsterdam.
Het koor zong ten eerste met veel warmte
en toewijding een nieuw frisch werk van den
directeur, toonde later zijn krachten in Super.
Flumina Babylonis van Ferd. Ililler, en ver-
ii.
De vrouw in haar huis.
Bij eene actie uitgaande van de vrouw
!óoet er allereerst op worden gelet, dat een
Vrouwenbeweging eene heel bijzondere is
"0 geheel verschilt van de sociale bewegin
gen, die in den loop en door den drang der
■-Üden ontstonden. Dit komt doordat de vrou-
b'on een plaats van groote beteekenis in
''et leven innemen, en zij haar invloed doen
Solden elk voor zich in eigen omgeving,
■haar meer nog door de groote algemeene
^tie, die de vrouwen, oindat zij vrouw zijn,
°ver het leven uitspreiden.
Hierom ook is eene beweging der vrou
wen van zoo ingrijpenden aard. De vrouw
?Peelt in alles een rol, zij doet zich
alles kennen, oefent direct en meer nog
^jdirect, om niet te zeggen altijd, een in
goed uit op het leven, waaraan groote ge-
,°lgen ten goede of ten kwade zijn ver
bonden. En deze invloed der vrouwen is
an een zoo buitengewonen aard, dat niets
daarmee kan worden vergeleken, omdat het
jfouwelijk denken en het vrouwelijk voe-
°n vooral, de gelieele vrouwelijke natuur,
P zich. zelf staat, in aard en wezen. En
-ijd zullen zij zich ten kwade richten,
anneer met ruwe hand of nevenbedoelin-
®n de vrouwelijke aangeboren goede ga-
o op zijwegen worden gebracht. Wij
v doelen hier, dat der vrouw, juist omdat zij
OtnvT '8' Se'ege"heid moet worden geboden
har0 natuurlijke gaven van geest en
ep ^'e..zorgza;im, practisah, fijngevoelig
•p hie ielijdend zijn, aan den dag te leggen
n omt ze te ontwikkelen. Dit geldt
'its voor de vrouw in haar
huis de plaats, die voor haar de hoogste
natuurlijke roeping is, en in eerste instan
tie de plaats, waar zij hare roeping
tot in het hoogste kan vervullen, omdat zij
daar het geheele leyen in haar hand houdt.
De vrouw en haar werk worden daar het
minst gekend en het minst naar waarde
openlijk gehuldigd; en toch is de vrouw,
zooals zij daar in stilte en oogenschijnlijk
slechts voor een kleine omgeving arbeidt,
een macht, zooals bijna nergens anders
wordt aangetroffen.
Dat dit voor de vrouw in het algemeen
geldt, is duidelijk, maar iedere Katholiek
weet nog veel meer, dat de Roomsehe
vrouw hier een werk heeft te verrichten,
waarvan de verantwoordelijkheid nog on
eindig veel grooter wordt. De Roomsehe
vrouw bezit naast de vrouwelijke gaven van
geest en hart nog die, welke haar door
den godslienst gegeven zijn. Met de begin
selen van dien godsdienst moet zij de na
tuurlijke vrouwelijke gaven veredelen en
verfijnen.
Dit klinkt wellicht eenigszins groot van
opzet, en toch is het zoo heel natuurlijk
en ook in zoo ruime mate door te voeren,
omdat de toepassing niet bestaat in het
stellen van groote daden, maar in de ui
ting bij tal van kleinigheden, die het leven
maken.
De vrouw behoeft niet, wil zij een goede
practische huisvrouw zijn, die liet komende
leven leiden zal, geleerde verhandelingen te
geven of zich niet sprankeling van geest aan
het hoofd van haar gezin te p'iaalsea. Dit zou
eene zeer beperkte actie zijn en boven
dien een actie, welke weinig resultaat zou
kunnen leveren. De toepassing der vrouwe
lijke eigenschappen kan geschieden door el
ke vrouw, jong of rijk, oud of arm. Het
komt er slechts op aan, dat zij in
hare vrouwelijke bezigheden zoo onbekrom
pen en zoo ruimschoots mogelijk vrouw
weet te zijn.
De bijzondere verhoudingen der vrouw
hopen we langzamerhand te kunnen ont
wikkelen. Hier zij, in verband met het boven
staande, een begin gemaakt met de meest
algemeene verhouding, omdat deze in den
me si broeden kring den iuvSocd der vrouw
op liet sociale leven in zich sluit: de vrouw
in hadr huis, dus in liet huisgezin in 't
algemeen.
De vrouw is naar aangewezen om haar
hu.siiouding te lei ien. Wat is eene huishou
ding? Een huishouding is cone kleine maat
schappij en de samenvatting der honder
den en duizenden huisgezinnen vormen de
maal schappij. Zooals liet huisgezin is, wij
wezen daar ree .s o;>, zoo zal ook de maat
schappij gevormd zijn.
De vrouw heelt hare huishouding te lei
den en als zij dit goed doet en dit ern
stig opvat, dan nee.mt zij reeds deel aan een
vrouwenbeweging. Dit deelnemen daaraan
krijgt echter eerst dan beteekenis, wanneer
zij zich bewust er op toelegt om die
leiding zoo volkomen mogelijk te doen zijn
I en niet omdat zij nu eenmaal als getrouw
de vrouw voor een huishouding heeft te
zorgen.
Wij bedoelen hier a's vanzelf sprekend
niet die vrouwen, die uo zorg voor haar
huishouding aan anderen overlaten. Over
hare verhoudingen zal ter gelegener tijd
nog een woord kunnen worden gesproken,
omdat die verhoudingen op zich zelf we
derom van zoo groote sociale beteekenis
zijn, waaraan misschien maar zelden wordt
gedacht, doch welke niettemin op zulke uit
stekende wijze kunnen productief worden
gemaakt.
De getrouwde vrouw uit den middenstand
(en deze zoo ruim mogelijk genomen) wordt
hier in het bijzonder bedoeld, daar zoowei de
arbeidersvrouw als de vrouw uit den hoo-
geren stand stof te over tot speciale be
spreking nog zuilen opleveren.
Wanneer zulk een vrouw haar taak als
huisvrouw goed opvat ten opzichte van het
sociale leven, dan heeft zij in het oog te
houden, dat, al werkt zij ook aan niets
anders dan aan het geregeld verloop van het
gezinsleven, aan orde en netheid, dit reeds
van verre strekking is. Zij zwaait den scep
ter over haar klein gebied, haar daden moe
ten maken, dat de leden uit haar gezin zich
j daarbuiten kunnen presenteeren. Dit bestaat
jniet hierin, dat aan zekere voorwaarden
van conventie of welvoeglijkheid wordt vol
daan en naar buiten met phrasen van koude
beleefdheid of vec'sprakigheid wordt ge
werkt. Dit is wel één der punten, die de
vrouw dient te behartigen, maar zij moet
het zijn, die deze, in het leven onmisbare
conventioneele opvattingen, moet weten te
bezielen. Dit zal alleen d i e vrouw kunnen,
die zich rekenschap heeft gegeven van haar
taak, toen zij een huishouding ging opbou
wen. Zij, die b.v. het huwelijk inging, om
dat dit haar een zekere gemakkelijkheid
zou bezorgen, of haar een onbezorgde toe
komst waarborgde, zal slechts zelden het
diepere van hare roeping ais huisvrouw be
grijpen. Zij zal eeu huishouding hebben,
maar er naast staan, wanneer het erop aan
komt hare vrouwelijke eigenschappen door
te voeren. Naar builen zal zij representee-
ren: uitblinken en laten uitblinken door toi
letten, kou en ongevoelig zal dit echter
wezei s, en juist daardoor het tegendeel be
werkend van de sociale roeping der vrouw
in het gezin.
Wij wezen er hierboven op, dat ontwikke
ling» noodig is en wel op de eerste plaats
die ontwikkeling, welke de vrouw practisch
denken doet, haar kijk geeft op liet leven
en zijne verhoudingen en wat er door wordt
gevraagd. Zij moet zich op de hoogte stel
len van wat buiten in bet leven gebeurt,
en dit op de meest alledaagsche dingen
van hare omgeving toepassen. Wat eeu on
derwerp van bespreking is in Roomsehe
Pers en ïn de sociale toestanden moet
haar evengoed interesseeren als
de vraag hoe zij hare huishouding op
het voordeeligst drijven kan of hoe
zij de huishoudelijke bezigheden het
meest doelmatig kan inrichten! Deze
onderdeekn toch zijn slechts de voor
waarden, die aanwezig moeten zijn om erop
voort te kunnen bouwen, en zij zijn daar
om zeer zeker van overgroot belang. Maar
daarnaast moeten de vrouwelijke eigenschap
pen dienstbaar worden gemaakt aan tal van
andere dingen. Een verstandige vrouw zal
bijv. niet volstaan met door haar man in de
gelegenheid te worden gesteld, om van
tijd tot tijd, buiten de huishoudelijke be
slommeringen om, een verzetje te kunnen ge
nieten. Noch door zich altijd maar bezig
te houden met de nieuwste mode-chic, die
haar ten slotte verleidt om wufte mannequins
te imiteeren met al de gevolgen, die meestal
aan zulk een levenswijze verbonden zijn.
Dag aan dag moet de vrouw meeleven
met hetgeen den man bezighoudt. Met haar fij
nen aanleg van teergevoeligheid zal zij met
hem mee weten te leven en de middelen
vinden, die den man met moed doen voort
gaan om met haar het leven in de maat
schappij op te bouwen, niet alleen voor
zichzelf, maar ook voor anderen. Dat dit
alles eerst een grooter en dieper beteekenis
krijgt, wanneer de vrouw als moeder daad»
werkelijk meehelpt aan de vorming der.
maalsohappij, voor zichzelf, haar man en de
kinderen, i3 overduidelijk.
In een vo gend artikel hopen wij hieraan
een goed deel t.c wöden.